Ideën III

704.

Vromen te 's Gravenhage... gy die my verdoemen zult over wat ge - verkeerd-lezend! - profanatie noemt... ik verdoem U! Niet ik bega zonde ‘tegen den Heiligen Geest’ ik die vervuld was van deernis met den mishandelden apostel, ik die 't betreurde, niet 'n oogenblik te kunnen gelooven als hy, om daarvoor 't recht te koopen my aan z'n zy te stellen, en de helft te dragen van z'n smaad. Gy zyt lafhartige huichelaars die wel God, christus en zaligheid met 'm deelen wilt, maar hem onbeschermd overlaat aan vuil straatgrauw, zoodra hy doet wat gyzelf zoudt doen als er oprechtheid was in uw geloof, zoodra hy aan de ‘hoeken der straten’ de blyde boodschap komt verkondigen der verlossing... of hoe dat ding dan heeten moge.

[p. 124]

De bedenking die my weerhouden zou ^* indien ik geloofde, geldt niet voor u. Gy meent immers dat preekery - mits als baker stotter's clientèle, heel in 't fatsoenlyke - invloed heeft? Moest niet het voorbeeld van christus en z'n apostelen u dringen tot meedeeling van uw zaligheidskennis! Moogt gy u deftiger aanstellen dan zy? (587)

'n Beroep op ‘wereldsch fatsoen’ op ‘geringe kans van slagen’ op ‘verschil van zeden’ komt hier niet te-pas. Uw bybel vloeit over van vernietigende antwoorden op zulke voorwendsels. Erkent het, Weledele heeren en mevrouwen zondaars en zondaressen ^† dat uw ‘geloof’ zeer lauw is. 't Schynt u juist de noodige kracht te geven tot vinnige veroordeeling van niet-geloovers, en schiet te-kort zoodra 'r iets valt te volbrengen wat gyzelf zegt te beschouwen als plicht. Staat er niet geschreven: ‘predikt het evangelie allen kreaturen?’ Doelt dit woord alleen op Negers, Chinezen en Japanners? Is de ziel van 'n haagschen straatjongen minder bekeeringkosten waard, dan die van 'n Alfoer of Hottentot? Mogen de door u ‘tot de gemeente des Heeren toegebrachte’ zielen niet wonen in blanke lichamen? Zou er in uw Koningryk der Hemelen 'n vooroordeel heerschen tegen al wat blond is, tegen alles wat op schoenen of klompen gaat? Eilieve, ik heb 'n savoyaardsch schoorsteenvegertje gezien onder 't gehoor van den straatdominee. 't Kind was blootsvoets, en blinkend zwart. Om zynent-wil alleen hadt gy...

Neen!

* Wie weet! Zie 't slot van m'n brief aan Ds. francken. (Verspreide Stukken, uitgaaf 1875, blz. 54.) M'n tegenzin in publieke voordrachten zou waarschynlyk wyken voor 't ‘geloof’ dat de Heer wasdom geven zou. Dit moet immers de overtuiging zyn van iemand die de bybelsche uitspraken aanneemt?

† Deze uitdrukking is, naar men beweert, van borger, 'n preeker die 'n tyd lang zeer in de mode was, en 't pikant vond z'n deftig auditorium uitteborstelen, dat dan met 'n ‘heel mooi!’ naar huis ging. Dit was trouwens ten-allen-tyde de taktiek van preekers. Bourdaloue en massillon deden 't ook. Daarby is niet het minste gevaar, omdat by zulke gelegenheden ieder hoorder de ontvangen berisping endosseert op z'n buurman. Ze kan dus nooit te scherp, te ruw, te plomp wezen.
Sommigen beweren dat borger, zou gezegd hebhen: ik groet u, Weledele Heeren en Mevrouwen, ik groet u, maar... met den naam van zondaar!’ Heel duur is deze boutade niet, maar voor 'n kerkpubliek mooi genoeg. In de gedrukte preek zyn de W.E. Heeren en Dames in ‘Broeders en Zusters’ veranderd, naar men zegt. Ik heb geen lust het nateslaan.

[p. 125]

Ik zal u zeggen waarom ge wegblyft van de straatoefening. Daar wordt niet gemoord. Men lacht er slechts. Op 'n afstand... ver, zeer vèr, in vreemde landen, laat gy door anderen verkondigen wat ge beweert van ziel en zaligheid te weten. Dit is dramatisch en veilig. Gy pronkt met de lysten der tot de gemeente ‘toegebrachte leden.’ De onuitsprekelykheid der namen der Nieuw-Zeelanders, Hottentotten en Moluksche bergbewoners, zet de zaak gewicht by. En by mislukking, zooals herhaaldelyk in Japan, op Sumatra, op Borneo, ja overal voorkomt, blyft gy buiten gevaar. De gewoonlyk niet zeer ontwikkelde geestdryvers die ge daarheen zondt, worden 't offer van uw vervloekte spekulatiezucht die voor 'n geringe bydrage aan de Zendingszaak, aanspraak maakt op den Hemel. Christus heeft vergeten te zeggen: ‘zoo wie in myn naam anderen uitzendt om te worden opgegeten, is myns niet waardig.’ Ik herstel dit verzuim by dezen. Ik sta hem nader dan gy, en zeg u dat gy ellendelingen zyt.

Wreekt u over dit vonnis, door met de woorden van die andere farizeën my uittemaken voor 'n godslasteraar, omdat ik in m'n schetsje van die straatpreekery, wáár durfde zyn. Ge hebt immers ook wel durven beweren dat ik jezus smaadde in m'n Kruissprook? (Minnebrieven.)

Neen, wreekt u niet. Waarlyk, er is voor u allen iets beters te doen. Wordt eerlyk, en tracht te leeren lezen.