In onze Vlaamsche gewesten (onder pseudoniem W.G.E. Walter)

IV.

De weg, die van Crocke naar Zompelgem nederdaalt, gelijkt aan het uitgedroogde bed eener rivier met hare kronkelende bochten en de hooge hier en daar uitgeholde randen van het veel hooger liggende akkerland. Hij loopt in de laagte door eenigszins moerassige gronden en door eene heele reeks kleine waterpoelen - de Zompelingen genaamd - welke de grenzen tusschen deze twee gemeenten vormen. De Kluize bevindt zich halfweg Crocke en deze plassen; doch de tuin - ik zou bijna zeggen het park, zoo aanzienlijk is hij - strekt zich tot dicht bij dezen uit. Het huis heeft niets bijzonders aan zich, het is een gewoon buitenverblijf met twee verdiepingen en drie vensterdeuren langs de voorzijde, dat sinds lange niet meer geverfd noch opgepoetst, er grauw en treurig

[p. 15]

uitziet. Een ijzeren hek, dat altijd openstaat, bevindt zich er voor, en eene korte eikenlaan brengt het in verbinding met den weg. Doch de tuin is merkwaardig door zijne uitgestrektheid en de eeuwenoude boomen, die er in menigte staan. Woest en verwaarloosd is echter alles; de struiken groeien er wild dooreen, de stammen worden nooit besnoeid, en hier en daar steekt een denneboom zijnen verdorden top naar omhoog, of laat zijne droge takken in de bruine jarenoude samengewaaide bladeren der beuken nedervallen, en verspert den weg. De paden zijn met onkruid overdekt en groen; want de bejaarde hovenier en zijne vrouw, sinds lang de eenige bewoners en bewaarders van het landgoed, waren niet bestand met hun twee tegen de verdelgingszucht van den tijd te worstelen, ook hadden zij het nooit beproefd, en was het hun nimmer voorgehouden.

Thans, sinds den terugkeer van den eigenaar, was het dringendste rondom het huis gedaan: daar had alles een tamelijk goed voorkomen en waren zelfs eenige bloemperken aangelegd en rozelaren geplant; doch dieper in den hof, waar zelden een voet gezet werd, stond meer dan eene steenen

[p. 16]

vaas of heidensche godheid beschadigd tusschen het dichte groen, of lag, van hare voetzuil gevallen, tot gruis verbrijzeld, op den grond.

Een enkel beeld aan het uiteinde, niet verre van de Zompelingen, was, ofschoon grauw en ruig, nog recht en ongedeerd gebleven. Het stond aan eene kleine lariksengroep met eene bank van graniet er voor, Hebe verbeeldend, welke in eene bevallige houding, met licht ter zijde gebogen hoofd en opgeheven elleboog, in de eene hand de drinkkan, in de andere den beker houdt, dien ze aandachtig volschenkt.

Mijnheer Sandrie was te Crocke geboren, en had immer te Brussel of elders gewoond: zijne ouders hadden het dorp verlaten, als hij een kind was. Hij bezat eenige eigendommen in het omliggende, en was er slechts zelden, als dringende zaken hem riepen, voor eenige uren teruggekeerd. In het dorp was hij niet goed gekend; doch de meer verlichte menschen, zooals de notaris, de ontvanger en de dokter, wisten, dat hij in de Kamer der Volksvertegenwoordigers gezeteld, en er met kundigheid en kracht altijd de liberale grondbeginsels verdedigd had. Van hem waren

[p. 17]

ook eenige vlugschriften over politieke en maatschappelijke vraagstukken in het licht gekomen, en wie zekere tijdschriften van vroeger jaren had doorbladerd, zou meer dan eens zijnen naam onder eenig ernstig artikel hebben ontdekt. Van zijne familiebetrekkingen wist men, dat hij kinderen had gehad, die dood waren. Nauwe bloedverwanten bezat hij niet, buiten eenen neef, advocaat Gentil Talu van Gent, een der kopstukken van de katholieke partij, met wien hij in geene eigenlijke vijandschap leefde, doch die niet te zijnent kwam.

Hij had thans blijkbaar aan de staatkunde en den wereldschen omgang vaarwel gezegd, en was hier zeer afgetrokken komen leven. Hij scheen ontmoedigd of met eene onbekende ramp geslagen. Dit ten minste deed zijn uiterlijk vermoeden. Hij moest ongeveer de zeventig zijn, doch zag er wat ouder uit, zoo stram was hij en zoo zeer waren zijne wangen ingevallen. Groot van gestalte, mager en met opgestoken schouders, wandelde hij rondom de Kluize - die wellicht zoo genoemd werd uit oorzaak harer eenzame ligging, of omdat ze zoolang onbewoond was geweest. Hij hield gewoonlijk een boek in de hand, of las binnensmonds de gazet,

[p. 18]

in de schaduw van een linnen, met blauw gevoederd zonnescherm. De wiedsters, die hem traag zagen voorbijtrekken, staakten haar werk, zetten zich recht met de houweel in de hand, en keken hem met bevreemding achterna, doch werden het aldra gewoon. Hij vergat, in zijne lezing verdiept, soms goedendag te zeggen, en antwoordde niet, als de eene of andere bedelaar hem aansprak: hij scheen niet te willen gestoord worden; maar kwam hij aan den ingang der mastenbosschen eene vrouw of eenen knaap in lompen tegen, welke met den slependen takkebos op den rug bleef staan om hem door te laten, dan gebeurde het niet zelden, dat hun ongevraagd een zilverstuk in de hand gestopt werd. Ook bleef hij soms voor de huttekens stil, zag mild glimlachend het spel der kinderen aan, en wierp hun centen toe. Hij werd dan ook alom met vriendelijk ontzag bejegend, en de dorpelingen konden maar niet begrijpen, hoe het kwam, dat hij nooit den voet in de kerk zette.

De vrouw van den hovenier had hem, als hij zich daar gevestigd had, eene meid uit de streek bezorgd, eene jonge, groote, rosblonde, stille dorpsdeerne.

[p. 19]

‘Mijnheer is zoo braaf,’ was haar woord, ‘niet moeielijk om te dienen, en maakt nooit opmerkingen. Ik ben er zoo tevreden, en, och Trientje, och Threzeken,’ zei ze aan de kwezeltjes uit het kruidenierswinkeltje op de plaats, waar zij hare waren haalde, en die haar uitvroegen, ‘hij laat mij volkomen vrij: ik mag naar de kerk gaan, als ik wil, en zooveel ik wil; Mijnheer heeft er nog nooit op gesproken.’

- ‘'t Is toch beklagenswaard,’ zuchtte Trientje met haar verslenst gelaat, en liet de gesloten vuist zachtjes ten teeken van spijt en ontmoediging op de toonbank vallen, dat hij zoo weinig kerksch is!’

‘Wij moeten onzen eigen lochting wieden, en naar het kruid niet zien, dat in eens andermans tuin groeit,’ antwoordde bedaard en verbeterend het dienstmeisje, ‘niet waar, Threzeken?’

- ‘Daar hebt gij het!’ sprak deze goedig, en zich naar hare zuster wendend, ‘het oordeel is aan God, Trientje, en die man is nog niet dood: hij kan nog tot inkeer komen, de Heer is wonder in zijne werken. Laat ons liever alle dagen een Onze Vader te zijner intentie bidden.’