|
| |
| |
| |
Vierde bedryf.
Eerste tooneel.
Octavia, Laonice.
't Gaat wel, ik zie myn wraak in 't eind te weeg gebracht.
Ween vry, ô Claudius; Octavia die lacht
Om uw begonne leet en droef held. Zou ik dulden,
Na dat ge uw logentaal zo zierelyk vergulden,
Om my te vlyen in myn yverige Min,
Dat u een minder zou behagen, en uw zin
Van my afwenden, een Princes van 't magtig Romen?
Dan was het met myn staat, en grootheid omgekomen;
Dan had myn af komst geen meêr voorregt dan 't gemeen:
Ik heb u daarom niet bemind, ja aangebeen
Met myn genegen hart, dat gy me zoud verlaten.
Zo Lief, als ik u had, zo fel zal ik u haten,
ja u vervolgen tot den laasten ogenblik.
Myns levens, schoon uw Bruid reets de alder laaste snik
Gegeven heeft zulks kan myn ziel noch niet vernoegen,
'k Zal by haar naare schim haast mede de uwe voegen;
Want gy te zamen hebt myn ondergang betragt.
'k Zie door haar Dood alleen myn wraak maar half volbragt.
Is 't mogelyk, Princes! wat zegt gy?
Myn vyandin is in den Tyberstroom verdronken.
Ik ben gewrooken van de spyt, die Claudius
My heeft berokkend door zyn veinsery, en dus
Myn kuische min gehoond; hy gaat zig ondertrouwen,
Terwyl hy zweert myn min voor 't grootst geluk te houwen,
't Geen ooit op Aarde hem ontmoeten kan; de Goon
| |
| |
Die neemen zelver deel in deze smaat en hoon;
Zy straffen de Eeden, die hy eer loos heeft gezwooren;
Wyl hy zyn zinnen voor die misdaan heeft verlooren.
't Schynd, dat de Hemel zelf handhavent myne wraak.
Is Claudius, helaas! zyn zinnen kwyt geraakt!
Kan zulk een strenge straf u teer gemoed behagen?
Waarom niet voor de vuist myn goedheid afgeslagen?
Waarom gehuygeld met myn liefde? 't stond hem vry,
Die te verachten; maar in tegendeel heeft hy
Myn min met wedermin vergolden.
Had hy zulks niet gedaan, dat hem dan stond te vreezen
Uw bittre haat, Princes, of dat hy 't heeft gedaan,
Om Decius niet in zyn liefde te verraân,
En slegts alleen geveinst, om maar den tyd te rekken,
Dat hy het Huwlyk zag met u, en hem voltrekken.
Dit heeft de Liefde, die hy droeg tot Porcia,
Hem ligt geraden, om des Vorsten ongena
Met één hier door te ontgaan, met aan u op te dragen
Zyn Liefde, wyl het was des Vorsten welbehagen,
Om u met Decius te paaren.
Aan hem verstaan, dat ik my zelve reets gereet
Gemaakt had, om den Vorst ons Huwlyk te verzoeken;
ô Snoode veinsery, wel waardig te vervloeken.
Hy toonde zich verblyd, ja in zyn ziel verheugd
Om myn voornemen; en noch stoft men op zyn deugd,
Als of hy 't schelmstuk had alleen uit nood bedreven.
Princes, ik tragt niet, om uw gramschap stof te geven,
Maar, was het mogelyk, te minderen uw haat.
Laat my die zaak alleen bevolen; volg myn raad,
| |
| |
Zo gy u van een min zo teder zaagt versteeken,
Gy zoud, was 't in uw magt, u mooglyk felder wreéken,
Maar heeft de Vorst noch niets daar af gehoord?
'k Heb hem verwelkomd aan de Collatynsche Poort,
Na ik, door Quillius den Keizer had doen weten,
Wat deerlyk ongeval de Harsens had bezeten
Van Claudius, waar af geen mensch de reeden wist.
Hy heeft zig van nu af reets in de tyd vergist,
Dat hy beloofd had, om bescheid daar van te brengen;
Het schynt de Hemel wil geregte wraak gehengen
Wyl niemand Claudius geloven zal, omdat
Zyn zinnen spoorloos zyn verdwaald van 't regte pad.
Maar zo de Keizer door zyn zorg hem doet genezen,
Wat raad, Mevrouw? gy hebt zyn ongena te vreezen.
'k Zie Quillius. Hy komt.
Ik hoop, dat hy zyn rol heel wysselyk vermomd
Gespeelt heeft by den vorst, om alles stil te houden,
Wyl ik al myn geheim aan zyn verstand vertrouden.
| |
Tweede tooneel.
Quillius, Octavia, Laonice.
Vertoefde ik wat te lang, 't is buiten myne schuld.
Hoe draagt de Keizer zig?
Te meer, wyl Claudius in de alderverste hoeken
| |
| |
Van Romen niet en is te vinden, na 't doorzoeken
Zelf van den Vorst in zyn paleis; daar werd gedacht,
Dat mooglyk Claudius zig zelf heeft omgebracht,
Om dat hy nergens is, waar dat men zoekt, te vinden.
Ik heb de Vorst berigt, dat hy als een ontzinden,
Wie 't ook mag zyn, betigt van 't leet, hem aangedaan,
Om dat hy aan zyn reên geenzints geloof zou slaan.
Hier door zo neem ik weg 't vermoeden en vertrouwen,
Schoon dat hy ons betigt, dat zulks geen proef zal houwen.
Gy deed zeer wel, myn Heer; waar is de Vorst?
Ik heb zo veel ik kost, de zaak geheel vermomd.
Daar is de Keizer zelf; Princes, zyt op u hoeden.
| |
Derde tooneel.
Octavia, Valeriaan, Quillius, Laonice, Junius, en Gevolg.
Zo ik de reden van zyn Dolheid kon bevroeden,
Of kende ik slegts de geen, die oorzaak zyn geweest
Van dit bedroefd geval, nooit wierd myn straf gevreest
Zo schrik kelyk, als die hun op den kop zou dalen.
Zy zouden 't zwaar verlies my met hun Bloed betalen.
Daar is geen mensch, myn Heer, die daar van de oorzaak weet.
Zyn droevig ongeval is my van Harte leet.
Ik zou hem voor verraar, van 't Keizerryk aanschouwen,
Die zulk een bittren drank heeft voor den Vorst gebrouwen.
Waar of myn hals vrind is? waar heen of hy mag vlien!
Ik ben bedugt van hem nooit leevend weer te zien.
| |
| |
Hy heeft, zo 't schynt iets aan den Tyberstroom verloren.
Daar hy, niet lang geleen, zyn droeve klagt liet hooren,
Na dat ons wierd berigt; maar niemand wist waar heen,
Zo gy de doortogt van het Hof my wilt beletten.
Wie is zo stout, die zig durfd tegens my versetten?
Verraders, als gy zyt! kend gy uw veltheer nier?
't Is Claudius zyn stem; nu minderd myn verdriet.
Ik dank de Goden, dat hy leeft; want al myn vreezen
Was, dat hy rasende mogt omgekomen weezen.
| |
Vierde tooneel.
Valeriaan, Octavia, Quillius, Junius, Laonice, Forbas, en Gevolg.
ô Vorst! Heer Claudius, als dol en gansch verwoed,
Drygd ider een te Doôn, dien hy in 't Hof ontmoet.
Uw Lyfwacht is bedugt, om hem hier in te laten.
Geef daatlyk order aan het Hooft van myn soldaten
Myn Vorst, het zal geschien.
Forbas binnen.
Gy zult u zekerlyk ontstellen hem te zien.
't Was nodig, Heer, het Hof voor onheil te bewaaren.
Hy zal zig mogelyk, met my te zien, bedaaren.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
Claudius, Valeriaan, Octavia, Quillius, Junius, Laonice, Forbas, en Gevolg.
Waar is de Heerscher van het magtig Rooms gebied?
Wel hoe! wat zal dit zyn? kend my hier niemand niet?
Wiens lof gedragen wierd op alle vier de winden,
Kan die in 't Roomsche Hof nu geen Beschermer vinden,
Of helper, om het leed, ten onregt hem gedaan,
Te wreeken? tragt men hier de onnooslen te verraân?
Is 't Roomsche Wolvenest gespist op Mensche Moorden?
ô Tygerin, gevoed op Caucasus in 't Noorden,
Hoe zult gy dezen daad betreuren; 't is gedaan
Met u, verwagt uw straf, zo haast Valeriaan
Keerd uit Panonié, daar ik van 't bloed geronnen
Bemorst wierd, voor de vuist Camillus heb verwonnen,
En in het Oorlogs Veld, na menig hart gevegt
Den Calabreesch het juk heb op den Hals gelegt.
Die Spanjen ziddren deed voor zyn gewapende Armen,
Vind die nu niemand, die zig zyner wil Erbarmen?
Myn vrind, myn Claudius, wat deerd u?
Want elk, na ik bespeur, lacht met myn ongeval.
En gy durfd vragen, wat my over is gekomen,
Daar de Alderschoonste Maagd het leven is benomen,
Die ooit het aardryk droeg, van my op 't hoogst bemind.
'k Geloof, de liefde maakt hem t' eenemaal ontzind.
Men heeft geen andre kwaal uit zyne Mond vernomen,
Wat yver dat men deed, na dat hy kwam in Romen.
| |
| |
Hoe veinsd het loos bedrog! vervloekte Ryks Princes,
Die naam die staat u schoon, maar wel van Moorderes
Vorst, het is heel raadzaam hem te sluiten.
Hy moet in stilte zyn, of anders raakt hy buiten
Al zyn verstand, ja zou tot Dolheid overslaan.
Bloetdorstige, 't is zo: zulks hebt gy wel geraan;
Maar 'k zal u in het kort voor Minos Regtbank dagen,
Wyl de aarde een gruwel heeft om zulk een schelm te draagen.
Om my te helpen; maar 'k heb u noch iets t'ontdekken;
Zo gy terstond met my de wapens aan wilt trekken
Ben ik verzekerd, dat ons niemand zal verraân.
Wy zullen, als voorheen, door 's Vyands leger slaan;
Gy weet, myn moedig Hart wierd nooit door schrik benepen:
'k Zal Alba, zo 't u lust, in Romens wallen slepen;
Kom, treen wy t'zaam te Veld, doorluchte Vorst; 'k heb moed,
Dat ik uw Vyanden zal smooren in hun Bloed.
Wy zullen onder 't loof van krakende lauwrieren
Gerust en wel gemoed altyd de zeegen vieren:
| |
| |
Dat gaar u voor. Vaar wel, vaar wel, myn Vaderland,
Ik zie u mooglyk haast door helsche twist aan Brand.
De Donder zal de kruin van uwe Heuvels pletten,
Wyl ik de Boosheid zie ver boven uwe wetten
Heen klimmen, ja zy dingt bedrieglyk en vals
Den Roomschen Keizer zelf na zyn gedugten hals.
Hoe zal Valeriaan zich voor verraad bevryden
Aan 't Hof, daar de onschuld zelf de Dood heeft moeten lyden
Van wreede Wolven, die gansch razende en verwoed,
Hun Balg graag mesten met onnosel Menschen Bloed?
Hoe kan de Hemel noch met aangename straalen
Den dag begunstigen? wie zet den afgrond paalen,
Om te verzwelgen hun, die Moorden onverdiend;
Maar 'k zie hun straffen, want de Keizer is myn vriend.
Waar zyn myn Wapenen? maar ach! myn leden beven;
Myn tong werd spraakeloos; de Ziel wil my begeven;
Ik sterf, ik volg myn lief.
En toorn ontsteeken; hoe myn Zuster draagt gy schult
Aan zulk een ongeval? ik zweere u by de grooten
Ontzaggelyke Goon, zo gy iets hebt beslooten
Tot nadeel van myn vriend, dat ik u straffen zal.
Wyt zulks alleen, myn Heer, de slagen van 't geval.
Wat reeden! zou ik in zyn nadeel iets verrigten?
Het is geen wysheid te geloven het betigten
Van eenen, die 't verstand geheel verlooren heeft.
Indien zyn Raserny aan u misnoegen geeft,
Het loopt hier al gevaar, met op den hals te laden
Myn Vorst, ik zou u raden,
Hem in een andren lugt te zenden, en daar by
Te zorgen, dat men zogt door kragt van Artseny
| |
| |
't Onsteld gemoed, en Bryn weerom te regt te brengen.
Gy hoeft geen meer vergift, om my te doôn te mengen.
ô Neen! ik heb genoeg van uw vervloekt Fenyn.
Ik zoek het leven niet; 'k wil by myn Ega zyn.
Niets, dan de Dood alleen, kan ons weerom verëenen.
Myn hals vrind Claudius, zeg my, wie was die geenen,
Meer waard, dan al uw schat, ja 't gansche Keizerryk.
Ja, myn Heer, daar 's hoop, hem te genezen,
Maar 't stil zyn zal voor al aan hem hoognodig wezen.
Breng hem naar buiten op myn lusthuis; laat al 't geen,
Dat tot zyn welzyn diend, bezorgen; ga, ik meen
U met myn lyf Arts straks te volgen; 'k zal betragten,
Met al dat mooglyk is, zyn droef heid te verzagten.
Kom, gaan wy, Claudius; doe 't geen de vorst gebood.
Indien ik sterven moet, 'k ga willig na myn Dood.
Maar eer het daar toe komt, zal ik den Hemel smeken,
Om myn geleeden leet op 't alderfelst te wreeken.
| |
Zesde tooneel.
Valeriaan, Octavia, Quillius, Laonice, en Gevolg.
'k Beklaag zyn droevig lot.
Hy schynt geheel verstoord
| |
| |
Op u, en Quillius; hy spreekt van Mensche moord.
Daar moet iets wezen, 't geen zyn harsens kwam t' ontstellen.
Wie zal tog uit de mond van hem een vonnis vellen,
Die met zyn zinnen zyn verstand mist?
't Is daarom ook verdagt by my, en Twyffelbaar;
Indien my de oorzaak klaar kon blyken, ik zou toonen,
Dat ik niet ongestraft dien misdaad zou verschoonen.
Het roud my, hem te zien in zulk een droeve staat:
Hy heeft my trouw gediend te velde en in den Raad.
Ja weergaloos is my zyn yver steets gebleeken,
Gansch Romen nevens my mag wel met eerbied spreeken
Van hem, die ik myn Kroon en septer waardig acht;
'k Zie myn gebied vergroot, in top van eer gebragt
Alleen door Claudius, die, om my te behagen
De Dood nooit heeft onzien, maar in de felste slagen
Getoont, wat een Romein door eedle Daden past;
Hy heeft Camillus in het Harnas aangetast,
Een man zo moedig, die door de opslag van zyn blikken
Zyn Vyand aarslen deed, en voor zyn Zabel schrikken
En kloek verwonnen; ja Pannonie hersteld.
Wat dunkt u; ben ik niet verpligt aan zulk een Held?
Pord my zyn ongeval niet, om beducht te wezen?
Die door zyn naam alleen myn vyanden doed vreezen,
En streng te straffen met myn uitterste ongena,
Die daar van de oorzaak zyn? wat zegt gy, Zuster?
Ze zyn strafwaardig; maar hoe zult gy de oorzaak weten?
Ligt heeft een ydle waan zyn herzenvat bezeten.
Hy is de man niet, om door kleine Beus'lary
Zig zo te ontzetten; neen, ô neen! geloof dit vry,
Daar schuild wat anders; 'k zal door kragt van Artzenyen,
| |
| |
Indien het mooglyk is, hem van die kwaal bevryen;
'k Neem alles by de hand, wat tot behoudenis
Van zyn gezondheid kan verstrekken; maar ik gis,
Dat de Opper magten op myn Grootheid zyn verbolgen
Heer, zo 't zyn mag, 'k zal u volgen.
| |
Zevende tooneel.
Octavia, Laonice, Quillius.
Wel hoe, Princes, wat zal dit zyn?
Uw tegen woordigheid zal zekerlyk zyn pyn
Geen nood; ik neem het kwaad vermoeden
Hier door ten deelen weg.
Zulks kan ik niet bevroeden.
Ik moet den lyf Arts van myn Broeder door het Goud
Zien om te zetten, dat hy Claudius nog houd
In zyne Mymering, om niet ontdekt te wezen.
Indien dat zulks mislukt, Princes? het staat te vrezen
Gans niet; stelt u te vreen.
't Goud dringt noch, als het plagt, door staal en yzer heen,
Ja doet de vrindschap zelf in vyandschap verkeeren;
't Helpt Koninkryken, door het Oorlog, en regeeren
Vermaard, geheel en al verwoesten door zyn glans;
| |
| |
't Goud drukt de weegschaal van het recht uit haar Balans.
Het moet 'er nu meê door; is my de hoop ontvloden,
Door 't missen, dien ik Min, wel aan 'k zal hem doen Dooden,
Eer hy in staat is, om de Vorst te toonen, dat
Ik in zyn ongeluk heb part, of deel gehad.
Men moet geen euveldaad ten halve laten steken;
De liefde dwingt my, om my fel aan hem te wreeken,
Al wat men sterkte noemd, valt voor het goud te zwak;
Jupyn ontfloot door 't goud 't onwrikbaar koper dak;
Waar onder Danaë lag voor zyn oog verscholen;
't Gebied der waereld is, en blyft aan 't goud bevolen.
Hebt gy, Heer Quillius, de last, die ik u gaf,
ô Ja! Princes, ik heb hun al op straf
En ongenaden uw verzoek, of wil doen hooren;
Zy hebben my den eed, van trouw te zyn, gezwooren,
Om nooit te ontdekken 't geen by ons is uitgevoerd.
Of schoon de weerwraak op myn Euveldaden loerd,
Om die te straffen, 'k meen haar egter voor te komen:
Ik ga zo datelyk, 't geen ik heb voorgenomen
Volbrengen; Claudius moet door myn Raad van kant;
Zo doofd men bost de vlam van deeze ontstoke Brand.
Schoon elk gezwooren heeft 't verborgen stil te houwen,
Kan ik, zo lang hy leeft, in 't minst daar op vertrouwen.
Versagt de Hartstogt, daar uw woeden eerst uit sproot.
't Geschied, om my, en u te redden uit de nood;
Ik zie geen andren weg, waar heen ik ook mag willen.
Zo 't uit barst door berouw zult gy de gramschap stillen
| |
| |
Neen; een suffend naberouw
Past nimmermeer aan my; een hooggeboore vrouw
Duld nooit die schande; zou ik om genade smeken?
Veel liever wil ik zelf myn eigen hart doorsteken.
Ik lei niet, dat ik werd zo laf van moet betigt;
'k Vloog eerder zonder vrees de Dood in 't aangezigt,
Eer 't vorstelyk gemoed die hoon en smaad zou dulden.
Hoe wist die snode Boef zyn logen te vergulden,
Als hy my vleide, dat ik in zyn hart alleen
Geschreven stond? ô Goon! hoe werd myn ziel bestreen,
Als ik herdenk, hoe dat die valsche mond my troosten,
Moet ik hem houden voor den boosten aller boosten;
Dat my het hart doorpynd met bittre spyt en wee.
Zyn Dood staat vast. ô Ja, of myne; een van twee.
Kom, volg my, 'k zal u straks de blyken daar af geven;
'k Sterf liever duizend doon, als eereloos te leven;
'k Ben met myn vyandin haar dood gansch niet te vreên;
Myn vyand moet met haar het helsche Styx betrêen.
Princes, wat Razerny heeft uw verstand bezeten?
Het scheeld my niet, hoe gy myn driften ook moogt heeten.
Ik wreek den bittren hoon, die my is aangedaan;
'k Zal u in 't kort doen zien, hoe 't met my zal vergaan.
Einde van het Vierde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij