Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
België in de Tweede Wereldoorlog. Deel 1 (1973)

Informatie terzijde

Titelpagina van België in de Tweede Wereldoorlog. Deel 1
Afbeelding van België in de Tweede Wereldoorlog. Deel 1Toon afbeelding van titelpagina van België in de Tweede Wereldoorlog. Deel 1

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (24.23 MB)

XML (0.37 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/geschiedenis/Tweede Wereldoorlog


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

België in de Tweede Wereldoorlog. Deel 1

(1973)–Paul Louyet–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

De verloren vrede (1918/1939)


Vorige Volgende
[pagina 127]
[p. 127]

25 / Ein Volk, ein Reich, ein Führer

Op het einde van de jaren dertig viert het fascisme in Europa hoogtij. Duitsland, Oostenrijk, Spanje, Portugal, Italië, Roemenië, Hongarije, Griekenland, noem maar op: de autoritaire landen zijn bijna regel geworden, niet uitzondering.

Hitler is in 1938 helemaal niet meer geïsoleerd. Zelfs demokratische landen zoeken bij Duitsland in het gevlei te geraken en sluiten, zoals Engeland, overeenkomsten met het Derde Rijk. Andere landen, zoals België, trachten afzijdig te blijven. Duitsland's grootste tegenstrever op het vasteland, Frankrijk, aarzelt. Wanneer Hitler de krachtproef aangaat, en in 1936 de Rijnzone bezet, hebben we gezien dat het lijdzaam laat begaan. Meteen is alle tegenstand, die de traditioneel nationalistische kringen in Duitsland zelf, vnl. de legerleiding, Hitler konden bieden, overwonnen. Hitler heeft stoutmoedigheid, intuïtie, visie: hij zal de natie leiden naar een groot sterk Duitsland.

Begin 1938 wordt na een geweldige kampagne, waarbij alle massamedia tot de grenzen van hun mogelijkheden worden aangesproken, met kolossaal enthoesiasme van de Duitse zowel als van de Oostenrijkse bevolking, Oostenrijk bij Duitsland gevoegd. Deze naasting van een lid van de Volkenbond is tevens een schending door Duitsland van het verdrag van Versailles. Er komt nauwelijks een reaktie van de vroegere verbondenen, terwijl de Volkenbond niet eens over het voorval beraadslaagt.

Voor Hider is deze nieuwe overwinning een bevestiging van het defaitisme van Frankrijk en van Engeland's gunst. Hij kan gerust zijn expansie-politiek voortzetten en de doeleinden, die reeds in ‘Mein Kampf’ vastgelegd waren, rustig nastreven: alle Duitssprekende volkeren onder één gezag in het Duitse Rijk brengen; daarna grondgebied veroveren voor de vele miljoenen bestaande en toekomstige Duitsers. Wat dit laatste betreft neemt Hitler geen blad voor de mond: Duitsland's toekomst ligt in het oosten.

Een eerste stap na de Anschluss van Oostenrijk betreft Tsjechoslovakije, dat sedert Versailles een onafhankelijke staat is geworden met een betrekkelijk grote Duitssprekende minderheid, de zgn. Sudeten.

Een ogenblik schijnt het dat Hitler hetzij te vroeg is opgetreden, hetzij uiteindelijk te ver is gegaan. Want Tsjechoslovakije behoort tot de landen, die betrokken zijn bij de Franse ‘omsingelings’-politiek tegen Duitsland en nog altijd met Frankrijk door een verdrag zijn verbonden. Wordt het aangevallen, dan kan het altijd een beroep doen op zijn grote bondgenoot in het westen. Bovendien is Frankrijk niet de enige garant van Tsjechoslovakije's onschendbaarheid; de Tsjechen hebben een defensief verdrag met de Sovjet-Unie. Mocht Hitler het wagen Praag de oorlog te verklaren, dan loopt hij de kans op verscheidene fronten te moeten vechten. Op papier is Frankrijk nog altijd de sterkste militaire mogendheid van Europa; de Sovjet-Unie is er ook geweldig op vooruitgegaan, terwijl het sterk geïndustrialiseerde Tsjechoslovakije op zichzelf al geen gemakkelijke prooi is. Voorts is ten slotte ook Groot-Brittannië aan het bijdraaien en verklaart het met de nodige plechtigheid, en voor de eerste maal sedert vele jaren, dat het in geval van konflikt ‘verplicht’ zal zijn Frankrijk bij te staan.

Maar Hitler, wiens prestige verbonden is met de onophoudelijke expansie van Duitsland, bindt niet in; hij ondcetent integendeel een haatkampagne tegen de Tsjechoslovaakse president, dr. Benesj, en eist met steeds meer klem de afstand van het Sudetengebied aan Duitsland.

De oorlog zou reeds in 1938 zijn uitgebroken, indien het hart van Frankrijk en Groot-Brittannië bij de zaak ware geweest. Maar Engeland was niet voldoende voorbereid op een konflikt. Frankrijk's legerleiding was nog altijd even weinig enthoesiast voor een aktie waarin zij als voornaamste partner de Sovjet-Unie zou hebben; zij had bovendien ook geen vertrouwen in haar eigen militaire middelen, noch in de Franse bevolking die, nauwelijks twee jaar geleden, overwegend ‘rood’ had gestemd.

Engeland zal daarom trachten en moet daarbij niet lang aandringen, om Frankrijk tot ‘soepelheid’ te bewegen. De Engelse premier, Neville Chamber-

[pagina 128]
[p. 128]

lain, reist herhaaldelijk naar Duitsland. Hij krijgt wel geen noemenswaardige koncessies van Hitler maar hij ‘redt’ de vrede. Want Frankrijk laat zonder meer Tsjechoslovakije in de steek en sluit, samen met Groot-Brittannië, het akkoord van München met de As-mogendheden Duitsland en Italië. Tsjechoslovakije zelf wordt te München niet eens uitgenodigd. Het zou er trouwens alleen maar vijanden hebben gevonden: want de ‘Grote Vier’ verplichten Praag het Sudetengebied aan het Duitse Rijk prijs te geven.

Voor het klein land staat evenwel nog meer op het spel dan het verlies van een gedeelte van zijn grondgebied. Sedert Oostenrijk bij Duitsland werd ingelijfd en nu ook het Sudetengebied in Hitler's handen is gevallen, zijn meteen alle verdedigingswerken, die Tsjechoslovakije aan zijn grenzen had opgericht verloren gegaan en ligt het land wijdopen. Voor Hitler is de weg naar Praag vrij.

Het duurt niet lang alvorens hetgeen nog van Tsjechoslovakije overblijft door Hitler wordt uitgeschakeld zonder noemenswaardige tegenstand van Engeland en Frankrijk. De 15de maart 1939 marcheert de Wehrmacht het land binnen. Bohemen en Moravië worden bij Duitsland ingelijfd; Slovakije wordt ‘zelfstandig’, maar blijft bezet. De opruiming van Tsjechoslovakije is een keerpunt zonder weerga in de wereldgeschiedenis tussen beide wereldoorlogen. Want nu egint men eindelijk, zowel in Groot-Brittannië als in Frankrijk, in te zien, dat Hitler's ambities verder reiken dan hetgeen de Britse of Franse belangen toelaten; het gaat niet meer om de éénheid van de Duitssprekende volkeren, zelfs niet om Versailles, maar om de Duitse hegemonie over het Europees vasteland. Wanneer Duitse troepen Praag bezetten, weten Londen en Parijs dat het einde van de vrede in het zicht is. Men begint voorbereidselen te treffen voor de oorlog.

De Tsjechoslovaakse tragedie heeft evenwel nog een andere, wellicht even belangrijke ontwikkeling ten gevolge. Niettegenstaande de Sovjet-Unie Frankrijk had aangeboden samen het klein land tegen Hitler te verdedigen, was men op het aanbod niet ingegaan. Erger nog, de Sovjet-Unie, die verdragen met Frankrijk en Tsjechoslovakije had gesloten en ten zeerste belang hechtte aan de Tsjechoslovaakse onafhankelijkheid, werd niet eens te München uitgenodigd en bleef volledig buiten de besprekingen Hitler-Daladier-Chamberlain-Mussolini.

Men weet te Moskou zeer goed, dat de Sovjet-Unie de sympathie niet heeft van de konservatieve Engelse regering, noch van de Franse legerleiding.

Voor Stalin begint opnieuw de vrees te groeien, die de Sovjet-Unie tijdens de eerste jaren van haar bestaan heeft gekend: ofwel het tot stand komen van een konservatieve koalitie tegen Rusland, ofwel een akkoord van Engeland en Frankrijk met Duitsland, waarbij Hitler afziet van mogelijke Duitse eisen in het westen, maar de handen vrij krijgt in het oosten.

Deze vrees groeit nog wanneer Hitler, één week nadat Praag is bezet, het Memelgebied van Lithauen afneemt en onmiddellijk begint dit belangrijk strategisch punt op de kust van de Baltische zee te versterken. Wanneer aansluitend daarbij van de Poolse regering de terugkeer van Danzig naar Duitsland wordt geëist, alsmede een doorgang door de Poolse ‘corridor’ die Oost- en West-Pruisen van elkaar scheidt, kent de Sovjet-Unie het volgend Duits objektief. Want de Duitse hetze-kampagne tegen Polen begint...

[pagina 129]
[p. 129]


illustratie
1




illustratie
2




illustratie
3




illustratie
4
ein volk, ein reich, ein führer
Het is Hitler's droom het hele Duitse ras onder één gezag te brengen. Reeds komt, in 1935, het Saargebied ‘heim ins Reich’. In maart 1938, na een geweldige hetze-kampagne, trekt het Duitse leger zonder slag of stoot over de Oostenrijkse grens (1). Hitler wordt te Wenen onthaald als een ‘bevrijder’ door de Oostenrijkse Nazi-leider, Seyss-Inquart (2). In de herfst van 1938 wil hij het Duitssprekend Sudetengebied, dat tot Tsjecho-Slovakije behoort, inlijven. Het heeft er een ogenblik de schijn van dat hij te ver is gegaan. Tsjecho-Slovakije wil weerstand bieden; het heeft immers sterke verbondenen: Frankrijk en de Sovjet-Unie. Engeland verklaart dat het Frankrijk zal bijstaan. Maar het hart van de Westerse mogendheden is niet bij de zaak. In september 1938 zullen Chamberlain en Daladier het te München met Hitler op een koopje gooien, zonder Tsjecho-Slovakije noch de Sovjet-Unie te raadplegen. Duitsland krijgt het Sudetengebied. Daarmede is de vrede ‘gered’ (3 en 4).


[pagina 130]
[p. 130]


illustratie
5




illustratie
6




illustratie
7




illustratie
8
ein volk, ein reich, ein führer
Hitler verzekert te München plechtig dat Duitsland in Europa geen territoriale eisen meer heeft. Maar het vertrouwen is weg, en men vraagt zich spoedig af hoe lang het zal duren vooraleer een nieuwe bedreiging komt (5), en wiens beurt het dan zal zijn (6).
Intussen zijn de Duitse troepen het Sudetengebied binnengetrokken en door de Duitssprekende bevolking als een bevrijdingsleger onthaald (7). De vele Tsjechen, die Engeland en Frankrijk aan Hitler hebben uitgeleverd, wijken uit bij duizenden. Voor hen betekent ‘heim ins Reich’ het vluchtelingenkamp (8).



Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

landen

  • over Groot-Brittannië (en Noord-Ierland)

  • over Frankrijk

  • over Duitsland

  • over Verenigde Staten