Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Tweede stuk

[p. 23]

⁺Dat 38. capittel.
Vande Canaras ende Decanijns.

Die Canaras ende Decanijns zijn van 'tland van Decam, datmen ghemeenlijck Ballagate noemt, gheleghen achter Goa. Dese woonen veel in Goa, alwaerse hare woonplaetsen ende winckels hebben van allerhande fluweel, zyde, satynen, damasten, dat zy vande Portugesen int gros op coopen, desghelijcks allerhande catoenen lywaet, porseleynen ende alle waren van Cambajen, China, Bengallen, &c., dat zy ghelijck die voorcoopers op coopen vande Portugesen ende ander natien ende vercoopent ende slytent weder int cleijn, waer toe hebben hare makelaers van haer eyghen volck, die alle dinghen op loopen¹⁾; dese brengen oock alle victualien ende lijftochten van't vaste landt inde stadt ende 'teyland van Goa. Hebben hare Indiaensche schepen, daerse met handelen naer Cambaja, Sunda²⁾ ende het Roode Meyr.

Zijn veel van hare gout ende silver smeden, ende die in coper wercken, en seer goede wercluyden; hebben oock ander veel ambachten ende handtwercken, als barbiers, medecynen, timmerlieden en dierghelijcken, die alles in Goa woonen, soo dat zy by naest soo veel in 't ghetal zijn als die Portugesen, mestisen, ende Christenen.

Haer cledinghe is ghelijck die Gusuratten ende Benjanen, uytghenomen die schoenen, diese draghen op zijn antijcks, met deurghesteken teenen, ende boven toegeregen op die naeckte voeten, diese alparcas³⁾ noemen; desghelijcks draghen die baerden ende thayr gelijck alst wast, sonder te scheeren, dan alleenlijck 'thaer opghevlucht ende metten doeck bedeckt, als die Benjanen ende Bramenes; ooc zijn dese gelijck in coleur ende fatsoen van lijf en leden. Eeten alle dinghen, uytgenomen koyen, varckes ende buffels vleijsch ende visch. Houden den os, koe ofte buffel voor heyligh,⁺ diese gemeenlijck by haer over 't huijs hebben loopen, welcke zy besmeeren, bestrijcken ende alle vrientschap vande werelt bewysen, ende voeden hen met het gheene, dat zy selfs eeten; ende alsse haer ghevoegh willen doen, comen hare handen daeronder houwen, en smytent alsoo wech; slaepen des nachts onder haer in

+ <170>

1) zien te verkrijgen (W.N.T.).

2) Er is een Sunda dicht bij Goa, doch hier zal wel 't land Sinde bedoeld zijn.

3) Port. ‘Alparca’, Spaansch ‘alborga, alpargate’, ontleend aan 't Arabisch, waarin het ‘hennipen sandaal’ beteekent; zie Dozy - Engelmann, Gloss. p. 373.

+ Die Canaras houden een os, koe ende buffel voor heyligh.

[p. 24]

huijs, in somma houden hen in als ghelijck oft eenigh verstandigh mensch waer, waermede zy meenen, Godt eenen grooten dienste aen te doen.

In haer eeten ende in huijs te sitten, wasschen, reynighen ende ander ceremonien ende super ‖ stitien zijn in als gelijc die bramenes,⁺ Gusuratten ende Benjanen. In hare houwelijcken beloven malcanderen van seven ofte acht jaeren¹⁾, ende comen²⁾ tot elf ende twaelf jaeren houden hare bruyloften ende vergaren by een. ⁺Alsse bruyloften sullen houden, soo beginnense vierthien daghen te voren, alle daegh tot den dach vande bruyloft, een groot ghelaet³⁾ van trompetten, trommelen, ende beckens, ende duert wel vierthien daghen daer naer nacht ende dach, met soo grooten gheluijt van ghesangh ende hare instrumenten, datmen hooren noch sien en mach. Den dach van te trouwen soo vergaren die vrienden van beyde zyden ende sitten op die vloer in huijs rontom een vier, ende keeren dat sevenmael om, met sommige woorden, waermede het houwelijck bevestight is, en is te verstaen, datmen met die dochters gheen huwelijcks goet en geeft dan alleenlijck sommige juweelen, als braseletten, oor-ringhen ende diergelijcken van cleijnen valeur, waermede haer die mans moeten laten ghenoeghen, want die dochters en zijn gheen erfgenamen; die soonen ervent al; maer onderhouden altoos hare dochters ende susters, tot dat zy trouwen. Doot zijnde worden oock verbrant en somtijts de vrouwen levendigh met haer, maer niet soo veel als vande bramenes.

Een yegelijck van haer volght het ambacht ende neeringhe van zijn ouders, en trouwen mede die dochteren van dien, welcke zy noemen geslachten. Zy hebben hare vasteldaghen ende ceremonien ghelijck als de bramenes, want dese zijn ghelijck die leecken, en die bramenes als die gheestelijckheyt, menistren, ende hare afgoden, propheten. Zy pachten oock die tollen ende renten van de Portugesen ende des coninghs vande landen van Bardes, Salsette ende 't eyland van Goa, die onder de jurisdictie van Goa zijn, so datse dickwils door eenige geschillen ende questien in alle rechten moeten compareren, alwaer zy altoos persoonelijck gaen sonder voorspraeck ofte advocaet, ende weten soo wel hare woordt te doen ende te allegieren⁴⁾ met die ordinantien ende loyen van Por-

+ [58a] <171>

1) Dus: verloven zij zich met elkaar op 7- of 8-jarige leeftijd.

2) Bedoeld is waarschijnlijk: comende.

+ Manieren int huwelijcken vande Canaras ende Decanijns.

3) misbaar.

4) aanhalen.

[p. *1]

[p. *2]

[p. *3]

[p. *4]

[p. *5]

[p. *6]

[p. *7]

[p. 25]

tugael, jae tot int gheestelijck toe, dat zy tot een punct weten te seggen, waert geschreven staet, beter als eenige licentiaet inde rechten, en maken hare supplicatie ofte requesten sonder jemandt daer toe te beroepen, dat die Portugesen dickwils verwondert zijn van haer scherpsinnigheyt, gelijck ik menichmael aen haer geexperimenteert hebbe. Wanneer het noodigh is, haren eedt af te nemen om getuijghe te wesen, soo setmen haer in een cirkel ofte⁺ eenen ronden ringh, ghemaeckt op de vloer van assche, alwaerse binnen in staen, leggen haer een weynigh asschen op 't bloote hooft, ende houden de een handt aen 't hooft, ende de andere op ⁺de borst, ‖ ende als dan sweeren by haren pagode op hare tael, waer mede sullen die waerheyt segghen van datmen haer vraecht sonder eenige faulten; want gelooven vastelijck, datse eeuwigh verdoemt soude wesen, soo zy dan eenighe leughens seyden ende die waerheyt verborgen hielden¹⁾. Dit zijn haer principaelste usantien ende ceremonien, hoewel zy noch veel ander hebben, die wy alwillens voor by passeren om die lanckheyt te schuwen.

+ Hoe datmen die Canaras doet sweeren ende den eedt afnemen.

+ <172>

1) Ook bij de Baliërs wordt een eed, volgens 't formulier uitgesproken, als zóó heilig beschouwd, dat, naar men zegt, gevallen van meineed onbekend zijn.