De spreeckonst

XX. Hooftstuc,
Onderscheidingen der Driedubbelde Letteren in haer zelven.

De drie dubbelde Letteren zijn te onderscheiden 1 Alzooze in haer zelven aengemerct worden, 2 Alzooze stof zijn der Gronden en Cleefsels der Woordleeden. In haerzelven zullen wy die op twee wyzen onderscheiden: waer van ic de eerste, om cortheit, alleen in een Taefel zal voor oogen stellen, als volcht.

[p. 104]

^*

* 1. ^còoo

[p. 105]

Men zoude onder de Tweeaesemige Cort-en-Lange Letteren, noch eenige Soorten van Letteren connen stellen die Diep einden en aenvangen; daer dan onder zoude coomen eaa/ en meer andere.

Voorder alzoo meest al de Driedubbelde Eenvormige, en Tweevormige letteren, van de Tweedubbelde van malcanderen, en ooc wel vande Enkelde, niet en worden behoorlijc onderscheiden: zoo zal dienstich zijn, om klaer te zien, datse verschillen, en watse verschillen, die met malcanderen te vergelijken: en tot dien einde in een bequaeme orde by een te stellen, met by gevoegde Voorbeelden, zooder zijn. 'Twelc dan niet alleen een groot licht zal geeven aen deeze noodige zaeken: maer ooc mijn gevoelen van die vaster bevestigen. En zal derhalven tot een staeltje van zulx, al de Enkelde vryje Snapklinkers, Tweedubbelde en Driedubbelde Voorsnapklinkers, of de plaetsen daer van, in een zoodaenige Letterorde voorstellen.

[p. 106]

ea kleat of kleet, heat of heet, nean, zeitmen te Schiedam voor neen, great.

eaa zea of zee, by de Engelse sea.

eea

eaj kleajken zeggen sommige voor kleetken of kleetje.

eaw Leaw, eaw, ic schreaw, leaw,¹⁾ zeitmen voor Leew, eew, ic schreew.

Tenanderen zijn de Driedubbelde Letteren in haerzelven te onderscheiden in 1 Eeveluide, 2 Climmende.

De Driedubbelde Eeveluide Letteren zijn die uit drie enkelde Letteren van eenen trap bestaen.

Als tst/ sps/ spt/ chst/ tsch/ in hy quetst/ 'tstaet/ des Gesps/ 'spsalms/ hy gespt/ slechst/ 'tschijnt.

De Driedubbelde Climletteren zijn, die uit drie Enkelde Letteren welke niet al van eenen trap en zijn, bestaen.

En zijn driederlei: 1 Rijzende, 2 Daelende, 3 Bei doende, naemelijc Op-en-af-climmende, of Middeltoppige.

De Driedubbelde Rijsletteren zijn, die de letter of letteren vande hooger trap lest staen.

Als str/ spl/ schr/ in strijt/ splijt/ schrift.

De Driedubbelde Daelletteren zijn, die der Drielingen, daer uitse bestaen, de laechste lest staen. Of dieze hoe laeger, hoe achterwaerder hebben.

Als rst/ rts/ lps/ rlt/ aaj/ eew/ eee/ in Borst/ des Herts/ wulps/ werlt/ ic zaaj/ Leew/ Veee.

De Driedubbelde Middeltopletteren zijn, diens Enkelde Letter vanden Oppertrap in't midden komt, de twee andere, vande Ondertrappen zijnde, aen beide de zijden.

Als jej/ jij/ wej.

1) Dit woord vervalle.