Ideën III

564.

We behandelden eens op de school, zekere - heel apokriefe - vertelling over den admiraal de ruyter. 'n Vyandelyk scheepskapitein was door hem gevangen genomen, en onze held zou dien man gevraagd hebben, wat zyn - de ruyter's - lot ware geweest, indien eens de krygskans anders uitgevallen, en hy in de macht van z'n tegenstander geraakt was?

Ik laat nu daar, of 't de ruyter paste zulke vragen te doen. Doch 't antwoord van den krygsgevangene komt me nog zonderlinger voor. ‘Ik zou u en uw manschappen, aan handen en voeten gebonden, in zee hebben geworpen!’ De ruyter nam hieraan geen voorbeeld - ik denk dat Heeren Staten hem dat ook zeer kwalyk zouden genomen hebben - en behandelde z'n gevangene op gewone wyze. Hoe, weet ik niet, maar zonder bad. Het fabula docet was natuurlyk: neem 'n voorbeeld aan de ontzettende bravigheid van de ruyter, en gooi nooit iemand in zee. Ik, leerling, aspirant-weter, vicestudent in vry onderzoek, waagde de schuchtere vraag: wat dien krygsgevangene bewoog zoo brutaal te antwoorden? En

[p. 17]

dit vraag ik nog. Die vreemdeling toch had niet school gegaan in Nederland. 't Boek van brand was nog niet geschreven, en 't standbeeld te Vlissingen nog in de maak. Hoe kon hy dus weten dat die de ruyter 'n nederlandsche zeeheld was, d.i. 'n vat vol deugds, onbekwaam tot alle kwaad? Lag 't niet in de rede, dat-i by-wyze van vermaning, en om den overwinnaar zacht te stemmen, geantwoord had: ‘wel, ik zou je 't leven zóó aangenaam gemaakt hebben, dat je... dat je... puur verliefd zoudt geworden zyn op je eigen neêrlaag. Doe óók zoo!’

M'n onderwyzer dacht 'r anders over. Met ruwheid jaagde hy me weg van 't vrye-studieveld waarop ik den voet wilde zetten, met de woorden: ‘de ruyter vroeg niet naar leugens, hy vroeg naar de waarheid. Mauvaise-marque à Mr. edouard pour impudence.’

Och, wat al mauvaise-marques heb ik later in 't leven gekregen, voor zùlke impudentien!