Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De spreeckonst (1964)

Informatie terzijde

Titelpagina van De spreeckonst
Afbeelding van De spreeckonstToon afbeelding van titelpagina van De spreeckonst

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.77 MB)

ebook (8.04 MB)

XML (0.65 MB)

tekstbestand






Editeur

W.J.H. Caron



Genre

sec - taalkunde

Subgenre

studie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De spreeckonst

(1964)–Petrus Montanus–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

XXI. Hooftstuc,
Onderscheiding der Driedubbelde Letteren als stof vande Derdendeelen der Woordleeden.

De Driedubbelde Letteren, als stof vande Derdendeelen der Woordleeden, of van dier Gronden en Cleefsels, zijn te onderscheiden in 1 Grondletteren, 2 Cleefletteren.

De Driedubbelde Grondletteren zijn, die stof zijn vande drieletterige Gronden der Woordleeden.

Zulke zijn de Driedubbelde twee aesemletteren, daer vander vier Geslachten te vooren aengeweezen, en naerder onderscheiden zijn: Als 1 De Langste tweeaesemletteren,

[pagina 107]
[p. 107]

2 De Cort-en-Lange tweeaesemletteren, 3 De Tweevormige drie-corte tweeaesemletteren, 4 De Drievormige corte tweeaesemletteren of Vryje Drieklinkers. Waer van de twee middelste onder een geslacht connen vervat worden, en Driedubbelde vry-twee-vormklinkers genoemt. Tot een by-zonderen naem van elc deezer Grondletteren, kan haer eigen geluit strecken, noemende de èew/ éew/ &c. Anders mach men die ooc noemen, met naemen die uit de naemen haerder Enkelde letteren gemengt zijn: als de èew/ heetende ee-ee-uw.

Eigenschap. Deeze zijn altemael klimmende of oneeveluide.

De Driedubbelde Cleefletteren zijn, die de stof zijn vande Drieletterige Cleefsels der Enkelde Woordleeden.

Zoodaenige zijn de Driedubbelde Eenaesemletteren.

Deeze zijn 1 Voorletteren of Voorcleevers, 2 Naeletteren of Naecleevers.

De Driedubbelde Voorletteren zijn, die de stof zijn vande drieletterige Voorcleefsels der Woordleeden.

Van deeze slach vind icker alleen vier, die zonder menging in onze Neederlantsche tael gebruict worden: naem. schr/ str/ spr/ spl/ als in schrift/ stram/ spraec/ spleet. Maer by de Hoochduitse noch daerenbooven deeze zes, schl/ schn/ schm/ pfr/ pfl/ pfn/ als in schlaff/ schnepff/ schmehr/ pfrieme/ pflegen/ pfnüssel. Doch door menging zijnder noch veel andere in't gebruic: als 'sfr in 'svryjers/ 'sfl in 'svleis/ 'skr in 'skrijchs/ &c. 'kfr in 'kvry voor ic vry/ 'kfl in 'kvlei/ &c. ende 'tchl/ in't glas/ 'tchr in't gras/ 'tkr in't krijgen/ 'tkl in't klaegen/ 'tkn in't knaegen/ &c. Merct dat in al die hier aengeweezen zijn, de twee eerste enkelde Letteren van eenen trap zijn, naemelijc van den Laechsten.

Op gelijke wijze als de tweedubbelde Voorletteren, canmen deeze ooc elc noemen: als de schr/ 1 Es-ech-er/ 2 schree.

Eigenschap. Geen van alle konnen Daelende zijn.

De Driedubbelde Naeletteren zijn, die de heele stof zijn van de drieletterige Naecleefsels.

Die van deeze by ons gebruikelijc zijn, eindigen altemael oorspronkelijc in s of t: en konnen van de tweedubbelde Naeletteren gemaect worden, met by de zelve een van die twee Letteren te voegen. Zijn derhalven ontrent noch eens zo veel in't getal als de Tweedubbelde: Naedien van elke Tweedubbelde, die niet in s of t en eindicht, twee-driedubbelde connen gemaect worden.: Als van rp maectmen rps en rpt/ van lp/lps en lpt/ &c. 'Twelc alles in een Woort dikwils, doch in verscheide geleegentheit, plaets heeft: Als in scherp/ iet scherps/ hy scherpt: ic stolp/ des stolps/ hy stolpt.

Ic hebbe gezeit, dat de Gebruikelijke by ons, alle oorspronkelijc in s of t eindigen: om te toonen datse door verandering somtijts zoo niet eindigen, maer in z of d: Als lvz in Delvzbier/ verandert uit het oorspronkelijke driedubbelde lfs in Delfs: en rzd in geherzd-broot/ verandert uit rst in geherst.

Deeze connen elc in't byzonder, op gelijke twee wijzen als vande Tweedubbelde Naeletteren gezeit is, genoemt werden: By Voorbeelt, rps machmen noemen 1 Erps/ 2 Er-pee-es: Zoo de lps/ 1 Elpt/ 2 El-pee-tee.

[pagina 108]
[p. 108]

Eigensch. De Driedubbelde Naeletteren en zijn geen van alle rijzende.

Merct dat 'tgeene vande Omkeering der Tweedubbelde Voor en Naeletteren is gezeit: is van deeze Driedubbelde ooc te verstaen.

De Driedubbelde Letteren, als Stof van der Woordleeden Derdendeelen aengemerct, zijn { Grondletteren  
De Driedubbelde Letteren, als Stof van der Woordleeden Derdendeelen aengemerct, zijn { Cleefletteren { Voorletteren
De Driedubbelde Letteren, als Stof van der Woordleeden Derdendeelen aengemerct, zijn { Cleefletteren { Naeletteren


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken