Bloemlezing uit de bundel Uyt-spanningen

Kinder-lesse,
of Aandagt op 1 Petr. 2: 2.^*

Ey! wijckt wat Hoge scholen!
Ik plagt met u te dolen /
En volgden uw geleyd:³
Sulck weten (merck ick nu) is maar Onwetenheyd.

* Proost (p. 191-192) dateert dit gedicht omstreeks 1668. De hierin uitgesproken minachting voor de schoolwijsheid van Leiden vindt haar grond in het feit dat deze hogeschool toen door het onderwijs van Coccejus en Heidanus de naam had van cartesiaanse onrechtzinnigheid. ‘Terwijl Lodenstein zo dicht, acht hij niettemin de kerkleer een onmisbare hulp, een middel om tot de ware bekering, de innerlijke verlichting te komen. We vinden bij hem dan ook geen anti-dogmatisme, wat Duker en Proost beweren’ (De Boer, p. 140).
De tekst 1 Petr. 2: 2 luidt: ‘En, als nieuwgeborene kinderkens, zijt zeer begeerig naar de redelijke onvervalschte melk, opdat gij door dezelve moogt opwassen.’

3 geleyd: leiding.

[p. 54]

5

Uw dubbel-sinnig twisten⁵

 

Is tijd / en moeyte quisten:

 

Wie wert 'er beter van?⁷

 

Een nieuw-geboren suigeling my leren can.

 

 

 

O Lammeren die suygen

10

Ik com mijn hoogmoed buygen /

 

En voor u nedrig staan:

 

'k Wil niet na Leyden maar by u ter schole gaan.¹²

 

 

 

Uw lacchen / end uw schreyen

 

Mijn lessen sijn; uw vleyen

15

Is Leeren sonder stem:

 

By welck de Woorde-pronck is Leren sonder clem.¹⁶

 

 

 

O! ongeveynsde! Slegte!¹⁷

 

Als 't hongerig opregte

 

Hert tot sijn voedsel vliegt /

20

Wie twijfelt of gy 't meent? wie meent 'er dat gy 't liegt?

 

 

 

Gy kent geen ongelucken

 

Die ons in 't leven drucken:

 

Wat is 't dan dat gy schreyt?

 

Of werdt u melck / en met de melck uw lust ontseydt?

 

 

25

Daar comen volle borsten!

 

Wat happig / gratig dorsten²⁶

 

Is dat? uw oogje vlamt /

 

Uw hertje springt / uw handje vat / uw voetje stampt.²⁸

5 dubbel-sinnig: Lodenstein doelt hier op de sofistische spitsvondigheid waarmee aan elke term een meervoudige uitleg gegeven werd.

7 wert: wordt.

12 na: naar.

16 clem: overtuigingskracht.

17 Slegte: simpele.

26 gratig: gretig.

28 hertje: er staat abusievelijk hrrtje,

[p. 55]

 

Wat is dat gulsig lecken?²⁹

30

Wat is dat trecke-becken?³⁰

 

Gy neemt het wel gewis;

 

Uw mond / hand / voet / heel lijf / 't suygt al wat aan u is.

 

 

 

Wel! laat gy los? waar henen?

 

En waarom weer aan 't weenen?

35

Wat deert u dertel kind?

 

Of ist om dat gy juyst niet sogs genoeg en vindt?

 

 

 

Wat spoock heeft my betovert?

 

Wat vreemde lust verovert?

 

Dat ick in 't soecken van 't

40

Regt Voedsel van mijn ziel niet houd een kinder-trant?

 

 

 

Wis soo mijn Ziel sig keerde⁴¹

 

En van een kind dit leerde:⁴²

 

So maackt' een suygend Lam

 

My veel geleerder dan ick oyd van Leyden quam.

 

 

45

'k Wil / Wigtje / met u schreyen /

 

'k Wil lacchen / buygen / vleyen /

 

En in uw range staan /

 

'k Wil met u Niet sijn / en met u ten Hemel gaan.

29 lecken: likken.

30 trecke-becken: telkens kussen.

41 sig keerde: zich bekeerde.

42 Soo: dan.