Volledige werken. Deel 10. Brieven en dokumenten uit de jaren 1858-1862

[p. 7]

Voorbericht

[p. 9]

Dit derde deel van Multatuli's ‘Brieven en Dokumenten’ omvat in de ruimste zin de periode van de ‘Max Havelaar’, de jaren dus na het vertrek van Douwes Dekker uit Soerabaja, midden april 1857, tot en met de processen waartoe zijn eerste grote werk aanleiding heeft gegeven.

Voor de wijze waarop de hier bijeengebrachte dokumenten bewerkt zijn, zie men de uitvoerige beschouwingen, opgenomen in de inleiding van het deel betreffende de jaren 1820-1846: Volledige Werken VIII.

Van talrijke brieven, die reeds lang als bekend werden verondersteld, aangezien ze al in de jaren '90 van de vorige eeuw in druk zijn verschenen, bevat dit boek eindelijk de volledige en betrouwbare tekst. Wie de moeite neemt, het onderscheid na te gaan tussen de vroegere publikaties en deze definitieve, zal het des te meer betreuren, dat niet van al het materiaal de handschriften zijn teruggevonden; inderdaad is het teruggrijpen naar kennelijk onnauwkeurig gedrukte stukken bij herhaling onvermijdelijk gebleken. Dergelijke ontleningen zijn voor alle duidelijkheid gemarkeerd door een sterretje bij de desbetreffende data. Zeer talrijk zijn in dit deel de tot nu toe onbekende dokumenten. Zo wordt de belangwekkende correspondence tussen Multatuli en Van Lennep hier voor het eerst gepubliceerd, waardoor Van Lenneps gedragingen eindelijk objectief kunnen worden vastgesteld en beoordeeld.

De grote hoeveelheid vaak omvangrijke artikelen in dagbladen en tijdschriften, verschenen na de publikatie van de Max Havelaar, maakte het onvermijdelijk ons in het overnemen daarvan te beperken. Alleen de belangrijkste en minst toegankelijke stukken werden herdrukt.

Met erkentelijkheid vermeld ik, dat de wetenschappelijke voorbereiding van dit deel, evenals van de beide vorige, tot stand is gekomen dank zij een subsidie van de ‘Nederlandse organisatie voor zuiver-wetenschappelijk onderzoek’ te 's-Gravenhage.

G. Stuiveling