Bouwen en afbreken

[p. 61]

Vergaderen I

er wordt tegenwoordig zoveel vergaderd. te veel, te weinig, te lang, nuttig of overbodig? Voor alles valt wel wat te zeggen.

Flarden van specifieke vergaderingszinnen komen zomaar aandrijven, ze dringen zich in tussen elke poging om logisch de gedachten te ordenen over Het Nut van Vergaderen, over het verband met de maatschappelijke organisatie, de om vang van het verschijnsel enzovoort.

...belang van vrije gedachtenwisseling... taak van de ondernemer... ruggespraak met mijn organisatie... tegenstrijdige belangen... loonronde... huurbeleid...

Het lijkt op het afdraaien van een geluidsband; de overbekende woorden dreunen verder:

[p. 62]

...binding... algemeen belang... c.a.o.... fiscale gevolgen... taak en zeggenschap van de werknemers... functie van het kapitaal...

Achter de soms aarzelend zoekende, soms óververzekerde stemmen voelt men de gedachten. Hoort men het ongeduld om de met praten verloren tijd, de teleurstelling omdat de grootste gemene deler van alle tegenstrijdige en vaak onvoldoende gefundeerde opinies weer zover van de eigen, forsere mening afstaat. De wrevel over de machteloosheid van de eenling, wiens woord eigenlijk alleen maar telt als het wordt gesproken ‘namens zijn groep’; over het moeten erkennen dat de problemen in hun onderlinge samenhang onoverzienbaar zijn.

Hoever kan men nog zijn eigen koers varen? Iets van de mentaliteit van de schipper-naast-God leeft in ons allemaal, en zal de kapitein van de machtige oceaanstomer niet ook menigmaal aan de ketting rukken nu de Reglementen belangrijker zijn bij het uitzetten van zijn koers dan van oudsher de wind, de zee en zijn opdracht?

Ik geloof, dat het dat is. Dat daar de kern ligt van de schampere weerzin van de man, die een uur geleden de voorzitter ‘dankte voor de verhelderende gedachtenwisseling’ maar die 's avonds thuis gemelijk opmerkt dat-ie nu alwéer een hele dag heeft verknoeid met ver-ga-de-ren en dat hij er nu heus tabak van heeft.

Om ieder van ons staat een netwerk, fijn en ingewikkeld, even taai als onzichtbaar. Er zijn wetten ingeweven, natuurlijk, maar ook beschikkingen, uitvoeringsbepalingen en richtlijnen; er zijn conventies en standpunten en c.a.o.'s en zoveel organisaties, dat de namen ervan alleen al dikke boeken vullen. Regels...... regels, die soms tegenstrijdig het tijdelijk overwicht van deze of gene belangengroepering of partij weerspiegelen, maar die tezamen toch de neerslag vormen van de zich steeds verder ontwikkelende maatschappelijke normen. Er moeten zeker wel zoveel regels zijn omdat er zoveel ‘standpunten’ en groepen tot gelding moeten komen

[p. 63]

- maar met dat al wordt het patroon onherkenbaar. Het verhoogt het gevoel van futiliteit, van machtelosheid.

Maar men kan zich niet afsluiten. Dus moet er naar alle richtingen overleg plaatsvinden. De man die schoon genoeg heeft van het eeuwige vergaderen-waar-je-toch-niets-mee-opschiet en toch telkens weer gaat, heeft, misschien onbewust, al de idee aanvaard van een belang ‘nieuwe stijl’: dat van zijn groep, zijn onderneming, zijn werk- en bedrijfsgenoten. Uit zichzelf, of eenvoudig als afweermaatregel tegen de voorschrijdende groepsvorming.

Dus moet er vergaderd worden.

Maar de vraag is, of men daar nu veel mee opschiet. Komt men daardoor nader tot de oplossing van problemen, die men slechts gebrekkig kan overzien? Stel dat er op vergaderingen alleen maar bondige en waarachtige woorden zouden kunnen vallen en dat men over en weer bevrijd zou kunnen worden van het verlammende gevoel, dat het steeds de tegenpartij is, die de spelregels van het onderling contact bepaalt, wat dan nog? Komt men er dan met luisteren en praten als er geen gemeenschappelijk uitgangspunt is? Het verruimt het inzicht, jazeker, en het geeft ook begrip voor de wensen van anderen. Maar het resultaat is meestal alleen een compromis dat niemand bevredigt.

Wij kunnen echter niet ophouden te zoeken naar een synthese in plaats van naar een compromis. Dat dwingt ons, ondanks alle begrijpelijke tegenzin, om aan het gesprek te blijven deelnemen, om te vergaderen. Of wij onszelf nu beschouwen als individu of als exponent van een conglomeraat van belangen in de vorm van een onderneming, een vereniging of partij, het streven naar de synthese blijft in ons.

En dus wordt de volgende vergadering bepaald op.........

p.h. graamans