dat ik den man niet ken. Z'n toon kwam my mecenatisch voor, en 't is dus te
veronderstellen dat-i een niet geheel onbeduidende persoonlykheid geweest is.
Misschien 'n dominee of zoo-iets.
Die Van den Bergh dan pryst met iets als kerkelyke goedkeuring 't
werk aan, en zegt den lezer dat het geschreven werd door ‘eene
vrouw.’
Dat vrouwelyk ‘Land, in brieven’ kwam my voor, 'n
vervelende lektuur te zyn voor ieder die slechts genot vindt in rechtstreeks
vermaak. My was dit eenigszins anders, omdat het lankwyligste boek me belang
inboezemt, zoodra ik daarin gegevens vind ter beoordeeling van den tydgeest.
Nooit, byv. laat ik van 'n kinderboekje dat my in handen valt, 'n letter
ongelezen. Hoe dit zy, ik heb reden om te veronderstellen dat de onbekende
schryfster van 't ‘Land, in brieven’ wel in-staat zou
geweest zyn iets goeds te leveren, als ze maar niet aan den leiband der
‘school’ van haren tyd had geloopen. Al die bladzyden rieken naar
Uilkens en Martinet. Overal 't grappig pogen om den katechismus van de Kerk te
doen overeenstemmen met den katechismus der Natuur. Overal dat vroom gewurm om
God, God en nog-eens God, te distilleeren uit hooischelven en insekten. 't Is
om er meelyden mee te hebben. Er blykt dat de schryfster haar Publiek naar de
oogen zag - 'n zeker middel om niets goeds voorttebrengen - en misschien ook
den Meceen die haar 'timprimatur et legatur leveren zou, hem of andere
‘vrienden die haar den raad gaven, hare niet onverdienstelyke
pennevruchten... enz.
Hoe dit zy, allerfatsoenlykst is het boek. En, meer nog, 't
is damesachtig fatsoenlyk. De dominee die z'n ‘begaafde
vriendin’ prees en aanbeval, stelde zich waarlyk niet bloot aan berisping
van z'n konsistorie.
De schryfster geeft alzoo 't gewoon kontingent beschouwingen over de
byzondere goedheid van God die 't groeien der gewassen niet belet, over 't
zweeten van de landlieden in den oogsttyd, en over de dankbaarheid der brave
dorpelingen voor 't geregeld op- en ondergaan van de zon. Te-midden echter van
dezen vroom-sentimenteelen nonsens, blinkt ons in een enkelen regel 'n juweel
van eenvoudige oprechtheid te-gemoet. De schryfster laat zich 'n opmerking
ontsnappen, die - in-verband gebracht met zeden en vooroordeel - getuigenis
geeft van ongewone gemoedsreinheid. Dááraan alleen immers kunnen
we het toeschryven, dat ze
Auteursrechtvrij