Noldes
Er zijn meer van die werkplaatsen op -es. Om te beginnen wirkes zelf: het werkhuis, vooral van de timmerman. De hamel lik in het wirkes, verduidelijkt het woordenboek van Herten, dat ook de mooie zin heeft: 't is tied wirkes: (hoog) tijd om met werken te beginnen. Ik geef dit verzoek graag door aan chefs en opzichters in het zogeheten studiehuis: 't leres.
Je hebt verder (al moet ik eerlijk zijn dat de verleden tijd had hier beter op zijn plaats is) 't milkes, hinnes (kippenhok), sjlachtes, sjietes. Dat is een ander woord voor het nettere huuske, maar je zou het in een verhaal nog gebruiken kunnen: wc is al zoiets, en gemak is Vlaams. Overigens is sjietes een duidelijke verkorting van sjiethoes (een bang iemand is eine sjietert), zoals raotes het gemeentehuis of raodhoes is. Opmerkelijker is 't doefes: duivenhok. Allereerst: het zal geen verkorting zijn van duifhuis of doevehoes, maar even spontaan gevormd als hinnes of wirkes. En waarom een f en geen doeves?
Deze manier van woordvorming is nog productief, zei ik. Ik moet dan wijzen op noldes, dat in het woordenboek van Kerkrade staat: de naaldenfabriek (in Herzogenrath), en 't kabeles: de kabelfabriek van Eupen. Verder valt er nog geregeld te verne-
Auteursrechtelijk beschermd