927.
Ieder publiek persoon is als zoodanig in zekeren zin het produkt van
z'n tyd. (Vrye-arbeid, uitg. 1873, blz. 23.) Gelyk de akker, die
slechts in veranderden vorm kan weergeven wat de Natuur rechtstreeks of door
bemiddeling van den landman daarin neerlegde, brengt hy niets voort dan wat
hyzelf eenmaal ontving. In dit opzicht was zelden of nooit eenig artist,
dichter of schryver, zoo weinig aan z'n tydgenooten verplicht als ik. Ik heb 't
recht te vorderen dat 'n groot gedeelte van de fouten die m'n arbeid aankleven,
aan die oorzaak worde toegeschreven. Een opmerkzaam lezer zal dit
verband tusschen oorzaak en gevolg met den vinger kunnen aanwyzen.
En ook de materieele beletselen die my - vaak onder huichelachtig
voorgeven van welwillendheid - werden in den weg gelegd, werkten zeer storend.
Indien ik wat meer hoop voeden mocht dat de lezer... lezen kon, zou ik
'n schets geven van de omstandigheden waarin deze Bundel ideen
geschreven werd! Doch men zou, als gewoonlyk, voor klacht houden, wat aanklacht
en verantwoording is, en aan dit meer of min opzettelyk misverstaan wil
ik me niet weer blootstellen zonder noodzaak. Toch zàl ik 't doen,
wanneer me blykt dat zoodanige toelichting noodig is ter opheldering van
sommige meeningen. 't Kon zyn, dat m'n oordeel moest verdedigd worden tegen de
beschuldiging van ongemotiveerde scherpte. Ik zou dan feiten noemen, om
den lezer te overtuigen dat ik Waarheid zocht, waar hy me verdacht van
'n zwak toegeven in bitterheid. De toon die ik hier-en-daar aansloeg kwetste
myzelf meer dan iemand. Doch elke verandering daarin zou 'n onwaarheid
zyn, zoolang publiek voortgaat my en de zaak die ik verdedig, te
miskennen en te mishandelen, gelyk sedert de verschyning van den Max
Havelaar geschied is.
Maar ook zonder persoonlyke grieven over rechtsweige-
Auteursrechtvrij