Logo DBNL
Memoires 1994-A (2019)

Memoires 1994-A

(2019)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

23 maart 1994

09:30 uur, Westerkade

Hans Geerlofs belde. Hij was bij Richard Thieulliette geweest, die nu vel over been schijnt te zijn geworden. Hij bidt 's ochtends, 's middags en 's avonds tot zijn Indiase goden. Van Richard, zoals ik hem kende in 1966 in New York, is niets meer over. Ik kan me dit nauwelijks voorstellen. Er is niets aan te veranderen. Ik hoop hem spoedig te zien.

Mijn gesprek met Pim Fortuyn is schitterend door de Gay Krant gepubliceerd.92

Arie van den Kerkhoff vertelde, dat de sadf nu ook het thuisland Ciskei had bezet. Ik ga meteen het gesprek met Buthelezi uitwerken.

Er kwam een briefje van J.H. van der Ploeg van de Rijksvoorlichtingsdienst aan de met Lubbers en Kooijmans naar Indonesië meereizende journalisten voor een briefing op 30 maart in Den Haag.93 Het lijkt er dus op dat ik mee kan gaan naar Indonesië. Eindelijk, voor het eerst sinds 1966 kan ik weer dat land in, omdat de rvd en Lubbers dit hebben besloten. Ze worden wel toeschietelijker nu ik tegen ze procedeer. Onvoorstelbaar dat ik nu toch echt naar Djakarta zal gaan.

Eduard kwam me de zware koffer brengen en bracht zelfs tulpen mee. Ik gaf hem de fles whisky die ik cadeau had gekregen.

Caroline de Gruyter van Elsevier belde. Ik beloofde dat het stuk morgen tegen de middag klaar zou zijn. Ze was erg aardig.

Er zijn ook weer de nodige aanmaningen, zelfs door de deurwaarder betekend. Ik moet Merckelbach erover schrijven met een kopie naar Gijs van der Wiel, zoals Jan Mets had geadviseerd.94 Ook een brief van Hugo Franssen van epo uit België; hij stuurt me een ingekorte versie van mijn stuk dat ik voor hun boekje De Medialeugen heb geschreven.95

En een vonnis in de zaak van Neckermann tegen mij.96 Ver-

meer heeft me hier weer in beschermd. En dat allemaal omdat ik een cadeau van Jan Cremer accepteerde. Die idioot beseft niet wat hij anderen aandoet.

Ernest Schimmelpenninck is overleden (1917-1994). Het roept jeugdherinneringen aan De Horst op. Hij woonde iets verderop op de Baarnseweg.

Wouter Kok belde. Ik zal zijn hulp nodig hebben als ik naar Indonesië ga.

Typisch Beatrix. Juliana heeft duidelijk aangegeven net als haar ouders de voorkeur aan een witte begrafenis te geven. Maar deze majesteit heeft zelf een nieuwe lijkkoets in zilver en paars ontworpen.97 Zij maakt de dienst uit, dus de wensen van haar moeder gaan de prullenmand in. Beatrix begint een steeds vervelender mens te worden, dat merk ik al lange tijd. Het moet voor Claus langzamerhand een hel zijn, zoals Soestdijk dit door Bernhard voor Juliana is geworden.

Ciskei is dus zonder al teveel opschudding opgedoekt. Nu is Gatsha de laatste der Mohikanen. Wat beweegt De Klerk en Botha om dit zo te spelen?

Ik zat een artikel uit te knippen voor Peter, toen hij uit Hillbrow opbelde. Hij was weer opgekrabbeld, maar nu lag Edwin ziek in bed. Hij zei dat Circle Court nu erg stil was.

24 maart 1994

Ik begon om 06:00 uur aan de bewerking van het gesprek met Buthelezi. Om 11:00 uur kwam de koerier van Elsevier het halen.

Piet Stoffelen belde. Meer smoesjes. Hij had niets in mijn zaak kunnen doen omdat ik verzuimd had de uitspraak in het tussenvonnis van rechter Punt aan hem te sturen. Ik werd misselijk van zijn geklets, maar heb het stuk uiteindelijk op de bus gedaan. Wöltgens van de PvdA aarzelde nog, maar Stoffelen probeert hem ertoe te bewegen naar Kooijmans te gaan.

Vervolgens belde ik Gijs van der Wiel. Hij was ook niet veel verder gekomen, maar hij had wel een gesprek met landsadvocaat De Wijkerslooth gehad. De vraag was volgens hem of wordt bemiddeld of doorgeprocedeerd. Hij had de landsadvocaat voor ogen gehouden dat al zou de Staat van mij winnen het een halfslachtige overwinning zou zijn na wat de Staat me had aangedaan. Hij was erg aardig, maar eigenlijk dacht ik: shit. Gijs vond het zeer verstandig die reizen mee te maken, want dat zou de stemming verder verbeteren me tegemoet te komen.

Wim Klinkenberg zei me gisterenavond: ‘Pas op Willem, dat ze je niet mee op reis naar Indonesië nemen als voorbode om je helemaal niet te betalen.’

16:30 uur

Nummer gemaakt in Adonis. Dat lucht op.

Ger Philip Mok van Elsevier zei mijn stuk warm aan te bevelen en vond dat ik er 1.000 gulden voor moet krijgen. Caroline de Gruyter belde later ook nog, en vond het stuk ‘verhelderend over wie Buthelezi eigenlijk is.’

Ed kwam langs, alweer met een cadeautje: een theekop met krantenopdruk. Hij zag er goed uit, maar hoest nog steeds.

Ik heb de moeder van Peter een brief geschreven om haar gerust te stellen over haar zoon.

Ik belde met ambassadeur Nothnagel. Hij vertelde dat Morkel een beëdigde verklaring had afgelegd, dat hij mij nooit had geschreven. Ook had Morkel laten vastleggen dat hij Jos Slats van de Volkskrant nooit had ontmoet. Laat staan dat hij Slats documenten zou hebben gegeven. Ik zal Nothnagel morgen maar even zelf bezoeken.

25 maart 1994

Trein naar Den Haag

Ed stelde voor dat ik een tussenstop maak in Singapore en dat hij daar dan een hotel zal betalen, als cadeau voor mijn verjaardag. Hij adviseerde me ook langer in Indonesië te blijven. Misschien doe ik dat wel, als ik inderdaad ga.

Trein Den Haag-Amsterdam

Bezocht de Indonesische ambassade in Den Haag. Ik vulde een formulier voor een visum in en sprak met persattaché Suwito. Hij hoorde alles aan, maar gaf beleefd te kennen dat het besluit of ik een visum zou krijgen in Djakarta ligt, en gaf te kennen dat ik er niet op moest rekenen. Ik schreef meteen een brief aan Van der Voet om zijn hulp te vragen.98

Ik ging ook nog naar de Zuid-Afrikaanse ambassade, waar ik een half uur met Nothnagel sprak. Hij haastte zich te zeggen dat ik nog steeds voor iedere volgende reis een visum aan moet vragen, ook al was ik nu in zijn land geweest. Hij dacht nog tot september hier ambassadeur te zijn.

Hij had op grond van mijn mededelingen een klacht tegen Somerset Morkel ingediend, waar een beëdigde verklaring van

zijn voormalige tweede man op was gevolgd. Hij had ook de dames Joyce en Balk afzonderlijk gevraagd of ze in contact met Slats waren geweest, waar heftige ontkenningen op waren gevolgd. ‘Morkel gaat als een slang door het gras en hij is een kunstenaar in het vervalsen van documenten,’ aldus Nothnagel. Hij vroeg of ik wilde helpen bewijzen tegen Morkel te verzamelen, vooral ook omdat Slats weigerde te spreken. Intussen was Christo Landman op de kandidatenlijst van generaal Viljoen verschenen, waarop de regering hem op staande voet had gevraagd zijn post als ambassadeur in Berlijn te verlaten. Overigens wist hij niet dat Viljoen 's nachts door Nelson Mandela vanuit het Catshuis was gebeld. Ik moet snel Jos Slats spreken.

Rein Jan Hoekstra, de hoogste ambtenaar op het ministerie van Lubbers, gaat naar de Raad van State. Hij wordt wel op erg jonge leeftijd afgeserveerd. Ik denk dat het een strafbenoeming is, maar we zullen wel nooit weten waarom.

26 maart 1994

Westerkade

F.W. de Klerk en Gatsha Buthelezi voeren vandaag in Durban besprekingen. Prima. Mijn interview met de Inkathaleider is zeer actueel.

Ik ben vandaag begonnen met het uitschrijven van de tape van Edwin en Peter die ze voor me hebben gemaakt over hun leven als homo. Ik ga er een artikel voor de Gay Krant van maken.

Ik besloot vanmorgen toch maar niet naar de reünie van het Baarns Lyceum te gaan. Het is weer eens rotweer en koud. Wat heeft het voor zin? Gezien worden? Ik word nu liever door Elsevier gezien.

Max van der Stoel heeft als voorvechter van de mensenrechten (behalve de mijne) vandaag een eredoctoraat aan de Universiteit van Utrecht in ontvangst genomen. Zou hij zelf denken dat hij zoiets werkelijk verdient?

Ik ben na een nummer in Adonis naar de iT gegaan. Eduard was er ook. Er werd een wedstrijd voor de Mr. Gay Krant Competition gehouden. Toen de deelnemers binnenkwamen viel ik ongeveer flauw vanwege de lulligheid en scharminkeligheid van de betreffende exemplaren. De types waren soms zelfs afschuwelijk en zeker geen partij voor wat er in Zuid-Afrika op dit gebied rondloopt. Ik ben om 23:00 uur weggegaan, vooral omdat de travestieten toen aan de beurt waren.

27 maart 1994

Heb Lex Poslavsky laten weten dat ik met de dag ongeruster word nu ik taal noch teken van hem hoor.

Er lag een brief van Dick Gebuys van de Lionsclub Heerlen of ik daar 14 april een lezing kon komen geven. Dat zal niet gaan als ik naar Indonesië ga.

Om 11:00 uur kwam Roland van den Meerakker met een vriendin, Kim, langs. Zij moest een scriptie schrijven voor de School voor de Journalistiek in Tilburg en heeft mij hiervoor geïnterviewd over het thema pers en koningshuis.

Minister Hedy d'Ancona heeft een nieuwe archiefwet willen invoeren, die onder druk van Lubbers, Ter Beek, Kooijmans en Hirsch Ballin van de agenda van de Tweede Kamer is afgevoerd. Rijksarchivaris F.C.J. Ketelaar schijnt de opsteller van de nieuwe regels te zijn geweest. Het is het oude liedje van sporen uitwissen onder het mom van noodzakelijke geheimhouding in het belang van de staatsveiligheid en andere drogredenen. Lang leve de democratie.

John van Haagen zond me een artikel over Elco Brinkman en Pim Fortuyn, die in Rotterdam in discussie waren gegaan.99 Pim joeg Elco meteen al op de kast met de grap dat rooms-katholieken de gereformeerden vroeger provoceerden met de kreet ‘Abraham Kuyper had een druiper.’ Vervolgens vroeg hij de cda-politicus of hij zijn bovenverdieping al voor asielzoekers heeft ingeruimd. Dat lijkt Brinkman niet de juiste oplossing. Uit de hele discussie blijkt hoe Elco op pertinente vragen van Fortuyn slechts met algemeenheden riposteerde. Pim vraagt Elco wat hij denkt van een no-nonsense zakenkabinet als dat van Lubbers. ‘Je zou inderdaad zeggen, we moeten meer peper in de kont hebben,’ antwoordde Brinkman. ‘Nou, liever niet,’ reageert een bijzonder sterk overkomende Fortuyn.

Francis Crick heeft een nieuw boek geschreven: The Astonishing Hypothesis. ‘Crick shows what people see is not what is really there, but what the brain believes that is there,’ aldus The Economist.100 Dit is een andere formulering van Jungs betekenis van iets projecteren wat er niet is. We denken dat we naar een koningin kijken, en weigeren ‘te zien’ dat zij een dame is en is als alle andere vrouwen. We projecteren een soort bovenaards wezen met bovenaardse eigenschappen, die het goddelijke zouden benaderen. Wie dit eenmaal als realiteit op die ma-

nier ziet, is in het latere leven nauwelijks meer in staat tot de werkelijkheid terug te keren. Crick spreekt over de mogelijkheid om op den duur ‘awareness neurons’ te identificeren, aangenomen dat we die hebben. Stel je voor dat de huisarts of de psychiater constateert dat de patiënt te weinig contact heeft met de werkelijkheid, en de huisarts een medicijn zou kunnen voorschrijven dat het realiteitsneuron zou activeren?

Newsweek heeft bedacht dat nu Pasen er aankomt, een omslag met de Here Jezus het beste verkoopt.101 Er zijn in de vs 4.800 zogenaamde ‘scripture scholars’, die denken en schrijven over het Oude of Nieuwe Testament. Raymond E. Brown bijvoorbeeld. Hij heeft zojuist een monumentaal werk van 1.608 pagina's het licht doen zien onder de titel The Death of the Messiah. Brown schrijft onder meer: ‘God does not answer his prayer. Jesus finally accepts his fate in an act of total obedience.’ Ik zie dit als ‘elkaar-nakletsen-research’. Brown laat Pilatus aan diens gevangene vragen: ‘Are you the king of the Jews?’ Jezus antwoordt: ‘You have no power over me,’ maar hij wordt wel aan het kruis genageld.

Newsweek vraagt Brown: ‘Was Jesus a political revolutionary, or the Che Guevara of his time?’ Vader Brown verwerpt deze vergelijking. Intussen vult het Amerikaanse weekblad zeven pagina's met oncontroleerbaar geklets dat in de vs duizenden geleerden nog altijd bezighoudt en in de pen doet klimmen. Was het middel tot het stimuleren van het ‘awareness neuron’ van Crick er maar al.

28 maart 1994

Suwito zei vrijdag dat hij waarschijnlijk donderdag weet of ik een visum voor Indonesië zal krijgen. Toen ik tegen advocaat Vermeer zei, dat ik misschien niet mee kan gaan met Lubbers naar Djakarta omdat Indonesië een visum weigerde, antwoordde hij: ‘Poncke Princen kreeg ook geen visum voor Nederland.’ Princen was een soldaat, die overliep naar Indonesië. Waarom vergelijkt hij Princen met mij? Zou Vermeer het verschil in waar ik voor stond, en wat Princen flikte nooit begrepen hebben?

16:30 uur

Heb in De Ysbreker een uur gesproken met Jos Slats. Wat bleek, was dat Morkel al per telefoon vanuit Londen had bedongen dat als hij in het geheim naar Amsterdam zou komen,

hij later glashard zou zeggen dat de ontmoeting nimmer had plaatsgehad. Ik zei me niet te kunnen herinneren dat ik als journalist ooit met een dergelijke gang van zaken akkoord ben gegaan. ‘Ik vroeg je immers om Morkel te ontmoeten om na te gaan of het waar was dat Nothnagel me had laten uitwijzen vanwege homoseksualiteit,’ zei ik.

‘Ja, maar dat ontkende hij stellig,’ antwoordde Slats.

‘Waarom heeft hij je dan al die documenten gegeven,’ vroeg ik.

‘Opdat ik een basis zou hebben voor de gesprekken met de ambassadedames Joyce en Balk.’

‘Die ontkennen nu ooit door jou te zijn benaderd.’ Jos zweeg hierop. Hij voelt zich dus verplicht zich aan de afspraak vooraf met Morkel gemaakt te houden. Hij probeerde mijn vragen te omzeilen door weer uitgebreid te vertellen over de verschillende telefoongesprekken, die hij met Morkel op diens boerderij in Namibië had gevoerd.

Jos bood aan via een artikel in de Volkskrant druk op een schikking buiten de rechtbank uit te oefenen. Ik zal Jos er te zijner tijd aan houden.

Ik had een afspraak met Carlos Axwijk bij de gemeentelijke Sociale Dienst, die me verweet dat ik de reis met Lubbers naar Zuid-Afrika niet bij hem had gemeld. Ben ik dan werkelijk de gevangene van de overheid? Ben ik niet meer vrij om te gaan en te staan waar ik wil? Wat denken ze wel?

Die gek Jan Pronk heeft tijdens het weekeinde gezegd dat Nederland met gemak jaarlijks 100.000 vluchtelingen zou kunnen opnemen.

De Zoeloes hebben een mars naar het Shell-gebouw in Johannesburg georganiseerd, nu dus het hoofdkwartier van het anc. Het is op een bloedbad uitgelopen, omdat de aanhangers van Mandela vanuit de ramen met ak-47's op de demonstranten schoten. De Zoeloes protesteerden daar uit angst onder de knoet van het anc te komen. De Klerk en Pik Botha hebben alles verraden.

Ik heb nog niets van de rvd gehoord. Heb een nieuwe brief aan Van der Voet geschreven.102 Wat zal er gebeuren? Waarom kan ik zelf niet beslissen wat de volgende zet moet zijn?

21:30 uur

John van Haagen belde. Hij had mijn interview met Pim Fortuyn in de Gay Krant gelezen. ‘Voor jou zou alles veranderen

in je huidige gevecht, wanneer er een persoon van gezag het publiekelijk voor je zou opnemen. Dan ontstaat een nieuw plaatje. Ze zouden aan jou kunnen verdienen, want jij zegt wat anderen niet zien of niet durven te zeggen. Ze zoeken altijd nieuwe bronnen. Uiteindelijk zullen ze bij jou terechtkomen.’

29 maart 1994

De Telegraaf opent met het bloedbad van de Zoeloes in Johannesburg. Er zouden volgens Sibolt van Ketel 60 doden zijn te betreuren.103

Ik heb Pronk over zijn laatste absurde uitspraak geschreven dat hij niet goed bij zijn hoofd is.104 Later sprak ik er met Wim Wertheim over. Hij zei dat Pronk niet over 100.000 asielzoekers per jaar, maar in totaal had gesproken. Ik zocht het op en dit was waar. Maar ook dat blijft een absurd aantal. Wertheim zei Pronk een man met visie te vinden. ‘Hij is een van onze beste ministers.’

‘Jij zit in Wageningen in een mooie toren met een hooglerarenpensioen,’ heb ik geantwoord, ‘maar als je hier in de Jordaan om je heen zou kijken en je oor te luisteren legt, dan zou je uit een ander vaatje tappen.’ Hij antwoordde dat het allemaal de schuld van het kapitalisme was en niets anders. Hij vergeleek Mandela weer met Sukarno, wat ik absolute onzin blijf vinden. Buthelezi is in zijn ogen een pest. Daar heb je het weer: verkeerd geïnformeerd. Vroeger was Wim de grote Mao-man. Nu is het Mandela. En al is mijn mening over de anc-leider bijgesteld, fundamenteel is hij nooit met Bung Karno te vergelijken, want die heeft nooit een communistische omwenteling in het oude Indië in het vooruitzicht gesteld, zoals Mandela dit begin jaren zestig wel deed. Wim is nu 86 jaar, maar zei zich 68 jaar te voelen.

Pim Fortuyn belde om te bedanken voor het artikel in de Gay Krant. Ik vertelde met Lubbers naar Djakarta te gaan. ‘Hoe financier je je reizen nu je in een uitkering zit,’ vroeg hij.

‘Ik leen,’ zei ik. Hij lachte.

Ik zette voor ambassadeur Nothnagel een aantal zaken op een rij.105

Maurice Carré belde uit Zuid-Afrika. Of ik ergens 400.000 dollar vandaan kon halen om bij de komende verkiezingen een circus in India te financieren? Ik zou er 1,2 miljoen rand mee kunnen verdienen. Ook Maurice zou een Crick-serum voor

het activeren van zijn ‘awareness neurons’ kunnen gebruiken. Geen wonder met een man als Ter Horst als reporter in Zuid-Afrika dat nrc Handelsblad met een hoofdartikel komt waarin opnieuw de Zoeloes voor alle geweld worden veroordeeld.106 Buthelezi wordt weer eens als een soort zwarte verrader neergezet. De reportage van Peter ter Horst slaat weer nergens op. Hij koppelt het feit dat KwaZulu de meeste gewelddadige provincie in Zuid-Afrika aan het feit dat Buthelezi daar regeert, met de implicatie dat het allemaal Gatsha's schuld is. De werkelijkheid is dat de verantwoordelijkheid voor het geweld in Natal bij het anc ligt dat Buthelezi wil verjagen omdat hij het verdomt naar hun pijpen te dansen.

Overigens blijkt uit het nrc Handelsblad van vandaag dat Pronk wel degelijk over de opvang van 100.000 asielzoekers in 1994 heeft gesproken, wat intussen voor paniek in kabinetskringen heeft gezorgd. Woordvoerders van de vvd en het cda zeggen dat men zich bij die partijen ergert aan Pronk.107 Zo had ik het ook via de televisie gehoord. Dus Werteim had ongelijk en mijn brief aan Pronk is correct. Dit geklets is koren op de molen van Fortuyn.

30 maart 1994

Trein Amsterdam-Den Haag

Ik heb vanmorgen eerst een Daily Invisible geschreven over de Zoeloes en Buthelezi, want Vischjager belde eindelijk. Hij had sinds woensdag niet één keer gebeld.

10:50 uur, journalistenkamer RVD

Bij de rvd vroeg een portier vanmorgen op vijandige toon wat ik kwam doen. ‘Ik kom voor een persvoorlichting van de heer Van der Ploeg over de reis naar Indonesië.’

‘Hebt u een perskaart?’

‘Die heb ik niet nodig.’

‘Wilt u dan het pand verlaten?’

Toen wist ik weer dat ik met een Haagse idioot had te maken. Hij beefde toen hij opstond. ‘Gaat u me nu slaan,’ vroeg ik, als altijd zeker van mijn zaak. Hij belde zijn superieur, die aan kwam wandelen met de opmerking: ‘Dag mijnheer Oltmans.’ Ik gaf hem een hand en beklaagde me over het hengsterige gedrag van zijn medewerker, die ook nog had gezegd een politieman te zijn en gedreigd had een proces-verbaal op te maken vanwege het beledigen van een agent in functie. Ik had hem

daarop geantwoord: ‘Vooral doen. U behoort op staande voet te worden ontslagen.’

14:00 uur

Het persgesprek had niets om het lijf. Van der Ploeg wilde helemaal niets zeggen over het feit dat ik nog geen visum had. Ik lunchte met Egbert Kunst. Hij was naar de reünie van het Baarns Lyceum geweest, maar had er weinig bekenden gezien en was niet lang gebleven.

Pronk lijkt toch echt een beetje getikt. Hij zegt zich in India net zo thuis te voelen als in Den Haag. Hij ziet Nederland nu door de ogen van anderen. Democratie betekent voor hem het recht hebben op een afwijkende mening en het niet bang hoeven zijn voor het hebben van een eigen mening. Ja, ja, behalve toen ik verkondigde dat we onder het kolonialisme op Nieuw-Guinea een vette streep dienden te zetten. Egbert Kunst zei onlangs een maand gelogeerd te hebben bij ambassadeur Van den Berg in Tokio. Wim Kok was langsgekomen en vertelde naar Djakarta te gaan. Egbert vroeg wat hij er ging doen. ‘De fouten van Pronk gladstrijken,’ was het antwoord van de vicepremier.

15:30 uur

Bezocht opnieuw ambassadeur Nothnagel. Hij herhaalde dat hij Pretoria alleen had geadviseerd mij niet bij Zuid-Afrikaanse organisaties in te zetten, iets waar generaal Du Toit nu juist met succes voor had geijverd. Zijn opmerking betekende feitelijk dat hij dus rechtstreeks had meegewerkt aan mijn ‘ondergang’ in Zuid-Afrika. Hij onderstreepte dat noch hijzelf, noch ik het kan winnen van de manipulaties van de geheime diensten, want dat was vechten tegen de bierkaai. Hij suggereerde dat zijn voormalige tweede man Morkel de inlichtingendienstenman op zijn ambassade was, zoals Christo Landman dat voorheen was. Wat Morkel allemaal had gedaan, waar ook Nothnagels naam onder had gestaan, wist hij niet. Op een diner in Johannesburg had een voormalige ambassadeur tegen hem publiekelijk gezegd: ‘I felt sorry for you Albert. Morkel worked for me, he is a troublemaker.’

Wat nieuw was overigens, was dat dit de eerste keer was dat de ambassadeur me ontving terwijl tegelijkertijd in zijn kamer muziek speelde. Deed hij dit om niet te worden afgeluisterd?

21:15 uur, Westerkade

Elsevier heeft mijn gesprek met Gatsha Buthelezi gepubli-

ceerd.108 Om te beginnen heeft een of andere idioot er een kop boven gezet die niets met de geïnterviewde te maken heeft. Bovendien is die uitspraak nooit gedaan. Dat is weer dat hinein-interpretieren van redacteuren achter hun bureau in Amsterdam, die hun lezers hun eigen niet terzake doende meningen en conclusies voorzetten. ‘Liever dood dan rood’ is puur Europees denken dat niet op het huidige conflict in Natal van toepassing is. Buthelezi ziet Mandela van het anc niet als ‘rood’. De Zoeloes willen niet door Xhosa gedomineerd worden, dat is de kern van het huidige conflict.

31 maart 1994

Ik droomde dat ik in Indonesië was en in een theater naast Suharto op de grond zat en hem vroeg of hij me wilde vergeven. Dit terwijl ik al tegen mezelf heb gezegd tijdens het bezoek van Lubbers zeker niet mee naar het Istana te zullen gaan, waar deze verrader van Bung Karno nu zetelt. Ik zou onder geen beding ook maar in de buurt van deze mijnheer willen komen.

John van Haagen belde. Over de brief van mij aan Pronk zei hij: ‘Die man is nu een missionaris.’ Hij adviseerde om Arie van der Zwan te interviewen. Ook om Paledrine in te nemen tegen malaria.

Aad Kamsteeg, specialist internationale politieke vraagstukken, verklaarde op televisie dat hij verwachtte dat de druk op de halsstarrige Buthelezi zou toenemen en de sadf Natal gewoon zou gaan bezetten. De interviewer vroeg hem bijvoorbeeld: ‘Hoe komt die Zoeloekoning ineens uit de lucht vallen?’ Ook zo'n opmerkelijke vraag van zo'n kletskous. Intussen is in Natal de noodtoestand uitgeroepen.

Mejuffrouw Koekoek van Buitenlandse Zaken belde. De ambassade in Djakarta had doorgegeven dat de autoriteiten een visum voor mijn reis hadden goedgekeurd. Het is duidelijk dat net als in Zuid-Afrika ook de blokkade van Luns in Djakarta doorbroken moest worden.109

09:10 uur

Persattaché Suwito van Indonesië belde: ‘Ik heb goed nieuws voor u.’ Hij zei ook nog dat hij nu alles van me af wist. Fuck him. Ik ga meteen naar Den Haag om het op te halen.

Trein Amsterdam-Den Haag

Gijs van de Westelaken wilde geen verhaal over Indonesië hebben.

Ik kan niet wachten Peter te bellen om hem te vertellen dat ik mijn visum heb.

17:00 uur, Westerkade

De Gay Krant belde. Hans van Velde meldde dat Peter zo'n onwaarschijnlijk mooie jongen was, hij zou op de omslag komen. Hij was ook van mening dat ik wel erge lange artikelen schreef. ‘Dan krijgen jullie immers waar voor je geld,’ antwoordde ik. In tegenstelling tot laatst, werd ik nu door Suwito en zijn assistent met open armen op de Indonesische ambassade ontvangen. Den Vaderland Getrouwe lag op tafel. Ik kreeg een visum dat drie maanden geldig is en twee brieven, voor het geval er een probleem was.110 Ik zei dat ik Alatas zelf een brief zou geven. Haast niet te geloven, maar het lijkt nu toch te gebeuren. Waarom doen de rvd en Lubbers dit? We hebben een half uurtje zitten praten. Ja, Sukarno was de laatste jaren van zijn leven inderdaad slecht behandeld, maar zo lagen de politieke kaarten in de jaren zestig. Ik zei maar niets tegen deze dienaren van een crimineel militair regime. Ben later nog even langs de flat van Indro Noto Suroto gegaan, die ook nooit meer malariapillen inneemt. Ben nu toch wel opgewonden om terug naar Indonesië te gaan. Ik wil naar het graf van Bung Karno. Ben 28 jaar niet in dat land geweest, a life time.

19:50 uur

Belde Peter om te vertellen dat hij op de omslag van de Gay Krant komt. Hij was erg blij. Edwin daar op de omslag van Outright, hij hier op de Gay Krant. Zijn zus Trees zond me een foto van Peter als klein kereltje.

Ondanks dat ik Morkel had geschreven dat ik hem een schurk vond, belde hij weer. Ik vertelde over Zuid-Afrika en zei dat ik De Klerk een misdadiger vond. Morkel zei dat hij nog steeds een exclusief verhaal had, maar ik verwees hem door naar Jos Slats. Daarna zei hij dat hij in augustus naar Amsterdam wil komen, als hij de dienst verlaten had.

1 april 1994

Julius Vischjager stuurde me een briefje met The Daily Invisible waarin hij mijn artikel had opgenomen, over hoe journalisten

maar in het wilde weg berichten over wat er in Zuid-Afrika gebeurt.111



illustratie

Egbert Kunst zond me een pagina over de reünie op het Baarns Lyceum uit De Gooi- en Eemlander van 26 maart, verlucht met een kadertje.

Hans van Velde bevestigde dat de reportage met Peter en Edwin gaat verschijnen. Peter zelf belde driemaal om te protesteren dat ik een ouderwetse foto voor de omslag had ingezonden. Ik had de naaktfoto van Hans Lonis moeten nemen. Na de derde telefoon was ik woedend en heb opgehangen. Ik heb die foto alsnog gezonden, maar die komt op een binnenpagina. Ik heb dit trouwens willen vermijden, omdat je vrijwel zeker met Lonis gedonder krijgt over publicatierechten.

Intussen vertelde Gijs van der Wiel dat Den Hertog hem had meegedeeld dat het kantoor van de landsadvocaat de komende uitspraak van de rechter wilde afwachten, alvorens ze verder konden praten. Dit betekent dat er weer drie maanden niets zal gebeuren en dan begint het zomerreces. Gijs zei ook dat Lubbers of Kooijmans weinig in mijn zaak konden doen. Iedereen moet op het ambtenarenapparaat wachten.

‘Maar je zou ze natuurlijk wel in het vliegtuig naar Djakarta kunnen duidelijk maken, dat het voor hen verder niets uitmaakt, maar voor jou dus wel,’ adviseerde Gijs nog, die het kennelijk allemaal een grof schandaal vindt. Wim Klinkenberg vroeg of ik iets anders had verwacht.

Ben voor een keer in een rothumeur. Het begon bij het gedonder met Peter over de foto van Lonis. Van der Wiel zei met zoveel woorden dat zijn bemiddeling is mislukt en van Wouter Kok hoor ik ook maar niets. Ik had hem op 28 maart geschreven of ik nog 3.000 gulden van hem kon lenen voor de reis naar Djakarta.112

Ik had nooit naar dit land met al zijn shit terug moeten komen. Het weer was zelfs te smerig om op de fiets naar Vermeer in Amstelveen te gaan.

14:30 uur

Het gesprek met Vermeer was zeer opbouwend. Mijn zaak wordt door Van Velzen op Buitenlandse Zaken en door Den Hertog bij de landsadvocaat tegengehouden. ‘We moeten zien onder de grijze muizen weg te komen,’ zei hij. Zou er niemand op Buitenlandse Zaken te vinden zijn, die met Gijs van der Wiel zou kunnen onderhandelen? Het allerbeste zou zijn als Algemene Zaken, met Lubbers dus, de zaak zou overnemen. Maar hoe?

Ik heb Gijs geschreven paraat te blijven.113 Alles draait om wat ik in het vliegtuig naar Indonesië kan bereiken.

Peter ter Horst berichtte dat F.W. de Klerk nu militaire eenheden naar Natal had gezonden.114 Op de opiniepagina wijdt hij uit over de ondergang van Buthelezi. Ik ben er nog niet zo zeker van dat die ondergang zonder meer vaststaat. Voor het eerst spreekt Ter Horst over het anc dat uit de ramen van het Shellgebouw schoot. De arrogantie van het anc duikt eindelijk bij Ter Horst op. Hij maakt zelfs de scherpe opmerking dat de dictatuur van Pretoria, wordt opgevolgd door een dictatuur van het anc. Verder ademt heel het artikel nog dat Buthelezi alles verkeerd gedaan zou hebben.

2 april 1994

Wouter Kok had om 06:30 uur een trein uit Amersfoort genomen en arriveerde hier om 07:30 uur. Hij kwam warempel in contanten de gevraagde lening van 3.000 gulden brengen. Ik ben hem zeer dankbaar dat hij me te hulp schiet, want hij werkt hard voor dit geld. Ik zal niet rusten voor ik het hem heb teruggegeven. Hij haalde me over vijftig minuten naar een uitzending van Het Capitool te kijken, die hij had opgenomen toen ik in Zuid-Afrika was. Lubbers was te gast vanwege zijn naderend afscheid als premier.115 Lubbers heeft een geordende geest, een unicum in Den Haag. De Sovjets hadden dit in de jaren zeventig al door, toen hij op Economische Zaken zat. Sovjetambassadeur Romanov maakte me hier toen al op attent. De uitzending inspireerde me om een memo aan Lubbers en Kooijmans voor in het vliegtuig op te stellen.116

Florrie Rost van Tonningen belde enkele malen om te vragen of ik een visum voor Djakarta had, en om me op het hart te drukken buitengewoon voorzichtig te zijn in Suharto-land.

Het licht in duistere zaken, Felix Rottenberg, heeft gezegd dat de rijke landen miljarden naar de achtergebleven gebieden moeten sturen, want dan komen er geen allochtonen hier bedelen. Ook is de man het eens met Pronk dat Nederland gemakkelijk 100.000 vluchtelingen zou kunnen opnemen. Verlos ons van Rottenberg en Pronk.

Willebrord Nieuwenhuis, de laatste redacteur bij nrc Handelsblad die met enige kennis van zaken over Indonesië kan schrijven, meldt dat het Suharto-regime glimlacht naar het komende bezoek van Lubbers, waar Den Haag blijkbaar meer behoefte aan heeft dan Djakarta.117 Suharto moet langzamerhand toch ook wel inzien dat hij door steeds meer mensen in de wereld als een Indonesische Pol Pot wordt gezien, wat hij sinds het bloedbad dat hij in 1965-1966 aanrichtte, gewoon is geweest. Maar het Westen wilde hem als fascistische dictator en massamoordenaar tegen iedere prijs handhaven, omdat hij bereid was de rijkdommen van het land tegen gunstige prijzen te verkwanselen. Die man moet zich langzamerhand steeds onbehaaglijker voelen, vooral wanneer hij buitenlanders ontvangt van wie hij vermoedt dat zij weten wat een walgelijke kerel hij is.

De leider van de Zuid-Afrikaanse communisten, Joe Slovo heeft Gatsha Buthelezi ‘a bad smell in history’ genoemd.118 Dat is dan een uitspraak van een bloedbroeder van de hier te lande alom geloofd en geprezen Nelson Mandela. Zeg me wie uw vrienden zijn.

Gatsha werd geïnterviewd door Brent Sadler, nu bij cnn. Hij zei niet bereid te zijn zich door De Klerk aan de zijlijn te laten zetten. ‘I will fight against another totalitarian regime, because anc rule could be worse than an apartheid regime.’ Buthelezi zei dat voor Mandela en zijn communistische bondgenoten marxisme de leidraad blijft en hij bereid is ‘an armed struggle’ voor de totale hegemonie te voeren. cnn voerde verder Aggrey Klaaste van de Sowetan op. Hij noemde de zogenaamd nauwe banden tussen het anc en de sacp ‘a lot of nonsense’. Het is voor Buthelezi volgens deze journalist een psychologische kwestie, omdat de Zoeloeleider alleen maar voor zijn oorspronkelijke positie tijdens het apartheidsbewind zou knokken. Het is niet om aan te horen welk een vertekend beeld van Buthelezi wordt weggezet. Op de vraag wat de waarachtige doelstellingen van Gatsha zouden zijn, antwoordde deze Klaaste: ‘Nobody knows.’ Als ik erachter kan komen hoe Buthelezi

denkt en waar hij voor staat, waarom kunnen Klaaste en Sadler dit dan niet?

Peter belde. Ik stelde hem gerust dat de foto van Lonis naar de Gay Krant onderweg was, maar dat ik me zorgen maakte over gedoe met de fotograaf.

Schreef Hendrik dat ik naar Djakarta ging. Ik heb een onbestemd gevoel over deze reis, welke een onzekere gaat worden. Hoe kom ik bijvoorbeeld aan een dak boven mijn hoofd? Ik heb Guruh nog niet telefonisch kunnen bereiken.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums