De wereld is een schip

15

Voor òns was deze wereld van water en het egocentrisch middelpunt daarvan droeg de naam van ons schip. Natuurlijk wisten we uit ervaring van het bestaan van andere werelden. Door de lange kijkers van onze herinneringen en gedachten heen konden we ze over onnoemelijke afstanden waarnemen; maar toch bleef lijfelijk alles ver van ons vandaan.

[p. 100]

Straks zouden we onze brieven wegsturen. Ze zouden als een soort kunstmanen landen op de planeten waar onze families woonden, en ze zouden informaties terugseinen over de stand van zaken daar ginds; maar zolang we zelf niet zouden landen, kregen we nooit een volledig beeld.

Men kan er over filosoferen of een man en een vrouw die dag en nacht in elkanders nabijheid verkeren, een volledig beeld van elkaar krijgen. Tenslotte is ieder mens een eigen wereld; 'n besloten eenheid die in het heelal naar zijn bestemming zoekt.

Zo gezien zijn er miljarden werelden op onze planeet Aarde: elk mens is zo'n wereld met specifieke eigenschappen. Soms zijn een aantal van dergelijke werelden verenigd en dan vormen ze een gezin, een stad, een volk, een maatschappelijke werkkring, een ras of de bemanning van een schip.

Aan boord van de Unicum was de zaak in wezen heel eenvoudig; hoe verscheiden we ook waren, we voeren en konden elkaar onmogelijk ontlopen. Aan land zouden velen van ons elkaar wellicht straal voorbij gelopen zijn, want er is zo veel dat mensen scheiden kan: milieu, opvoeding, karakter, huidskleur, godsdienst.

Maar hier had een hogere macht ons samen gebracht, onder elkaar in een bepaald dienstverband op de monsterrol doen inschrijven, en ons toen vele maanden met elkaar opgescheept, goedschiks of kwaadschiks.

We leerden elkaar heel goed kennen, maar toch waren er altijd weer verrassingen, achtergronden en diepten in mensen, die nooit te vermoeden waren, wanneer men de oppervlakte bezag.

De oppervlakte van bootsman Jakob Bot was ruw, pokdalig en getekend door een litteken dat vele jaren van zonnebrand had weten te weerstaan.

Toen hij de radiohut binnenstapte, was ik er zeker van dat het om een telegram te doen was, omdat hij hier anders bijna nooit zou komen.

‘Mogge marrek,’ zei hij. ‘Ik wil een telegrammetje sturen an het ouwe mens, kan dat?’

Ik gaf Jakob een stoel en pakte de catalogus, want er moest een bloemetje bij; er moest voor zeven gulden vijftig bloemen bij, en dat was nummer nul dertien. Als ik dat in het telegram meeseinde, zou men in Holland weten: zeven gulden vijftig aan bloemen afleveren bij de weduwe Bot, te bezorgen over zeven dagen, zoals er ook bij geseind werd.

‘Nou nog een verjaardagstekst,’ zei Jakob, bladerend in de lijsten met teksten. Zijn verweerde, begroeide vinger streek langs de lij-

[p. 101]

nen met een zoekend gebaar dat hulpeloos leek.

‘Moeder, boven het lied van zee en winden klinkt zacht uw vertrouwde stem,’ mompelde hij. ‘Van harte nog vele jaren toegewenst van je... Jakob.’

Hij grinnikte, maar ik gaf geen kommentaar, want het viel niet precies te voorspellen hoe Jakob op die tekst zou reageren. Na al die dagen op zee: wat wist ik van deze man?

Hij keek me aan alsof ik die tekst had uitgevonden. ‘Zijn d'r werkelijk idioten die zoiets seinen?’ vroeg hij.

‘Ik denk van wel, boots. Anders zou ie er niet in staan,’ antwoordde ik.

‘Ze zou denken dat ik tropenkolder had,’ antwoordde Jakob daarop. Dat kwam overeen met wat ik er zélf van dacht; dus staken we lachend een sigaret op, blij elkaar begrepen te hebben. Het werd gewoon: van harte, Jakob.

‘Ze is al acht en zeventig,’ zei hij, terwijl we afrekenden. ‘Best wijfie, weet je dat?’

Ik probeerde me haar voor te stellen, maar dat wilde niet lukken. Jakob gaf me toen de foto, die hij uit zijn portefeuille haalde.

Ik keek ernaar; 'n slonzig, afgeleefd oud vrouwtje, met het gezicht van een gevallen engel.

‘Moeder vergeet ik nooit,’ zei Jakob. Er schoot onwillekeurig een brok in mijn keel en mijn hoofd werd warm. Ik voelde mezelf een blaag, omdat ik veel jonger was en toch nauwelijks aan mijn eigen moeder had gedacht. Dat was ook een heel best wijfie.

Zou Jakob die foto altijd bij zich dragen, of speciaal hebben meegenomen uit zijn hut?

‘Bedankt,’ zei Jakob toen hij opstond, en - alsof hij mijn gedachten geraden had - voegde hij er aan toe:

‘Neem dat nou maar van Jakob an, marrek. D'r is maar éne vrouw die je nooit bedonderen zal, en dat is je eigen moeder.’

Weg was hij, de trappen af naar het dek, waar werk op hem wachtte. Ik bleef verbouwereerd zitten. Door die ene zin ging de wereld van Jakob voor me open, maar nog niet wijd genoeg, al viel er een heleboel bij te denken.

Misschien had het enig verband met dat litteken; misschien ook helemaal niet. Toch moest er een ervaring of een hele reeks ervaringen achter zitten.

Wat weet de ene wereld van de ander?