Het schilder-boeck

[fol. 94r]

Het Leven Der Moderne, oft dees-tijtsche doorluchtighe Italiaensche Schilders.

Van Ian Cimabue, Florentijns Schilder.

Doe t'ellendigh Italien jammerlijck overloopen was van de grouwsaem sentvloeden der rampsaliger Krijgen en ongevallen, dat niet alleen de Const der Schildery, ^* maer oock de Schilders aldaer t'samen ontbroken: Soo is ontstaen en gheboren ten goeden gelucke in't Iaer 1240. om uyt den grave te halen binnen Florencen, en t'licht de Schilder-const te gheven, eenen Ian, toeghenaemt Cimabue, van een edel huys in dien tijdt, den welcken in zijn jeught vernuftigh wesende, werdt tot de Letter-const gheeygent en bestelt: maer also de Natuere hem tot ander dingen stierde, bracht veel in Schole den tijdt en papier om, met Mannekens, Peerden, Huysen, en ander gedaenten te teyckenen. D'avontuere voeghde daer by, dat op den selven tijdt, van den Overheer der Stadt Florencen waren doen comen eenighe Griecksche Schilders, ^* om aldaer niet de verdwaelde, maer verloren Schildery te voorschijn te brenghen. Dese dan nu doende wesende in een Kerck, verliet Cimabue dickmael de Schole, en sagh heele daghen lang schilderen: soo dat die Schilders, en oock zijn Vader, hun voor lieten staen, dat den Ionghen die Const aenvanghende, mocht comen tot heerlijcken eynde: het welck gheschiede: Want hy in corten tijdt leerende, zijn Meesters, die op hun ghestelde wijse verhardt waren, en niet verder en sochten, verre voorby ghevaren was in de Const, en beter teyckeninge hadde, verbeterende in zijn werck veel hun botte Griecksche maniere, die doe ter tijdt in't gebruyck was, al te wijdt afgeweken van de oudt-tijtsche wijse der vermaerde Griecken: soo dat hy zijn Vader-stadt grootlijck met zij-

* Schilders, en Schilderyen ontbroken in Italien, A^o. 1240.

* Griecksche heel slechte Moderne Schilders herbrengen de Const in Italien.

[fol. 94v]

nen naem en wercken vereerde, in verscheyden openbare plaetsen, doch meest in Kercken, makende in zijn werck eenighe tronien nae t'leven, d'welck doe ^* ter tijdt niet meer ghesien en was. Sijn dinghen en waren niet als zijn Meesters getrocken, maer meer verdreven en vloeyender, soo naeckten als laken: En veel Historien en Beelden op hout, met Eyeren en Lijm-verwe, oock op muer in natten calck, zijn noch tot Florencen van hem te sien, doch vele vergaen: Soo dat zijn wercken ten lesten oock gantsch Italien overspreydt gheworden zijn. En seer te verwonderen is voor die't noch siet, hoe sulck Man in soo doncker Eeuwe so verlicht in onse Const mocht wesen. Een van zijn stucken werdt tot Florencen in de nieuw Marie Kerck gebracht uyt zijnen huyse, met een groot gheluyt van Musijck Instrumenten en feestlijcke Professy, en wasser heerlijck van gheloont. Wt oudt gheschrift wordt vertelt, dat hy dees Tafel schilderde in eenich hof, by S. Pieters poort, en dat doe door Florencen eenen Franschen Coning Carel passeerde, en gebracht werdt die Tafel te sien, alwaer toegeloopen is geheel Florencen, soo Mannen als Vrouwen, met het meeste ghedrangh en ghenuechte van der weerelt, soo dat die plaetse van dien tijt af tot noch, den naem van Vroyborgh heeft behouden. Binnen Pisa maeckte hy op een Tafel met Eyverwe eenen Christus aen't Cruys, met eenighe Engelen die weenen, en hebben in de handen woorden, die van Christi mondt nae den ooren toecomen van Maria, die ter rechter handt staet al weenende, Mulier ecce filius tuus: en ter slincker nae Ioannes, Ecce mater tua: in een ander Engels handt een rolleken, daer in staet, Ex illa hora accepit eam discipulus in suam. Waer in t'Aenmercken is, dat Cimabue begon te openen den padt der Inventien, en licht te geven, zijn meyninge met woorden oock uytbeeldende, t'welck een nieu versierlijck dinghen was. Hy was oock een constigh Bouwmeester. Hy is ghestorven t'zijnen tsestich Iaren, in't Iaer 1300. doe hy de Schildery van nieus genoech had opgeweckt. nae hem liet hy veel discipulen, en onder ander Giotto, die een bysonder Schilder wert, en in zijn Meesters huys bleef woonen in de Comcommer straet. Cimabue Graf-schrift was dit:

Credidit ut Cimabos picturae castra tenere,

Sic tenuit; verum nunc tenet astra poli.

Wel is waer, en hadde Giotto soo seer zijn Meester niet overtroffen, de fame van Cimabue waer veel gheruchtigher gheweest, ghelijck den Poeet Dantes in zijn Vaeghvyer verhaelt, segghende:

Men achte Cimabue den besten Schilder: maer
Nu Giotto heeft den roep, en maeckt zijn faem onclaer.

Den Wtleggher van Dante, welcken schreef ten tijde van Giotto, ontrent 12. Iae nae des Poeten doot, Anno 1334. op dese versen, seght: Cimabue van Florencen was een Schilder van seer edel wercken, en was soo moedigh en korsel, dat indien yemandt, oft hy self, eenigh ghebreck aen zijn werck quam te sien, als wel somtijts door ghebreck aen de stoffe oft reedtschap gheschiet, stracx brack hy oft vernielde t'selve werck, hoe costlijck dat het was.

* Cimabue begon onder Moderne, Conterfeytselen te maken.