Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Bloemlezing uit de bundel Uyt-spanningen (1971)

Informatie terzijde

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.92 MB)

XML (0.31 MB)

tekstbestand






Editeur

P.J. Buijnsters



Genre

poëzie

Subgenre

bloemlezing
gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Bloemlezing uit de bundel Uyt-spanningen

(1971)–Jodocus van Lodenstein–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
Regelnummers proza verbergen
[pagina 136]
[p. 136]

't Heylige Sacrament ont-heyligdGa naar voetnoot*

 
Des Heren Dood werd statig overdagtGa naar voetnoot1
 
In 't Heylig maal / en der Discip'len schaar
 
Toont met haar cleed vol ydelheyd en pragt
 
Dat werld en duyvel in haar leven. waar
5[regelnummer]
Sijn onder dees' genodenGa naar voetnoot5
 
De regt-geroepen dooden?Ga naar voetnoot6
 
Men denckt om 't hayr met bloed en sweet geclitt':Ga naar voetnoot7
 
En laat den lock in pragt den kouden borst /
 
Die liefdeloos bevriest / verwermen. Bid
10[regelnummer]
Vry op sijn Tollenaars / 't hayr met een korstGa naar voetnoot10
 
Sal 't sondig hert betrecken /Ga naar voetnoot11
 
En voor u slagen decken.
 
Men denckt om band en touw die arm en hand
 
Geknevelt hadden: en het pragtig hertGa naar voetnoot14
15[regelnummer]
Kan nog in weeld haar arm in doeck en kant
 
Onroerlijck kneev'len. Is dat niet die smertGa naar voetnoot16
 
(O Goddelose rotten)Ga naar voetnoot17
 
Als magteloos bespotten?
[pagina 137]
[p. 137]
 
Men denckt aan 't lichaam naackt aan 't cruys gehegt:
20[regelnummer]
En siet die onbeschaamde dert'le daar
 
Ontbloot haar arm ter elleboog / en segt /
 
De naacktheyd van den Heyland smertet haar.
 
Lust u dat te geloven?
 
My segt gy 't aan een dooven.
25[regelnummer]
Die locken vrienden / troet'len u den borst
 
Die gy met vuysten slaan moest: en het oor
 
Verstoppen sy u deerlijck: met een korstGa naar voetnoot27
 
Bedecken sy uw hert, en maackens' voor
 
Gods woorden onbekoorlijck /Ga naar voetnoot29
30[regelnummer]
Gods schigten ondoorboorlijck.Ga naar voetnoot30
 
Het harnas en de boeyen, die uw arm
 
Gekluystert houden (Dwaas! en merckt gy 't niet?)
 
Bedwingen uwe hand / dat gy oh arm!
 
Des Heren brood niet nemen cunt; en siet
35[regelnummer]
Sy roepen u / so weere'Ga naar voetnoot35
 
Wy 't Salig Brood den Heere.
 
Die naackten arm toont my uw naackte siel,
 
Die sonder bruylofs-kleed ter bruyloft dringt /Ga naar voetnoot38
 
En sonder schaamt in schande en sonden viel /
40[regelnummer]
En sonder voorspraack miserere singt /Ga naar voetnoot40
 
En des / sal naackt de vlagenGa naar voetnoot41
 
Van 's Heren toorne dragen.
[pagina 138]
[p. 138]
 
§ Beyd wat! dien tuyt mogt wel eer lang met bloedGa naar voetnoot43
 
Geclitt' / ten deerlijck schouspel strecken; wanGa naar voetnoot44
45[regelnummer]
Den crijger die in handen krijgt / en doet
 
Het lichaam volgen: of den Hemel dan
 
U leerden in uw sterven
 
Het Lot van Abs'lom erven?Ga naar voetnoot48
 
Ey! staack die knevelende boeyen; tot
50[regelnummer]
Het rauw geslagt met veel bequamer tuygGa naar voetnoot50
 
Uw' arm en schouders prang en tot haar spotGa naar voetnoot51
 
Uw lijff in dien form / dien gy nu wilt / buyg.
 
Off wilt gy met u cleeren
 
Dat pronken nu al leeren?
55[regelnummer]
Ick dugt / de Heer ontbloot sijn arm al vast /Ga naar voetnoot55
 
En naacktheyt mogt wel haast ons lot sijn: 't hert
 
En bloot en blood staan / als den rauwen gastGa naar voetnoot57
 
Uw schaamte sien en sal bespotten. tart
 
Hem niet die dreygt uw schoot / en
60[regelnummer]
Wat schaamt bedeckt / t'ontblooten.

612. Wijn-maant 1659.Ga naar voetnoot61

[pagina 139]
[p. 139]

62§ Dit en 't volgende heeft de Heere Godt doen comen, als Sijne H. Majesteyt dat nareGa naar voetnoot62 63 Schouw-toneel van branden, Moord, en Vronwen-cragt in 't midden van 't land, ende deGa naar voetnoot63 64 dorpen van Bodegraven en Swadenburgerdam gestelt heeft, op dat het van 't gantsche Land 65 gesien, gehoort, en met deernis bejammerd soude werden: Die H. Goedheyd of Verdraag-66saamheid sig nog vernoegende met een staaltje van Gestrengheyd in 't midden en tot waar-Ga naar voetnoot6667schouwing van allen, ende leerende wat 't H. Regt d'onbekeerlijcken dreygt, so het de H.Ga naar voetnoot67 68 Wijsheyd niet en behaagt de selve door voorspoed te laten verloren gaan.

voetnoot*
Hoewel de Heidelbergsche Catechismus (81 A) met betrekking tot het gebruik van het Avondmaal uitdrukkelijk leerde: ‘de hypocrieten die zich niet met waren harte tot God bekeeren, die eten en drinken zichzelven een oordeel’, werd door velen hiermee de hand gelicht. In Lodenstein's ogen was dat een gruwel: ‘'t is of een emmer met koud water over mijn hert gegoten wierd, als ik denke om het Avondmaal uyt te deelen; 't en ware, de Kerk eerst gesuyverd wierd in Zeden, gelijkse is in de Leere’ (gecit. Proost, p. 171). Zijn groeiende weerzin tegen deze heiligschennis leidde tenslotte omstreeks 1673 tot een weigering om het sacrament nog langer te bedienen.
voetnoot1
statig: ernstig, plechtig (hier: naar het uiterlijk alleen).
voetnoot5
genoden: genodigden.
voetnoot6
regt: werkelijk.
Met dooden zijn bedoeld zij die door de zonde geestelijk dood zijn voor God (cf. Paulus' brief aan de Romeinen).
voetnoot7
geclitt: volt. deelw. van ww. klitten dat zelf weer een afleiding is van znw. klit = samenklevende, verwarde massa.
voetnoot10
Vry: gerust (ironisch).
voetnoot11
betrecken: overdekken; cf. een betrokken lucht.
voetnoot14
pragtig: verwaten, trots.
voetnoot16
Onroerlijck: onbeweeglijk.
voetnoot17
rotten: gebroed, cf. WNT XIII, 1421.
voetnoot27
deerlijck: op jammerlijke wijze.
voetnoot29
onbekoorlijck: onontvankelijk.
voetnoot30
schigten: pijlen.
voetnoot35
weere': weren, wijzen af.
voetnoot38
dringt: durft gaan. Zinspeling op de gelijkenis in Matth. 22: 11-12.
voetnoot40
voorspraack: advokaat.
miserere: Ontferm u (aanhef Ps. 50). Vs. 40 betekent dus: die zonder pleitbezorger om genade bidt.
voetnoot41
des: daarom.
voetnoot43
Beyd: wacht.
tuyt: haarvlecht (onderwerp).
mogt: zou (wel eens) kunnen.
eer lang: weldra.
voetnoot44
ten...strecken: tot een jammerlijk schouwspel dienen. Paulus drukt zich 1 Kor. 4: 9 overeenkomstig uit: ‘Want ik acht, dat God ons, die de laatste Apostelen zijn, ten toon heeft gesteld als tot den dood verwezen; want wij zijn een schouwspel geworden der wereld, en den engelen en den menschen’. Maar hij doelt natuurlijk op die martelaren welke om den gelove in de romeinse amfitheaters het leven lieten.
wan: wanneer.
voetnoot48
Davids opstandige zoon Absolom bleef, toen hij wilde vluchten, met zijn haren aan een eik hangen, waarna hij door Joab, Davids veldheer, werd doorstoken; zie 2 Sam. 18.
voetnoot50
Het rauw geslagt: versta: het krijgsvolk.
tuyg: werktuig.
voetnoot51
prang: boeit, gevangen zet.
voetnoot55
Cf. Jes. 52: 10: ‘De Heere heeft Zijnen heiligen arm ontbloot voor de oogen aller heidenen’.
voetnoot57
blood: verlegen, beschaamd.
voetnoot61
Wijn-maant: oktober.
voetnoot62
nare: droevige.
voetnoot63
Vrouwen-cragt: verkrachting.
voetnoot66
sig vernoegende: zich tevreden stellend.
voetnoot67
Voor Lodenstein is zelfs het feit dat deze gruwelen zich in het midden van het land voordoen symbolisch.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken