Van de Schilpadt
DEn Schilpadt is van driederley geslacht, Land- Slijck- of Revier- en Zee-Schilpadt.
De Landt-schilpadt wordt verdeelt in Bergh- Bosch- en Veldt-schilpadden. Dese zijn met geele, en zwarte stippen, als de Salmander geteeckent. Met de schors zijnse den Zee-schilpadt seer gelijck: Het onderscheyt van 't Mannetje en 't Wijfje bestaet daer ten voornaemste in, dat haer onderschulp plat, die in 't Mannetje hol, en altijdt zwaerder is. De forme van haer lijf is bekent, en verbeeldt de Plaet. De beschrijvingh van haer innerlijcke deelen overslaende, keeren wy ons tot de plaetse van haer onthoudt. Sy loopen veel in de woeste plaetsen van Africa, als in een gedeelte van Libiën, mogelijck Mauritania, na 't schrijven van Strabo. Groeyen oock in de Bosschen van Arcadien; doch de grootste worden op het Eylandt Dioscorides, in de roode Zee gelegen, gevonden. Om dat mense oock in de Woestijnen vint, zijn sommige in meeningh gheweest, datse alleenlijck van den dauw leefden, andere, datse jonge Kruyden, Meloenen, en Sesanum eeten: eeten oock Wormen, en Slecken. Binnen 's Huys wordense met Meel, en Semelen gevoedt. Wat aengaet haer teelingh, sy versamelen, leggen eyeren met harde schellen, die van binnen tweeverwigh zijn, diense met aerde bedecken, en by beurten uytbroeden; het volgende Iaer voeren sy haer Ionghen, om haer voedtsel te soecken, uyt. Datse by de windt ontfangen, is een beuselingh van Nicander. Het segghen van Athenius is waerachtiger, dat de Wijfjens (schoon die traegh tot geylheydt zijn) met seecker Kruydt van 't Manneken daer toe aengehitst worden. De Griecken eetense niet. Sommige Hongaren sagen Clusius eeten het vleesch van den Schilpadt, meenden dat hy terstont daer van soude sterven. In Indiën komense veel op den Tafel, en worden in Augustus, en September, om datse dan verst zijn, ghepresen, de Wijfjens van de Maendt February tot May. In Indiën zijnse soo groot, als groote Aerdtklompen, hebben soet, en vet vleesch. Te Bononien wordt een Syroop van Schilpadden ghemaeckt, die de teeringh-suchtige, en uytghedrooghde ingegeven wordt. De Portugesen maecken daer een afsiedsel van tegen de sinckingen, en hoest. Weckerus bereydt daer van een slickingh, om de scherpe vloeyingh des zaets te stoppen. Galenus ghebruyckt de gepoeyerde lever tegens de opstijgingh van de Lijfmoer.
De Water-schilpadden worden in Revier- en Slijckschilpadden verdeelt. Sy verkeeren in soete Wateren, Revieren, en Meeren. Gesnerus seght, datse in het Landt van Zurich, in een kleen Meer, ontrent Adelfingh gevonden worden. Ontrent Constans is een warm badt, 't welck tusschen de klippen langh, en breedt heen vloeyt, daerse met meenighte in zwemmen, en gesien worden. Sy loopen oock in de Revier Ganges, en Nijl, na 't schrijven Aeliani. Aristoteles ghetuyght datse asem halen. Op de tijdt van haer baren verlatense het Water, leggen op 't Landt in een uytgegraven kuyl haer eyeren, die op den dertighsten dagh voortkoomen; haer Ionghen leydense terstont na het Water. Haer vet, vleesch, en bloedt heeft verscheyden gebruycken in de Genees-konst, teghen de derdendaeghsche koorts, hooft-pijn, kropzweeren, wildt vuur, en loopende fistelen. Den schulp van de Indische Schilpadt is soo groot als een middelbare Boot, die de Indianen gebruycken om te varen, en konnen daer in hondert Mudden Peul-vruchten laden.
Den Slijck-schilpadt, heeft weynigh verschil in gedaente met de Revier-schilpadt, houdt sich in slijckerighe plaetsen, loopt in de Lente oock na de vloeyende Revieren. Heeft noch blaes, noch nieren, om de sachtigheydt van sijn schors, waer door de vochtigheyt lichtelijck uytwasemt. Men vindtse veel in Ferrarie, Vrankrijck,
Auteursrechtvrij
