Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Duytse lier (1996)

Informatie terzijde

Titelpagina van Duytse lier
Afbeelding van Duytse lierToon afbeelding van titelpagina van Duytse lier

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.61 MB)

XML (0.28 MB)

tekstbestand






Editeurs

Arie-Jan Gelderblom

A.N. Paasman

J.W. Steenbeek



Genre

poëzie

Subgenre

emblematiek
gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Duytse lier

(1996)–Jan Luyken–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 46]
[p. 46]


illustratie

[pagina 47]
[p. 47]

Vierde Verdeeling. Ga naar voetnoot(17)

 
't Staat vast: ten ware door een Goddelijk bewegen, Ga naar margenoot*
 
Den grooten Baijert had noch ongeschikt gelegen. Ga naar margenoot*
 
DE varsemelk, gestreelt uit volle prammen Ga naar margenoot*
 
Stremt, door een stadiglijk geroer,
 
Tot geele boter, die den Boer
 
Ter marte vijlt, waar stedelinge op vlammen. Ga naar margenootr4
5[regelnummer]
So karnt, zo roert de liefde in jonge harten,
 
Met hopen, duchten, zoet en zuur,
 
Het staag bewegen baart een vuur,
 
Dat vuur groeit aan, en baart gewenste smarten;
 
Tot datse, als room, ten laatste samen stremmen,
10[regelnummer]
In eene klomp, tot man en vrouw,
 
Gebreydelt met de vaste Trouw,
 
Door kuyse min in volle weelde swemmen.
Toon: Periosta die met trage.
 
TEr middernacht, by soete somertijt,
 
Zag Veldenrijk de blanke en volle Maan,
 
Haar spiegelen in den Rijn, daer hy so wijd
 
Zo ver van huis, op 't kantjen sat. De blaân
5[regelnummer]
Des wilgenbooms, die ruysten met de vliet,
 
Terwijl hy fluyte, en tuyte, en song dit lied:
 
Den Reiger mind, met d' Elseboom Ga naar voetnoot(18), den poel;
 
De waterwilg den oever van een stroom:
 
Den roden Denne en Yp, beminnen 't koel,
10[regelnummer]
De steenklip, haagt d' onvruchtbare Elsche boom; Ga naar margenootr10
 
Op heuvels heeft de druif sijn beste tier; Ga naar margenootr11
 
Maar Veldenrijk bemint sijn Dianier.
 
Gelijk de room van eenen rijken boer,
 
Die 't gratig vee op vette weiden weid, Ga naar margenootr14
15[regelnummer]
Tot boter word, door karnen, door geroer;
[pagina 48]
[p. 48]
 
Zo hebbe ik ook, met stage minnevlijd,
 
Het trotse hart, van mijne Dianier
 
Geroert, gemaakt van ys, tot vlammend vier.
 
Als ik wel eer een kusjen, met gevley
20[regelnummer]
Van haar versocht, dan stak haar gramschap op.
 
Ze vloodme, en was my harder dan een ky,
 
Zo spits als riet, en bitterder dan Hop;
 
Ia wrevelder als een getrede slang,
 
Ick suchte, en quijnde, en 't leven viel my bang.
25[regelnummer]
Nu werpt sy my met eekels, of verhaast Ga naar margenootr25
 
My onversiens, en graastme in 't jeugdig groen. Ga naar margenootr26
 
Wy went'len op een sachte maybloem. Laast
 
(O dat het lot my veel die gunst wou doen)
 
Zach ik een deel van 't geen haet keurs bedekt, Ga naar margenootr29
30[regelnummer]
Welks heugenis mijn minne vuur herwekt.
 
Mijn Dianier steekt by de maagden uit,
 
In schoonheit, als den hogen Eekelboom
 
In 't Lindebos; als d' Els by 't lage kruit.
 
s' Is klaarder dan den gulden Ysselstroom
35[regelnummer]
Den Rijn die snel langs haren over schiet, Ga naar margenootr35
 
Haalt met heur loop by hare snelheit niet.
 
Haar byzijn is my soeter dan de schaauw
 
Eens lindebooms, op 't heetste van den dag,
 
Zo gaau ik haer kom naderen, so gaau
40[regelnummer]
Begroet sy my met lonkjes, met gelag.
 
Zy neemt mijn hooft (ô hagelijk vermaak!) Ga naar margenootr41
 
In bei haar hande, en kust mijn voorhooft, mont, of kaak.
 
Dus song den knaap, en voer al lustig voort,
 
Wanneer den Haan zijn wikken rekte, en luid Ga naar margenootr44
45[regelnummer]
Den dageraad aankraaiden, 't geen men hoort,
 
Een mijleweegs, daar 't bos den klank niet stuit.
 
Toen stak hy straks het fluitjen in zijn zak, Ga naar margenootr47
 
En ging na huis ten velde in met gemak.
De Liefde boud een Hemel. Toon: Amarillitje mijn vriendin.
 
NImphjen als ik 'er uw oogjes zo zoet,
 
So lief, zo lodder, vol heldere gloed, Ga naar margenootr2
 
Bekijke, zo vliegt 'er mijn zieltjen gebuid Ga naar margenootr3
 
Op wiekjens van zuchjes ten aderen uit.
[pagina 49]
[p. 49]
5[regelnummer]
Dan blijft het hangen als 't Byelijn doet,
 
Aan kaakjes of lipjes, vol gloejend bloed,
 
Of kropjen, dat sacht op en neder geaamt, Ga naar margenootr7
 
Met blankheit de mellik en lely beschaamt.
 
Ay zoete Nimphje wanneer 't eens rust
10[regelnummer]
Op 't mondeken, daar 't zijn vlammetjes blust,
 
In stroompjes van Necter en zuchtende wind,
 
Zo zuig het na 't hartjen, het geen het bemind.
 
Laat 'et daar wonen, en geef uwe mijn,
 
Zo worden wy Bruigom en Bruidelijn;
15[regelnummer]
En smelten de zieltjes te samen gerust,
 
En slijten de nachjes en daagjes met lust.
 
De blijde daagjes met lonkjes en praat,
 
De nachjes met lekker dat minne verzaad,
 
Waar voor men niet keuren zou perel noch goud, Ga naar margenootr19
20[regelnummer]
Dat 's 't Hemeltjen hier op der aarden geboud.
Ter Bruiloft van K. de Vree. Ga naar voetnoot(19) Toon: Delfian lief; ai laat uw straffe woorden, &c.
 
O Schone min, hoe ken ik u verbeelden?
 
Gy spant de kroon van alle lust en weelden.
 
Schoon my 't geluk met gonst quam bieden aan,
 
Al wat een mensch kan in zijn hooft besluiten
5[regelnummer]
Tot vreugt, en 't zoet der minne bleef 'er buiten,
 
'k Zou dat versmaan.
 
Veel liever wooud ik op de dorre stranden Ga naar margenootr7
 
In eenen hut, geboud van Vissers handen,
 
By 't yslijk gonsen van de bare Zee, Ga naar margenootr9
10[regelnummer]
En 't nare huilen van de woede winden,
 
Met eene wederga, die mijn ziel beminden
 
In rust en vree.
 
Van dit geloof was ook de Vree beseten,
 
Al lang genoeg de goude tijd versleten,
15[regelnummer]
In 't eenig leven, zonder wederga: Ga naar margenootr15
 
Zo dacht hy; en het was op gront en reden.
 
Wie moed heeft, oog op siin gewisse treden
 
En volg hem na.
[pagina 50]
[p. 50]
Courante la Bare. Ga naar voetnoot(20)
 
VAar wel mijn hals-vrund, in den staat, Ga naar margenootr1
 
Daar u 't geval-lot nu heeft toe gedreven
 
Nu gy het vroolijk Vryers leven,
 
Om beter vreugt, voor eeuwiglijk verlaat;
5[regelnummer]
De stijve vree-zuyl stut uw huys, Ga naar margenootr5
 
De schoone Hemel geef u weynig kruys; Ga naar margenootr6
 
Dat vreugd en deugd staag aangroey en vermeere,
 
Zoo mach uw Trouw Ga naar margenootr8
 
De nijd braveren, Ga naar margenootr9
10[regelnummer]
Die 't graag anders wouw.
Toon: Hooger Doris, niet mijn gloetje, &c.
 
FIliana, konje 't minnen, Ga naar margenootr1
 
Hadje 't lekker eens gesmaakt,
 
Ik Weet je wierd in de blanke krop geblaakt
 
Van een vuurtje dat vinnig raakt,
5[regelnummer]
Dat queelen, Ga naar margenootr5
 
Dat eele,
 
Smart heele Ga naar margenootr6-7
 
Door speelen,
 
En streelen,
10[regelnummer]
Komt zoetheyts kroon te winnen:
 
Nergens binnen Ga naar margenootr11
 
Zulke zinnen,
 
Die deez' wellust niet vermaakt.
La Belle Iris
 
MOnt op mont, en hart op hart,
 
Naar de wetten van Godt Hymen, Ga naar margenootr2
 
Tot de zieltjes t'zamen swymen;
 
Allerzoetste minne-smart!
5[regelnummer]
Wie u eenmaal komt te smaken,
[pagina 51]
[p. 51]
 
Acht geen and're lekkerny;
 
Al wat leeft, en sweeft, moet blaken,
 
In de liefelijke ly. Ga naar margenootr8
 
Al de Nimphjes die de Min,
10[regelnummer]
En haar lekkerny verachten,
 
Spreeken tegens haar gedachten,
 
Anders leyd het in haar zin; Ga naar margenootr12
 
Of zy waren niet rechtschapen. Ga naar margenootr13
 
't Heele schepzel voelt dien brand; Ga naar margenootr14
15[regelnummer]
Tegens liefden is geen wapen,
 
Maagde liefden is geen schand.

voetnoot(17)
Het centrale thema van deze verdeling is de liefdeskracht die de hele schepping ordent en aaneenhoudt.
margenoot*
ten ware: was het niet
margenoot*
Baijert: Chaos, die aan de schepping vooraf gaat
ongeschikt: ongeordend
margenoot*
prammen: uiers
margenootr4
vijlt: veilt, verkoopt
voetnoot(18)
De regels 7-11 herinneren aan de catalogus van bomen in boek II van Vergilius' Georgica, met name aan Vondels vertaling daarvan, Lantgedichten II, 13-27.
margenootr10
Elsche boom → lees: Esscheboom
margenootr11
heeft […] sijn beste tier: tiert […] het weligst
margenootr14
gratig: gretig
margenootr25
verhaast: verrast
margenootr26
graastme: pakt me, gooit me (in het jonge gras)
margenootr29
haet → lees: haer
keurs: kleedje
margenootr35
over: → lees: oever
margenootr41
hagelijk: behagelijk
margenootr44
wikken: vleugels
margenootr47
straks: dadelijk, onmiddellijk
margenootr2
lodder: vriendelijk
margenootr3
gebuid: buitgemaakt
margenootr7
kropjen: bovenste deel van de borst
geaamt: geademd
margenootr19
keuren: de voorkeur geven aan
voetnoot(19)
De schilder Nikolaas de Vree, een vriend van Luyken, trouwt op 4 mei 1670 met Catharina de Blom.
margenootr7
wooud → lees: woond'
margenootr9
bare: akelige
margenootr15
eenig leven: vrijgezellebestaan
voetnoot(20)
Dit gedicht is eveneens geschreven ter gelegenheid van de bruiloft van De Vree.
margenootr1
hals-vrund: boezemvriend
margenootr5
stijve vree-zuyl: onwrikbare vredeszuil (toespeling op de naam van de bruidegom)
margenootr6
kruys: verdriet, tegenspoed
margenootr8
mach: kan
margenootr9
De nijd braveren: De afgunst trotseren
margenootr1
konje: kende je
margenootr5
queelen: lijden
margenootr6-7
Dat… heele: Dat edele smart kan helen
margenootr11
binnen: zijn
margenootr2
Hymen: de god van het huwelijk
margenootr8
liefelijke ly: minnesmart
margenootr12
Anders… zin: In hun hart denken ze er anders over
margenootr13
Of… rechtschapen: Of er mankeerde wat aan hen
margenootr14
schepzel: schepping

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

auteurs

  • Arie-Jan Gelderblom

  • A.N. Paasman

  • J.W. Steenbeek


Over dit hoofdstuk/artikel

lied

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank