|
| |
Het VII. Kapittel.
ALle deeze zes en twintigh letteren, in het gemeen en byzonder
voorheene beschout, kunnen het begin eener lettergreepe zyn.
Alle kunnen zy ook woorden eindigen, uitgezondert, v, z, b,
d, die, om haeren zachten klank achter aen quaelyk wordende gehoort, nooit
of zelden daer worden gebruikt; maer die plaets ruimen voor andere, die, bykans
van een en het zelve geluit geoordeelt, scherper en sterker klinken, als f,
s, p, t.
In b en d eindigen echter eenige eigene naemen, die
uit andere taelen oirspronkelyk zyn, als, Nadab, Jakob, Job, Gad, David;
als mede de Wortelwoorden Krab, schrab, heb, wend, zend, schud,
endiergelyke.
In z eindigen de eigene Hebreeusche naemen Uz, Elifaz,
Perez, Boaz, Thammuz, en andere.
Z en v zouden, naer onze spelling, ook
middellettergreepen kunnen eindigen, wanneer zy in de veranderingen der
Buigingen en Tytvoegingen de plaets der s en f ingenoomen
hebbende, van lees en geef: in de Werkwoorden, en van huis
en brief in de Naemwoorden, leezen en geev-en huiz-en en
briev-en maeken.
Maer wy kunnen ook lyden, dat in het schikken der lettergreepen de
gewoonte, die een groot dwingelant is, van hun, dien het lust, gevolgt worde,
en, gelyk door-gaens, gespelt, lee-zen, gee-ven, hui-zen, brie-ven.
| |
| |
Met een J eindigen zommige hedendaegsche schryvers de
woorden, die in aei en ai, ei, oei, ooi, en ui uitgaen.
Maer quaelyk; dewyl J geen Klinker is, om eenen Twee- of drieklank te
helpen maeken, maer een Medeklinker, die altyt eenen Klinker voorgaet; als in
Jager, bejaegen, jeugt, Jisp, jong, juichen, juweel te zien is.
Met eene W eindigen de Wortelwerkwoorden, Duw, spuw,
stuw, &c. en de Naemwoorden, Betuw, Veluw, Ruw, Schuw, en Uw,
Tuus, vester by de Latynen uitdrukkende.
Hierom kunnen wy niet goetkeuren de hedendaegsche nieugesmeedde
spelling, waer door, om quansuis de afkomste en verwantschap der woorden nader
te koomen, de welluidendheit ten hoogsten benadeelt wordt, en in plaetse van
graf, staf, hof, brief, gerief; geschreeven grav, stav, hov, briev,
geriev; gelyk ook voor huis, gruis gevonden wordt huiz,
gruiz. Verwerpelyk is ook om de zelve reden het spellen der Naemwoorden,
land, zand, strand, hand, blind, kind, grond, vond zonder T, die
nochtans in de uitspraeke deezer woorden meer dan de D gehoort wordt:
als mede der Werkwoorden in den tweeden en derden Persoon van de Aentoonende
Wyze en Tegenwoordigen en Onvolkoomenen Tyt, gy, hy bind, vind, gy bond,
vond, en diergelyke; gelyk ook der Deelwoorden Verblind, gegrond
&c. zonder de zelve T, dewyl zoo de Werk- als Deel-woorden de
T, als hunne merkletter in zommige Persoonen en Tyden, hier alzoo
weinigh kunnen missen, als gy, hy hoort, loopt, mint, gy riept, sliept,
en gehoort, bemint, gegunt &c. Waerom het nood- | |
| |
igh is,
dat men schryve Gy, hy bindt, vindt, gy bondt, vondt, en Verblindt,
gegrondt.
Hierom ziet men zommige, zoekende met de spellinge den klank der
woorden alleen uit te drukken, en overtollige letteren te myden, eenige woorden
spellen, als volgt, Lant, hant, brant, bant, verbont, raet, schilt
&c. terwyl anderen die woorden spellen met eene dt aldus, Landt,
handt, &c. geevende deeze reden hunner spellinge, dat men die woorden
in het Meervouwige Getal met een D moet schryven, en meenende, dat het
Meervouwige Getal altyt van het Eenvouwige wordt gemaekt door byvoeging van
en, dat men dan altyt ook in het Eenvouwige Getal de D moet
behouden; waer by zy, om dat die woorden in het Eenvouwige Getal van een scherp
geluit zyn, eene T stellen; die in het Meervouwige Getal wordt
achtergelaeten, en spellen, gelyk volgt,
Landt, Landen, Handt, Handen, Bandt, Banden,
Verbondt, Verbonden, Raedt, Raeden, Schildt, Schilden.
Ook spellen zy de Byvoeglyke Naemwoorden, die in hunne Buigingen
somwyle eene D hebben, op gelyke wyze, en schryven Goedt, dewyl
men ook schryft, goede, goeden, Oudt, om dat men ook schryft, oude,
ouden; daer de anderen, om dat in de uitspraeke geene D gehoort
wordt, alleen goet en out schryven.
Beide deeze bovenstaende spellingen houden zommige voor goet, om dat
zy den klank en de welluidendheit ten wederzyde voldoen.
Het is echter best de eerste te volgen, die, schryvende Lant,
hant, bant, goet, out, breet, eet, schoon | |
| |
het Meervouwige
Getal eischt Landen, handen, banden, goeden, ouden, breede, eeden,
verdedigt wordt met deezen grontregel, ook in andere taelen bekent en
gebruiklyk, dat letters van het zelve werktuig dikwyls met elkandere verwisselt
worden.
Godt echter, het Opperste Weezen, dat in den derden Naemval
Gode heeft, en naer der Heidenen oordeel in het Meervouwige Getal
Goden maekt, schryve ik met eene D voor de T, om hem van
eenen Got, eenen inboorling uit Gotlant, te onderscheiden.
De tweede, hoe op haere reden steunende, hoe gemaklyk en dienstigh
voor de vreemdelingen, om terstont te kunnen zien, dat deeze woorden in het
Meervouwige Getal Landen, handen &c. moeten worden geschreeven, is
daerom niet zoo goet te keuren, om dat zy, schryvende in de Naemwoorden
Landt, raedt, verbondt &c. door dus te schryven, geen onderscheit
maekt tusschen deeze en tusschen de Werkwoorden, Landt, in, Hy landt
te Oostende, raedt, in, Hy raedt hun ten beste, en verbondt,
in, gy verbondt u tot de betaeling. In welke leste de D, eene der
Wortelletteren der Stamwoorden, Land, raed, verbind, aen en met de
volgende toevallige en merkletter T gehecht en vereent wordt door eene
verzweegene E, als de rustende Scheva der Hebreeuwen; die echter by
zommige Nederlanders en hunne nabuuren in de uitspraeke van Landet, raedet,
verbondet gehoort wordt of plagh te worden.
Alle andere Naemwoorden, die in het Meervouwig Getal geene D,
maer T hebben, lyden in het Eenvouwige ook geene D, maer moeten
alleen met eene T geschreeven worden: gelyk hier onder wordt
aengeweezen; | |
| |
Net, Netten, Staet, Staeten, Kaert, Kaerten,
Pot, Potten, Vraet, Vraeten, Taert, Taerten.
Dus dient men ook te schryven gehoort, bemint, gegunt,
&c. wanneer zy Deelwoorden zyn, of een gedeelte van den Volmaekten of Meer
dan Volmaekten Tyt in de Werkwoorden worden, als in, Ik hebbe gehoort, ik
was bemint, het is my gegunt; alzoo zy dan geene veranderinge door de
Buiging onderworpen zyn; die hun alleen overkoomt, wanneer zy in Byvoeglyke
Naemwoorden veranderen.
Met het oogmerk om letters te spaeren, boven aengeroert, wordt ook
van zommigen eene vreemde spelling omtrent de woorden met Drieklanken eeu,
leeu, nieu, flaeu en diergelyke ingevoert, als zy die in het Meervouwige
Getal dus spellen, ewen, lewen, niewe, flawe.
Doch hier staet te letten, dat men, in het Eenvouwige Getal eeu,
leeu, &c. schryvende, ook in het Meervouwige eeuwen, leeuwen
&c. moet schryven.
Want verwerpt men hier de leste E en V, die het meeste
geluit van den Drieklank in eeu en leeu maeken, soo blyft daer
alleen de klank van e; en voegt men by die e niet dan wen;
en schryft ewen, zoo heeft men in dat ewen geenen anderen klank,
dan van e en van wen: want de w, die geen Klinker is, kan
niet dienen, om het geluit van eeu te maeken, maer alleen om wen
te schryven. Derhalve behoort men in het Meervouwige den Drieklank eeu
te laeten, en daer wen byvoegende te schryven eeuwen, leeuwen,
&c. Behalve dat het ongeoorlooft | |
| |
is, en zonder voorbeelt in
eenige taele, dat men de Lange Klinkers en Drieklanken, Wortelletters der
Naemwoorden, waer in zy geene verandeinge onderworpen zyn, daer uit neeme, of
ook in de Werkwoorden, in welker Tytvoegingen de Lange Klinkers somtyts tot
andere gemaekt worden, verminke. Het geen geschiedt, wanneer men, heren,
oren, flawe, niewe, van de oirsprongkelyke Naemwoorden, heer, oor,
flaeu, nieu, en eren, leren, horen en smoren, van de
Stamwerkwoorden, eer, leer, hoor en smoor afleidt. Maer hier van
is ook al voor hene gesprooken.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd