Memoires 1995-A

[p. 11]

Amsterdam

1 januari 1995

À la recherche du temps perdu. Dat blijft het traditionele oudejaarsavondje bij Toon en Marlene Quarles. Toon is een band naar De Horst, mijn ouders en broers, zijn moeder en broer en zus. Die herinneringen blijven onuitwisbaar. Toon haalde me 31 december om 17:25 uur van het station af. Na mij arriveerde nog een gast, Tessa Rouppe van der Voort-van Nispen tot Sevenaer, een wat vreemde vrouw met korte rok. Ze is weduwe. Haar man was psychiater en was een van Toons beste vrienden.

Marlene serveerde salade niçoise als hoofdschotel, met een warm schelpje vooraf. Ik probeerde wat te eten, maar tegen 02:00 uur werd ik doodziek. Ik was de antibioticapillen van Delprat vergeten. Ik ben nieuwjaarsdag in bed in de logeerkamer gebleven en Marlene gaf me een teil om steeds weer opnieuw in leeg te lopen.

2 januari 1995

Westerkade

Vandaag voelde ik me goed genoeg om naar huis te gaan. Toon heeft me met de auto teruggebracht naar Amsterdam. Hij zei onderweg: ‘Zelfs al zal de Staat je anderhalf miljoen geven en een lintje van Oranje Nassau, het apparaat zal toch gewoon rot tegen je blijven doen.’

Arendo Joustra had ik het vraaggesprek met generaal Viljoen gezonden. Hij belde vanuit Brussel en deelde op elegante manier mee dat ze het niet zouden publiceren, al zaten er aardige kanten aan. ‘Niet over die communisten en zo, maar zoals over die Boeren die geëxporteerd worden en de alliantie met het anc.’ Maar ze hadden twee correspondenten in Zuid-Afrika, dus nee. Hij had René van Rijckevorsel die in Zuid-Afrika zit mijn tekst gezonden, dus die jongen gaat nu prompt zelf Viljoen interviewen. Ik heb de tekst nu naar hp/De Tijd gestuurd.

Er lag een brief van Rachmawati Sukarnoputri.¹ Ze was bij de

1 Brief van 12 november 1994.

[p. 12]

ceremonie geweest op 9 november. Ze vond het paleis veranderd, airconditioning, teveel houtsnijwerk. Het bracht haar herinneringen aan haar jeugd. Ze had met haar broer Guruh gesproken en ik ben welkom in zijn huis als ik naar Indonesië kom. Ik zal haar snel antwoorden.

Op cnn wordt gezegd dat journalistiek niet langer een ‘nobele roeping’ is, maar een vak om rijk te worden. Het heeft met de waarheid niets meer te maken, meent de zender. Het kan ook niet anders als je ziet hoe groot de belangen zijn en hoe scherp de concurrentie is geworden.

3 januari 1995

Er kwam een zeurbrief van Erik Jurgens², die ik meteen een kaartje heb geschreven. Hij wil geen gesprek, maar maakt duidelijk dat ik een bemiddelaar moet aanwijzen. Ik wil twee bemiddelaars, Lakeman en Boukema. Als bewezen kan worden dat de ambtenaren tegen de Ombudsman hebben gelogen, ‘zwaait er wat’ voor hen schrijft Jurgens. Is hij nu echt zo naïef? Ze zullen er wel wat op verzinnen dat het nooit uitkomt. Toch wil ik Lubbers vragen via Buthelezi de informatie te krijgen.

Hugo van Reijen, de spion, blijft het proberen. Nu met een kaart uit Turkije. Ik heb hem direct in de prullenmand gegooid.

Rusland gaat akkoord met het Energie Handvest van Ruud

2 Zie bijlage 1. Redactie: Jurgens heeft de brief gedateerd 31 01 1994, maar dit had moeten zijn 31 12 1994.

[p. 13]

Lubbers. Het verdrag is in Lissabon behalve door Rusland ook door 39 andere landen en de Europese Unie getekend. Economische hervormingen in Oost-Europa kunnen door de levering van energie naar West-Europa de deviezen en investeringen generen, die een stimulans voor de opbouw aldaar vormen. Alleen de vs liggen weer eens dwars, want die willen zelf in Rusland een vinger in de energiepap houden. Het schijnt dat diplomaat Charles Rutten de eigenlijke onderhandelingen heeft geleid. Prima resultaat. Ik schreef Lubbers een felicitatiebriefje, en schreef hem opnieuw te willen spreken nu Buthelezi en Colyn aangaven dat de uitzetting in 1992 onder zijn verantwoording heeft plaatsgevonden.³

Poncke Princen schijnt door minister Van Mierlo toegelaten te zijn in Nederland voor een Kerstbezoek aan zijn familie. Ik heb zelf nooit iets met de man te maken willen hebben, maar het was terecht dat hij op zijn huidige hoge leeftijd nog eenmaal zijn familie kon bezoeken. Het schijnt een gigantische rel te zijn geweest. Typisch Hollandse, niet verwerkte ervaringen. Alles wal je erover leest, geeft alleen maar duidelijk aan hoe het Hollandse volkskarakter in elkaar steekt.

William Potter en Leonard Spector, beide specialisten in non-proliferatie, waarschuwen in de Volkskrant voor de mogelijkheden van nucleair terrorisme. Door een slechte administratie bij opslagplaatsen van nucleair materiaal, is er niemand die precies weet hoeveel plutonium en hoogverrijkt uranium in de voormalige Sovjet Unie ligt opgeslagen. Bovendien is uit verschillende incidenten gebleken dat de beveiliging op veel van die locaties sterk te wensen over laat. Zolang deze situatie niet wordt verbeterd, nemen de kansen op nucleair terrorisme volgens deze heren toe. Alva Myrdal waarschuwde hier in 1973 al voor, toen ik haar sprak voor mijn boek Grenzen aan de groei.

3 Zie bijlage 2.

12:00 uur

Ik heb Boukema gebeld, die zei wel als bemiddelaar te willen optreden, maar hij wilde een machtiging akkoord te mogen gaan met een bedrag tussen een minimale en maximale vergoeding die ik zou vaststellen. Hij vond oud-rechter Asscher de meest geschikte persoon. Ik belde zowel Erik als Vermeer, die dat beiden een prima gedachte vonden.

Paul de Ridder belde. Er waren vandaag zes brieven van mij tegelijk binnengekomen, wat er toch wel op wijst dat ze eerst gelezen worden. Hij was door een boekhandel gebeld die hem

[p. 14]

drie kwartier had bestookt met vragen waarom zij mij hadden uitgegeven nadat Vrij Nederland mij aan het Nederlands Blok koppelde. Er kwam ook een aardige brief van hem binnen.⁴

Edwin had nieuwjaarsdag bloed bij zijn ontlasting en is naar het ziekenhuis gegaan. Hij bleek voedselvergiftiging te hebben. We hebben dus toch iets verkeerds gegeten. Ik heb meteen Delprat gebeld, die zei dat we in dat geval niets meer hoeven te doen omdat het lichaam zo'n salmonellabacterie vanzelf wegwerkt.

Docters van Leeuwen is per 1 januari overgestapt van directeur van de bvd naar procureur-generaal van het Openbaar Ministerie in Den Haag. Onbegrijpelijke benoeming. Een spionnenbaas op een ministerie waar de allerhoogste integriteit van ambtenaren een eerste vereiste is. Misschien heeft Piet Schaepman gelijk, dat bij Justitie het hek van de dam is.

4 Zie bijlage 3.

4 januari 1995

Na een telefoon van Peter uit Hillbrow, heb ik hem direct weer geschreven.⁵ Hij zei: ‘Ik vind nog steeds propjes papier waar jij met Kate mee speelde. It breaks my heart. I have to cry. You know what I mean.’

‘Of course, I do.’ Ik ben immers exact hetzelfde.

Ik heb vanavond twee lappen kalfsvlees met een flinke portie bruine rijst gegeten. Laten we hopen dat het nu allemaal binnen blijft. Zelfs bij Struwe vonden ze dat ik een smal gezicht had gekregen. Ik keek in de spiegel en inderdaad, het valt op. Ed kwam langs en bracht een stoeltje mee, omdat Gertjan van Beijnum meekomt vrijdag. Ik zou Paul liever alleen gesproken hebben. Ed is langzamerhand weinig meer dan een klm-steward. Ik denk dat hij als hij van een reis terugkomt, alleen op zoek is naar uitjes en vertier en niet meer in staat is zichzelf te informeren en verbreden. Zijn verder ontwikkeling staat stil. Het is te verklaren, maar ik ben steeds snel met hem uitgepraat. Hij had Lonis weer op bezoek gehad, en zei: ‘Die is echt niet goed.’ Ik weet niet waarom ik zo onaardig ben over Eduard, die letterlijk altijd aardig is en voor me klaarstaat. Toch blijft het me verwarren. Waarom geloof ik er niet echt in?

nrc Handelsblad openbaart dat oud-minister Ed van Thijn de kluit opzettelijk belazerd heeft.⁶ De minister heeft een dringend advies van de partijleiding en van partijleider Kok naast zich neergelegd, om hoofdcommissaris Eric Nordholt te beris-

5 Zie bijlage 4.

6 NRC Handelsblad, 04 01 1995.

[p. 15]

pen. In zijn memoires Retour Den Haag heeft Ed essentiële feiten over de afhandeling van de irt-affaire gewoon weggelaten. Niemand zegt hier waar het op staat. Piet Stoffelen kaartte de zaak aan, maar verduidelijkte meteen tegenover Marcel Haenen dat hij niet wilde suggereren dat Van Thijn willens en wetens de zaak belazerd had. Het Haagse politieke gilde noemt nooit man en paard, want men kent elkaar te goed en morgen staan ze weer broederlijk in het Catshuis een glaasje te heffen. Dat hindert me bij Jurgens ook zo.

Nelson Mandela heeft dominee Boesak gevraagd zich terug te trekken als ambassadeur bij de vn na de jongste onthullingen over corruptie.

De Vereniging van Indiëveteranen heeft een klacht ingediend bij de Amsterdamse officier van justitie, Paul Brilman, tegen Poncke Princen, wegens het plegen van oorlogsmisdrijven en persoonlijke betrokkenheid bij het neerschieten van Nederlandse militairen. Dat was 46 jaar geleden.

Eugène Wigner, mathematisch fysicus aan de Princeton University, die ik interviewde voor Grenzen aan de groei, is overleden.⁷ Hij werd 92 jaar. In 1939 schreef hij samen met Albert Einstein een brief naar president Roosevelt om te waarschuwen voor de gevaren rond kernsplijting. Maar die geest is voorgoed uit de fles.

7 Zie Memoires 1972-1973.

5 januari 1995

Ik heb alweer een uur gefietst en erwtensoep gegeten (mijn maag rommelt nog).

Jos Slats belde. Nu Broertjes hoofdredacteur wordt, adviseerde hij zuinig op hem te zijn. ‘Dat zal ik doen, zoals ik zuinig op jou ben,’ heb ik gezegd. Jos wilde weten of minister Dijkstal mijn bvd-dossiers binnen veertien dagen aan de Raad van State had gegeven, zoals door de Raad gevraagd was. Vast niet.

De Europese Commissie heeft bedacht dat het Economische Verdrag met Rusland niet kan worden ondertekend zolang Moskou een oorlog voert in Tsjetsjenië. Hans van den Broek neemt subtiel wraak op Lubbers. Hans: ‘Wij betwisten niet dat Tsjetsjenië onderdeel uitmaakt van Rusland, maar we maken ons ernstige zorgen over de manier waarop dit politieke probleem met militaire middelen wordt opgelost.’

Bij Struwe werd zaterdag gezegd: ‘Als Willem maar geen aids heeft.’ Teken des tijds.

[p. 16]

6 januari 1995

Ik heb Suhartono gebeld om te vragen waar mijn visum blijft. ‘Be a bit patient. I send your forms to Jakarta but we heard nothing.’

‘But Pak Alatas said I could come whenever I wanted to.’ Hij zou gaan opbellen om te vragen waar mijn visum blijft.

Oom Hans van Ketwich Verschuur is overleden. Een grote vriend in Zuid-Afrika, maar na zijn repatriëring naar Den Haag kreeg ik een brief dat hij me niet meer wilde kennen. Hoe gemeen slaat de Haagse roddel om zich heen? Hij had beter moeten - en kunnen - weten.

Heb gereageerd op Marcel van Dams column in de Volkskrant getiteld: overleven. Hij constateert dat de politiek steeds meer de grip verliest op de nationale economie en het gedrag van hun burgers. Volgens Van Dam is een grote meerderheid voor het behoud van de democratie en de rechtsstaat, maar worden beide langzaam uitgehold. Hij haalt Paul Kennedy aan die constateert dat alle productiefactoren zijn geliberaliseerd en voorziet desastreuze gevolgen. Van Dam denkt dat een wereldwijde herverdeling van arbeid en arbeidstijd nodig is, inclusief de daarmee gepaard gaande welvaartsdaling in het Westen.

Ik denk dat de democratie achterhaald is als systeem om de wereld te organiseren. Zou hij een touw aan mijn brief kunnen vastknopen?⁸

Paul de Ridder en Gertjan van Beijnum zouden om 11:00 uur hier zijn, het is nu 12:40 uur - geen telefoontje. Oké, er ligt veel sneeuw, maar dit is belachelijk. Ik heb er nauwelijks zin meer in. Ik had wel wat vertraging verwacht, maar dit is idioot.

De heren arriveerden eindelijk om 13:00 uur en vertrokken om 17:30 uur, nadat ik ze min of meer gezegd had dat ze moesten vertrekken. Of ik nog mee naar de Chinees ging. Ik was kapot. We hebben al die tijd zitten praten en Paul kwam er nauwelijks aan te pas met Gertjan erbij, waar ik al bang voor was. Ik was uitgeput van al het geklets - de jongens zijn echt uit de krakersbeweging voortgekomen.

Jammer dat Elsevier mijn stuk over Viljoen niet neemt, mede vanwege een eigen man in Zuid-Afrika. Christo Landman krijg ik hier ook al niet op tv. Ze zijn hier gewoon in geen enkel opzicht geïnteresseerd in de tak van Viljoen in de Zuid-Afrikaanse politiek. Dit heeft niets meer met journalistiek van doen.

8 Zie bijlage 5.

[p. 17]

De jongens van Papieren Tijger vertelden dat de grootste uitgevers in de wereld hun monnikenwerk tegen hongerlonen uitzetten in landen als India, Maleisië en dergelijke. Papieren Tijger heeft een afdeling die werkt voor Wolters Kluwer. Paul vertelde dat, nadat Rudy Kousbroek - ook zo'n fijne mijnheer - professor Wim Wertheim over een pagina in nrc Handelsblad de grond in had geschreven, Wertheim in Nederland nergens meer een boek uitgegeven kon krijgen en was uitgeweken naar epo in België.

7 januari 1995

Om 06:55 uur is op rtl4 alweer oorverdovend lawaai, in afwachting van het nieuws. We ‘lawaaien’ onszelf tot chaos en de dood.

Wouter Kok was hier vanmorgen. Hij zag er redelijk goed uit en leek rustig. Hij had vier enveloppen vol artikelen voor me meegenomen. Daarna kwam Roel Martens, die nu dus definitief naar Tbilisi vertrekt als adviseur voor een minister, namens de Wereldbank.

Asscher wil het wel doen. Ter voorbereiding heb ik hem Persona Non Grata gestuurd.

Marina van der Heyden zet me op de vlucht naar Djakarta van volgende week zondag.

Ben weer vroeg gaan slapen. De salmonella heeft me toch een opdonder gegeven.

8 januari 1995

Ik vond een brief van Jan Frederik Oltmans, van 7 januari 1839 - drie dagen na het overlijden van zijn vader Alexander Oltmans - aan ‘Zijne Majesteit den Koning der Nederlanden, Groot Hertog van Luxemburg, enz, enz.’.⁹ Ik heb een kopie aan Beatrix gestuurd, als ‘goedertierende Landsmoeder’. Heb er meteen het verzoek aan vastgeknoopt om Kok en Van Mierlo een extra zetje te geven mijn zaak tegen de Staat nu eindelijk te beëindigen.¹⁰

Advocaat Hans Vermeer heeft oud-rechter B.J. Asscher reeds benaderd om aan te geven dat hij een formeel verzoek tegemoet kan zien te bemiddelen in mijn zaak. Ik aarzel hier nog steeds over, ook over Lakeman en ook over Boukema. Geen van allen echt te vertrouwen.

Professor Frits van Dam was door Van Mierlo en Pronk op het matje geroepen, omdat hij in een rede op Instituut Clingendael

9 Zie bijlage 6.

10 Nu in 2003 vind ik dat ik dat subtieler had moeten doen. Zie bijlage 7.

[p. 18]

zinnige dingen over de hervatting van ontwikkelingshulp aan Suriname had uitgedragen. Zo gaat dat in Nederland.

Joris Vos heeft Leonid Skotnikov, de Russische ambassadeur op het matje geroepen en zijn beklag gedaan over het Russische optreden in Tsjetsjenië. Moet je die man kennen, zoals ik hem in Djakarta meemaakte, dan kan men zich alleen maar generen voor het feit dat dit protest namens heel Nederland werd gelanceerd.

De heer Arjoso belde uit Djakarta. Ze komen me de 16de om 17.20 uur halen van het vliegveld ophalen, hoop ik. Ik zei dat ik een prachtig boekje zou schrijven. Hij vroeg: ‘En wordt er geen opera over Bapak geschreven?’ Dat is die idioot van een Blokker toebedeeld, die van toeten noch blazen weet.

Arendo kwam 's avonds langs en vertelde dat het een behoorlijk gevecht bij de Volkskrant was geweest, omdat Jan Tromp graag hoofdredacteur had willen worden. Ik weet niet of Broertjes er geschikt voor is, maar Tromp zeker niet, die ken ik.

Arendo wil een stukje in Elsevier zetten om mijn zaak warm te houden. Ik zei: ‘Als je maar niet beschuldigd wordt van Oltmans verdedigen...’

‘Laat dat maar aan mij over.’

9 januari 1995

Delprat belde. De foto's van mijn longen waren uitstekend. ‘Je kunt alleen maar je beschermengel bedanken,’ zei hij. Vannacht rond middernacht had ik weer laxeerproblemen gekregen en was het grootste deel van de nacht op geweest. Delprat zei me dat veel fruit nu niet verstandig is omdat de darmen nog aangetast zijn.

Bus 33

De klote buschauffeur wilde een legitimatiebewijs zien, maar die had ik niet bij me. Hij liet me staan. De volgende nam me wel mee, maar ik ben nu wel te laat bij de tandarts. Die ene keer dat ik met de bus ga, wat een shit.

Nu naar die afschuwelijke tandartsellende en dan de trip naar Purmerend om Peters bankrekening uit te zoeken die op 14 oktober werd opgedoekt, maar waarvan het geld is verdwenen. Ik moet er doorheen.

Westerkade

Ik schreef C.J. van Tooren van Buitenlandse Zaken dat ik van januari tot april in Djakarta een boek over Bung Karno zou schrijven en omdat de ambassade me daar als staatsvijand num-

[p. 19]

mer 1 beschouwt, of hij de heren wilde vragen me behoorlijk te behandelen, bij wijze van uitzondering.

Pim Fortuyn zond een kaartje om elkaar te ontmoeten. Of bij hem komen eten of ergens afspreken. Het komt er nu niet meer van. Ik moet naar Djakarta.

Paul de Ridder schreef dat hij van mening is dat ik mijn dagboek veilig moet stellen door bijvoorbeeld een stichting op te richten. Deze zou fondsen kunnen genereren.¹¹

11 Zie bijlage 8.

10 januari 1995

Jurgens heeft alweer bij Vermeer bepleit dat Asscher moet worden gevraagd een bindend advies uit te brengen. Blijf me afvragen voor wie Erik Jurgens zich eigenlijk inspant, voor mij, zoals hij van dc daken schreeuwt, of dat hij een voor de Staat zo voordelig mogelijke regeling probeert te treffen. Wat gaat er toch in zijn bolletje om? Ik heb Vermeer duidelijk gemaakt dat het enige wat van Asscher wordt verwacht, is dat hij een compromisvoorstel aanbiedt.

Op weg naar Vermeer in Amstelveen met lijn 5 stond er een jongen in de tram, licht café au lait, maar zo volkomen in de roos, dat ik al op een lege pagina van mijn dagboek schreef: ‘Please call me’ met mijn telefoonnummer. Toen hij onverwachts bij het Roelof Hartplein uitstapte, sprong ik uit de tram, drukte hem het briefje in de hand, en wist met dezelfde lijn 5 mijn weg te vervolgen.

Ik heb voor de Daily Invisible een stukje geschreven over Zuid-Afrika, om hier toch nog een ander geluid te kunnen laten horen dan Peter ter Horst en Philip van Niekerk doen in onze landelijke ‘kwaliteitspers’.¹²

12 Zie bijlage 9.

11 januari 1995

The Economist heeft op de omslag een portret van Boris Jeltsin met de tekst ‘The wrong man for Russia’. Zijn ze er nu echt achter? Die man is een nog veel ernstiger miskleun dan Gorbatsjov was. Het blad veroordeelt hem vanwege de Russische aanval op Grozny en de oorlog in Tsjetsjenië. Ik zie Boris als een marionet van Amerika in het Kremlin. Onvoorstelbaar tien jaar geleden, maar nu een feit.¹³

Time sluit daar naadloos op aan met tien pagina's over de oorlog in Tsjetsjenië.¹⁴ Het lijkt wel afgesproken werk. De rode

13 The Economist, 7 januari 1995.

14 Time, 16 januari 1995.

[p. 20]

knop in Amerika werkt feilloos van Hans van den Broek tot en met vooraanstaande weekbladen.

Jan Quist schrijft een brief uit Djakarta omdat hij de bui al ziet hangen en niet het lef heeft recht door zee te getuigen waar hij mij voor heeft gewaarschuwd, namelijk dat ik door de tweede man op de ambassade in Djakarta (Kramer) ‘staatsvijand nummer één’ werd genoemd. Hij heeft er spijt van, en wringt zich in bochten om eronderuit te komen.¹⁵ Ik heb hem duidelijk, zoals dat hoort, geantwoord.¹⁶

Pieter Broertjes belde met vragen over Poncke Princen en Wicher Hulst en hoe het verder met me ging. Er kwam ook een briefje van hem met de mededeling dat op 23 januari Ad Melkert en anderen in De Balie over de verzorgingsstaat spreken. Gelukkig ben ik dan weg.

Er is 30 jaar gewerkt aan een atlas van menselijke genen, verschenen bij de Princeton University Press: The History and Geography of Human Genes.¹⁷ ‘The diversity among individuals is so enormous that the whole concept of race becomes meaningless at the genetic level,’ schrijven de drie genetici die de studie publiceerden. ‘There is no scientific basis for theories touting the genetic superiority of any population over another.’¹⁸ Deze conclusies staan dus lijnrecht tegenover die van Murray en Herrnstein in The Bell Curve.

Hofland heeft eindelijk weer eens een stukje geschreven waar ik het helemaal mee eens ben. Hij hekelt het plan van het Kabinet om Beatrix één dag na de feestelijkheden in Indonesië te laten aankomen. Op zijn best vindt het gastland het kinderachtig, op zijn slechtst onwijs, schrijft hij. ‘Wat is dat voor een vriendschappelijk bezoek als het niet wil deelnemen aan het grote nationale feest!’¹⁹

Het schijnt dat Adriaan van Dis met A.F.Th. van der Heijden langs schouwburgen in Vlaanderen en Nederland trekt. Ze babbelen over de vaderfiguur in hun leven. Kan me niet voorstellen dat je een kaartje voor die onzin zou kopen.

Waarom haten Theo van Gogh en Frits Barend elkaar? Ik kan me niet voorstellen dat Theo een ‘eeuwige antisemiet’ zou zijn, zoals Frits beweert. Sommige Joden kunnen geen enkele kritiek op Israël dulden. Misschien is Frits er een van. Volg hem niet, hij is een sportreporter.

15 Zie bijlage 10.

16 Zie bijlage 11.

17 Luigi Luca Cavalli-Sforza, Paolo Menozzi, Alberto Piazza, The History and Geography of Human Genes, Princeton University Press, New Jersey, 1994.

18 Time, 16 januari 1995.

19 NRC Handelsblad, 11 januari 1995

[p. 21]

De jongen uit de tram, Gino, belde gisteren inderdaad om 18:15 uur en een uur later was hij bij mij op de Westerkade. Vrijwel meteen kwam hij met het verhaal dat hij getrouwd was om een Nederlandse verblijfsvergunning te krijgen, en naast zijn vrouw ook nog een vriendin had. Hij zat nu tussen twee huilende vrouwen in. Ook zat hij zonder werk, en had geldproblemen. Hij vertrok uiteindelijk met vijf gulden. Hij heeft fraaie ogen en een prachtig zwemlijf.

12 januari 1995

Jurgens zendt een afscheidskaartje met het advies rechter Asscher in de onderhandelingen de nodige ruimte te laten. ‘Anders loopt het weer vast.’ Alsof dit door mij komt. Het kantoor van De Wijkerslooth is op instructie van Buitenlandse Zaken de ware boosdoener, niet ik. Ze denken me steeds te kunnen ringeloren, en begrijpen ook nu nog altijd niet wie ze tegenover zich hebben. Ik schreef Vermeer nog eens wat mijn standpunt is en zal dat Jurgens meteen ook nog eens doen. Ik geef niemand de vrije ruimte om te bepalen waar ik akkoord mee moet gaan.²⁰ Ik ben al genoeg belazerd om nu mijn lot uit handen te gaan geven.

Arendo Joustra schreef een stukje in Elsevier over mijn proces: man van drie miljoen?²¹ B.J. Asscher wordt ook al opgevoerd, wat dus nog zeer de vraag is.

20 Zie bijlage 12.

21 Zie bijlage 13.

11:15 uur, tram, Den Haag

Ik liet mijn paspoort achter op de Indonesische ambassade, samen met een brief voor Suhartono dat ik me niet kan herinneren op een ambassade dermate onheus te zijn behandeld. De portier weigerde mij te verbinden met de visum- of persafdeling. Ik schreef Suhartono dat ik zondag vertrek en geen tijd meer heb nog eens naar Den Haag te komen.

Westerkade

Suhartono belde me en verontschuldigde zich meerdere malen. Hij kwam met smoesjes, maar ik stond in Den Haag in de kou, en kwam voor niets.

Gino belde. Hij vroeg me om 100 gulden. Ik heb hem afgewimpeld en gezegd dat er misschien in april iets in zat.

Ik heb Marlene Quarles geschreven dat Jan Quist een dermate oneerlijke brief schreef, dat ik er niet voor voel elkaar te treffen in Indonesië.

[p. 22]

Volkomen onbegrijpelijk dat Beatrix en Kok blijkbaar hebben besloten dat het staatsbezoek aan Suharto pas na de nationale feestdag op 17 augustus 1995, zal aanvangen. Beatrix is als enig buitenlands staatshoofd door Indonesië uitgenodigd om de viering van 50 jaar onafhankelijkheid bij te wonen. Daar heb ik vorig jaar de brief van generaal Pamoe Rahardjo (namens Suharto) voor Beatrix nu voor overhandigd op het kabinet van de majesteit. Wat kan je van sukkels als Kok en Van Mierlo verwachten? Die weten en begrijpen van het belang van de symboliek, die men Beatrix wil toekennen tegen de achtergrond van een 300-jarige geschiedenis, helemaal niets. Wat een historische blunder. Bung Karno nodigde haar en Claus al 29 jaar geleden uit - in mijn voor de nos gefilmde interview met hem - om Indonesië te bezoeken. Nu gaat ze dan eindelijk, en dan ook nog naar de Pol Pot van Indonesië in plaats van naar Bung Karno, en nu wil ze 17 augustus er niet bij zijn, terwijl ze ervoor is uitgenodigd.

Hans Geerlofs vertelde dat de as en enkele beentjes van Richard in een melkbus uit India naar Parijs waren overgevlogen. De familie en hij hebben de inhoud op een boot voor de kust van zijn geliefde Bretagne over de zee uitgestrooid. Het stormde en er was een regenboog. Richards moeder was ontroostbaar. Dat begrijp ik. Daarvoor heb ik haar goed genoeg gekend.

13 januari 1995

Ik zag gisteravond Peter de Vries over de zaak Wilman. En hoorde zijn kritiek op de Kamerleden. Belde Peter de Vries. Paul zal hem Persona Non Grata toezenden.

De PvdA is toch behoorlijk gestoord. De fameuze Jan Pronk heeft eindelijk weer eens een lucide opmerking geplaatst in een interview met de gpd en de politionele acties eind jaren 40 in Indonesië ‘verkeerd’ genoemd. Natuurlijk waren ze dat. De PvdA-top sommeerde Pronk op het Catshuis te komen, en hij kreeg voor die opmerking van Kok hoogst persoonlijk een schrobbering. Die man weet echt niet waar het over gaat.

Vermeer vatte samen hoe hij zich de bemiddeling met rechter Asscher voorstelde.²² Ik heb hem onverbloemd duidelijk gemaakt wat voor mij acceptabel zal zijn, en dat niemand kan beslissen, behalve ik.²³

Mijn visum is gebracht. Het is geldig voor vier weken. Dus toch weer gepest. Nu heb ik in Djakarta weer het gedonder om het verlengd te krijgen.

22 Zie bijlage 14.

23 Zie bijlage 15.

[p. 23]

Pieter Broertjes belde me met de suggestie om een artikel over het staatsbezoek van Beatrix aan Indonesië voor de Forum-pagina in de Volkskrant te schrijven. Ik weet niet of ik daar nog wel tijd voor heb.

14 januari 1995

Ik ga toch proberen met gezwinde spoed een artikel voor de Volkskrant voor elkaar te krijgen.

Julius Vischjager belde dat veel journalisten zijn Daily Invisible met mijn Zuid-Afrika-artikel zelfs niet aannemen, laat staan lezen. Ze zeiden dat ik in Zuid-Afrika propaganda had gemaakt voor het apartheidsregime. Het verhaaltje van BuZa vreet dus verder. Het blijft oorlog.

Amerika en Engeland willen de handelssancties tegen Irak voortgezet zien. Rusland en Frankrijk bepleitten versoepeling. Washington en Londen zijn onze voornaamste bondgenoten. Ze zijn misdadig bezig, maar niemand doet er wat aan. Er was een uitstekend gesprek met Tariq Aziz op cnn. Ik vind het een positief teken dat Saddam hem aanhoudt.

Er is een rel ontstaan over een uitlating van kroonprins Willem-Alexander, die gezegd heeft dat de Dodenherdenking zou moeten worden afgeschaft. Iedereen, inbegrepen Kok, is te hulp gesneld om het volk te overtuigen dat hij dit niet heeft gezegd, en niets zal zeggen dat afwijkt van de mening van het kabinet. Pieter Lakeman belde. Hij is wel enthousiast over Asscher. ‘Heb jij hem in Elsevier gezet? Als hij op zijn pik getrapt is, heb je niets meer aan die man.’ Ik kreeg de indruk dat Lakeman me belde om me te overtuigen Asscher een bindend advies te laten uitbrengen. Ik heb hem duidelijk gemaakt dat ik daar nooit aan zal beginnen.

Ik heb een prachtige film gezien op de bbc over de celliste Jacqueline du Pré. Daar hoef je hier niet om te komen. Wat een engel was zij! Ik had dit niet willen misschien. Ze was geniaal en werd helaas maar 42 jaar oud.

15 januari 1995

Ik ben toch klaar met het artikel voor de Volkskrant. De Heer zegene de greep. Ik heb het belang van psychohistorie ook nog eens aangekaart. Het zal mij benieuwen of het wordt geplaatst. Nu moet ik mijn koffers pakken.

Sicco Mansholt heeft als enige PvdA'er gezegd dat Beatrix zichzelf in haar hemd zet als zij pas na de viering van 17 augustus in Djakarta aankomt. Zo is het natuurlijk exact. Waarom is Mansholt de enige die dit begrijpt bij de socialisten?