Ideën III

840.

Er bestaat 'n noodzakelyke evenredigheid tusschen waarnemingsvermogen en denkkracht. 't Pasgeboren kind schynt niet waartenemen, althans daarvan blykt ons niets. Eerst na eenige dagen of weken brengt het licht zekeren indruk te-weeg. Dat deze waarneming 't denkvermogen in beweging brengt, zou kunnen worden opgemaakt uit het wezenloos star-oogen van 'n idioot kind. De begeerte om 't licht te zien, gaat hand-aan-hand met iets als nadenken over dat verschynsel. Dat de hersens hieraan deel hebben, schynt zeker. Zeer spoedig is de kleine denkleerling verzadigd van de eentoonigheid eener vonk, van 'n vlam, van de maan. Na eenige vergeefsche pogingen om dit hemellichaam te grypen - hoe wys toch van den Schepper, dat-i 't buiten bereik zette, niet waar? - verlangt de kleine dief naar 'n geschiedenisje, naar beweging. Nieuwsgierig als-i zestien jaar later wezen zal naar den afloop van 'n boeienden roman, wil hy weten of de slinger van de pendule wel behoorlyk rechts zal aanlanden, als 't ding z'n tocht heeft aangevangen van de linkerzy. Tik... tik... 't heele gemoedje tikt mee, en zet de

[p. 260]

boeiende anabasis - daar gaat-i weer: de katabasis dan - op muziek. De jonge komponist volgt z'n sujet met de oogen, en verslindt heerlyke sprookjes, prachtige vertellingen, verrukkelyke geschiedenissen. Hy is op-reis tusschen Ninive en Babilon... tik, tik! Vi... ce... ver... sa...

Wat anders! Xerxes dreigt. Tik, tik... daar komt-i aan: Griekenland, pas-op! Tik... in 't midden, 'n dood punt: hellespont! Nog-eens tik, hy is 'r over! Weer tik... daar is-i! Tik... 't dooie punt: thermopylae! Tik aan de andere zy: marathon! De geschiedenis is uit.

Wat anders! Nu eens van Rome naar Karthago... heen-en-weer... tik, tik! De... len... da... tik, tik! Hannibal... an... te... por... tas? Nog niet! Alpen: 'n dood punt alweer... tik: hy is er! Tik, tik... daar komt fabius! Halt in 't midden... 'n dood punt: cunctator! Rechts... links! Delenda? Ja. - Deleta? Neen. Tik... tik: cannae! Tik, tik... 'n dood punt: capua! Tik... scipio! Tik, tik, tik, tik, tik: zama... tòch deleta!

Och, de kleine denker kwam niet zoover. De lieve natuur der dingen zorgde wel dat het drama hem niet forscher aangreep dan de weeke hersentjes nut was. Vermoeid van waarnemen, juist genoeg om zich te sterken, niet genoeg tot het rekken van z'n belangstelling boven de spankracht, sliep-i voldaan in, misschien reeds te Ninive... zyn capua! La reprise à tantôt, als-i uitgerust is.