De laatste zeetogt van den Admiraal de Ruiter

[p. 483]

Derde boek.

Bladz. 82. Reg. 5.

't Tapijtwerk schetse vrij de dartele Vorstin
Cleopatra, enz.

In de kamer der Staten Generaal werd de afbeelding van Cleopatra gevonden - en tevens zinnebeeldige schilderijen van de Voorzigtigheid en Standvastigheid.

Reg. 19.

Odijk, uit Nassau's stam enz.

Willem van Nassau, Heer van Odijk, bekleedde op dien tijd den post van Voorzitter in de Vergadering van Hun Hoogmogenden. Br. L. bl. 913.

Bladz. 84. Reg. 23.

ik zag de lijst der oorlogsvlote enz.

Deze lijst, welke ik hier invoege, om tot eene algemeene opheldering te strekken over de Schepen en derzelver Hoofden tot dien togt bestemd, was:

	Officieren.	Schepen.	Bemand.	Stukk.
*	Lieut. Adm. Gener. de Ruiter	de Eendragt.	450	76
*	Vice Admiraal Johan de Haan	Gouda	375	76

[p. 484]

	Officieren.	Schepen.	Bemand.	Stukk.
*	Kapitein Nikolaas Verschoor	de Spiegel	360	70
*	Pieter van Middellandt	Steenbergen	350	68
*	Jakob Teding van Berkhout	Oosterwijk	270	60
*	Jan de Jong	de Prov. van Utrecht	270	60
	Gillis Schey	Essen	350	50
	Adam van Brederode	de Vrijheid	225	50
	Jakob Willemsz. Broeder	de Kraanvogel	200	46
	Fr. Willem Graaf van Stijrum	de Leeuwen	250	50
	Mattheus Megang	Harderwijk	200	46
	Kornelis Tyloos	de wakende Boeij	200	46
	Johan van Abkoude	Leyden	160	36
	lsaak van Uitterwijk	Damiaten	160	34
*	Joris Andringa	Stadt en Lande	240	54
	Pieter de Sitter	't Zuiderhuis	200	46
	Kornelis van der Zaan	Edam	160	34
	Johan Noirot	't Groenwijf	160	36
		Snaauwen
	Philips Melkenbeek	de Tonijn	36	8
	Abraham Wilmerdonk	ter Goes	36	8
	Willem Knijf	Rouaan	36	8
	Juriaan Baak	de Roos	36	8
	Hendrik Walop	't Prinsen Wapen	36	8
	Wybrandt Barentszoon	de Kreeft	36	8
		Branders
	Jan Janszoon Bout	St. Salvador	22	6
	Arent Ruyghaver	't Melkmeisje	20	4
	Dirk Klaaszoon Herney	Jakob en Anna	20	4

[p. 485]

	Officieren.	Schepen.	Bemand.	Stukk.
*	Jan van Kampen	de Salm	20	4
		Behoeftschepen.
	Adriaan van Esch	de Witte Tas	17	4
	Jacob Stadtlander	de Zarte Tas	17	4

De Officieren, welker namen met * vooraan geteekend zijn, zijn alle op dezen Zeetogt gestorven of gesteuveld. Sommigen vóór, anderen na den dood van den Admiraal de Ruiter. Br. L. bl. 911.

Bladz. 86. Reg. 2.

Of dooft ligt de ouderdom uw fierheid en uw' moed? enz.

't Geen hier als eene onderhandeling tusschen den Voorzitter van Hun Hoogmogenden en den Admiraal wordt voorgesteld had eigenlijk plaats tusschen hem en een' Heer van het Collegie ter Admiraliteit. Br. L. bl. 912.

Bladz. 89. Reg. 17.

Door felle pijnen in 't gevoelig ingewand, enz.

Behalve door zware tandpijn werd de Ruiter, bij het naderen van den tijd om naar boord te gaan, overvallen door het kolijk en graveel. Br. L. bl. 913.

Bladz. 90. Reg. 9.

Den schranderen Fontein, enz.

[p. 486]

Nicolaus Fontanus, Fontein of de la Fontaine, een beroemd Geneesheer in den tijd van de Ruiter. Zie Wagenaar, Amsterdam XI. D. bl. 316.

Bladz. 100. Reg. 6.

Wier vlijt, gebiedt het nood, 's jaars zooveel kielen bouwt
Ten dienste van den Staat, als 't jaar ziet zonnen rijzen, enz.

Men leest in Witsen's Voorrede voor zijn Aloude en Hedend. Scheepsbouw het volgende:

‘t'Zedert een lange wijle herwaerts, is de Zeevaert in ons gemeene-best geweldig aengegroeit; maer heden der maten in top gestegen, dat d'Inwoonders zelfs daerover verwondert, de vreemdelingen verbaest; ja de geheele Werelt, tot stommens toe, als opgetogen staet. Nootwendigh heeft de aenwas van de zee met kielen te bebouwen, den Scheep-bouw grootelijx doen aenwakkeren en vermeerderen, die hier zodanigh in zwangh gaet, dat zelfs eenige dorpen durven stosten meer zeegevaerten jaerlijx te kunnen bouwen, als het jaer dagen telt.’ Men zie verder wegens den ontzettenden scheepsbouw te Zaandam, Loosjes, Zaanlandsche Dorpen, bl. 186. enz.

Bladz. 108. Reg. 14.

't bevat toch Zeevaarts Lof, enz.

Het Lof der Zeevaart toegewijd aan den Heer Laurens Reael, Ridder, Oud Generaal van de Oostindiën. Vondels Poëzy, I. D. bl. 147.

[p. 487]

Bladz. 110. Reg. 22.

hoe klaar herinnert mij

't Betoovrend schoon gedicht van Vondel, bij het ende,
Waar hij zijn' scheepstogt sluit, all' de eedlen, die ik kende;
Vooral den schrandren Drost enz.

Het einde van dit Dichtstuk is:

‘Wy krijgen in 't gezigt den hoogen Burgh van Mnien,
Daer Hooft, der Dichtren hoofd, met vaerzen streelt de buijen,
De Nymsen van de Vecht op 't strijcken van zijn veêl
Met Glaukus leid ten dans. Wy zien het Zee-prieel,
De merckt van 't Kristenrijck, daer weelde, in haren zetel,
De trotsgewelfde Beurs ten hemel vaert vermetel.
Wij naecken Schreiershoeck, daer lieffelijck en bly
Een Waterlandsche Rey, de Joffers aen ons Y,
Met ongehuifde pruick en kletten geestigh zingen,
En naer den toon van zang en spel, haer treden dwingen:
Twee Diertiens^(*) In den hoop aanminnig groeten ons:
D'Een volght met zoet muzijck des anders violons.
Zij hebben toegewijt haer kuisheid Febus zuster.
Laet vallen 't anker; strijck; hier is de vloet geruster.
Hier gaet noch eb noch tij: hier hoort men geen geruis.
Hier open ick mijn reis in 't zaligh Roemers huis,
Wiens vloer betreden wort, wiens drempel is gesleten
Van Schilders, kunstenaers van Zangers en Poëten.’

(*) Anna en Tesselschade dochters van Roemer Visscher.

Bladz. 111. Reg. 14.

Als Bestevader door Prins Maurits zelfs begroet; enz.

Het gezegde van Prins Maurits bij het verzetten der Regering te Amsterdam in het jaar 1618 tegen Cornelis Pieterszoon Hooft: ‘Bestevaêr,'t moet nu voor deez' tijd zoo zijn’ enz. is te over bekend. Wagenaar, Vad, Hist. X. D. bl. bl. 280.

[p. 488]

Bladz. 113. Reg. 21.

't Bestaan der Houtmans enz.

De gebroeders Kornelis en Fredrik Houtman, de eerste ondernemers der vaart uit Holland naar Oostindiën.

Bladz. 114. Reg. 4.

De Ruiter roemt met een de zucht der Goudenaren, enz.

't Is bekend, dat ieder, die op de Pijpenfabrijken te Gouda werkte, voorheen, toen de scheepvaart nog bloeide, eenigzins in achting onder zijne medewerklieden willende zijn, ten minste een of twee togtjes ter zee moest hebben gedaan.

Reg. 24.

Don Montesarchio, enz.

Don Andrea d'Avola, Prins van Montesarchio, Admiraal van de kroon van Spanje. Br. L. bl. 913.