Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 3

[p. 297]

Linschotens exemplaar van de Navigationi van Ramusio

Bij de bespreking van de bronnen van Linschotens Beschrijving van America maakten we melding van een voornaam bronnewerk, door hem gebruikt, waarvan het exemplaar dat zijn naam draagt, bewaard is. Het is het eerste deel van de Navigationi van Ramusio, Venetia 1554; het berust in de rijke verzameling van den heer W.A. Engelbrecht te Rotterdam, die het ons bereidwillig toezond, met vergunning, van de inscriptie op den titel, wanneer dit gewenscht mocht voorkomen, eene afbeelding te doen maken. Hiervan maakten we dankbaar gebruik; bij een uitgaaf van het boek, waarvoor juist dit exemplaar een der hoofdbronnen is geweest, behoort zulk eene afbeelding.

Dit boek van Ramusio is een geheel eenige reliquie van Jan Huyghen. Het is denkelijk het eenige voorwerp, van hem afkomstig, dat tot ons is gekomen, en een inscriptie van zijne hand is al eene groote zeldzaamheid¹⁾

Dat het zijn schrift is mogen we toch wel voor zeer waarschijnlijk houden. Eenigszins vreemd doet de inscriptie wel aan: geen handteekening, maar een naam in plechtig Latijn met de geboorteplaats er bij en dat in keurig schrift, bijna schoonschrift. Toevoeging van den leeftijd en de zinspreuk zou eene volkomen overeenstemming brengen met het omschrift van zijn portret; zie d1. I van onze uitgaaf, tegenover den titel. Schrijft wel iernand zóó zijn naam in een boek?

Maar bij nadere overweging moeten we den oprijzenden twijfel wel terugwijzen. Immers, als hij den naam niet zelf geschreven heeft, zou een ander het hebben moeten doen, en dat is veel min-

1) Naber vermeldt in Linschotens Reizen naar het Noorden (blz. 287/288) enkele akten, waarvan de copie bij Mr. J. de Vries van Doesburgh berust, onderteekend door Jan Huyghen: 12 Sept. 1592, ‘Joannes Hugonis a Linschoten als getuige; 23 Apr. 1596, getuigen die discreten Jan Huygensz. en Lucas Jansz. Wagenaer; 28 Jan. 1598, contract get. door Jan Huyghen van Linschoten en Pieter Jansz. Hardebol; 17 Maart 1598, Jan Huyghen van Linschoten thesorier; 29 Dec. 1598 weder als getuige; nog in 1601, 1602, 1603, 1605, 1607, 1608. Eindelijk nog een albumblad door Jan Huyghen met Bern. Paludanus geteekend in 1610. De gelegenheid ontbrak om de oorspronkelijke handschriften te vergelijken met onze inscriptie.

[p. 298]

der aannemelijk. Een latere bezitter van het boek, die er prijs op stelt, den vermaarden vroegeren eigenaar te noemen, doet dat in andere woorden. Het boek zelf toont ons dit; op een der schutbladen achterin is met eene latere hand geschreven:

Tome 1^er et 3^e
Ex. du fameux Hugues de Linschot dont
le nom est sur les titres.

Deze latere bezitter twijfelde blijkbaar niet aan de echtheid van de inscriptie, en wij behoeven dat m.i. ook niet te doen. Met dit eerste deel bezat Linschoten ook het derde. Jammer dat de twee deelen niet bijeen zijn gebleven, vooral het derde is door Jan Huyghen bijna doorgaand gebruikt bij de samenstelling van zijne beschrijving van America. Het zou dus misschien niet zóó ongeschonden en onbevlekt tot ons gekomen zijn als dit eerste deel, in zijn voortreffelijk bewaarden perkamentband.

De band is ten overvloede nog in handen geweest van een restaurateur die den ouden geschreven rugtitel heeft weggewasschen, en op twee keurige roode schildjes in vergulde letters en cijfers titel, plaats en jaar heeft aangebracht. Den ouden rugtitel geheel bovenaan, kan men met inspanning nog gedeeltelijk lezen; of we hier met het schrift van Jan Huyghen te doen hebben, is niet uit te maken.

[p. 299]

Bovengedeelte van den titel van Ramusio, Navigationi, met naam-inscriptie van Jan Huyghen van Linschoten.