Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Tweede stuk

[p. 41]

Dat 43. capittel.
Van de Mooren ende Ioden in Indien.

Die Mooren ende Joden zijn in grooter menighte op alle plaetsen van Indien, als Goa, Cochijn ende binnen in't landt.⁺ Zijn eensdeels van ander weghen daer gecomen, ende sommighe vanden afcomste Indianen, die in voorleden tyden duer die gemeenschap vande selfde Joden ende Mooren aen die secten ende ⁺opinien gebracht ‖ zijn. In hare huijshouwen ende cleedinghen ⁺volghen die manier van't landt, daerse resideren. Zy hebben onder die Indianen haer kercken, sinagogen ende mesquiten¹⁾, al waer zy hare cerimonien gebruijcken nae haer wet ende wille. Inde Portugesen steden ende plaetsen en wort het haer in't openbaer niet toeghelaten, noch gheen vande Indianen, hoe wel zy met hare huysen ende familie²⁾ haer woonplaetse hebben en haer daghelicksche neringhe ende handelinghen onder een dryven. In't heymelick in hare huysen doen, watse willen, alse niemandt eenighe schandale ofte verarghernisse aen en doen, maer buyten de stadt, op de plaetse, daer de Portugesen geen jurisdictie en hebben, mogen vryelijck hare cerimonien ende superstitien gebruijcken, een jegelijck naer zijn welbehagen, sonder datter yemandt tegen seggen sal, noch sulcks beletten; maer so sulcks bevonden worde inde Portugesen steden in't openbaer, oft datse eenige vermenginghe hebben met de Christenen, so wel van mans als vrouwen, worden⁺ metten lijf gestraft, ten waer datse haer bekeerden tot het Christen gheloof, ghelijckt aldaer dickwils gheschiet. Buyten de stadt Cochin, aldaer de coningh zijn hof hout, hebben die Joden ende Mooren haren vrye wille om hare secten ende cerimonien in't openbaer te gebruijcken, want de Joden hebben daer seer schoone steene huysen gebout, ende zijn treffelijcke coopluyden, ende van des coninghs van Cochijn naesten raet. Hebben aldaer hare sinagogen,⁺ met hare Hebreeusche bybels ende wet van Moses, gelijck ic selver in mijn handt ghehadt hebbe. Zijn meest wit van coluer, gelijck die van Europa; hebben onder haer schoone vrouwen. Daer zijnder veel onder, die daer gecomen zijn uyt het landt van Palestina

+ Veel Joden ende Mooren in Indien.

+ <187>

+ [63b]

1) Over de afleiding van dit woord, ons moskee’, Mal. ‘masdjid’, enz. zie Dozy - Engelmann, Gloss. p. 314.

2) Hier is waarschijnlijk weggelaten het woord ‘daer’.

+ De Joden moghen op lijfstraffe haer met gheen Christenen vermenghen.

+ De Joden zijn vanden coningh van Cochijns naesten raet.

[p. 42]

ende Jerusalem, en spreken duer de banck goet Spaensch¹⁾. Onderhouden den Saboth, ende andere Jodtsche cerimonien, en hopen noch op de comste vanden Messias.

De Mooren van gelijcken hebben hare meskytas, daerse haer gebet doen, en boven de kerke veel solders ende galleryen, daerse de kinderen hare cathagismus leeren. Eerse in de kerck gaen, wassen⁺ hare voeten, waer toe altoos eenen back met water besyden de kercke staet, en laten altoos hare alparcos²⁾ ofte schoenen buyten de kerck duer, eerse in gaen, ende binnen comende vallen op haer aensicht plat neder, en maken met opstaende armen ende handen veel visvasen. Zy worden ooc besneden als die Joden; eeten geen verckenvleeijsch. Doodt wesende worden begraven, en hebben in hare kercken ‖ gants geen beelden noch figueren dan sommige opgerichte⁺ steenen ofte sercken met uytgehouwen Chaldeeusche³⁾ letteren uyt haren alcoran. Als ick⁴⁾ eens bygevalle daer voorby passeerde met een Portugees, kregen sonderlinge lust om die Machometiste kercke te sien, en haer manier van bidden, 'twelc ons belet worde vande duerwachter, die ons beval, ons schoenen uyt te trecken, maer omdat wy't weygerden, seyde, dattet ons niet gheoorloft en was, alsoo inde kercke te gaen; maer om die te besien liet ons tot inde duer comen, en dede van binnen sommige vensters open, so dat wy claerlick mochten sien, watter in was. Doen vraeghden hem den Portugees, waer haren god ende heyligen waren,⁺ diese aenbaden, om dat hy de kercke, als geseyt is, ydel sagh. Doen antwoorden den Moor, dat zy gheen ghebet voor hout en steen deden, dan aenden levenden god, die inden hemel is, ende seyde: ghy luyden Portugeesche Christenen ende heydenen zijt alleens, want aenbidt die ghemaeckte beelden ende ghy gheeft haer ⁺die eere, die alleen den levenden god almachtigh toe comt, met⁺ welcke antwoort die Portugees soo quaet wert, dat hy hem begost te schelden met vele harde woorden, so datter een groote vergaderinghe werde van Mooren ende Indianen, ende souder een groote haperinghe ghekregen hebben⁵⁾, had ick het niet verschoont ende

1) Dit zijn de Sephardim of Spaansche Joden, uit Spanje verdreven in 1493^a).

a) ten rechte 1492.

+ De Mooren, eerse in haer kerck gaen, wassense haer voeten, ende gaen bloots voets daer in.

2) Alparcos (Ar.) = sandalen.

+ <188>

3) Onjuist voor Arabische.

4) Het voorval, hier verhaald van: ‘als ick’ enz. tot aan ‘Dese Mooren’ enz. niet opgenomen in de Lat. vertaling.

+ De Mooren doen gheen gebeden voor hout ofte steene beelden.

+ Ghelooven aen den levende god, die inden hemel is.

+ [64a]

5) Met ‘souder’ enz. schijnt bedoeld: zou er grooten hinder van ondervonden hebben; en met ‘verschoond’ z.v.a. ‘vergoelijkt’.

[p. *10]

[p. *11]

[p. *12]

[p. 43]

hem uyt de weegh ghetrocken, en ginghen onsen wegh, so dattet daer by bleef. Dese Mooren doen ooc grooten handel in alle speceryen na't Roode-meyr ende ander wegen, so te water als te lande. En hoe wel dat sommighe onder die Portugesen woonen en met haer handelen, doen nochtans onder den duijm groot quaet, en zijn hare doot vyanden. Dese zijn die principaelste oorsake, datter niet meer Indianen tot het Christen geloove bekeert en worde, want doen haer uyterste beste om die Indianen daer van te trecken, waer mede van die Indianen haer leven ende usantien concluderende¹⁾.

By dese naevolghende conterfeytsels machmen sien den staet vanden coningh van Cochin, op den olyphant gheseten, als hy uyt rijdt met zijn nayres ofte edelen en soldaten, die hem bewaren ende gheleyden, desghelijcks daer nae die ander Malabaren, man ende vrouwe, diemen polyas noemt, met die Mooren ofte Machometisten, die in Cananor en onder die Malabaren zijn woonende, ⁺als gheseyt is. Noch so suldy ‖ afghemaelt vinden die Christenen, diemen noemt van S. Thomas, welcke veel onder die Malabaren woonen, met een dick been, ghelijckse gheboren worden²⁾, als wy inde beschryvinghe vande custe verhaelt hebben, met die figueren van die van Pegu ende d'eylanden Molucos, &c.

1) Bedoeld is natuurlijk: concludere.

+ <189>

2) Vgl. I^e stuk, p. 66 v.

a) ten rechte 1492.