Ideën III
(1876)– Multatuli–
Auteursrechtvrij707.'n Herinnering uit m'n jeugd leidt me tot dezelfde konklusie. 't Amsterdamsch gemeen was in 1836 (37?) op de been gebracht door 'n paar heethoofden. Men gebruikte zekere onwelkome verandering in de belasting, als voorwendsel om policie-agenten en militairen - 't waren veteranen - te mishandelen. Troepen volks met stokken gewapend, doorliepen de straten. 't Scheen die menschen aanvankelyk te ontbreken aan 'n bepaald plan, en deze besluiteloosheid bleef bestaan, tot ze des-avends hun wrok lucht gaven door 't verbranden van de turfloots eener armen-inrichting, en van eenige meubelen die op 'n markt ter kwyting van belasting moesten verkocht worden. Vóór dat oogenblik echter, bepaalden ze zich tot het uitroepen der namen van eenige personen die men voor den afgekeurden maatregel aansprakelyk stellen wou. De verdeeling der verantwoordelykheid - een der meest karakteristieke kenmerken onzer onzedelyke staatsinrichting (334) - maakte de keus moeielyk. 't Jan-hagel weet by zulke gelegenheden nooit wiens glazen moeten worden ingeslagen, en 'r zyn anderen die dit evenmin weten, 'n onkunde waaraan veel onwaardige vensterruiten de voortduring van 'r bestaan te danken hebben. Dat by zulke onzekerheid gewoonlyk de onschuldige boet, spreekt vanzelf. Ditmaal viel o.a. 't lot op 'n ontvanger - ik meen dat-i deutz van assendelft heette - die op de Keizersgracht by de Brouwersgracht z'n kantoor hield. Naast hem woonde 'n dominee, 'n preekman. Deze was, zooals men 't in die dagen noemde, 'n ‘mooie preeker.’ Z'n kerk was altyd vol. In 't Amsterdamsch 2e departement van 't Nut, was na zyn voordrachten geen eind aan 't gejuich. Geen kaartje was er te krygen als hy spreken zou in Felix. De man was 'n redenaar van de eerste soort... Welnu, hy beproefde z'n huisstoep tot 'n tribune te ma- | |
[pagina 128]
| |
ken. Hy zou 't volk toespreken! Van-tyd tot-tyd bracht-i 't zoover dat men hem verstond, maar de indruk van z'n woorden was... nul. Met al z'n redeneeringen en vermaningen - 't spreekt vanzelf dat God en jezus daarin 'n groote rol speelden - werkte hy niets uit. Men antwoordde hem niet. Hy werd zelfs niet beleedigd. 't Voortdurend gerinkel van gebroken glas was de eenige weerklank op 't gesproken woord. Mismoedig trok-i zich in z'n woning terug, zich misschien troostend met de hoop op 'n schitterende revanche by de aanstaande spreekbeurt in Felix, en ik zeg dat-i volkomen recht had zich daarmee te vleien. Toejuiching kost niets. Maar hy verwachtte teveel van z'n talent, toen-i meende dit te kunnen gebruiken ter beteugeling van 'n woesten volkshoop. En ook in 'n beschaafde vergadering zouden z'n pogingen schipbreuk hebben geleden, indien-i wat anders had beoogd dan nietsbeduidende hulde aan talent, of 'n succès d'estime. |
|