Ideën III

658.

Toen ik zoo-even, namens den kunstenaar, afstand deed van elke aanspraak op vernederende bescherming, kon de beteekenis hiervan toch niet wezen, hem te plaatsen buiten 't gemeene Recht. Evenmin was het m'n bedoeling hen die z'n voortbrengselen te laag waardeeren, vrytespreken van Beotische eigenbaat. Al behoeft hy hun protektoraat niet, zy moesten wel behoefte voelen aan de eer, dat beschermheerschap te mogen uitoefenen. 't Rechtmatig besef hunner geestelyke minderheid zou hen verheffen, en begeerte opwekken naar veredeling, vóór alles uitgedrukt in mildheid jegens den man die in-staat en genegen is hen hierin tehulp te komen. ^##

# Noot van 1874. M'n Vorstenschool heeft me vyfhonderd gulden opgebracht. Ik moet ronduit verklaren, Nederlanders: ‘dat ik 't er niet voor doen kan!’ (653) Dit zal velen bevreemden, die meenen dat het leveren van zoo 'n stuk uit schryven bestaat (30!) Reeds elders gaf ik 'n vergelyking van dat honorarium met het aan sardou betaald kapitaal voor z'n Rabagas. Zie hier 'n ander staaltje. Ik lees in den Rheinischen Kurier:
 
Herr adolph l'arronge erhältt für seine neue Posse...
 
De lezer weet toch, hoop ik, wat 'n duitsche Posse is, en welken rang zoo'n ding in de Letterkunde bekleedt?
 
...für seine neue Posse: ‘Mein Leopold’ beim Wallner-Theater in Berlin, täglich neunzig bis hundert Thaler tantième, nächstdem die zwanzigste Vorstelling als Benefize, welches auf 500 Thaler anzuschlagen ist. Zuversichtlich wird das Stück ein halbes Jahr lang Tag für Tag das Repertoir des genannten Theaters beherrschen. In Hamburg hat es ein verhälltnissmässig noch grösseres furore gemacht, und ist auf allen Bühnen Deutschlands und Oesterreichs zur Aufführung angenommen.
 
't Honorarium voor die Posse zal dus gewis 'n millioen Thalers te-boven gaan. 't Wordt tyd dat ik de schoenen ga poetsen van dien m'nheer l'arronge, den potsemaker, als ik daartoe goed genoeg ben!
Dat ge u niet schaamt, Nederlanders, weet ik nu eenmaal. Maar, eilieve, gy die te arm zyt om voortbrengsels van den geest te betalen, scheldt me niet nog bovendien uit! En vooral spreek niet van nederlandsche letterkunde, van nederlandschen kunstzin, van nederlandsche beschaving, e.d. Dit klinkt àl te gek!

# Noot van 1876. Dat de tooneeldirektie le gras, van zuylen & haspels, by 't opvoeren van de Vorstenschool, my - schoon rechtens daartoe geheel onverplicht - 'n honorarium toekende, en dat ook m'n uitgever my deelen liet in de voordeelen die de snel op elkander volgende herdrukken van dat stuk hem opbrachten, pleit gewis voor de edelmoedigheid van die heeren, 't geen ik volmondig en dankbaar erken. Maar dit verandert niets aan de waarheid dat Nederland z'n schryvers en artisten niet behoorlyk betaalt. Om van z'n pen te kunnen bestaan, zou 'n hollandsch schryver altyd door moeten leveren. Hy heeft noch tyd tot recueillement noch tot studie, om nu niet te spreken van z'n behoefte aan rust. De toestand van 'n hollandsch auteur, vergeleken met dien van 'n schryver in 't Buitenland, is armzalig. Waar 't me nu-en-dan gebeurt in aanraking te komen met buitenlandsche letterkundigen, ben ik beschaamd de som te noemen die m'n werk my opbrengt. Wordt de verregaande schrielheid van de natie op andere wyze goed gemaakt? Ontvangt de auteur ten-onzent in onderscheiding, wat hem onthouden wordt, in betaling? Geenszins! Ook die onderscheiding bewaart men voor vreemdelingen. Schryvers van zeer twyfelachtigen rang worden in Holland gevierd, geëerd, met open armen ontvangen. De kranten leenen hun kolommen tot aanbeveling van allerlei gespuis dat z'n kwakzalvery komt leveren op de Nederlandsche markt. Het Huis Ten-Bosch staat open voor den vreemdeling. Men grist elkander de citaten uit den mond, als ze maar dienen kunnen omdezen of genen vreemdeling te stempelen tot 'n genie wiens woorden de kracht hebben van 'n tekst.