Letterbak. Moeles van de sjalevaeger

... nag neet bie Ool euver

Terug naar Sjmeets en zijn bakkes. Midden-Limburg heeft een uitdrukking die vrijwel hetzelfde betekent: doe bös nag neet in Ool euver. Ool is een dorpje aan de Maas, bij Herten. Vroeger was er een veer. Het woordenboek van Herten vertelt het verhaal dat een van de heren van Horn (Hoorne) achtervolgd werd door vijanden. Die zouden hoopvol tegen mekaar gezegd hebben: wach mer, dae is nag neet in Ool euver, maar de veerman wist hem nog net op tijd op het veer te krijgen en over de Maas te zetten. Momenteel is er een boot die zonzoekers en watersporters van de grindplassen naar Ool vaart, en die heet Biej Ool Euver.

Hier is de oorspronkelijke uitdrukking duidelijk gemaakt. Je kunt ook nieuwe toepassingen verzinnen. Keren we even terug naar het kruisjassen. De kansen zijn gekeerd, het gaat de zwager niet meer om wat mager tèlles, nee: hij wil alles hebben, kepot kaarte dus. Troef na troef bonkt op tafel, gevolgd door klee-aos (zegt hij: beter Limburgs dan klevere, want klaver is meestal klee

[p. 44]

of klie), en dan zegt de tegenpartij: sjoen kaart, mer neet bang, ze zien nag neet naeve Sjmeets' Bakkes.

Ik hoorde verder dat de uitdrukking gebruikt werd voor iemand die de vijftig voorbij was. Vijftig jaar: dat gezegde moet uit vroeger eeuwen stammen, toen besmettelijke ziekten nogal wat jongeren een eind voor bakker Smeets te grazen namen. Ik denk dat we daar nu minstens zeventig van moeten maken.

Maar wie is we en hoe doen we dat? Ik kan wel van alles voorstellen. Om over te nemen, uit het Rijnlands Woordenboek: langs Sjmeets' Bakkes mit de baek nao ónger, oftewel: bankroet - feliet zei mijn vader en zo spelt het woordenboek van Roermond. Hier moet je bij bedenken dat het passeren van Sjmeets' Bakkes gevaarlijk is, dus het proberen daar voorbij te komen kan rampzalig zijn: een te grote investering. Potverdrie: waarom is Sjmeets' Bakkes taalkundig een ruïne?