Olijfbergh ofte poëma van den laetsten dagh
(1609)–Karel van Mander–
AuteursrechtvrijHet twaelfde Ghesangh.Wort beschreven t'beghin des oproers binnen Ierusalem ende het gantsche vervolgh van dien, so door valsche verleyders, als door afval vande Romeynen. Oock van veel moorts binnen Ierusalem ende int Ioodtsche Lant. Voorts veel wonderteeckenen, so inde Stadt, Tempel ende Locht gesien: ooc van den roependen Boer Iesus genaemt. Int leste de belegeringhe ende veel onghelucks der Stadt.
Ga naar margenoot+OP Paessche-dagh der Ioden als versaemt,
Ten tempel quam elck een, liet onbeschaemt
Een vander Wacht der Roomsch hem sien van achter
Ter Ioden spot: t'jongh volck als onbedachter
Met steen gewerp de Wacht eerst viel aenboort:
T'volc al verbaest drong uyt elck tempel poort,
So dat versmacht meer als thien duysent bleven,
Ga naar margenoot+Doch wiert dit al, ja een oproer verheven
Om t'branden van een Wetboeck, oock gestist
| |
[pagina 77]
| |
Door den Landtvoocht: Maer groot oproer en twist,
Roof, brant en moort, ontstont en quam ter banen
Om een Ioodsch man, van den SamaritanenGa naar margenoot+
Zijnd' omgebrocht, so hy na t'hoochtijt quam:
Dit scheen gestilt, doch so gheen eynd' en nam,
Want eenigh' uyt den Ioden tsamen hinghen,
Die in het lant Samari moorden ginghen:
Oock selfs in d'stadt Ierusalem quam voort
Een volck doend' ooc al heymelijc veel moort,
Dat vrient sijn vrient self naeuw en dorst betrouwen.
Noch eenen hoop bedrieghlijck vol ontrouwen
Quam inden schijn van Godsdienstich verbont
Al brenghen voort verscheyden nieuwen vont
Om t'volck afdoen van den Romeynen wijcken,Ga naar margenoot+
En seyden Godt soud' teecken laten blijcken
Der vryheyt claer, daer buyten ter woestijn:
Dus treckend' uyt daer veel verslaghen zijn.
Een Toovenaer Egiptenaer na desen, Ga naar margenoot+
Hem roemend' een Propheet, is opgheresen
Met groot aenhang, maer noch misluctet hem
Te nemen in, de stadt Ierusalem.
Dit oock gestist, nieu Moorders Toovenaren,Ga naar margenoot+
Brantstichters ooc aendeden t'lant beswaren,
Om vryheyt was t'geroep, de Roomsche macht
Te wederstaen, sy dwongen t'volc met cracht.
Ghelijck een lijf bekanckert en vol plaghen
Was t'lant gestelt: noch lach om af te knagen
Caesarea als been midshonden daer:
Iod' en Syrier elck stont met strijt daer naer,
Maer t'Griecsch' volck wert de stadt noch toeghewesen.
Doen stont weer opnieu strijt om schimp bewesenGa naar margenoot+
Aen t'Ioodsche volck aldaer met eenen pot
Met Voghels in, als offerhand' uyt spot
| |
[pagina 78]
| |
Van een ghestelt so voor hun Sinagoge.
Ooc Florus Voocht des Lants t'vyer van oorloghe
Meer blaest als blust, den Ioden schat en scheert,
Afvallich hun te maken hy begheert,
Dat hy te Room hun mocht te recht beschulden
Om decken sijn qua stucken: qualijck dulden
Can t'Ioodtsch gheslacht sijn giericheyt, en sy
Beschimpen hem, met eenen corf dat hy
Is Bedelaer, ja gierich onversadich:
Des handelt hy met hun seer onghenadi
Den Crijgh vangt aen, Agrippa den ConinghGa naar margenoot+
Den Ioden sulcx ontraedt, houdt sonderlingh
Hun vooren breet der Roomer macht en daden.
T'volck liet hem door sijn reden wijs beraden,
Te gheven den verlooren Keysers tol,
T'verbrande slot weer te maken vol:
Maer doen hy hun van Floro was vermanich,
Tot alder stont te zijn hem onderdanich:
Ga naar margenoot+Doen drevens' hem met steenen uyt der stadt,
voor t'Roomsch volck meer men offerde noch badt,
Ten hielp als niet hoe d'opperst' ooc der Ioden
T'oproerich volck den oproer seer verboden,
Ga naar margenoot+In werringh dus de stadt is comen heel,
Den Tempel oock de neerstadt en t'Casteel
D'oproerigh' in, en d'opperst' oock hier tegen
De hooghstadt in met s'Conincx volc gecregen:
Veel bloet wert tot Ierusalem ghestort:
Ten selven dach, ter selver uyr oock wort
Te Caesarea als uyt een stil raetslaghen,
Ga naar margenoot+Het Iodisch volck daer woonend' al verslagen,
Daer Florus wreet, wat buyten vlucht' ooc ving.
Doen over al ontstont een jammer ding
Ga naar margenoot+Van wederwraeck, welcke d'ander Ioden deden
Van Syri oock van Tyren, al veel steden
| |
[pagina 79]
| |
En Dorpen zijn met vyer en sweert vernielt.
Scythopol oock in dese stadt ghevielt
De Ioden met d'inwoonders daer eendrachtich
Verbonden hun, maer werden onbedachtich
Tot derthien duyst verraderlijck ontlijft,Ga naar margenoot+
Daer Sauli soon Symon vreemt stuck bedrijft,
Hy hadde met de Scythopoolsche Heyden
Ghevallen uyt, crijchstucken oock verscheyden
Op t'Iodisch volc sijn broeders cloeck bestaen:
Maer somen daer met list deed' uyt stadt gaen
In 't naeste Bosch de Ioden al met allen,
Daer die van t'Stadt hun quamen overvallen
Verraderlijck, en haddens' al omvaen
Met boogh geschut vast treffend' hun, hief aen
Met t'bloote sweert in handen onverholen,
Riep Symon daer, O ghy van Scythopolen,Ga naar margenoot+
Recht lijd' ick straff'als nu van mijn misdaet,
Want u getrouw, heb ic mijn volc groot quaet
Met moordens veel, bewesen t'mijnder schanden,
Te recht zijn dan de vreemde mijn vyanden,
Maer Godloos ick, my sal gheschien onrecht,
So yemant hant aen my om dooden lecht,
Die hem mijns doodts te roemen dan mocht pooghen.Ga naar margenoot+
Bermhertich, doch met stuer en grimmend' oogen
Sijn Hofgesin na desen hy aensach,
Daer naer deed' hy voor t'eerst grouwsaem dootslach
Aen die oorsaeck sijns levens waren, Vader
En Moeder dan, Wijf, Kinders, die algader
Van selfs sijn sweert toeliepen, op dat sy
Haest mochten zijn van t'vyants wreetheyt vry:
Op dese doon is hy daer na ghespronghen,
En heeft hem selfs t'sweert ooc int lijf gedrongen.
Na seer veel crijghs, en bloetvergietens fel,
So daer so hier, is lancx so meer ghequel
| |
[pagina 80]
| |
Ga naar margenoot+Oock bin de stadt Ierusalem ghesproten,
De Stadt in drien gedeelt was, maer Zeloten
Hun tyranny was groot en buytertier.
Voorteeckens van t'stadts ondergang ick hier
Ga naar margenoot+Verhalen mach, een steert-ster' is verschenen
Als brandich sweert een jaer lang onverdwenen
Recht over t'Stadt: en oock voor den afval
Der Ioden als t'volc quam ter Paesch-feest al,
Ga naar margenoot+Acht-dach Aprils des nachts hem openbaerde
By den Outaer een licht dat so verclaerde
Den Tempel als oft had geweest schoon dach:
Ga naar margenoot+Op t'selve Feest een offer-koe men sach,
Die had een Lam ghebaert, oock is ontsloten
Dien nacht van t'selfs, een eerin deur gesloten
Daer twintich mans aen hadden volle last,
En was ghemaeckt met groote grendels vast:
Daer naer in Mey voor t'ondergaen der Sonnen
In't gantsche Lant doen sachmen hoe dat ronnen
Ga naar margenoot+Crijgh-waghens oock al wit gewapent volck
Met hoopen groot, en trocken door t'gewolck
Al op de Stadt, de Priesters ooc noch hoorden
Te Pincxster-feest ten Tempel ooc dees worden
Ga naar margenoot+Na groot gherucht, Laet trecken ons van daer.
Ga naar margenoot+Anani soon Iesus een Boer, vier Iaer
Voor desen crijgh alst noch was stilt' en vrede,
Op eender Feest riep inden Tempel mede,
Van Son opgangh en nedergangh een stem
Van d'Winden vier al op Ierusalem,
So Tempel, Volck, dus sonder af te laten
Riep nacht en dach in Stadt in alle straten,
Ga naar margenoot+By sijnen teem hy bleef wat dat ,'hem sloegh
Ga naar margenoot+Tot t'been doorwont, ontranigh hy verdroegh
(Als den Lantvoocht, hem straffen liet) de slagen,
En in ootmoet gebuycht riep als met clagen,
Ga naar margenoot+Op elcken slagh Wee u Ierusalem,
Hoe veel gevraeghs, men creegh niet el van hem,
| |
[pagina 81]
| |
Gheen die hem sloech en vloeckt' hy, noch van gaven
En danckt' hy niet als luyden hem yet gaven,
Dan hy dit droef voorsegh-liedt altijt sangh
Tot seven Iaer drie en twee maenden langh:
Doch int belegh doen hy gingh lancx de mueren,
Riep oock aldaer dees woorden als in trueren,
Wee tempel, stadt, en wee oock t'volc daer by,
Hy voechde noch voort lest, en wee oock my,
En wert so van den vyant doot gheschoten.Ga naar margenoot+
Wie dit nadenckt in sijn verstant besloten,
Bevindt hoe Godt den Mensche liefde draecht,
En hem tot nut wel waerschout eer hy plaecht.
Dees droeve stadt te rechte wel ellendich,
Al vol oproer, vol vyantschap inwendich,
Met eyghen haer verderfnis nu bevrucht,
D'een wint den strijdt, die haest verwonnen vlucht,
Dat deel gewint een plaets' en moetse wijcken,
T'can haest gheen stadt maer het een bosch gelijcken,
Elck waer hy can beschadicht sijn vyant:
Maer t'gaet hier recht als of d'een lichaems hant
Door nijt beraest brocht d'ander gants te nieten,Ga naar margenoot+
Geen wreetheyt noch geen boosheyt na en lieten:
Dees deelen dan ons broken hun selfs macht,
Want met den brant sy nijdich onbedacht
Daer maeckten so dat lijf behoudich cooren
Tot asschen wat in t'stadt noch was te vooren,
Daer sy veel Iaer beleghert hadden by
Gheleeft: hierom vol jammers moesten sy
Door hongers noot noch al vergaen ten lesten,
Dus scheen hun daedt den Roomschen al ten besten.
|
|