Frank van Wezels roemruchte jaren & Notities van een landstormman

XI

‘Vrijheid, blijheid!’

De mannen die meer dan gewoon lager onderwijs genoten hebben, werden opgeroepen om voor de bataljons-kommandant te verschijnen. Mijn journalisteninstinkt zei me, dat daar wat prachtigs zou gebeuren en ik ben zo onbescheiden geweest, me er van op de hoogte te stellen. Het wás prachtig.

Deze mannen moeten opgeleid worden voor officier. Dat wil zeggen, ze moeten niet! ‘Vrijheid, blijheid!’ zei de majoor (dat was nl. zijn lijfspreuk). Als je het niet worden wilt, mag je weigeren, althans verklaren, dat je niet genegen bent. En dan? Ja, dan wordt er achter je naam gezet: ‘niet genegen’. En dan gaat de lijst met die achtervoeging naar de inspekteur, een heel geheimzinnig, maar blijkbaar verbazend hoog instituut in Den Haag. En dan? Ben je dan vrijgesteld? Dan? Dan zet de inspekteur achter je naam: ‘aangewezen’. En dan word je op een kursus geplaatst. En dan wordt je officier. Dus weigeren kún je het niet?! Wel zeker, beste jongen... vrijheid, blijheid, hoor, je mag gerust weigeren, maar - dan word je aangewezen, daar is niks aan te doen, officieren moeten er zijn.

De glundere majoor heeft de mensen zelfs op socialistische gronden aangetoond, dat deze behandeling uiterst billijken redelijk was. Kijk es an: de gemeenschap - leuk, een hoofdofficier over de ‘gemeenschap’ te horen keuvelen! - de gemeenschap heeft op jullie studie een hoop geld toegelegd, elk jaar honderden guldens voor elk. Nu kan ze van jullie meerdere ontwikke-

[p. 360]

ling partij trekken en nu zegt ze: geef me wat terug voor m'n goeie zorgen, en ze maakt je officier. En jullie dient de ‘gemeenschap’ als bevelhebbers in het leger.

Voor wat hoort wat. 't Is eenvoudig een uitwisseling van vriendelijkheden, zoals u ziet.

Ze wilden allemaal op een kursus komen in Amsterdam. Maar ze zullen er wel geen van allen komen. ‘De gemeenschap’ heeft er het een of ander mystiek belang bij, dat deze toekomstige officieren eerstdaags naar alle windrichtingen verstrooid worden. Sommige spraken van malle bezwaren, als daar zijn: studiebelangen, zaken en dergelijke. Stel je voor! Stel je voor, dat de ‘gemeenschap’ daar rekening mee ging houden! Dan zou niemand onaangenaamheden ondervinden of nodeloos gedupeerd worden! Stel je die opperste krankzinnigheid voor! Een legerleiding, die zich aan zulke burgermuizenissen iets gelegen liet liggen! Wat zou er dan van de dienst terecht komen? Het zou een redelijk-georganiseerd iets gaan gelijken! De Ouwe God van Wilhelm zal ons voor een dergelijke ontaarding bewaren!

Nee, hoor, vrijheid, blijheid! Maar onder gepaste reserve. Precies binnen de lijntjes van de legerslavernij.

De lui zijn ontevreden. Begrijp je dat nou? Lopen ze over zoveel maanden met een ster en een rinkinkende sleepsabel, eerbiedig en krijgshaftig gegroet door half Nederland, en laat ze nou nog de pest in hebben! Je hebt nou altijd van die ontevreden beesten, hè!