Ideën III

841.

Maar morgen leest-i verder in z'n geschiedenisboekje. Morgen zal-i meer kunnen verwerken. Lust en kracht groeien aan in gelyke maat, en over 'n week komt de slinger-epos hem eentonig voor. Hy kent al de romans van-buiten, die de pendule hem voortikte, en verlangt naar wat anders. Al zoekende quem devorent gaan z'n oogjes op de jacht naar gekompliceerder voorstelling. Hy wil iets waarnemen waarvan de oplossing hem ernstiger inspant. Zoo gaat de behoefte aan geestelyken arbeid voort, en de verstandsontwikkeling kan alleen dan op gunstige wys plaats-hebben, als de juiste verhouding tusschen vatbaarheid tot waarnemen en belangrykheid van 't waargenomene bewaard blyft. By 't verstoren hiervan houdt het genot op, en alzoo de drang, der Trieb.

Maar deze verhouding kan niet bewaard blyven, als we 't kind zaken opdringen die hem geen belang inboezemen, en 't is zeer moeielyk dit te vermyden, omdat we zelden weten hoe ver 't jong gemoed gevorderd is. De Natuur maakt deze fout niet. Zy openbaart haar wenken in de wenschen van 't

[p. 261]

kind-zelf, dat zeer methodisch van z'n bemoeienis met licht, kleur en klank, overging tot het belangstellen in beweging.

Zoodra wy dezen denk-kathechismus willen schryven, doen we 't gewoonlyk onhandig. Wy geven 'n stilstaande maan waar scipio's noodig-zyn, en omgekeerd. De bal dien we opwerpen en vangen om 't kind te vermaken, moest gerold worden, en waar we met 'n zweepje klappen, was misschien behoefte aan 'n beetje tragedie. De ontydigheid waarmee wy beelden te voorschyn roepen, is storend, en wanneer de Natuur in woorden sprak, zou ze ons dikwyls verwyten: bederf m'n werk toch niet! Zie, daar was ik juist bezig met de grondslagen van 'n logische bosse, en gy verdringt m'n fundament met 'n bult van...

De drommel weet hoe al die bulten heeten. M'n geheugen verzwakt, en 't scheppen begint me makkelyker te vallen dan 't herinneren. De goede Natuur zal bedoeld hebben: intempestiviteits-denkmoedeloosheid. Zoo kunnen we by-benadering 't frenologisch uitwas noemen dat op onze scholen wordt aangekweekt.