De spreeckonst

XXIII. Hooftstuc,
Onderscheiding der Dubbelde Letteren op een andere wijs.

Inde voorgaende verhandeling der dubbelde Letteren, zijn de hooge Geslachten gestelt nae het getal der Enkelde Letteren daer uitse bestaen: en daerom heeft ooc het inzicht op het getal in al de verhandelde laege Afcomsten plaets. Maer wantet veel gebeurt, dat het byzonder getal der Enkelde Letteren daer de Dubbelde uit bestaen, zoo naew in geen acht genoomen en wort: en in meest al vry staet, het getal te vermeerderen of verminderen, zonder de beteikening der Taelwoorden daer door te veranderen: als te gebruiken jij of jijj/ aa of aaa/ ee of eee/ oo of ooo/ &c. Zoo meede aj of aij/ ej of eij/ aw of aww/ ĕuj of ĕuij: aaj of aaaj/ aaw of aaaw/ j of j: rr of rrr/ &c. Zoo isset noodich de voorschreeve Dubbelde Letteren ooc alzoo te onderscheiden, dat de geene die't vry staet met meer of minder getal van Letteren uit te spreeken, onder een laech Geslacht vervat worden. Zulx datmen het onderscheit van't getal genoomen, of can voorby gaen, of ooc in acht neemen: neemende de onderscheiding der Hooger Geslachten van Eigenschappen, die zoodaenige weezentlijke en soort-maekende onderscheiden toebrengen, welke altijt onderscheidelijc gae geslaegen worden, en niet vry en staen te veranderen nae wil. Dit geschiet op de volgende wijs, die van my om cortheit en claerheit vertoont wort in een Taefel: daer in ooc de gebruikelijke naemen Diphthongus, Triphthongus, Diphthongus propria, en impropria, &c. van groote verwertheit ontlast en tot beter beteikenis gebracht worden. Doch merct, dat onder de Geslachten deezer taefel de Dubbelde vry-tweevormklinkers, die elders als aende Lip of Tanden eindigen, als ea/ eaa/ wel vervat zijn, maer niet byzonderlijc aengeweezen.

[p. 110]

^*

* 1. ^cò

[p. t.o. 110]

Men zoude onder de Tweeaesemige Cort-en-Lange Letteren, noch eenige Soorten van Letteren connen stellen die Diepeinden aenvangen; daer dan onder zoude coomen eaa en meer andere.

Voorder alzoo meest al de Driedubbelde Eenvormige, en Tweevormige letteren, van de Tweedubbelde van malcanderen, en ooc wel vande Enkelde, niet en worden behoorlijc onderscheiden: zoo zal dienstich zijn, om klaer te zien, datse verschillen, en watse verschillen, die met malcanderen vergelijken: en tot dien einde in een bequaeme orde by een te stellen, met by gevoegde Voorbeelden, zooder zijn. 'Twelc dan niet alleen een groot licht zal geeven aen deeze noodige zaeken; maer ooc mijn gevoelen van die vaster bevestigen. En zal derhalven tot een staeltje van zulx, al de Enkelde vryje Snapklinkers, Tweedubbelde en Driedubbelde Voorsnapklinkers, of de plaetse daer van, in een zoodaenige Letterorde voorstellen.

[p. 111]