De draad van Ariadne

[p. 216]

De rekening

Het economische onderzoekingsbureau te München heeft vastgesteld, dat de oorlog van Hitler aan het duitse volk een slordige 510 miljard mark heeft gekost. De economen, die deze rekening hebben opgesteld, voegen er aan toe, dat 270 miljard mark voldoende zou zijn geweest om aan ieder duits gezin een volledig gemeubileerd huis plus tuin en auto te verschaffen. Zo stelde een statisticus na de Eerste Wereldoorlog vast, dat indien de arbeid aangewend in dienst van verwoesting gebruikt was voor nuttiger doeleinden, de armoede van de zogenaamde beschaafde landen zeker voor een halve eeuw en daarmede vermoedelijk voor altijd zou zijn opgeheven. In de nutteloze slachterij van de Eerste Wereldoorlog werden tien miljoen mensen gedood en het dubbele aantal gewond. De materiële vernietiging was onbeduidend, vergeleken bij wat de Tweede Wereldoorlog tot stand heeft gebracht. Indien deze oorlogen waren uitgebleven, zou natuurlijk toch niet op het ogenblik ieder duits gezin over een gemeubileerd huis enz. beschikken, noch de armoede in de zogenaamde beschaafde landen zijn opgeheven. Het eigenaardige feit doet zich nu eenmaal voor, dat de moderne staat en de huidige mensheid tot ongekende energieën en tot onvoorstelbare offers van de enkeling en van de gemeenschap in staat zijn voor moord en doodslag en verwoesting en vernietiging op grote schaal. Indien slechts een klein gedeelte van het kapitaal, de arbeid en de offers voor een verhoging van de welstand zou worden aangewend, zou men in deze wereld reeds zeer veel aangenamer kunnen leven.

[p. 217]

Dit is niet het geval; buitendien gaan de volken niet alleen gebukt onder lasten van de vorige oorlog, maar ook nog onder die van de voorbereiding van de volgende. Voor Nederland bedragen deze lasten, zoals men weet, alleen voor dit jaar 713 miljoen gulden, of dertig procent van alle staatsuitgaven.

Misschien kan een nederlands statisticus eens berekenen wat de twee ‘politionele acties’ aan het nederlandse volk hebben gekost. De ‘politieke kosten’ van dit koloniale avontuur, zijn natuurlijk niet precies in cijfers uit te drukken. Evenmin als de ellende, die een en ander ginds en hier hebben veroorzaakt.

Het aantal gesneuvelden - tenminste van de nederlandse troepen - kan men tellen en men weet, dat van de militairen die men naar Indonesië gezonden heeft, er een vierde deel ziek of gewond terugkeerde: invalide of als t.b.c.-patiënt, geslachtsziek of zenuwziek. De nederlandse arbeiders kunnen voor een en ander de leiders van de P.v.d.A bedanken, die deze zogenaamde politionele acties mede hebben voorbereid, georganiseerd en doorgevoerd. Indien de P.v.d.A. en het N.V.V. zich tegen deze koloniale oorlog hadden verzet, had deze natuurlijk niet kunnen worden gevoerd. Maar de P.v.d.A. verklaarde zich liever solidair met de laatste stuiptrekkingen van het nederlandse imperialisme, en met het kolonialisme der heersende klasse, in plaats van te elfder ure deze solidariteit te verbreken.

Alles met elkaar is ook deze rekening wat hoog.

Het is een hoge rekening, schreef Pieter 't Hoen in Het Parool, die het nederlandse volk helaas niet kan endosseren aan de heren Welter, Gerretson en Gerbrandy en de overige conservatieve naïevelingen, die steeds met zoveel hartstocht gepleit hebben voor de politiek van de gepantserde vuist tegen de Indonesiërs. Wij zullen deze rekening gemeenschappelijk moeten betalen.

Ja, dat vrezen wij ook. Het is inderdaad niet mogelijk de rekening aan ‘Rijkseenheid’ te endosseren. Waarom zou

[p. 218]

men trouwens ook? Het waren toch niet de heren Welter, Gerretson en Gerbrandy die verantwoordelijk waren voor het regeringsbeleid? Het is juist dat deze heren en andere ‘naïevelingen’ de politiek van de gepantserde vuist hebben bepleit; maar zìj waren toch niet de ministers die de politionele acties hebben voorbereid en doorgevoerd?

1949