Ideën III

[p. 351]

918.

Ja, ik dring aan op ontevredenheid! Ik wenschte dat ieder doordrongen ware van den lust tot genieten, tot het verspreiden van genot, tot deugd! De man die 'n ellendig leven voortsleept, en daarin - gesteld dat verbetering niet absoluut onmogelyk is - berust, noem ik naar myn godsdienstbegrip: misdadig. 't Is z'n plicht, middelen te beramen en aantewenden ter verhooging van z'n standpunt... excelsior! Tot het vinden van deze middelen, tot de doelmatige toepassing daarvan, is oordeel noodig, kennis, yver, moed, geduld... altemaal eigenschappen die aanhoudend door Godsdienst in de gemoederen werden gesmoord.

In het terugkeeren tot de Natuur bestaat dan ook de ware zedelykheid die ons behoort te onderscheiden van geloovers, andere barbaren, en dakpannen.

De geloover moordt, rooft en mishandelt - jazelfs, by-uitzondering doet hy het soms niet - omdat z'n God het wil of niet wil. In beide gevallen is de dryfveer onzedelyk.

De barbaar zonder geloof, moordt, rooft en mishandelt - ja-zelfs by-uitzondering doet hy 't soms niet - omdat z'n God het wil of niet wil. Die God heet in zulk geval attila, onbeteugelde zinnelykheid, lafhartigheid, vrees voor weer-

[p. 352]

wraak, of zoo-iets. In al die gevallen is de oorzaak van daad of onthouding onzedelyk.

De dakpan val ons op 't hoofd ‘zonder te weten wat ze doet.’ We vergeven het haar... als we den slag lang genoeg Overleven om den tyd te hebben tot die laatste belydenis van òns geloof. (Lucas XIII vs: 34.) Haar vergryp is slechts onzedelyk, voor-zooverre àlle gemis van 't pozitief-goede 'n boosheid is. De godsdienst van de rede leert ons dat zy in-allen-geval minder streng te veroordeelen is dan de ònzede waarop ik doelde in de vorige alinea's.