Ideën III
(1876)– Multatuli–
Auteursrechtvrij843.Historie, beweging, altyd! Sedert dien mislukten diefstal van de maan, is elk stilstaand voorwerp ons onverschillig. Cyrus op z'n troon is vervelender dan cyrus aan 't hof van astyages, waar dan toch een-en-ander voorviel dat wat kleur heeft om 't kinderlyk oog te vermaken. De Trojaansche oorlog is niet geheel te versmaden. Daarin is vermakelyke beweging. Ook de kruistochten leveren onderwerpen die 't kinderlyk waarnemings-vermogen niet van zich stoot. Vanwaar komt dit? Wy hebben dit verschynsel te wyten of te danken aan Cyropaedie en Ilias die de Geschiedenis opsierden. Aan den romantischen tint waarmee de vinders in de middeleeuwen - 't was 'n kostwinning, en de eervolste niet! - de vechtpartyen tegen 't Oosten kleurden. Indien men let op de epizoden die de jeugd belang inboezemen, kan men met veel juistheid besluiten tot de onbruikbaarheid van al 't overige. Wat dor is, deugt niet. Behoort dus al dat overige op 'n romantisch welklinkend deuntje gezet te worden? Volstrekt niet. Maar men wachte met de toediening van die spys, tot de maag ernaar vraagt. Zoodra de leerling ver genoeg gevorderd is om behagen te scheppen in 't nasporen van nuchtere waarheid, zal 't genot van zyn onderzoek meer geur geven aan wat vroeger dor scheen, dan xenophon, homerus en die flikvlooiende tokkelaars der middeleeuwen konden leveren in hun romans. Beweging altyd! Maar ze behoeft niet uitsluitend gezocht te worden in de Geschiedenis, welker oscillatie gewoonlyk aan 't waarnemingsvermogen van den knaap ontsnapt. My, byv. was de Vaderlandsche 'n stilstaande pendule. Minder nog. Eén onbewegelyke klomp graven, volksvolmaaktheid en zeehelden. Meer vatte ik er niet van. Hoogstens ging 't aandeel dat ik in de | |
[pagina 263]
| |
zaak nam, tot eenige verwondering dat Engeland telkens weer durfde beginnen na zoo vreeselyk getuchtigd te zyn... neen, hier vlei ik m'n jonkheid. Tot zoodanig niet-begrypen was ik te onontwikkeld. Dat kwam eerst later - en overvloedig! -toen ik moed vatte den banbliksem van mauvaise-marques voor impudentie te trotseeren. Ga naar margenoot# |
|