Bloemlezing uit de bundel Uyt-spanningen

(1971)–Jodocus van Lodenstein– rechtenstatus



[pagina 67]
Het jonge en onbecommert levenGa naar voetnoot* Doet yemand sorg / of jaren beven / Verteert hem commer of verdriet / (Hoe wonder wel lust my het leven!) Van sorg of commer weet ick niet. 5[regelnummer] Mijn jeugdig hert wil aan geen banden / Het schrickt voor commer en voor pijn: Dies geev' ick dat in Iesus handen /Ga naar voetnoot7 Daar 't altijds vry en bly sal sijn. Mijn hertje is een wees verlaten /Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] En / als het sig van schild ontbloot / Ist onder duysend die het haten / In duysend prijck'len van de Dood.Ga naar voetnoot12 De wereld segt / Ick sal u cleden Met sijd en costelijck gewaad / 15[regelnummer] Dat na de mood' uw soete leden En jonge jaren voeg'lijck staat. Ick deck uw wang met losse locken; Ick maack uw arm ter elboog naackt: Ick koord' en boord' uw sijde rocken;Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] En herstell' al wat u mismaackt:
[pagina 68]
Ick prang uw schouders in balijnen /Ga naar voetnoot21 In doecken en in diere kant:Ga naar voetnoot22 En doe in soet verschiet verschijnen Aan hand en borst den Diamant. 25[regelnummer] Weg ydelheden! strenge banden! Aan-lockelijcke slaverny!Ga naar voetnoot26 Gy bindt mijn armen en mijn handen / En laat mijn jeugdig hert niet vry. Soud ick mijn wel-geschapen leden / 30[regelnummer] En dier-gecogte sieltje meed / En jonge jaren gaan besteden In 't kopen van mijn eeuwig leed? Die sijde stricken wis sijn stricken /Ga naar voetnoot33 En prangen van mijn vrye siel; 35[regelnummer] Daar my de Hel me'e komt versticken / Op dat ick in sijn handen viel. Mijn lieven Jesus trouwen Vader /Ga naar voetnoot37 Die Deugd-cieraad voor ydlen schijnGa naar voetnoot38 Wt-deelt; gy sult mijn goedheyds ader 40[regelnummer] En ick sal altijd d'uwe sijn. Het is my beter hier met Deugden Voor Godt en mensch verciert te staan / (Want dat is hier ons Hemels-vreugde / Eer wy ten Hemel inne-gaan;) 45[regelnummer] Dan na een cleyn vermaack van d'oogen Verworpen van uw aangesigt / Het eeuwig knersen te gedogen In 't eeuwig Duyster / sonder Ligt.
[pagina 69]
Sal ick eens Hallelu-jah singen 50[regelnummer] Met die hier sijn in smaad en pijn / Soo moet ick van de wereldlingen /Ga naar voetnoot51 Als Jesus Bruyd / gescheyden sijn. Pause De bose lusten my verleyden Door overdaat en leckerny / 55[regelnummer] Om my van Jesus af te scheyden Door slegte tongen-heerschappy. Neen tonge / daar sijt gy te cleyn toe / Gy werdt so ligt mijn Meester niet: En Hertje daar sijt gy te reyn toe / 60[regelnummer] En onder suiverder gebied.Ga naar voetnoot60 Mijn Jesus / als ick so veel spijse Maar hebbe / dat ick leven can / So sal ick uwe Goedheyd prijsen Voor enckel brood als smaacklijck Mann.Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] In waarheyd dit en is mijn spijs niet / Maar 't Hemelsch brood van boven af; Het vleesch dat Jesus ons ten prijs liet Als hy 't voor ons ter cruyce gaf. Begeerten! die ick niet en kenne / 70[regelnummer] Blijv uyt mijn onbesoedelt hert / Dat ick aan Jesus liefde wenne / Op dat het niet bevleckt en werd. Ey Jesu lief! besit mijn oogen: Ey Jesu lief! besit mijn tong: 75[regelnummer] Ey Jesu lief! wilt niet gedogen Dat oyt mijn voet te dertel sprong.
[pagina 70]
Ey Jesu lief! besit mijn ooren/ Ey Jesu! houd mijn handen vast/ Dat die niet dertels oyt en horen / 80[regelnummer] Dat geen van desen mis en tast. Ja Jesu lief! besit gy 't herte / En houdt dat rijck voor eeuwig in /Ga naar voetnoot82 Duldt daar nog min / nog minne-smerte / Als / Iesu lief! uw reyne min. 85[regelnummer] Nog eens Heer Jesu! mijn gedagten (Die duysenden tot stricken sijn) Bewaart die / dat sy maar betragten Ons liefden / Here / d'uw en mijn. Laat dubben / dutten in gepeynsen /Ga naar voetnoot89 90[regelnummer] Laat sugten vry so lang hy leeft / Laat anders dencken / anders veynsen Die Jesum liev niet liev en heeft: Laat vry / die wil / die heerschappy toe / En treurig draag dien overlast /Ga naar voetnoot93-94 95[regelnummer] Mijn jeugdig hert blijft daar te vry toe / Mijn jonge jaren vreugde past.Ga naar voetnoot96 U sal ick soetste Jesu singen / Een vrolijck liedtjen; en weerom Mijn hertjen in u vrolijck springen / 100[regelnummer] Van nu aan tot mijn ouderdom.
[pagina 71]
Daar sal dan 't Hallelu-jah na-slaan /Ga naar voetnoot101 Als ick u in een reyn gewaad Sal als een reyne maagd'lijn na-gaan Op Syons hoogten / waar gy gaat.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot104 2. Pause 105[regelnummer] Niet can mijn herte meer bedervenGa naar voetnoot105 Als 't volgen van mijn eygen sin, Dies leerde Jesus my versterven Als ick quam t'sijner scholen in. Mijn eygen sin is niet dan draff: jaGa naar voetnoot109 110[regelnummer] Mijn Jesus is mijn heyl: daarom Hoe 'k verder van my selven af-ga Hoe 'k digter by mijn Iesus com. En meest dewijl mijn jonge jaren Des Hemels wegen ongewent / 115[regelnummer] In 's menschen-saken onervaren Sijn; Jesus uw geleyde sendt. Gy hebt mijn Vader my benomen /Ga naar voetnoot117 Dat was uw wil / dies oock de mijnn': U sal ick / Heer / als Vader schromen /Ga naar voetnoot119 120[regelnummer] En so sult Gy mijn Vader sijn. Mijn lieve Moeder sal ick eeren / En lieven met een trouwe min / En in gehoorsaamheyd gaan leeren Haar Moederlijck gebod en sin.
[pagina 72]
125[regelnummer] Mijn lieve Moeder uw bevelen Sal ick betragten alle-tijd / Die my na 't goddelijck bedelenGa naar voetnoot127 Mijn Vader en mijn Moeder sijt. Mijn sin / mijn soete Jesu! buygen 130[regelnummer] Wil ick om u / en Moeder meed / En dat in al mijn doen betuygen /Ga naar voetnoot131 Dog meest so ick ten egte treed. 3. Pause Myn Hert / Heer Jesu! wilt hervormen Ten Hemel door uw Heerschappy / 135[regelnummer] Om die met yver te bestormen: Den sleur-trant van de werld verby.Ga naar voetnoot136 Geen sleur-dienst can mijn siel genoegen /Ga naar voetnoot137 My walgt het padt dat d'eerde gaat / Maar wil my met die reye voegenGa naar voetnoot139 140[regelnummer] Die steeds op Zyons heuvel staat. Weg vuyle lied'ren / dertle boecken / Het Woord dat 's Hemels liefde gaf / Sal ick in Liefden ondersoecken: Sendt / Heer / uw Geest van boven af. 145[regelnummer] Het verckens-gnorren van de sangen Des werelts is mijn siele een last / Mijn jeugdig vrolijck hert sal hangen Aan Zyons maat-sang eeuwig vast. Uw lieve leedtjes / Here / clede' 150[regelnummer] En spijsigen mijn spijse sy; En dat ick in dien pligt bestede Mijn tijd / mijn geld / mijn sorg / en my.
[pagina 73]
Doet my / Heer / na Bethlehem reysen / My na de lage hutjens troont / 155[regelnummer] En lóóven doet / dat dat paleysen Sijn / daar gy nu onsigtbaar woont. In die paleysen sal ick singen / Op Conincklijcken toon / het lied Van uwe diere Lievelingen; 160[regelnummer] De wereldlingen kennen 't niet. Haar vreugden is maar schijn van vreugde: Het blickren van een doorne-vlam /Ga naar voetnoot162 Die maar een corten tijd verheugde / En in verdriet een eynde nam. 165[regelnummer] Het Hert heeft in dat lachen smerten (So is het gall met soet vermomt) Als 't hert (hoe vrolijck) wil behertenGa naar voetnoot167 Den wissen rekendag / die comt.Ga naar voetnoot168 Mijn vreugd / sal door / en weer door / vreugd sijn /Ga naar voetnoot169 170[regelnummer] Een vreugd / dien Jesus selve stuyrt;Ga naar voetnoot170 En 't Jeugdig hert van nu verheugt sijn / In blijdschap die voor eeuwig duyrt. Lust ymand draf / en slavernye / Dat hy vry om de wereld ding' / 175[regelnummer] En ly dat ick de leckernye'Ga naar voetnoot175 Van 't jeugdig leve pluck; en sing.
[pagina 74]
Doet ymand sorg of jaren beven / Verteert hem commer of verdriet: (Hoe wonder wel lust my het leven) 180[regelnummer] Ick weet van sorg of commer niet. Mijn jeugdig hert wil aan geen banden / Het schrickt voor commer en voor pijn; Dus geev ick dat in Jesus handen / Daar 't altijd vry en bly sal sijn. 25. Ougstmaand 1661Ga naar voetnoot185.	voetnoot* Van dit bij uitstek zangerige lied werden de strofen IV t/m VI door Geerten Gossaert, enigszins gewijzigd, opgenomen in zijn gedicht In meretricem nimis immaturam (voor het eerst gepubliceerd in Het Jaar der Dichters, Muzenalmanak voor 1912; nadien herdrukt in zijn Experimenten). Gossaert zelf sprak van ‘een verantwoord citaat uit een ouder gedicht organisch ingeschakeld in een nieuw’. Door die wijziging ‘werd een stichtelijk lied (...) dat een waarschuwing behelst tégen de gevaren der zinnelijkheid, omgegoocheld tot een integrerend deel van een mild ònstichtelijk, knapjes zinnelijk gedicht’ (Geerten Gossaert, Op het matje, in Maatstaf III, 1955-'56, p. 675-676). voetnoot7 Dies: daarom. voetnoot9 verlaten: het adjectief staat na het substantief! voetnoot12 prijck'len: gevaren. voetnoot19 koord': voorzie van koord = fluwelen of zijden streng; cf. WNT VII, 5437; een ww. koorden wordt daar niet vermeld. boord': voorzie van een boordsel; meestal gebruikt men het ww. omboorden met die betekenis van een boord aannaaien, cf. WNT III, 473. voetnoot21 prang: boei. voetnoot22 diere: kostbare. voetnoot26 Aan-lockelijcke: misschien met allusie op de locken van vs. 17. voetnoot33 wis: zeker. voetnoot37 Mijn lieven Jesus is genitief. voetnoot38 voor: in plaats van. voetnoot51 Soo: dan. voetnoot60 gebied: heerschappij. voetnoot64 Mann: manna. voetnoot82 En houdt dat rijk (van het hart) voor altijd bezet. voetnoot89 dubben: weifelen. dutten in gepeynsen: sombere gedachten koesteren. voetnoot93-94 Laat gerust, wie dat wil, die heerschappij (van de aardse liefde) hem overmeesteren en laat hem er de droeve last van ondervinden. voetnoot96 Mijn jonge jaren: aan mijn jonge jaren. voetnoot101 na-slaan: weerklinken; deze betekenis niet in WNT dat met betrekking tot het gezang (van vogels) alleen de betekenis van ‘nabootsen’ kent. margenoot+ Openb. 14: 4. voetnoot104 Openb. 14: 4: ‘Deze zijn het, die met vrouwen niet bevlekt zijn, want zij zijn maagden; deze zijn het, die het Lam volgen, wáár Het ook heengaat; deze zijn gekocht uit de menschen, tot eerstelingen Gode en het Lam.’ voetnoot105 Niet: niets. voetnoot109 draff: eigenlijk: drab, spoeling; figuurlijk: wat zedelijk onrein is. ‘Dit gebruik berust waarschijnlijk geheel op dat in de gelijkenis van den verloren zoon’ (WNT III, 3227). voetnoot117 De vader van de dichter stierf 21 april 1660. voetnoot119 schromen: eerbiedigen. voetnoot127 bedelen: toewijzen. voetnoot131 Lodenstein is evenwel nooit getrouwd! voetnoot136 sleur-trant: de gewone manier van doen; niet in WNT. voetnoot137 sleur-dienst: in sleur ontaarde godsdienst (WNT XIV, 1696). voetnoot139 reye: schare. voetnoot162 blickren: flikkeren. voetnoot167 beherten: ter harte nemen. voetnoot168 Cf. Matth. 12: 36: ‘Maar Ik zeg u, dat van elk ijdel woord, hetwelk de menschen zullen gesproken hebben, zij van hetzelve zullen rekenschap geven in den dag des oordeels.’ voetnoot169 door en weer door: door en door. voetnoot170 stuyrt: richting geeft. voetnoot175 ly: verdraag. voetnoot185 Ougstmaand: augustus.

Vorige Volgende

Het jonge en onbecommert levenGa naar voetnoot*