Memoires 1999-A

[p. 15]

Amsterdam

1 januari 1999

Westerkade

Ik zag zojuist tegen een donkere lucht een groep ganzen naar het noorden vliegen. Zou dat een teken zijn dat de winter verder zacht blijft? Hoe weten dieren zoiets?

Het jaar is prima begonnen. Ik heb van half acht tot half twee gewerkt, en ben daarna naar Adonis gegaan, waar ik gratis binnengelaten werd. Na een uur geduldig wachten, kwam er een absoluut zalige, lange jongen van een jaar of twintig binnen die me begon af te zuigen. Ik kwam binnen een paar tellen klaar. Heerlijk opgelucht.

Jan Foudraine belde andermaal. Hij zei dat er 7.000 exemplaren van zijn nieuwe boek zijn verkocht, maar daar geloof ik niets van. Er heeft niemand over dit boek geschreven, afgezien van dat ene stukje in Het Parool. Hij probeerde me nu te manipeleren met het trucje dat ik bang zou zijn om zijn nieuwe boek te lezen omdat de inhoud mijn wereldbeeld zou schokken. En dat alles omdat hij wil dat ik hem bij Luc Sala weer ga interviewen. Het is 20:00 uur, ik ben bij pagina 115 van mijn boekje over Beatrix. Ik stop ermee voor vandaag.

Paul de Ridder stuurde me op 22 december een brief die ik nu pas lees. Hij heeft er geen probleem mee als ik probeer mijn nieuwe boekje ergens anders uit te laten geven, want bij Papieren Tijger is geen geld voor een goede promotie. De Staat maakt het Paul de Ridder nu ook extra moeilijk, want de rechtspersonen waar bestuursleden van Papieren Tijger bij betrokken zijn, inclusief de uitgeverij, krijgen allemaal belastingcontrole. Van een van die stichtingen eist de belastingdienst op voorhand een ton, volgens Paul op oneigenlijke gronden.

2 januari 1999

Het wordt niet koud - meer dan 10 graden - maar er wordt veel regen voorspeld, dus ik sla boodschappen in en blijf verder binnen. Ik speel dagelijks op de cello die ik gehuurd heb en merk dat het iedere keer een beetje beter gaat.

Ik heb nu op tv gezien hoe prins Claus inderdaad zijn das afdeed en wegwierp. Echt bezopen.

[p. 16]

Ivo Niehe zat gisteravond typisch met Bernhard te smiespelen. Walgelijk. De prins lijkt ze nog uitstekend op een rij te hebben. Toen Niehe klaar was tikte Bernhard hem af zoals je afscheid neemt van een taxichauffeur.¹

Bram van Leeuwen, prins van Lignac, zegt in Culture & Camp over mij: ‘Ben ik niet op. Hij doet alsof hij aan de goede kant heeft gestaan. Ik vind de rol van Oltmans dubieus.’ Onzin natuurlijk, zoals gebruikelijk. Van Leeuwen gaf tweeënhalf miljoen gulden uit aan zijn verjaardag. Ze vallen allemaal vroeg of laat voor zijn poen.²

Gino belde. Hij werd gek van het gezeik van Cynthia en komt vanavond na middernacht. Toch wel iets om naartoe te leven, maar dan kan ik morgenochtend niet echt werken.

1 Redactie: Oltmans zag het interview met prins Bernhard door Ivo Niehe in het programma Nog maar 365 dagen..., een live uitzending over het werk van het Wereld Natuur Fonds, teneinde donateurs te werven.

2 Culture & Camp, januari 1999.

3 januari 1999

Gino arriveerde om 01:30 uur. Het voelt lekker in bed, maar het is nu 10:00 uur en ik probeer al een uur muisstil te werken - met een walkman op. Toch wil ik proberen in te leveren op mijn persoonlijke vrijheid om hem tegemoet te komen. Ik gebruik nu geen typemachine, doe alleen correctiewerk. Ook de telefoon heb ik eruit getrokken.

Straks zit Lubbers in Buitenhof. Het zal me benieuwen welke hete hangijzers Witteman níet aan Lubbers gaat vragen.

14:30 uur

Lubbers constateerde dat Paars ii steeds minder boodschap heeft aan haar verkiezingsbeloften. Hij drukte zich perfect uit. Gino en ik keken samen. Hij is nu weg.

Het zijn dikwijls de details die maken dat ik Gino liefheb, van mij uitdrukkelijk bedanken voor thee op bed tot zich excuseren niet naar me te luisteren omdat hij zich zonder keet en op een lieve manier wil terugtrekken uit het leven met Cynthia. Ik bood hem het totale gebruik van de studio aan.

Ik zag een interessante documentaire, Simone de Beauvoir - Walk on the wild side, over haar relatie met de Amerikaanse schrijver Nelson Algren.³ De twee toerden samen door Europa in 1949, toen ik op Yale was. ‘I gave my life to it,’ zei De Beauvoir over het schrijven. Er kwam een handtekening van Algren in beeld met het woord love. Zijn handschrift leek zo op dat van

3 Redactie: De documentaire werd om 17.00 uur door de vpro uitgezonden op Nederland 3.

[p. 17]

Richard Thieuliette dat ik Hans Geerlofs belde om ook te kijken.

4 januari 1999

De dag begon met alweer een afschuwelijke bbc-reportage over de vs en hun gebruik van Agent Orange in Vietnam. Een team van Canadezen onderzocht de effecten van de chemische oorlogsvoering door de vs in Vietnam op de bevolking, en op de voedselketen, enzovoorts. Dan hebben juist de Amerikanen een grote bek over Saddam!

Ik heb de vpro nu maar eens gevraagd de 500 gulden eindelijk eens over te maken voor het optreden in De Plantage op 8 november vorig jaar.

Ik schreef Broertjes dat op de Westerkade de vlag uitgaat vanwege de opening van de Volkskrant van heden over Lubbers bij Buitenhof. Ook Lubbers zelf schreef ik mijn complimenten met zijn optreden, al miste ik de humor. Ik probeerde hem nog eens aan te sporen samen met Beatrix Kok te overtuigen mijn zaak nu eindelijk eens op te lossen. Via Sillevis Smitt ging er eenzelfde verzoek naar Beatrix omdat Kok uit zichzelf niets doet ‘want het recht moet zijn beloop krijgen’.

Vischjager belde: Frits Hirschland is overleden, en Frans Weisglas was diep geschokt. Dat begrijp ik, want dat is de rode knop onder elkaar.

In Newsweek staat een interview met Osama bin Laden. Misschien zullen de moslims de wereld bevrijden van de Yankee-beesten. De Amerikanen zeggen dat hij achter de bomaanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania zat, maar dat ontkent hij, al was hij wel blij met deze acties. Bin Laden roept de moslimlanden op zich voor te bereiden om de strijd tegen de vijanden van de islam aan te gaan.⁴

Bin Laden is blijkbaar ook geïnterviewd door The New York Times en daarin heeft hij wel gesuggereerd dat hij de aanstichter van deze aanslagen was.⁵

Bouterse heeft weer een meesterzet gedaan door de Amerikanen toestemming te geven drugshandelaren tot in de territoriale wateren van Suriname te volgen.⁶

Ik heb de eerste 126 pagina's van mijn nieuwe boekje gekopieerd voor Ellen Pasman, uitgeverij Spectrum en Lodewijk Sillevis Smitt.

Juliana is met hartklachten opgenomen in het ziekenhuis. De

4 Newsweek, 11 januari 1999.

5 The New York Times, 4 januari 1999.

6 De Volkskrant, 4 januari 1999.

[p. 18]

rvd weet niet waar Bernhard is en Beatrix is op vakantie in het buitenland.

Fox tv wil dat ik op elf januari in een programma ga zitten met Emile Ratelband en twee anderen. Die man is gek, maar goed ‘dus is niets te dol’ zou de heer Klein van de Zeister Schoolvereniging gezegd hebben.

Ik zag Mary Dresselhuys (90 jaar) bij Rik Felderhof en vond hen beiden fantastisch. Zij doet me zeer aan mijn grootmoeder denken, maar Mary ziet er nog jonger uit - enig mens.⁷

Ik had een lang telefoongesprek met Cynthia, die inziet dat het zo niet langer kan. Ze was erachter gekomen dat een meisje van Diamonds, waar Gino werkt, twee weken bij hem in Peru is geweest. Ze was er razend over, ik probeerde haar te kalmeren en de boel te relativeren.

Vervolgens belde Ellen in paniek over de recente brieven en het nieuwe manuscript. Sillevis Smitt had haar gebeld, en zijn stem had geallarmeerd geklonken. Ik had vanmorgen alleen maar zijn secretaresse gebeld om te vragen of hij in Den Haag of het buitenland was om te weten naar welk adres ik brief en manuscript moest sturen. Hij was op kantoor. Ik had haar gezegd hem niet te willen spreken, maar gevraagd hem de groeten te doen. Ellen wilde weten wat ik in de brief had gezet. Ik vertelde het haar niet, maar ik zei wel dat ik een vergelijkbare brief ook aan Lubbers had gestuurd. Ik wil (als ze zich beklagen) dat Ellen kan zeggen dat ze van niets wist, wat waar is, want het kwam helemaal uit mijn koker.

Peter Nicolaï heeft opnieuw gezegd niet te denken dat Christo Landman veel zal helpen.

7 Felderhof ontmoet..., 20:55 uur, Nederland 1, NCRV.

5 januari 1999

Hirschland blijkt zelfmoord te hebben gepleegd.

Gino is naar het zwembad. Hij is permanent bij me ingetrokken, dus ik deed geen oog dicht. Gino zegt dat zijn nieuwe vondst, de griet van zijn werk, heel anders reageert en meteen met hem mee naar Peru zou willen gaan. Gino had tegen Cynthia gezegd dat hij ontslag zal nemen als zij met hem mee naar Peru wil vertrekken, maar dat wilde zij niet.

Gino vertelde eens met vier vrouwen tegelijk naar bed te zijn geweest. Hij vertelde veel, ook hoe hij ertoe was gekomen naar Europa te gaan, maar nu na acht jaar naar huis wilde. Het was genoeg geweest. De consul in Milaan had hem eens een visumverlenging gegeven zonder eerst terug naar Peru te hoe-

[p. 19]

ven gaan, maar die consul mocht met Gino's lul spelen. Ik ben dus voor hem eigenlijk een variant op die consul: slapen zonder huur te betalen om maar bij Cynthia weg te zijn.

Ellen belde weer over mijn brieven om hulp aan Lubbers en Beatrix: ‘Ze zullen zeker van je eisen dat je je boek herziet, en passages schrapt.’ Als Ellen zoiets zegt, geeft dat voor mij alleen maar aan dat ze erg onzeker is jegens een goede afloop van de zaak. We kregen dus weer keet, want ze zei me dat ik oneerlijk was, precies wat Röell zou doen.

Sillevis Smitt had weer met Ellen gebeld, maar niets over mijn brief, noch over het manuscript gezegd. Ook Lubbers had gebeld en aangegeven dat hij zich er niet mee wilde bemoeien, maar dat ‘hij ook een mevrouw in Den Haag heeft geschreven’. Wat doen ze allemaal toch gek. Waarom zegt hij niet gewoon dat hij de koningin heeft geschreven?

Ellen was echter in alle staten: ‘Ik ben net met Melkert bezig...’

‘Ja, weet je nog vorig jaar, met Kerstmis? Als Van Mierlo nu niets doet, moet hij voor de Kamercommissie komen. Nou mevrouw, we zijn een jaar verder en we gaan nog jaren verder.’⁸

Ellen zei ook dat Verploeg haar een baan bij de nvj had aangeboden. Wat is het addertje onder het gras?

Christo Landman had geschreven dat hij wil komen getuigen, maar dan moeten we wel eerst 11.000 gulden overmaken voor zijn vliegticket en hotelkosten.⁹ Ik ben het eens met Ellen dat zijn brief schandalig is, en heb hem gevraagd of het niet voor minder kan, en of hij in ieder geval niet meer zekerheid kan geven over de informatie die we voor dat geld krijgen.

Wertheim had een zeldzame vorm van kanker waar ze niet veel aan konden doen. Hij kreeg een opgezette buik. Dat heb ik nu ook een beetje, maar ik blijf kalm.

Ellen belde om 20.00 uur, en zei te verwachten dat mijn komende boekje de bereidheid van een regeling zou vertragen. Ze vroeg zelfs of ik al getekend had om het te schrijven. Volgens Ellen redeneert Den Haag juist dat ze zich niet onder druk laten zetten. ‘En Margriet dan, en Bernhard dan,’ vroeg ik.

‘Ja,’ zei ze, ‘maar daar kwam ondertussen wel een miljoen uit.’

‘Maar dat was ook om te lachen,’ antwoordde ik.

Toch vraag ik me nu af of ik mijn manuscript wel naar Hazeu

8 Redactie: In dit jaar zal blijken dat Oltmans wat het proces betreft aan het einde van zijn latijn is, iets wat in 1998 ook al regelmatig bleek.

9 Zie bijlage 1.

[p. 20]

had moeten sturen, die ik vanmorgen belde of hij het wilde lezen.

6 januari 1999

Gino kwam gisteravond toch nog, en hield vervolgens een lange telefonische palaver met Cynthia. Ik ga er niet op in, maar uit die conversatie bleek duidelijk dat Gino uit een compleet andere wereld komt, en zichzelf als man ten opzichte van haar superieur vindt. Als gevolg daarvan schreeuwt en raast zij door de telefoon, en hij blijft kalm. Hij wil bij mij zijn om zijn ‘hoofd op orde te brengen’. Hij zei ook dat het 24-jarige meisje van de Diamond Club hem haar maagdelijkheid heeft gegeven. Dat is heel veel, maar Gino dat verandert de bovenkamer en de programmering van dat meisje niet.

Op een gegeven moment zei Gino tegen Cynthia dat hij genoeg had van vrouwen en bij mij wilde blijven. Midden in de nacht kwam hij weer bij me en we lagen helemaal in elkaar. Ik voelde zijn penis tegen me aan kloppen. Gisteren zei hij dat hij zalf had, want hij had jeuk aan zijn pik en plekjes van herpes - dat heb ik misschien ook.

Nu zit ik bij dokter Renate Zwiers, want door mijn slaapgebrek zijn de periodieke keelproblemen weer op komen zetten. Voor de slaap zou ik willen dat hij een nacht bij Cynthia zou gaan slapen - maar het hoeft niet.

Dokter Zwiers keek naar mijn buik en zei: ‘Hij is dik.’ Dat dacht ik ook al dus voorlopig geen chocola, geen boter, niets. Ze begon weer over roken, maar mijn longen zijn in orde, net als mijn buik, zei ze.

Toen ik terugkwam van de dokter lag Gino op zijn rug te slapen. Dat zag er zo lekker uit dat ik erbij ben gaan liggen. Nu is hij weer naar het zwembad.

Peter Jennings zit bij Oprah Winfrey omdat hij The Century schreef, een boek over betekenisvolle gebeurtenissen in de afgelopen honderd jaar. Hij werkt nu 35 jaar bij abc en is oud geworden; zelfs hij.¹⁰

Penny Hedinah liet me weten dat ze nu in een bejaardenhuis zit. Afschuwelijk nieuws, maar ik kan er niets aan doen.

Ik ben toch weer geschokt dat Gino me vandaag om 1.000 gulden vroeg, want hij heeft 2.000 gulden nodig voor zijn motor. Ik vroeg me af of hij weer een ongeluk had gehad, maar zei alleen: ‘Nee, als de Staat betaalt.’

‘Je krijgt toch ook een voorschot voor je boek,’ zei hij. Het is

10 Redactie: Peter Jennings was journalist en nieuwslezer bij ABC. Hij schreef samen met Todd Brewster, The Century, Doubleday, New York, 1998.

[p. 21]

werkelijk een eenzaam bestaan in deze wereld, wat niet eens triest is, maar slechts de realiteit.

7 januari 1999

Ik realiseer me nu pas dat de mogelijkheid bestaat dat Trouw via Wim Hazeu in het bezit van mijn manuscript over Beatrix zou kunnen komen. Je weet het niet, maar ik denk terug aan de waarschuwing van mam dat je niemand kunt vertrouwen. Hazeu stuurde me trouwens twintig gulden voor de kopiëerkosten, terwijl hij er vijfentwintig had beloofd.¹¹

11 Brief d.d. 5 januari 1999.

Trein naar Den Haag

Ik ben het hele manuscript aan het opschonen.

Toch begrijp ik heel goed - ik kan hem niets verwijten - dat Gino na de tirades van Cynthia probeert duizend piek van mij in de wacht te slepen om zijn geldproblemen te verlichten.

14:00 uur, trein naar Amsterdam

Kees Thomassen kwam me afhalen van het station. In de Koninklijke Bibliotheek heb ik de foto's van prins Bernhard uit mijn dagboeken gehaald voor mijn nieuwe boekje. Daarna had ik een geslaagde ontmoeting met een bescheiden lunch bij Tom Struick van Bemmelen en zijn vrouw Esther. Hij zou willen dat in mijn nieuwe boek wordt benadrukt hoe de woordvoerders van de politieke partijen allemaal van Buitenlandse Zaken komen. ‘Het is een dictatuur,’ zei hij. ‘Er is absoluut geen controle vanuit het parlement op Buitenlandse Zaken.’ Helaas had hij werkelijk geen enkel stuk van enig belang uit zijn documentatie bij elkaar gescharreld, ook niet de fotokopieën van de paspoorten van Klaas de Jonge. Hij leek ook te aarzelen om te komen getuigen.

Hans van Ketwich Verschuur was zijn voorganger geweest als voorzitter van de Haagse vvd. Hij zei dat de afdeling Den Haag, en nog een of twee andere bepaalden wie er voor de vvd in de Tweede Kamer komt. Uit ons gesprek kwam naar voren dat Tom en Esther Christo Landman zeer goed kenden en zelfs bij elkaar op bezoek gingen. Hij was het er volkomen mee eens dat de ambassade in Pretoria een anc-depot was, dat Hendrik Bentinck van Schoonheten een chantabel mens was en dat de handtekening van Beatrix bewees dat ze schuldig waren.

Wat Tom bleef benadrukken, was hoe het parlement in de zak van Buitenlandse Zaken zit. En dat de buitenland-woordvoer-

[p. 22]

ders in de fracties allemaal afkomstig zijn van Buitenlandse Zaken. Hij vertelde hoe hij altijd weer te horen kreeg: ‘Doe daar liever niets aan,’ en hoe Kamerleden zich dan ook vaak koest houden om ambassadeur, of burgemeester of een andere riante positie te kunnen verkrijgen. ‘Ze denken allemaal aan de poen,’ zei Tom.

17:40 uur, Westerkade

Lambert Giebels belde voor de zoveelste maal voor zijn biografie over Sukarno. Hij begon weer over Villa Maarheze - wat dus de snelste manier was om te zeggen: fuck you. ‘Weet u dan niet dat Wiebes en co. voor de inlichtingendiensten en Buitenlandse Zaken zoiets schrijven? Ze noemen tien van mijn boeken, maar ze citeren alleen de gebeurtenis in Caracas in 1958, de schurken.’

‘Waarom spreekt u dan niet met hen,’ zei Giebels.

‘Ze zijn het niet waard,’ zei ik, en maakte duidelijk dat dat ook voor hem gold. Toen sprak hij over gerespecteerde historici. ‘Ja,’ zei ik, ‘zoals Fasseur, Bank en Wesseling, die Beatrix zei dat ze wel naar Suharto kon gaan.’

‘Dan schrijf ik in mijn boek, dat u niet te bereiken was.’

‘Daar gaat u weer. Ik was wel te bereiken, maar ik praat niet met u.’ Daarna heb ik opgehangen.

Joost Bloemsma van Het Spectrum zond het manuscript terug en adviseerde me met BZZTôH contact op te nemen.¹²

12 Brief d.d. 5 januari 1999.

8 januari 1999

Ik lag wakker tot na 02:00 uur, nog steeds hopende dat Gino zou komen. Hij kwam. Hij sloop naar binnen en in bed, maar we praatten nog een uur. De tranen stonden in Gino's ogen. Hij wil Cynthia geen pijn doen, maar als hij teruggaat begint de ellende weer van voren af aan. Ik hoorde 04:00 uur slaan en nam twee slaappillen waarna ik sliep tot 09:00 uur.

Ik ben een kopie van mijn Beatrix-manuscript gaan maken voor BZZTôH en heb hen gefaxt of ze interesse hebben. De titel die ik voor Het Spectrum verzonnen had: Mijn vriendin Beatrix, en dus aansluit bij mijn vorige boekje daar, blijf ik gebruiken.

Een fietskoerier kwam een brief van Ellen brengen over het oproepen van getuigen, want ze kreeg mij niet te pakken met de telefoon - die had ik eruit getrokken. Ik belde haar en we spraken af dat ik Eef Brouwers zou schrijven om de rvd te

[p. 23]

vriend te houden en Ellen zou Klaas Jan Hindriks en Ton Neelissen schrijven.

Jan Vermaas van het vpro-radioprogramma De Avonden kwam langs om te kijken wat je ziet vanuit mijn raam. We praatten over neukende meerkoeten. Ik dacht dat Gino nog sliep, maar toen Jan weg was zei hij vanuit het bed: ‘Wat kan jij kletsen.’

Gino vertelde hoe hun ruzie was ontstaan. Hij had Cynthia geen pijn willen doen, maar toen ze wilde dat hij met het andere meisje zou breken was de bom gebarsten. Cynthia had vervolgens boos gezegd: ‘No girl will go with you to Peru,’ en toen hij stomweg had geantwoord dat er misschien al eentje mee was geweest, was de zaak uit de hand gelopen. Ik zou zoveel meer over Gino willen schrijven. Hij verwarmt me totaal. En hij is een constante kroeler - midden in de nacht.

Ik heb Eef Brouwers een briefje geschreven of hij op 18 januari voor Punt wil komen getuigen. Ik hoop maar dat hij wil komen, want dan hoeven we hem niet te dagvaarden.

Ik sprak met Paul, nadat Het Spectrum nee heeft gezegd, en BZZTôH nog niets van zich heeft laten horen. Voor 10.000 gulden kan Papieren Tijger het boek publiceren. Ik zal kijken of dit via Wouter Kok kan lukken. Paul zei dat verschillende boekhandels aan hen hadden gevraagd of mijn nieuwste boekje bij Papieren Tijger uit zou komen of dat het er misschien al was. Ik ging BZZTôH bellen, maar niemand werkt tegenwoordig nog op vrijdagmiddag.

Gino belde nog laat dat hij om acht uur op moest en dus niet kwam. Ik was een beetje teleurgesteld, maar het was beter zo, want nu heb ik tenminste kunnen slapen.

9 januari 1999

Peter Ustinov werd gisteravond op de bbc geinterviewd door Parkinson. Ustinov is echt grappig, maar hij lijkt me moeilijk om mee te leven - net als met mij overigens. Maar zijn geest is nog in de best mogelijk staat aan het einde van zijn leven.

Harry Mulisch werd op at5 de Goethe van het Leidseplein genoemd, wat tegen het einde veranderde in de Jules Verne van het Leidseplein. Hij vertelde nooit meer naar een lezing te gaan, want zijn aanwezigheid had op het publiek het effect alsof Beatrix of Kok zijn binnengekomen. Door zijn tegenwoordigheid veranderde de sfeer. Niet te geloven wat een eigendunk.

Jan Foudraine belde dat ons gesprek vanmiddag weer was uitgezonden. Wat een doorzichtige manier om mij ertoe te bewe-

[p. 24]

gen zijn boek te lezen. Hij moet wanhopig zijn, want er wordt niets over zijn boek geschreven.

Ik herinner me ineens dat Tom zei: ‘Je moet een val zetten voor Buitenlandse Zaken.’ Ik was onthutst, maar ik zal hem vragen het aan Nicolaï en Pasman uit te leggen.

10 januari 1999

Gino kwam vannacht rond twee uur. Hij praatte veel over Cynthia, die denkt dat ze hem kan controleren en hij heeft het punt bereikt dat hij dit niet langer kan accepteren. Vanmorgen belde Cynthia en Gino zei haar: ‘Een jaar lang ga ik nu al met gedonder naar mijn werk.’ Even later belde ze aan. Gino ging naar beneden, Cynthia was in tranen en wilde een nieuwe kans. Gino vertrok 's middags in mijn Armani-trui naar het Marnix Zwembad. Ik vond dat hij er heerlijk uitzag en zei hem: ‘You look like a model!’

Ik ontdekte ineens een stel artikelen over Gladio die Paul de Ridder me ooit had gestuurd, die ik nu in het boekje kan verweven. Dát was de rode knop van J.A. van Hamel. Waarom praatte ik er nooit met Wim Klinkenberg over?

Vanmiddag belde Ellen Pasman en kondigde een nieuwe ramp aan: Nicolaï en Pasman gaan uit elkaar. Ze denkt dat het alleen om geld gaat, maar dat geloof ik niet. Nicolaï heeft geprobeerd Frieda Mulisch tussen de lakens te krijgen en heeft zich jegens haar misdragen. En Han Lammers wil niets met Nicolaï te maken hebben. Ellen en Peter gaan over acht weken uit elkaar. Peter wilde alleen verder als alles op zijn manier wordt gedaan.

Ellen had een baan aangeboden gekregen van Hans Verploeg. Dat is een sluwe streek van Hans, want dan valt ze onder het nvj-bestuur en kan het haar verboden worden mijn zaak voort te zetten. Er wordt met vereende krachten gepoogd mij verder kapot te maken. Hoe is het godsterwereld mogelijk?

Paul de Ridder zei zonet dat hij eind vorig jaar nog met Ellen had gesproken over Ego en het contactadres van Hans van Drunen van het fok had doorgegeven voor informatie over het osl-netwerk.¹³ Maar waarom vertelde ze mij daar niets over?

Ik sprak met Ellen af om koffie te gaan drinken. Ze bleek er inderdaad aardig doorheen te zitten. Ook de relatie met haar echtgenoot stelde niets meer voor. Peter wil alleen verder als Ellen doet wat hij zegt, dat is toch de essentie van het conflict.

13 Redactie: Het FOK is het Fascisme Onderzoek Kollektief.

[p. 25]

Ze is ervan overtuigd dat hij in zijn kaarten heeft laten kijken toen hij twee uur onder vier ogen met De Wijkerslooth heeft gesproken: ‘En je kan nagaan hoe jij en ik over de tong zijn gegaan.’ Ik heb Peter niet echt meer vertrouwd sinds hij Den Hertog zogenaamd niet had horen spreken over de tijd die ik in de vs in de gevangenis doorgebracht zou hebben.

Generaal Henry Shelton stelt dat Irak grote verliezen heeft geleden bij de Amerikaanse bombardementen van de afgelopen vier dagen.¹⁴ Hij liegt met een strak gezicht, zoals iedereen in ons deel van de wereld en zoals Max van der Stoel, top Gladioboef in onze omgeving, die een hele pagina krijgt bij Renée Postma in nrc Handelsblad. Ik moet de hoofdredactie daar een brief over sturen. Ondertussen schrijft Tony Blair artikel na artikel om deze absurde bombardementen te verantwoorden, de socialistische verrader.

14 International Herald Tribune, 9 januari 1999.

11 januari 1999

Ik ben woedend op Gino. Hij zou komen en ik lag tot 04:00 uur op hem te wachten. Dit houdt nu op. Ik wil mijn sleutels terug en dan is het over. Hij denkt overal veel te makkelijk over. Gisteren zei hij nog dat hij zijn spullen met een auto hierheen wilde brengen en nu laat hij weer niets van zich horen. Ik wil weer rust in de tent: honeymoon is over.

Vanmorgen belde BZZTôH dat ze interesse hebben op voorwaarde dat het manuscript door hun advocaten gelezen wordt. Ik vind het prima en heb hen direct het manuscript opgestuurd. Gelijktijdig heb ik toch ook Wouter gevraagd of hij mijn boek wil financieren.

Ellen vertelde dat Eric Oostveen, een diplomaat uit Paramaribo, gezegd heeft dat er in Suriname instructies lagen om mij te boycotten in 1983. Dat betekent dat ik ex-ambassadeur Hoekman en misschien Dirk Jan van Houten moet laten komen.

Klaas Jan Hindriks heb ik de aantekeningen gestuurd over het incident in Moskou waar ik niet mee naar binnen mocht.

De hele dag geen woord van Gino, maar ik geef hem een allerlaatste kans.

Lodewijk Sillevis Smitt belde me dat hij de brief aan Beatrix die ik hem 4 januari had gestuurd wel aan haar wilde doorgeven, maar niet buiten Rhodius om. Ik protesteerde: ‘Maar dan ziet de hele Haagse bende wat er gebeurt.’ Hij beloofde dat dit niet zou gebeuren. Het andere punt waar hij voor belde was wanneer het nieuwe boek zal verschijnen.

[p. 26]

‘Voor mijn part komt er geen boek, maar in 1994 zei ik: “er komt een boek als het zo doorgaat”. Nu is het 1999.’

‘Ja, maar de familie kan er niets aan doen.’ Dat was ik niet met hem eens. ‘En bij zo'n boek doen ze nooit meer iets,’ zei hij met zoveel woorden. Toen legde ik uit dat ik in Zuid-Afrika had willen blijven, dat ik nu geen geld meer heb en 10.000 gulden nodig heb voor het boek.

‘Daar moet toch iets op te vinden zijn,’ antwoordde hij. Hij sprak ook zeer lovend over Ellen.

Daarna belde Peter Nicolaï. Op 2 februari doet de Raad van State uitspraak over het wob-verzoek, maar hij had niet geweten dat er op 27 januari een uitspraak zou komen over het mogen verhoren van Bernard, waar hij wel publiciteit aan wil geven terwijl Ellen daar tegen is. Ik begin nu te geloven dat Ellen met haar Nicolaïverhaal eigenlijk een poging heeft gedaan om zonder hem de eindstreep te halen. Ellen is waarschijnlijk van mening: aangezien ik degene ben die het meeste werk heeft gedaan, wil ik de eindstreep zelf halen.

Eduard is boven water. Hij deed lou loene over zijn trip naar Kaapstad, want hij had acht dagen in het Sandton Hotel moeten blijven vanwege een oorontsteking. Hij had daar in Osaka ook al wat aan laten doen. Ellen zei vandaag overigens dat Eduard haar in 1996 had opgebeld om te bedanken dat zij een stokje had gestoken voor samenwonen met Gino. Je kunt ook werkelijk niemand vertrouwen.

Peter belde dat ze aan het pakken waren voor vertrek.

12 januari 1999

Gisteravond rond elf uur heeft Gino eindelijk gebeld en vroeg of hij spullen bij mij op zolder kon zetten, maar hij had geen geld voor de taxi. Alsof er niets was gebeurd. Hij zou vanmorgen komen, maar je kan geen woord geloven van wat hij zegt. Ik zag een documentaire over de pianist André Previn. Hij is ergens altijd een lichtgewicht gebleven, met een serie huwelijken. Maar hij citeerde Beethoven die gezegd zou hebben: ‘Ik geef er niet om wat mensen nu over mijn muziek zeggen, maar over honderd jaar.’ Previn vond het tegenovergestelde: ik wil dat mensen nu van mijn muziek genieten. Dat is een belangrijk onderscheid: leeft men voor het nu, of voor de eeuwigheid?

Den Hertog verzocht Punt dat na 12 februari nog slechts één verhoordatum wordt bepaald voor de getuigen die op 18 januari of 12 februari niet kunnen.¹⁵ Dat is precies waar ik steeds

15 Brief Den Hertog aan Punt d.d. 11 januari 1999.

[p. 27]

voor heb gewaarschuwd. Ik sprak Ellen hier kort over, maar ze was onduidelijk over wat de consequenties daarvan zijn. Over ons gesprek van afgelopen zondag deed ze nogal afhoudend. Over de aanstaande breuk met Peter begin ik me flink zorgen te maken.

Na het gesprek met Ellen heb ik Nicolaï geschreven dat Sillevis Smitt wel wat zag in mijn verzoek aan Beatrix om Lubbers en Kok bij elkaar te brengen om zodoende toch nog tot een oplossing te komen. Ook vroeg ik hem wat zijn inschatting is als Punt meegaat in het verzoek van Den Hertog om de verhoren te gaan beëindigen en ik stelde voor dit samen met Ellen te bespreken.

Ik heb Ton Neelissen op de valreep een briefje geschreven of hij 18 januari wil komen getuigen in Den Haag. Ik hoop maar dat het hem lukt.

Ik belde Gino rond 13:00 uur omdat hij vanmorgen zou komen. Hij had zich verslapen. Hij zou hier tussen half drie en drie uur zijn, maar het is nu half vier en nog geen Gino. Het is hopeloos en ik vind het niks.

Toen Gino er om 18.30 uur eindelijk was, hebben we uitgebreid gesproken. Cynthia was hem aangevlogen toen hij zondag wilde vertrekken - hij had een koffer al ingepakt -, daarom kon hij me niet bellen. Hij zei vlak: ‘Ze heeft me aan een paspoort geholpen en ik wil haar niet zoveel pijn doen.’ Zaterdag wordt Cynthia's vader 50 (dus ik moet in zijn ogen een opa zijn). Gino zei dat hij hier tot zaterdag wil blijven - de langste periode ooit. Hij ging naar zijn werk in het restaurant, kwam vroeg thuis en kwam in bed. We keken televisie en sliepen. Cynthia had 's avonds een briefje in mijn bus gestopt dat ze zou proberen lief te zijn, maar het wordt nooit iets.

13 januari 1999

Ik ben bij dokter Zwiers geweest voor mijn keel, maar antibiotica is niet meer nodig. Mijn keel zal vanzelf genezen.

Toen ik thuiskwam gaf ik Gino de Volkskrant die hij in bed las. Opeens zei hij dat hij over Freud zou willen lezen. Ik zal een boekje voor hem kopen.

Terwijl hij de krant las, worstelde ik om in twee pagina's duidelijk te maken wat ik zou doen als ik burgemeester van Amsterdam was. Marcel van Lingen had me daar gisteren om gevraagd voor Het Parool. Ik denk dat het een aangenaam, creatief stuk is. Ik heb het meteen gefaxt bij Struwe.

Rond 16:00 uur was ik thuis en ik had nergens meer zin in. De telefoon stond niet stil. Ellen belde zoals gewoonlijk de hele

[p. 28]

dag en zei dat ze het vreselijk vond dat ik Peter Nicolaï had geschreven. En dan is zij typisch Röell: ‘Je moest eens weten wat de correspondentie is met Peter Nicolaï, je weet niet wat er aan de hand is’ - en ik wil het niet weten.

Lodewijk Sillevis Smitt stuurde me nu een briefje dat hij via Rhodius, bij wie hij heeft aangedrongen op gepaste vertrouwelijkheid, mijn brief aan Beatrix zal geven.¹⁶ Dat is de oplossing. Het manuscript van Mijn vriendin Beatrix heeft hij ongelezen teruggestuurd om te voorkomen dat dit in de toekomst problemen zou kunnen geven.

Tom Struick van Bemmelen belde me en zei over het manuscript te willen spreken, want het was hem niet duidelijk wat mijn doel was. De ‘familie’ hielp en nu deed ik dit. Hij zei dit niet letterlijk, maar dat was blijkbaar wel zijn gedachte.

16 Brief d.d. 12 januari 1999.

14 januari 1999

Gino kwam laat. Hij moet zaterdagavond werken, want zijn baas had twee man ontslagen om hem te kunnen houden dus hij wilde hem nu niet teleurstellen. Nu kan hij niet naar de verjaardag van Cynthia's vader.

Vanmorgen belde Christo. Hij wilde niets aan me verdienen, maar als hij maandag geen uitsluitsel zou hebben of hij naar Nederland moet komen, zou hij niet meer voor mei kunnen in verband met de verkiezingen in Zuid-Afrika. Ik zei hem dat ik waarschijnlijk naar Pretoria zou komen.

Ik heb eerst maar eens even naar Tom en Esther Struick van Bemmelen geschreven waarom ik Mijn vriendin Beatrix wil publiceren, en dat ik al vanaf het begin van mijn proces waarschuw dat dit mijn laatste troef is, een troef die ik liever niet zou willen spelen. Ik stuurde stiekem een kopie aan Lodewijk Sillevis Smitt.

Ik ga vandaag weer eens naar Thermos, maar eerst komt kro Netwerk mijn reactie filmen op de corruptieschandalen in het Internationaal Olympisch Comité, waarvan Willem-Alexander kandidaat-lid is.

Ton Neelissen is verhinderd, maar hij stuurde een fax die we mochten gebruiken.

Vanavond zat Ria Lubbers bij Paul de Leeuw voor een actie van De Zonnebloem. Hij snauwde haar zogenaamd grappig toe: ‘Als je nu je mond niet houdt, krijg je een glas bier in je gezicht.’ Dat bevestigt mijn gelijk dat die man geen opvoeding heeft gehad, wat een proleet.¹⁷

17 Laat de Leeuw, 14 januari 1999, uitgezonden door de VARA.

[p. 29]

15 januari 1999

Eigenlijk had ik Gino al opgegeven tegen 01:30 uur, en viel in slaap. Ik merkte pas dat hij er weer was toen hij in bed kroop. Ik weet dat hij eigenlijk eerst wil praten dus knipte ik het licht aan. Ik gaf hem Future of an Illusion dat ik uit de kast gevist had, en gaf hem ook de foto's van hem op zijn motor. Toen praatte hij weer over de reparatie van 2.000 gulden, dus ik stond op, haalde uit het boek de 1.000 gulden die ik voor noodgevallen had bewaard, en hij klemde zich aan me vast met tranen in zijn ogen. Ik bleef tot 10:00 uur in bed, en hij tot 11:00 uur. Het is wel een ander ritme, maar straks werkt hij weer volledig en dan zal het wel anders worden.

Gek eigenlijk: Bernhard bedankt wel voor een artikel dat hij goed vindt, maar niet voor de foto's van de Jamboree in 1937, die ik hem toestuurde.¹⁸

Marcel van Lingen had niet gereageerd op de tekst die ik hem heb gestuurd, maar Johan Struwe belde dat mijn stukje er wel in stond.¹⁹

Hazeu ging niet in op mijn verzoek Mijn vriendin Beatrix te publiceren, dus schreef ik hem een briefje. Net toen ik daarmee klaar was, kwam zijn reactie in de bus. Hij begrijpt het dus niet, maar het helpt mij wel het boekje te verbeteren.²⁰

Cynthia belde dat ze excuses wilde van Gino en dat dat grietje waarmee hij scharrelde nog steeds bij Diamonds werkt. ‘Mijn vertrouwen is geschaad,’ zei ze. ‘Hij heeft niet eens sorry gezegd, dus ik weet niet hoe het verder moet. Ik heb het gevoel dat hij me bespeelt.’ Dat gevoel heb ik dus ook wel eens, maar ik zit in een vriendschap, en niet in the marrying business.

Het item in Netwerk over de vraag of Willem-Alexander na het bekend worden van de corruptie binnen het Internationaal Olympisch Comité wel lid moet worden was best aardig gemonteerd.²¹

Ik ben blij dat ik Gino toch met 1.000 gulden heb kunnen helpen.

18 Zie ook: Mijn vriendin Beatrix, fotopagina 3

19 Het Parool, 15 januari 1999, zie bijlage 2.

20 Zie bijlage 3.

21 Netwerk, 15 januari 1999, uitgezonden door de KRO.

16 januari 1999

Gino is weg. Vanaf maandagavond gaat hij terug naar Cynthia. Waarom kwam hij vannacht weer zo laat thuis en rook hij naar whisky? Niemand heeft Gino echt helemaal voor zichzelf - dat is zeker.

[p. 30]

BZZTôH zegt ook nee. Ze vinden dat het niet goed genoeg uitgewerkt is.²²

Ik denk dat Ellen goed de kluts kwijt is, maar het heeft geen zin dat te benadrukken. We ontmoetten elkaar vandaag anderhalf uur in een cafeetje, maar ik vond het gesprek hopeloos. Alles ligt in puin nu ze uit het kantoor moeten. Ze verfoeit het als ik zeg dat ze Röell-neigingen heeft, maar zelfs Paul had die vergelijking getrokken. Ik schrijf liever niets over dit geprek op. We staan momenteel lijnrecht tegenover elkaar. Afschuwelijk. Peter Nicolaï heeft natuurlijk net zo de schurft aan het geroddel tussen Ellen en Frieda als ik. Daarom kom ik er al maanden niet meer.

Ik bracht haar later een briefje, waarin ik schreef dat ik zal proberen haar tot steun te zijn, en dit Peter ook zal vragen te doen.

22 Brief d.d. 14 januari 1999.

17 januari 1999

Ik voel me vanmorgen alsof ik een nachtvlucht naar Johannesburg achter de rug heb. Gino kwam weer niet opdagen en om 04:00 uur lag ik nog volop wakker. Dit is de laatste druppel. Het was een fijne periode, maar Gino is einde verhaal, dat is zeker.

Ik heb Gino later een briefje gebracht alsof er niets was gebeurd, en heb gezegd dat ik om 22:00 uur met een slaappil ga slapen omdat ik morgen naar de rechtbank moet, en dat Wil komt schoonmaken. Ik heb hem geschreven niet bij mij te komen slapen. Ik bijt liever mijn tong eraf dan hem verwijten te maken - laat staan over de 1.000 gulden.

Gino belde 's middags dat hij naar Zwolle moet. Alles wat hij zei toen ik vroeg waarom hij vannacht niet was gekomen, was: ‘Ik was moe.’ Wat goed te begrijpen valt, omdat ik denk dat hij bij die juffrouw van Diamonds heeft geslapen en geneukt. Cynthia was al in Zwolle dus hij kon zijn kans grijpen. Hij had mijn brief nog niet gezien.

Er is absoluut geen vertrouwen tussen Ellen en Peter. Zij vertelt Peter niets meer, ook niet over de ex-diplomaat uit Parimaribo. Peter zei zojuist iets dat bij mij de laatste dagen ook was opgekomen: namelijk dat ze de zaak alleen wil afmaken. En dat ze ‘(...) als de dood (is) dat ik met de eer ga strijken.’ Ik zei hem dat ze mij gevraagd heeft of ik met haar of met Peter mee zou gaan als zij uit elkaar gingen. Hij vond dat ze mij niet mee moest slepen in hun problemen op kantoor. Blijkbaar wil Peter afspraken die voor haar niet acceptabel zijn. Wat er pre-

[p. 31]

cies aan de hand is weet ik niet. Peter staat ook sceptisch tegenover het aangaan van contacten met Melkert, en is ervan overtuigd dat Landman uiteindelijk van het grootste belang kan zijn. Hij waarschuwde me ervoor dat Sillevis Smitt ook een rat is, waar Ellen heel anders over denkt, maar wat waarschijnlijk wel de waarheid is. Afschuwelijke ontwikkelingen.

Waar is Theo van Gogh toch mee bezig?

[p. 32]

Ellen Pasman belde 's avonds dat ze de kopie van de dagboekpagina's over Moskou per ongeluk op kantoor had laten liggen en of ik nog een set kopies heb liggen. De hele week heb ik erover gesproken en ze deed of ze wist waar het over ging! Ja, ze had de vragen al gemaakt. Waarom heeft ze het dan nog nodig? ‘Om aan Punt te kunnen overleggen.’ Ze zat te draaien, en was volgens mij niet eerlijk. Ze had een ontmoeting met Han Lammers en Pieter Broertjes in De Balie achter de rug, en ik vrees dat ze nu pas aan de zitting van morgen werkt.

Peter Nicolaï bevestigde trouwens dat het vanzelfsprekend was dat ze de zaak samen af zouden maken, ook al splitste het kantoor zich op.

Ik ben vandaag aan een nieuwe versie van Mijn vriendin Beatrix begonnen.

18 januari 1999

Trein naar Den Haag

Ik zag Ellen, maar had geen zin in geklets en ben helemaal achterin de trein gaan zitten. Ik herlees de botsing uit 1974 in Moskou, en het is zo overduidelijk de waarheid, het is schokkend.

De Klerk schrijft in zijn pas verschenen autobiografie negatief over Mandela.²³ Ik vrees dat hij gelijk heeft, maar wat na Mandela komt, is waarschijnlijk nog erger. Kijk maar naar Angola, wat ook helemaal de soep in is gegaan.

Godzijdank schijnt de zon, de regen komt vanavond.

23 Frederik Willem de Klerk, Die Laatste Trek - 'n Nuwe Begin, Human & Rousseau, Kaapstad, 1998.

Den Haag

Eef Brouwers kwam bij Ellen en mij zitten, en ik maakte mijn excuses dat ik hem moest laten komen. Hij is terug naar Eindhoven verhuisd. Hij wilde niet bevestigen dat mijn reis met de koningin naar Indonesië een belangrijk punt was tijdens zijn ontmoeting met Broertjes en Van der Voet vlak voor hij directeur-generaal van de rvd werd. Hij maakt daarbij een gebaar van het ene oor in, het andere oor uit. Hij had niet het idee dat Bon voyage, Majesteit! te maken had met het feit dat ik uiteindelijk niet meemocht. Ook kon hij zich niet herinneren dat Broertjes naar Kok zou gaan.

Eef heeft me buitengewoon aardig bejegend. Ik heb hem gevraagd hoe het kan dat Alatas en Kadarisman mijn reis goedkeurden en me in 1996 verzekerden dat het over hun hoofd heen was gespeeld. Hij antwoordde dat het best mogelijk is dat

[p. 33]

naast de officiële kanalen er informele gesprekken waren. Misschien zelfs van ambtenaren van Buitenlandse Zaken. Ik wierp tegen dat het voldoende hoger moet zijn geweest om Alatas te kunnen overstemmen.²⁴

24 Zie bijlage 4.

12:30 uur, trein naar Amsterdam

Klaas Jan Hindriks is niet komen opdagen. Punt begon een beetje te kletsen over comparitie van partijen. Ik noemde 800.000 gulden voor advocaten - gegrom van Ellen - die later zei dat zij haar honorarium wilde schrappen, waartoe ik niet bereid ben. Het moment dat Punt over een comparitie van partijen sprak, stak Den Hertog meteen een spaak in het wiel. De man voert echt een persoonlijke vendetta.

Ellen zag eruit als een dodenmasker met god mag weten wat voor troep op haar gezicht. Zij vond Eef Brouwers het prototype van een lakei, totaal onbetrouwbaar, die zich niets meer kan herinneren. Hij deed aardig tegen mij, maar volgens Ellen maakt hij me af als hij kan. Gelukkig bleef Ellen in Den Haag, zodat ik ‘vrij’ ben.

Er kwam in de rechtbank een advocaat, Michaël R. Mantz, naar me toe. Hij had Staat van bedrog gelezen en zei dat hij exact wist wat ik had beleefd. Hij kende de Haagse rechtbank.

Westerkade

Ik heb toch wel met Ellen te doen. Ze is zo onzeker. Ik vroeg haar wie Klaas Jan had geïnformeerd. Zij zegt dan eerst: ‘Dat zou jij toch doen?’ om daarna te zeggen: ‘Nee, dat heeft Frieda gedaan.’

19 januari 1999

De heer is met mij. Dokter Delprat belde dat ik hem vrijdag de brief bestemd voor Klaas Jan had gezonden, plus het dagboekfragment uit Moskou. Het zou een ramp zijn geweest indien Klaas Jan wél was verschenen zonder die tekst te kennen.

Gino zei vanmiddag dat hij om 18:00 uur zou komen, maar belde in plaats daarvan op. Ik hoorde Cynthia met potten en pannen in de weer dus zei ik: ‘Stay where you are.’ Hij had 's middags nog gevraagd of we met vakantie gingen. Ik denk er niet aan. Dit heeft geen zin. Ik wil mijn ski-jack, schoenen en sleutels terug en dan is het afgelopen. Het is het niet waard. Ik ben blij dat ik hem in ieder geval een beetje heb geholpen. Die jongen speelt constant spelletjes en is absoluut ongeneeslijk.

[p. 34]

Christo Landman stond op het antwoordapparaat. Hij wil wel komen, maar wil eerst precies weten wat wij willen dat hij bevestigt, en of er afspraken gemaakt zijn met enkele organisaties waar hij graag een gesprek mee wil als hij hier is. Ik heb direct Nicolaï een fax gestuurd met de voorwaarden van Landman en opperde de suggestie dat ik misschien eerst vijf dagen naar Zuid-Afrika moet om een en ander vast op papier te krijgen. Er kwam een alleraardigste brief van Buthelezi.²⁵ Hij ligt onder vuur van de Waarheidscommissie die hem als voorzitter van de Inkatha Freedom Party (ifp) verantwoordelijk wil houden voor de mensenrechtenschendingen die door leden van de ifp zijn begaan. De media gaan daar dankbaar mee aan de haal en houden hem zelfs persoonlijk verantwoordelijk voor deze mensenrechtenschendingen. Hij probeert zoveel mogelijk de schade te beperken en heeft onder meer een zaak aangespannen tegen The Sunday Tribune. Ik zou ook wel naar Pretoria willen gaan om hem op te zoeken. Ik heb Buthelezi meteen geschreven dat ik een boek met hem zou willen maken waarin hij zijn kant van het verhaal uit de doeken doet.²⁶

Christo Landman belde opnieuw om te bevestigen dat hij op 8 februari via Luxemburg naar Nederland zal komen. Ik stuurde Nicolaï meteen een tweede fax met het verzoek Landman vanavond te bellen.

25 Brief d.d. 8 januari 1999.

26 Brief is gedateerd 20 januari 1999.

20 januari 1999

06:30 uur

Ik was om 05:00 uur al op, want ik had gisteravond al vroeg een slaappil ingenomen. Ik droomde van Keke, die ik ergens door onoplettendheid kwijt raakte - wat eens bij Athenaeum echt is gebeurd.

Ellen belde om 09.00 uur dat Melkert wilde weten hoe de nvj-berekening op 2,8 miljoen kwam, wat ik ook niet zo gauw wist, want ik ben met mijn boek bezig. Ik zei dat ik van haar wilde weten wat er rondom Melkert gebeurde, wat ze misinterpreteerde en een tirade begon met: ‘Als jij nu alles wil terugdraaien!?’ en: ‘Ik loop me het vuur uit de sloffen.’ Ik heb opgehangen. Ze is totaal overspannen. Peter had Landman overigens niet benaderd, maar Ellen gebeld. Het is een algehele puinhoop.

15.00 uur, Huizen

Ik ben met de taxi opgehaald voor de opnamen van het pro-

[p. 35]

gramma Onder ons, dat vanavond wordt uitgezonden.²⁷ Een technicus (Pascal) met witte sweater is een pop, met wie ik het zo zou kunnen.

27 Onder ons, Fox 8, 22.15 uur.

21:30 uur, Westerkade

We moesten elkaar ondervragen, zonder een gespreksleider. Actrice Wendy Brouwer bleek een erg aangenaam, jong meisje te zijn, met een zoon van vier. Met Wendy kon ik echter niets, haar zou ik dus ook nooit voor een interview hebben gevraagd. Maar ze was wel aardig.

Behalve Wendy en ik waren er ook Raoul Heertje en de striptekenaar Peter de Wit te gast. Peter - die een strip maakt over mensen die bij een psychiater komen - pakte ik aan over wat hij over psychiatrie wist.²⁸ Niets dus. Hoe kan je er dan over schrijven? ‘Ik geloof helemaal niet in psychologie en psychiatrie.’ Hij zei letterlijk: ‘Psychiatrie gaat immers alleen maar achteruit?’

28 Redactie: Peter de Wit schreef en tekende de strip Sigmund.

21 januari 1999

Tegen middernacht stond Gino ineens in de kamer. Hij had zijn motorfiets bij zich. Ik ben toch blij dat hij het ding weer heeft. Toen hij wegging, wilde het ding niet meteen starten. Hij was heel lief. Toch bel ik hem niet meer, want hij werkt hard genoeg en heeft alle slaap nodig die hij kan krijgen. Ik zei zeker te weten dat hij zaterdagavond met de Diamond-griet had geslapen, wat hij niet ontkende. ‘Ik sliep thuis,’ zei hij.

‘Ja leuk, met die meid in Cynthia's bed.’ Daarop bleef hij stil. Peter Nicolaï gaat met Christo Landman bellen. Ik heb Ellen een faxje gestuurd om haar succes te wensen vandaag met Melkert. Ik schreef haar dat ik denk dat we Landman moeten afschrijven, maar dat ik Peter had gevraagd om Landman te bellen omdat ik graag Peters mening hierover hoor.

Even later belde Ellen dat het gesprek met Melkert was afgezegd, dus de trip met Hans Verploeg ging vandaag niet door. Ik vind het afschuwelijk voor Ellen, maar ik vrees opnieuw het ergste. Ellen staat onder zoveel druk.

Wat het Nederlandse journaille over Irak zegt, is totaal op de vs geïnspireerd. rtl-amateurs nemen klakkeloos de Amerikaanse propagandateksten over. Ik kon het niet laten Kok een kort briefje te sturen waarom Nederland toch altijd aan de leiband van de vs moet lopen.

Secretaris-generaal van de vn Kofi Annan gaat voortdurend

[p. 36]

door de knieën voor de vs. William Walker in Kosovo is natuurlijk een cia-man, net als Butler in Irak. Het is eigenlijk een grote grap.

Heb rustig bij de Chinees gegeten met Casper van den Wall Bake - twee uurtjes vlogen om.

22 januari 1999

Toen ik onder de douche stond en de shampoo wilde pakken, greep ik mis. Gino had het meegenomen, wat me flink ergerde.

Wil is geweest. Het scheelt toch wel heel veel als zij heeft gepoetst, maar het is helaas duur.

Alleen supporters uit Nederland en Zweden gedragen zich op het Australian Open tennistoernooi in Melbourne alsof het om een voetbalwedstrijd gaat. Heel jammer. Ze staan als idioten in oranje shirts te schreeuwen, zelfs met oranje haar.

Verploeg heeft Ellen gezegd dat hij Oostveen belangrijker vond dan Landman. Toen ik haar antwoordde dat ze het hem dan niet goed gepresenteerd had, hing ze meteen in de gordijnen. Ze had ook weer naar Melkerts kantoor gebeld om een nieuwe datum af te spreken. Ik begrijp het wel, maar ik weet niet of het in orde is.

Peter Nicolaï heeft met Christo gesproken. Ik had Peter gezegd hem eerst te vragen het gespreksverslag uit 1996 te ondertekenen, opdat we geld voor zijn reis konden krijgen. Verploeg had er geen zin in, lijkt het, om te helpen met het financieren van Landmans reis.

Vanavond ben ik het hele Vondelpark rondgefietst, want ik had behoefte aan meer beweging; ik had ook teveel gevreten. Eenmaal thuis viel ik in de reportage van Gert-Jan Dröge over het verjaardagsfeest van Prince van Lignac op zijn boot in Thailand, waar ook Henk van der Meijden en Wilma Nanninga bij aanwezig waren. Het was absoluut walgelijk, en er is met miljoenen gesmeten. Dröge nam de boel eigenlijk wel permanent op de korrel, maar wat een stelletje proleten!²⁹

29 Glamourland, AVRO, Nederland 1, 21.53 uur.

23 januari 1999

Peter Nicolaï had Christo weer gebeld, die hard to get speelt, maar misschien toch wel op 12 februari zal komen om te getuigen.

Jan Cremer zat vanavond bij Karel.³⁰ Ik vroeg me af hoe ik in godsnaam al die jaren met die man om heb kunnen gaan. Hij

30 Karel, AVRO, Nederland 1, 20.31 uur.

[p. 37]

had het contact met zijn zonen verbroken, dat was afgelopen, maar het opgroeien van zijn jongste zoon Iwan wilde hij beleven. Iwan is nu 14. Onvoorstelbaar.

Onverwachts cadeautje op België: Paganini Variations van Rachmaninoff.³¹ Goddelijke muziek.

31 Plankenkoorts, VRT 2, 22.45 uur.

24 januari 1999

Ik heb vandaag om half tien al een fax voor Christo Landman bij Peter Nicolaï in de bus gedaan. Nu wil ik rustig doorwerken.

Maar enkele uren later, om 14.00 uur, kwam Tijn van den Broek, een tjampoeran³² Indo, langs. Hij voelt zich gediscrimineerd vanwege de bouw van een garage in Amstelveen en zoekt publiciteit. Wat moet ik ermee? Het kostte me 50 minuten. Even later verscheen Dirk van Schouwenburg. Hij praatte anderhalf uur vol. Maar wat een leven: 51 jaar, nooit iets bereikt. Foudraine had hem geadviseerd Luc Sala te bellen. Ik heb geen tijd hem te helpen.

Paul de Ridder had Wouter Kok een bevestiging gestuurd van de afspraak dat hij 10.000 gulden zou betalen om Mijn vriendin Beatrix te publiceren.³³ Sindsdien heb ik niets meer gehoord van Wouter.

Peter Nicolaï belde de fax naar Landman te hebben gestuurd. Ik vergat een kopie te houden.

Ondanks de bezoeken vandaag ben ik toch flink opgeschoten. Florrie belde. Ik zond haar twee pagina's uit de biografie van Bernhard, waarin staat dat hij nsb'ers wilde doodschieten.³⁴ Ik vroeg of haar man in die truck had gezeten. Ze zei van wel, maar ik geloofde haar niet. Er was weer iets geschreven in Den Haag en ik zei: ‘I shit on them,’ waarop zij antwoordde: ‘Ik ook.’ Ze is 85 jaar en legt via e-mail allerlei contacten, wat toch niet te geloven is van zo'n dame op haar leeftijd?

32 Tjampoeran: Maleis voor mengeling, mengelmoes.

33 Brief van Paul de Ridder aan Wouter Kok d.d. 21 januari 1999.

34 Alden Hatch, Prins Bernhard. Zijn plaats en functie in de moderne monarchie. H.J.W. Becht's Uitgeversmaatschappij, Amsterdam, 1962. Pagina 105 en 106.

25 januari 1999

Gino en Lleno - zijn jeugdvriendje uit Peru (wel gay dus) met wie Gino de eerste keer dat hij hier kwam was - arriveerden gisterenavond om 22:15 uur en gingen weg om 01:00 uur - licht dronken. Over Gino maakte ik me voldoende zorgen om hem eerst twee koppen koffie te geven. Hij had anderhalve fles

[p. 38]

witte wijn gedronken. Lleno was een gevoelig jongen. Hij heeft een vriendje en houdt van New York. Ze hadden met Cynthia gegeten, maar Gino wilde met Lleno bij me op bezoek. Lleno wilde pas mee toen Gino had gezegd me als enige familie hier te beschouwen.

Gino had een brief gekregen over zijn sollicitatie bij klm. Hij is ook op zoek naar nieuwe woonruimte. Hij herhaalde dat hij het meisje van Diamonds erg graag mocht. Hij droeg mijn corduroy broek en schoenen, en ik haat het om te zeggen, maar ik wilde ze terug.

Christo zond Peter Nicolaï de verklaring over het gesprek in Pretoria inderdaad gisteren getekend terug, wat Peter verraste. Dus de tactiek als we die brief hebben, kunnen we het geld voor je trip krijgen (zoals ik adviseerde) heeft gewerkt. Nu is het alleen de vraag of we inderdaad aan het geld kunnen komen om hem hierheen te halen.

Irak heeft zich kwaad teruggetrokken uit een topoverleg tussen de Arabische landen in Egypte. De Iraakse delegatie had gehoopt op steun van de Arabische Liga met een veroordeling van de Amerikaanse luchtaanvallen. In plaats daarvan kwam de Arabische Liga met een resolutie om Irak te laten stoppen met provocaties naar buurlanden.³⁵ Arabieren zijn ook tuig eerste klas, zou Du Toit zeggen, die zich zelf ook niet als een heer of vriend laat zien.

Ellen belde weer eens op en zat te zeuren, ook over de 5.500 gulden voor Moskou waarvan ze had gezegd te hebben kunnen lenen mits ik ervoor tekende. Nu zei ze dat ze hier in mijn studio had gezegd het toch zelf te hebben voorgeschoten. Daar kan ik niet tegen. Ik vroeg haar alle contact voorlopig via Peter te laten lopen en zei dat ik door haar even niet gestoord wilde worden. Ik begin een aversie tegen haar te krijgen - helaas.

Gino kwam erg laat en bleek weer gelazer met Cynthia te hebben. Ze belde even later, en het geschreeuw was weer niet van de lucht. Gino zei tegen Cynthia: ‘Ik wil geen relatie met jou. Luister maar naar ons.’ Wat hij zegt is waar, want het is echt vreselijk hoe zij tegen elkaar tekeer gaan. Maar hij is ook schuldig door iets met een andere juffrouw te beginnen, wat ik hem duidelijk probeerde te maken. Ik zei hem dat als hij besluit bij mij te komen wonen, hij ook voor 100 procent hier moet komen. Hij vertelde gisteren schoenen voor Cynthia te hebben gekocht, ter waarde van zijn maandsalaris (waarvan ik hoop dat het overdreven was). Hij wordt in mei 30 jaar, dus ik zei hem

35 International Herald Tribune, 25 januari 1999.

[p. 39]

dat het tijd wordt eens serieus te worden. Ik zei dat ik hem onvolwassen vond, en dat ik best bereid ben hem te helpen om hem serieus aan de gang te krijgen. Ik zei dat Lleno eigenlijk volwassener en realistischer was.

Gino leeft in mijn corduroy broek - we zijn daarin hetzelfde. Morgen zal ik zijn laarzen laten repareren. Hij heeft mijn andere laarzen aangedaan, waar hij al lang op loerde.

Gino liet zijn paspoort hier en alle paperassen waar de klm om vroeg.

Peter Nicolaï belde pas rond 23:30 uur en vroeg naar de fax die ik Beatrix had gestuurd. Ik wilde de reis van Landman vertragen, ook vanwege het geld, maar Peter wil het doorzetten. Hij gaat Verploeg om een lening van 10.000 gulden vragen. Er is haast bij. Peter is het ermee eens dat Ellen geen benul heeft van financiën. Hij wordt ook door Ellen voor van alles uitgemaakt. Ik zei niet te weten wat er met haar aan de hand is, maar dat ik op deze manier liever geen contact met haar wil hebben.

26 januari 1999

Om 08:10 uur belde Christo. Hij kon geen visum krijgen als er geen ticket was - wat me onzin leek, want de man kent Froger notabene - en hij ging om 14:00 uur naar Stellenbosch, en was pas 7 februari met de auto terug. Het was dus nu of nooit, anders zou hij niet komen. ‘Nou, dan niet,’ zei ik. Maar toen liet hij weer wat vieren dus Peter moet hem bellen - we zullen voor 7 februari alles regelen. Ik heb Peter direct een fax gestuurd om hem op de hoogte te stellen van de situatie met Landman.

Een paar dagen geleden zei Peter nog: ‘Als hij het gespreksverslag tekent dan hebben we ook wel geld om hem te laten overkomen.’ Maar nu belt hij dat hij de verantwoordelijkheid niet wil nemen voor 7 februari, want Ellen had de correspondentie gevoerd. Hij had niet eens de volledige set documenten dus als Ellen er niet is, kan hij niets doen. Ik zei dat ik op die manier machteloos stond. ‘Jij hebt zoveel rijke vrienden,’ zei Peter toen, waarop ik heb duidelijk maakte na acht jaar uitgeput te zijn met het uitmelken van mijn vrienden.

Gisteren had ik nog tegen Ellen gezegd me met rust te laten, en dat ik voorlopig alleen met Peter wil spreken. Ze stond om 15.00 uur echter weer op het antwoordapparaat en belde herhaaldelijk terug. Toen ik uiteindelijk toch besloot de telefoon op te nemen, vroeg ze me of ik geen 10.000 gulden kon organiseren. Tevens wilde ze weten waarom er maar 3.500 over was van de geannuleerde reis naar Moskou. Verder zei ze dat

[p. 40]

Peter had gelogen toen hij daarnet tegen mij zei dat hij van Ellen niet met Verploeg mocht bellen, want dat zij dat al lang had gedaan. Maar Verploeg doet niets om de financiering van de kosten van Christo rond te krijgen. Christo had haar een ultimatum gestuurd: morgen geld of hij kwam niet. Dan komt hij maar niet is dan mijn conclusie, wat Ellen niet acceptabel vindt. Hoe zouden Peter en Ellen denken dat ik sinds 1992 in leven ben gebleven? Tenslotte insinueerde ze dat Peter het best kon betalen, ook al had hij een pand gekocht. Ik word langzamerhand echt misselijk van die dame.

Ook had ze Melkert net weer een brief geschreven. Ze doet mijn zaak alleen maar verder schade. Peter had haar verteld van de brief aan Beatrix, via Sillevis Smitt. Ik had hem geschreven juist om Ellen even op een afstand te houden, omdat ze overspannen is en voor Peter en mij veel gelazer veroorzaakt.

Ik heb met veel zorg een keurige enveloppe voor Gino's sollicitatie bij klm gemaakt, met negen fotokopieën.

Het Pentagon heeft de Amerikaanse piloten meer bevoegdheden gegeven voor raketaanvallen bij het handhaven van de no-fly zones in Irak.³⁶ Wat daar gebeurt is een kruipende bombardementsoorlog van onze grote bondgenoten, wat zeer beschamend is.

Gisteren vroeg ik Gino wanneer hij zou komen: ‘Tegen 19:00 uur.’ Het is nu 21:10 uur en nog steeds geen Gino. Het moet nu toch duidelijk zijn - zelfs voor mij - dat deze jongen een onverantwoordelijke man is die alleen maar bergafwaarts gaat. Hij heeft zichzelf niet in de hand. Ik maakte zijn brief voor de klm klaar, maar hij is er niet. Jammer (voor hem).

Even later luisterde ik het antwoordapparaat af en daar staat een telefoontje van Gino op, dat hij morgen om 19:00 uur komt omdat hij vanavond moet werken in het restaurant.

Peter Nicolaï belde laat. Hij had vanmiddag - na een telefoongesprek van een half uur met Ellen - ook de haak erop gegooid, maar vanavond had ze gebeld en was ze weer hebbelijk geweest. Ik heb er gewoon geen zin meer in. Toen ik zei dat ik wilde dat hij Landman gaat behandelen, zei hij echter: ‘Ja, maar als Ellen dat gat van 6.000 gulden gaat betalen, kun je dat niet maken.’ Peter zei dat ik beter begreep hoe het spel gespeeld diende te worden dan Ellen, namelijk met chantage. Het Beatrixmanuscript had bij Sillevis Smitt zijn uitwerking niet gemist. ‘Ellen is nog altijd te fatsoenlijk in zo'n gevecht,’ zei Peter - een opmerkelijke uitspraak.

36 NRC Handelsblad, 26 januari 1999.

[p. 41]

Peter zei ook: ‘Christo begrijpt wel dat we hem niet vragen alleen om te bevestigen wat in het door hem ondertekende stuk staat. Hij zal uit Luxemburg heus wel aanvullende stukken meebrengen.’ Ik probeerde Peter te waarschuwen dat we wel met boeven te maken hebben, en dat ik daar dus nog niet zo zeker van was.

27 januari 1999

Punt doet vandaag uitspraak over het wel of niet verhoren van Prins Bernhard.

Ik zit rustig te schrijven met Rachmaninoff op de achtergrond, en een straal zon schijnt binnen. Amerbos of Westerkade: ik voel me gezegend.

Peter Nicolaï belde dat Punt heeft bepaald dat Bernhard moet verschijnen, al heeft hij verschoningsrecht voor zaken die onder vertrouwelijkheid van Beatrix of Juliana tijdens hun koningschap zijn gebeurd.³⁷ We weten nog niet wat dit betekent. Peter Nicolaï vertelde dat hij nog tot 01:00 uur heen en weer had gefaxt met Christo die over een bankgarantie was begonnen en allerlei lokkertjes weggaf als dat hij wist welke functionaris om mijn uitwijzing in Zuid-Afrika had gevraagd. Peter zei: ‘Die man is een koopman.’

‘Nou, ik vind het een oplichter,’ antwoordde ik.

Paul de Ridder zei dat hij Mijn vriendin Beatrix op 15 maart wil uitbrengen.

Lleno heeft tegen Gino gezegd dat hij van twee walletjes loopt te eten, en dat is het precies. Ik wil mijn schoenen, laarzen en ski-jack terug. Hij is niet mijn partner, maar gedraagt zich wel zo.

Ellen belde alsof er niets aan de hand was, en zei dat de uitspraak van Punt een klinkende overwinning was. Ze had Sillevis Smitt gebeld en die zegde binnen tien dagen een antwoord toe. Morgen zal Van Aartsen Melkert ontmoeten. Toen begon ze toch weer een grote mond op te zetten: ‘Leuk dat je me voor die overwinning bedankt.’ Ze vergeet echter dat ik prins Bernhard in het veld heb gebracht, en dat Sillevis Smitt een relatie van mij is. Ik heb haar vervolgens onomwonden gezegd dat de suggestie in die ordinaire affaire tussen Peter en haar te moeten kiezen voor mij onverteerbaar blijft. ‘Ja, dat was een taxatiefout.’ Toen ik zei dat Peter gisteren bij haar ook de haak had opgelegd, reageerde ze: ‘Roddelen jullie nou over mij?’

37 Zie ook bijlage 5.

[p. 42]

‘Jij bent de enige roddelaar hier en ik heb 't goed door.’ Bang! En heb opgehangen.

Nicolaï zou met de publiciteit bezig zijn, maar ik begrijp niet waarom hij me niet meer heeft teruggebeld. Mag zeker niet van Ellen.

Gino arriveerde om 19:45 uur - hij tekende de brief voor de klm - we dronken wijn en hij praatte veel. ‘Willem, leave me my girls, but we are connected.’ Hij wisselde mijn laarzen, paste mijn leren broek, en was weer te vrij.

Ik heb Sjuul Paradijs van De Telegraaf gebeld en getipt dat Bernhard moet komen getuigen. Peter Nicolaï had met Stieven Ramdharie (de Volkskrant) gesproken, die steeds vroeg: ‘En is de volgende Beatrix?’

‘Bel maar naar Ellen,’ had Nicolaï geantwoord. Niet handig, want Ramdharie had het mij moeten vragen. Ik zal Broertjes faxen nadat ik het stuk heb gelezen. Ik hoop dat De Telegraaf het ook meldt morgen. Bas den Hond van Trouw was onvindbaar.

Peter had met Melkert gefaxt en was over de Klaas de Jongeaffaire begonnen. Ellen had hem gevraagd waarom hij dit gedaan had. Ik vond het ook niet handig. Peter heeft Christo geld gestuurd, en is van plan om naar Luxemburg te rijden om met Christo de meegenomen documentatie te bekijken, wat wel bijzonder is.

Om 22:30 uur belde een juffrouw van Trouw, dus daar staat het ook in. Kennelijk weet het anp van niets, want het staat niet op het net. Over His Masters Voice gesproken, als het beroerd voor de Staat is, zwijgen ze als het graf.

Lakeman belde. Hij is bezig met een boek over de kosten van de immigritatie naar ons land.³⁸

38 Redactie: Dit zou het boek Binnen zonder kloppen, Meulenhoff, Amsterdam, 1999, worden.

28 januari 1999

De Telegraaf had niets, Trouw had een stukje op de voorpagina; ook in de Volkskrant en Het Parool stond een artikeltje.

Ik heb Peter Nicolaï een fax gestuurd om me te verontschuldigen voor mijn gebrek aan enthousiasme als hij en Ellen mij te hulp komen door geld voor te schieten, maar als zoiets gebeurt, voel ik me net de man die het orgelbakje ophoudt.³⁹

Frieda Mulisch belde: ‘Ellen wil dat je weet dat ze volgende donderdag met Verploeg naar Melkert gaat.’

Ik vond het vreemd dat Paul de Ridder niet reageerde op mijn

39 Zie bijlage 6.

[p. 43]

fax van vanmorgen. Als Ellen het nog een keer flikt om met Paul te gaan flikflooien, dan zijn én Paul én Ellen out of the window. Ik zal Paul morgenochtend duidelijk te verstaan geven wat er moet gebeuren.

Net toen ik dacht dat Gino niet meer kwam - ik stopte de biefstuk die ik voor hem had gekocht al in de koelkast - wandelde hij binnen. Hij zat in de stoel en had 350 gulden nodig, want de telefoon was afgesloten. Ik dacht: dan maar niet, maar ik kan hem niet weer helpen. Hij was in tranen over hoe hij los kon komen van Cynthia. Hij moest vervolgens naar een hotel bellen om iets met Brazilianen af te zeggen. Ik begin weer zeer te twijfelen over hem, want er komt alleen maar ellende van. Hij scharrelt met de meiden op zijn werk bij Diamonds, maakt links en rechts afspraakjes. Dit wordt niks. Hij is heel lief, maar ik heb geen rust meer. Ik kan beter alleen blijven.

29 januari 1999

Hans van Wegen - die ik vorig jaar bij Wouter ontmoette - belde. Hij zei dat hij dacht dat ik bang was dat ik vergiftigd zou worden, omdat ik bij de lezing in Amersfoort mijn eigen fles water bij me had. Ik vroeg hem direct of hij gek geworden was.

Julius Vischjager heeft geregeld dat de huur van de cello wordt betaald. Vreemd.

Ammerlaan herhaalde in de Volkskrant dat er geen boek over Prins Bernard is.⁴⁰ Wie weet werkte hij voor de rode knop - om op die manier Bernhard te stoppen. Het boek van Van Wijnen was een omweg van Bernhard om toch nog iets van een geautoriseerde biografie op de markt te kunnen krijgen.⁴¹ Vanmorgen, fietsend door de Raadhuisstraat, dacht ik aan het kamertje dat ik bewoonde, waar mam een keer (in de jaren '50) naar boven klom toen ik ziek was.⁴²

Ik heb Gino een brief geschreven dat ik hem best wil helpen om de boel op de rit te krijgen, maar dan moet hij zich wel aan afspraken houden, en voorlopig een maand of twee afstand nemen van Cynthia.

In De Journalist staat de uitspraak van de Raad voor de Journa-

40 De Volkskrant, 29 januari 1999.

41 Redactie: Oltmans doelt op het boek De prins-gemaal: vogelvrij en gekooid, van Harry van Wijnen, (uitgeverij Balans, Amsterdam, 1992). Van Wijnen had van Bernhard toegang tot zijn persoonlijk archief gekregen, en heeft uitgebreid met de prins gesproken.

42 Redactie: Zie ook Memoires 1925-1953, pagina 222. Oltmans moest tien dagen platliggen op bed nadat hij, na een ruzie met Bertie Hilverdink, door hem met een steelpannetje op het hoofd was geslagen. Oltmans had een emaillesplinter in een oog en een lichte hersenschudding.

[p. 44]

listiek in mijn klacht over Ruud de Wit. Die hele uitspraak laat zien hoe stompzinnig die mensen zijn. De Raad vindt dat De Wit zuiver zijn persoonlijke mening gaf en dat hij kwalificaties over mij voldoende onderbouwde. Ik zou erop door moeten gaan, maar waarom zou ik me er verder nog druk om maken?⁴³ Er kwam weer een brief - als in november - van Ellen, die begon met: ‘Van Peter hoorde ik dat je ontstemd was...’ Ik heb niet verder gelezen, want deze gaat als onacceptabel retour - met die van november. Ik blijf het vreemd vinden dat Paul niet op mijn fax van gisteren reageerde. Als Ellen er maar niet weer tussen zit. Als dat zo is, is dat einde verhaal. Dan praat ik nooit meer met haar.

43 De Journalist, 29 januari 1999.

30 januari 1999

Ik belde nog laat naar Peter die zei dat de thee die ik hem stuurde, was gearriveerd. Dat heeft wel lang geduurd voor zoveel geld. Alles was goed met hem al beklaagde hij zich over de warmte. Hij kreeg veel brieven, dus nu gaat alles weer goed met de post.

Ik luister naar Rachmaninoff, 13 Préludes pour Piano, Opus 32, heerlijk. Jammer dat ik geen batterijen voor Peter kan kopen zodat hij ook naar muziek kan luisteren. Ik heb al weer twee brieven naar hem gestuurd.

Kok en co. hebben Max van der Stoel voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Ze zijn hartstikke gek. De media gaat weer uit hun bol.

Ik kreeg bezoek van Wilma Mennega en haar man Guido Mevissen, wat ik gezellig vond.

Ik ben vandaag niet genoeg opgeschoten met Mijn vriendin Beatrix.

31 januari 1999

Ik had de vage hoop dat Gino zou komen na mijn brief, maar hij komt werkelijk alleen maar wanneer het hem uitkomt. Hij had me op zijn minst over mijn brief kunnen bellen.

's Avonds kwam hij even langs. Hij zei dat hij mijn brief had begrepen, maar ik wacht het wel af. Ik drong erop aan dat hij een beslissing moet nemen, en tot hij dat gedaan heeft, blijf ik verder uit zijn leven.

1 februari 1999

Ik ben om 06:00 uur opgestaan en ben meteen begonnen aan

[p. 45]

de laatste herziening van Mijn vriendin Beatrix. Ik heb inmiddels de eerste dertig pagina's klaar en heb deze opgestuurd naar Paul de Ridder zodat hij met opmaken kan beginnen. Het is een prima verhaal geworden. Ik heb Paul meteen geschreven dat in de overeenkomst met Wouter niet duidelijk staat dat van de opbrengsten van het boek er maximaal een bedrag van 10.000 gulden voor Wouter is, namelijk het bedrag dat hij wil voorschieten.

Peter Nicolaï heeft Verploeg gevraagd om 10.000 gulden voor Landman aan hem te lenen. Het kan werken. Ellen heeft het gisteren ook bij Verploeg en Brakman geprobeerd, maar zij had geen succes.

Christo Landman zeurde opnieuw over geld, maar zegt nu dat hij op 10 februari wil komen. Peter had er niet op aangedrongen, en had op de rem getrapt, maar nu zong Christo een ander liedje en heeft hij zijn dagboekje ineens gevonden. Peter had Landman eerder gezegd dat hij wel naar Luxemburg zou komen om deze documenten te bekijken, maar nu is het er allemaal al. Landman had dus alle obstakels verzonnen. Wat een fucking crook. Christo is nu een reeks dagboekpagina's aan het faxen. Peter Nicolaï belde me intussen al drie keer: de faxpagina's blijven komen. ‘Ik sta te trillen, Willem, we zijn er,’ zei hij.

Verploeg had intussen Peter Nicolaï laten weten dat de nvj niet bereid is hem 10.000 gulden te lenen om Landman hierheen te laten komen.

Ronald Frisart vond de anderhalf jaar in Djakarta zijn beste tijd als journalist tot nu toe. Ik gaf hem de eerste dertig pagina's mee, en heb ze Bas den Hond na een telefoontje ook gestuurd, die ze met Fred Lammers gaat lezen.

2 februari 1999

Ik heb Sillevis Smitt een duidelijk briefje geschreven dat Mijn vriendin Beatrix nu toch echt gaat verschijnen omdat niemand in staat blijkt een einde te maken aan deze situatie en dat we niet zullen aarzelen koningin Beatrix op te roepen.

10:50 uur, trein naar Den Haag

De trein van 10:12 uur reed terug naar Centraal vanwege een wisselstoring. Hij stond een half uur stil bij Sloterdijk. Ik twijfelde nog of ik wel naar Den Haag zou gaan, maar ik wilde Peter Nicolaï niet in de steek laten die een zitting heeft bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State inzake de wob-zaak, dus vooruit dan maar. Ik probeerde een andere

[p. 46]

trein, maar die kreeg ook last van een wisselstoring. Ik was er al bang voor, maar ik heb het in ieder geval geprobeerd.

11:10 uur, Schiphol

Ik moet hier terug, want de trein gaat niet verder.

Westerkade

Ik heb eerst Peter Nicolaï een briefje geschreven waarom ik niet aanwezig was in Den Haag.

Ik keek naar een uitzending van De kip is klaar, een programma van Joop van den Ende voor fox, omdat ik daar 5 februari zelf voor ben gevraagd. Gordon en Ronald Giphart praatten alleen over seks. Gordon vond Gay Games ook onzin. Het schijnt dat Gordon en Marc Overmars zijn beschuldigd van een affaire, die er niet was. Het programma was prima, maar alles zal afhangen van wie mijn tegenspeler is.⁴⁴

Gino kwam laat. Hij had 500 gulden naar zijn moeder gestuurd en wilde naar Peru bellen om het nummer van de overboeking te geven, want zijn eigen telefoon is afgesloten. We hadden vervolgens een milde botsing, want hij kwam zeer opgewekt binnen, maar ik zorgde voor een domper door me erg koel op te stellen. Ik voel me lichtelijk gebruikt, wat in zijn ogen niet het geval is.

Peter Nicolaï belde. Hij was tot 14:00 uur bij de Raad van State geweest; ze hadden op me gewacht.⁴⁵ Er is weer gelazer met Ellen, die met Landman mee wil doen, wat ik absoluut niet wil hebben. Ellen mag Oostveen en Klaas Jan doen. Bovendien: laat ze maar eerst Melkert doen, daar bemoeien wij ons niet mee. Ik schreef haar vandaag nog een briefje dat ik het contact even op een laag pitje wilde zetten en moedigde haar aan haar acties te doseren.

Ik maak me zorgen om Gino. Ik vroeg hem ook wanneer ik mijn schoenen terugkreeg. Het is misschien het beste om de hele boel te stoppen. Ik voel me er zeer ambivalent over.

44 Redactie: De kip is klaar, was een programma waarbij twee gasten, die beiden niet wisten wie de andere gast zou zijn, met elkaar in gesprek gingen over werk en privéleven, terwijl een kippetje werd gebraden. Als de kip klaar was, was het gesprek voorbij. [https://mediamagazine.nl/media-kort-november-1998/]

45 Redactie: Het ging om het bezwaar inzake de geweigerde documenten bij het WOB-verzoek naar documenten van de BVD. Zie bijlage 7.

3 februari 1999

De Braziliaanse real bleef stabiel, omdat een medewerker van George Soros tot president van de Centrale Bank is benoemd. Waar gaan we in godsnaam naartoe? Dit is financieel kolonia-

[p. 47]

lisme van de ergste soort. Is Moskou de volgende? Of Johannesburg?

De Britten vragen zich af wat Tony Blair nu eigenlijk echt te bieden heeft, behalve zijn snelle praatjes.⁴⁶ En Kok loopt er maar mee weg. Die man leert het nooit. Hij zou zich moeten richten op Parijs en Bonn. Hij laat zich door bepaalde ambtenaren bij Blair duwen om ons in de Amerikaanse hoek te houden.

Ik had vanmiddag voor het eerst sinds ik me herinner wrijving met Paul de Ridder. Ik kan niet precies zeggen waarom ik die afstand nu met hem voel. We hadden een vervelend gesprek. Vanmiddag kwam zijn brief - hij schreef Wouter over de opbrengsten van het boek, zonder overleg.⁴⁷ Dat zou vroeger nooit gebeurd zijn.

Ik heb Ellen een briefje gestuurd dat als zij echt wil weten wat ik doe als zij en Nicolaï uit elkaar gaan (wat ik niet hoop) het antwoord is dat ik bij Peter blijf. Ik besloot dat ik daar best met haar over wil praten, maar alleen als Peter erbij is.

46 International Herald Tribune, 3 februari 1999.

47 Brief Paul de Ridder, 1 februari 1999.

4 februari 1999

Toen ik in 1992 Zuid-Afrika werd uitgezet, kwam Jos Slats met een groot artikel waarbij hij me wegzette als Kuifje in Zuid-Afrika.⁴⁸ Ik had geen idee wat hij daarmee bedoelde, maar nu lees ik in een artikel van Paul Steenhuis dat Kuifje een stripfiguur is die overal ter wereld avonturen beleeft.⁴⁹

Ik ben bijna klaar met Mijn vriendin Beatrix. De bijlagen zijn gedaan, de foto's zijn al naar Paul, nog tien pagina's en de klus is af. Nu na drie maanden weer terug naar de dagboeken.

Ik moet de Wereldomroep eens om de 500 gulden vragen die mij werd toegezegd voor mijn deelname op 30 december aan het journalistenforum voor een terugblik op het jaar.

Ellen belde. Ze had alleen met Melkert gesproken, want Hans Verploeg liet verstek gaan ‘om reden van staatsveiligheid’. Later op de dag liet ze een gespreksverslag brengen.⁵⁰

De dagvaarding van prins Bernhard is uitgebracht, maar hij is in hoger beroep gegaan.⁵¹ Sillevis Smitt liet voor Ellen een bericht achter om hem thuis te bellen. Ik zei haar hem niet te bellen, maar ik kan ze hierin geen van beiden vertrouwen.

Als ik het spectrum van de Nederlandse media zo eens overzie

48 De Volkskrant, 8 augustus 1992.

49 NRC Handelsblad, 3 februari 1999.

50 Zie bijlage 8.

51 Zie bijlage 9.

[p. 48]

dan voel ik me veel meer verbonden met Jeroen Pauw, Reinout Oerlemans of Beau van Erven Dorens dan met de fossielen Jérôme Heldring, Henk Hofland, of Paul Witteman.

Het hoofdredactioneel commentaar van nrc Handelsblad over de parlementaire enquête naar de Bijlmerramp, suggereerde dat Schiphol wellicht zes jaar heeft gezwegen over de gevaarlijke en giftige stoffen vanwege staatsveiligheid. Dit politiek belang van Schiphol in relatie tot El Al, baseren zij mede op voormalig minister van Defensie Vredeling, die tijdens de Yom Kippuroorlog, zonder medeweten van Van der Stoel, via Schiphol wapens naar Israël liet transporteren.⁵²

52 NRC Handelsblad, 4 februari 1999.

5 februari 1999

Heb in een fax aan Sillevis Smitt duidelijk gemaakt dat hij zijn tijd verspeeld heeft en ik er niet langer intrap om aan het lijntje te worden gehouden. Het boek gaat verschijnen en als er dan nog geen begin van een acceptabele regeling komt, dan begin ik in juni aan een vervolg.

Ik had Anne Knulst aan de telefoon die zei dat Hillary Clinton senator van New York zou worden. Lijkt me een zwakke zaak. President Hillary? Nooit. ‘Je bent echt een Dolle Mina, Anne,’ zei ik, waar ze het mee eens was.

Aalsmeer

Ik zit in Aalsmeer voor het programma De kip is klaar in een kamer en mag er niet meer uit. De andere persoon zou een dame zijn. Christus, had ik maar werk meegebracht. Een uur niets doen is niks voor mij.

17:45 uur, Westerkade

Ik was totaal verrast toen Reinout Oerlemans mijn tegenspeler bleek te zijn. Achteraf hoorde ik dat ik tegen een van de programmamaaksters over hem had gesproken, wat haar op het idee bracht hem tegenover mij te zetten. Ze hadden eigenlijk een ander in gedachten. Hij was eerst geschrokken, maar dat was snel weggepoetst. Ik was in reactie op hem erg opgewonden. We ontdekten al snel dat we beiden op 10 juni zijn geboren. Hoe is het mogelijk? Er kwam een dame met kaarten, Reinout trok ‘schone slaapster’, ik trok ‘de keizer’.

Ik ben nog steeds opgewonden van die ontmoeting. Erg vreemd. Reinout - zonder sokken in zijn schoenen - is 27; ik vertelde hem zelf met mijn carrière begonnen te zijn toen ik 28

[p. 49]

was. Hij vertelde dat hij vier jaar geleden met Mandela in een auto had gezeten. Er werd ook een piano binnengerold, maar ik kan niets meer spelen. Voor Reinout lag er een viool, maar die was niet gestemd - of was dat zijn excuus? Ik gaf hem het deel Memoires dat Paul had opgestuurd en schreef er wat in voor Reinout.

6 februari 1999

Kok zat op tv slap te kletsen over zwijgende ambtenaren, in plaats van liegende ambtenaren. Hij was tegen een zwijgcultuur. Wanneer het bestuur niet op de hoogte is van wat er gebeurt, is de rechtstaat in het geding. Dat ging volgens Kok ten koste van de betrouwbaarheid van de overheid.

Ik blader door oude adresboekjes, wat herinneringen oproept aan zoveel mensen die inmiddels al dood zijn, afschuwelijk. Ik kwam zelfs nog verschillende adressen van broer Theo tegen. Hans Verploeg en Inge Brakman belden vanuit de auto. Zij vonden dat ik Erik Jurgens ‘in het zicht van de haven’ een briefje moest schrijven met mijn dank en excuses. Ik beloofde dat te doen. Ik faxte Verploeg nog dat hij Broertjes niet moet vergeten op de hoogte te houden.

Arjan Paans (Algemeen Dagblad) wil een optie op een voorpublicatie van Mijn vriendin Beatrix.

Honderd jaar geleden werd in Nederland de eerste vredesconferentie gehouden in het paleis van koningin Wilhelmina. Een initiatief van tsaar Nicolaas ii wat de basis legde voor Den Haag als zetel voor internationaal recht. Wilhelmina was hier niet enthousiast over en liet dat duidelijk merken door afwezig te zijn bij de opening van de vredesconferentie.⁵³ De Telegraaf heeft er een aardig stukje over, maar bij de andere kranten zie ik niets terug. Historie en anti-koningshuis gaan blijkbaar niet samen. Die paar noten die ik gisteren bij De kip is klaar speelde, doen me zeer naar een vleugel verlangen.

Soms hoor ik een motor dichtbij, en denk dan aan Gino, maar het is duidelijk dat die jongen meer neemt dan geeft. Ik doe er niet meer aan mee.

53 De Telegraaf, 6 februari 1999.

7 februari 1999

Ellen Pasman belde. Zij begon ook al over Erik Jurgens: ‘Ja, schrijf die lieve Erik.’ Ik zei dat ik het zou doen, maar nu komt het moment om het op papier te zetten en kan ik het niet. Ik voel me verraden door deze man, van 1992 tot 1998. Van alles

[p. 50]

wat hij gedaan heeft, vraag ik me af of hij het voor mij deed. Nee, voor zichzelf, voor Beatrix, en god weet voor wie nog meer. Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen zoete broodjes met hem te bakken, want het zou onwaar zijn. Ik schreef Jurgens: het kan niet anders, dan maar geen regeling. Dan hoef ik er tenminste ook niet voor door de knieën.⁵⁴

De berichtgeving op televisie over het overlijden van koning Hoessein van Jordanië vanmorgen, is volkomen uit het lood geslagen. Alsof er geen ander wereldnieuws is. Hij was 63 jaar. Ik herinner me hem in 1960 bij de vn-receptie van de Indonesische delegatie ontmoet te hebben.⁵⁵

Buitenhof heeft Michael Stein (nrc Handelsblad) en politicoloog Radi Suudi om over Hoessein te spreken. Stein zegt dat Jordanië geen politiestaat kan worden genoemd, want hij had bij bezoeken rustig in zijn huis met tegenstanders van Hoessein kunnen praten. Dus omdat ik in het huis van Guruh Sukarno over Suharto kon spreken, zou Indonesië geen politiestaat zijn. Wat een onzin.

De televisie schotelt ons voor dat ‘de politiek’ diep ontsteld is over wat ambtenaren aan spelletjes speelden na de Bijlmerramp. Alsof dat niet al jaren zo is gegaan.

Ik heb Nicolaï geschreven waarom ik nu ineens weer niets van hem hoor, zeker nu we het verhoor van Landman nog moeten voorbereiden.

54 Zie bijlage 10.

55 Zie Memoires 1959-1961, 3 oktober 1960, pagina 270.

8 februari 1999

De hysterie over de dood van Hoessein in Jordanië - de vaderfiguur - is beangstigend. Ik zou er met Van Dantzig over willen praten, maar daar heb ik eigenlijk niets aan, want hij zit niet op die lijn.

Ik heb deze dagen in rust afgerekend met het verschijnsel Gino Martinez. Ik kan hem niet helpen en ga deze vreemde saga niet voortzetten.

Na de dagelijkse brief aan Peter ben ik weer begonnen aan mijn Memoires, op 5 juli 1990.

Alatas was met Kofi Annan en de Portugese minister van Buitenlandse Zaken op televisie: wanneer Oost-Timor stemt voor onafhankelijkheid, mag het meteen afscheiden. Als dat zo is, wordt het uiteenvallen van Indonesië een feit en dan is Ambon de volgende.

Ellen belde me en zei dat Peter de publiciteit doet rond het verhoor van Landman.

[p. 51]

‘Alleen,’ vroeg ik.

‘Ja.’

‘Oké, dag,’ en ik hing op.

Ze belde meteen terug, maar ik zei: ‘Sorry, ik heb verder niets te vertellen.’ Het is me een raadsel waar zij me voor aanzien. Ik stuurde Peter een fax waarin ik onverkort zei dat ze mij niet meer zouden zien als ze denken dat overleg met mij over het verhoren van Landman niet nodig is. Ik herinnerde hem ook dat ik steeds heb aangedrongen op een gesprek met Tom Struick van Bemmelen, waar verder niets meer op ondernomen is. En omdat ik toch in de stemming was, heb ik ook meteen Verploeg geschreven dat ik geen excuusbrief voor Jurgens uit mijn vingers krijg. ‘Als we zonder hem het gezicht van de haven niet bereiken, dan maar geen haven, but I will not violate my principles and self respect.’ Rachmaninoff zal mijn humeur moeten redden.

Ik denk dat Peter en Ellen ervan uitgaan dat nu ze er eigen geld tegenaan hebben gegooid, ze verder zonder mij hun gang kunnen gaan.

Ik heb Gino geschreven mijn spullen terug te brengen en de zijne op te halen, want ik reken er niet meer op hem te zien. Einde verhaal.

Er kwam weer eens een brief van Wouter Kok. Het ene moment belt hij dagelijks, nu komt er na drie dagen stilte een brief. Hij wil toch niets met Papieren Tijger te maken hebben, en wil het geld alleen contant en direct aan mij lenen. Het blijft allemaal vreemd.⁵⁶

Ook een brief van Paul. Ik weet niet precies wat er is, maar hij heeft het over beledigende opmerkingen jegens hem. ‘Zit hij te lummelen,’ heb ik inderdaad wel eens tegen iemand aan de telefoon gezegd en dat wordt als beledigend opgevat.⁵⁷

Vanavond laat kwam Gino toch nog. Ik bleef koel, maar hij hield een lucide verhaal. En ik moest hem geleidelijk aan gelijk geven. Hij zei dat een reden om niet bij mij in te trekken, was dat mijn studio te klein was voor zijn spullen, papieren en dergelijke. Maar ook dat ik twee maanden na zijn verhuizing zou zeggen: oplazeren, het is te klein. Hij heeft gelijk, in alle eerlijkheid. Ik ben ertoe in staat.

56 Brief d.d. 5 februari 1999.

57 Zie bijlage 11.

9 februari 1999

Ik ga mevrouw Van Trirum van Eigen Haard bellen. Ergens voel ik dat het Gino's en mijn lot is samen te zijn, dat ik bij

[p. 52]

hem moet blijven. Ik zal hem nooit krijgen (wie wel), maar we zijn al samen op een bepaalde manier. Ik belde Van Trirum om me in te schrijven voor een andere woning. Eduard zei dat Laurierhof 53 vrij komt. Ik aarzel nog, maar Eduard bracht alles over het huis mee.

Gino belde. Hij klonk lief. ‘Zet de wijn maar in de frigidaire,’ zei hij. Hij vertelde dat donderdag zijn motorfiets niet startte en dat steeds het alarm loeide. Uiteindelijk liep hij met de motor via de Spiegelstraat en de Herengracht naar het Thorbeckeplein - al loeiende. Mensen belden de politie, en vervolgens sloten vier politieauto's hem in, en kwamen naar hem toe met getrokken pistolen, veronderstellend dat hij een dief was.

Ik heb Paul een brief geschreven dat er wat mij betreft niets aan de hand is tussen ons, en dat ik het een goed idee vind om elkaar weer eens te ontmoeten. Ik schreef ook dat ik hem eerder niet naar Amsterdam liet komen om hem tijd en geld te besparen, bovendien had ik zelf ook geen tijd.

Peter Nicolaï reageerde niet op de fax die ik hem vanmorgen nog stuurde over het verhoren van Landman. Morgen komt Christo aan, maar ik zal er niet bij zijn. Er was geen voorbereiding met mij dus dan maar niet.

Gino kwam vanavond al vroeg. We hebben op zolder naar zwarte schoenen gezocht. Hij trok een fles wijn open en vertelde een keer met een filmproducer uit Hilversum te zijn meegelift, die hem wilde versieren. Hij zei dat hij weigerde.

De ncrv had mij enige tijd geleden uitgenodigd voor een programma over de overheid, maar dat ze later toch weer afzegden. Het wordt nu uitgezonden. Opmerkelijk blijft dat ze mij in een programma over zo'n thema toch nog niet aandurven. Joost van Oranje zit er wel. Ik hoorde dat de bvd integriteitsambtenaren opleidt om te voorkomen dat ambtenaren lekken.⁵⁸

58 Redactie: Het programma was Rondom Tien, gepresenteerd door Cees Grimbergen, 22:33 uur, Nederland 1.

10 februari 1999

Ik heb gisteren Peter en vandaag Ellen een fax gestuurd dat ik het van het grootste belang vind dat Peter met Landman aan de slag gaat. Ik heb ze duidelijk gemaakt dat ik er absoluut niet blij mee ben dat ik door hun onderlinge kantoorvete volledig buiten mijn eigen zaak ben komen te staan en dat ze nu de verhoren ingaan zonder dat we dat fatsoenlijk hebben kunnen voorbereiden, zoals we altijd gedaan hebben.⁵⁹

59 Faxen d.d. 9 februari, en 10 februari 1999.

[p. 53]

Peter reageerde telefonisch enigszins in paniek. Hij zei dat Ellen zich niet met Landman bemoeit en vroeg of ik nog iets kon regelen met Struick van Bemmelen. Toen zei hij dat Christo duidelijk had gemaakt dat hij niet wilde dat ik vrijdag aanwezig zou zijn. Prima, dan zal ik er zoals gezegd niet zijn. ‘Hij is misschien bang voor je dagboek,’ aldus Peter.

‘Hij doet maar. Hij zal me niet zien, punt uit.’

Hij belde opnieuw toen ik aan het schrijven was. Ik zei hem dat Shooting Star het verhoor van Christo zou moeten filmen. Ik ontmoette Peter van Brummelen van Het Parool in het café op de hoek. Ik heb de nodige noten gekraakt over mijn zaak. Tom Struick van Bemmelen en Kees Knibbe willen allebei morgenavond met Nicolaï, Ellen en mij eten, ter voorbereiding van het verhoor van Landman.

Het hoofdredactioneel commentaar in de Volkskrant is best interessant. De krant schrijft over de kritiek die Kok krijgt over zijn woede over door luchtverkeersleiders achtergehouden informatie over het El Al-toestel dat in de Bijlmer neerstortte. Hij zou daarmee de commissie voor de voeten lopen. Maar, vindt de Volkskrant, het kabinet heeft gelijk dat het optreedt als het ontdekt dat ambtenaren informatie achterhouden. Minister van Verkeer en Waterstaat Tineke Netelenbos heeft de ambtenaren die haar niet hebben ingelicht op non-actief gesteld in afwachting van nader onderzoek. De grote vraag is volgens de krant, waarom Netelenbos zelf uit de wind blijft, terwijl zij ook verzuimd heeft Kok direct in te lichten toen zij de informatie kreeg.⁶⁰

Christo belde vanuit Brussel en zei dat hij nog niet wegkon vanwege de sneeuw, maar of ik morgen om 10:00 uur bij hem in het Hilton in Amsterdam wilde komen. Vreemd, want Nicolaï zei vanmorgen nog dat Christo had gezegd mij er niet bij te willen hebben.

Hans Jaap Melissen van de Wereldomroep - hij was op weg naar Piet de Jong - vroeg om commentaar op het verhaal in de Volkskrant vanmorgen dat Rusland in 1962 Indonesië in het geheim wilde steunen bij een aanval op Nederlands Nieuw-Guinea. Zij zouden met zes onderzeeboten, dertig bommenwerpers en twee- tot drieduizend militairen in Indonesische uniformen onder andere een Nederlands fregat in de baai van Manokwari tot zinken moeten brengen. Ik zei hem dat het grote onzin was en dat Rostow me in 1961 heeft verteld dat de Amerikaanse Zesde Vloot het Indonesië niet zou toestaan aan

60 De Volkskrant, 10 februari 1999.

[p. 54]

te vallen, laat staan de ussr. Klinkklaar nonsensverhaal. De Volkskrant doet ook maar raak.⁶¹ Melissen gaat met zo'n verhaal aan de slag en gaat zonder voorkennis op onderzoek. Dus Piet de Jong (destijds staatssecretaris van Defensie) heeft een field day.

61 De Volkskrant, 10 februari 1999.

17:00 uur

Ja hoor, zelfs nrc Handelsblad neemt de onzin over de ussr en Nieuw-Guinea uit de Volkskrant over. Onbegrijpelijk, maar zo werkt het in het koninkrijk.⁶²

Als Indonesië aan Oost-Timor onafhankelijkheid verleent, hoe zit het dan met Atjeh, Ambon en vele andere eilanden? Zal Indonesië uiteenvallen? Het zou Washingtons doel kunnen zijn. Peter probeerde me morgen weg te houden van Christo. Nee dus. ‘Hij vroeg me te komen en ik wil hem verwelkomen uit pure beleefdheid.’ Hij was bang dat ik zou blijven. ‘Ik moet een handtekening van hem hebben,’ en meer van die excuses. Ik wil daar natuurlijk helemaal niet bij zijn. Ik zei hem dat Kees Knibbe voor het etentje morgenavond akkoord was en dat ik Tom Struick van Bemmelen nog zou bellen. ‘Daar moet Ellen bij zijn,’ zei ik.

‘Dan moet je haar zelf uitnodigen, want ze zal er niet veel zin in hebben.’

Gino liep binnen om 22:00 uur met nieuwe rampspoed. Cynthia en haar vroegere vriend zitten in de puree vanwege een auto van 29.000 gulden die ze samen gekocht hebben, of ik kan helpen. Ik kan dit nu niet aan Ellen Pasman voorzetten, dus ik moet iets anders verzinnen.

62 Redactie: In 2012 studeerde Matthijs Ooms af in militaire geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. In zijn masterscriptie, Het Nieuw-Guineaconflict in nieuw perspectief: hoe in 1962 actieve militaire Sovjetsteun aan Indonesië leidde tot het verlies van onze laatste kolonie in de Oost betoogt hij dat Indonesië inderdaad steun kreeg van de Sovjet Unie en dat Sukarno dit tevens lekte naar de VS, in de hoop dat de VS daarmee druk op Nederland kon uitoefenen inzake de kwestie Nieuw-Guinea. De VS zouden in een lastig pakket gekomen zijn - indirect in een oorlog met de USSR - wanneer Indonesië de aanvalsplannen op Nederland zouden doorzetten. Zowel marinepersoneel als oud-politici waren kritisch over het artikel in de Volkskrant, maar Ooms komt tot de conclusie dat het artikel in de Volkskrant wel degelijk klopte. Zie ook: Marineblad, nummer 5, augustus 2012, pagina 23 tot en met 28.
Zie: https://www.kvmo.nl/media/k2/attachments/marineblad_aug12_ volledig.pd. En: https://www.historischnieuwsblad.nl/russische-duikboten-voor-nieuw-guinea/

11 februari 1999

Vanmorgen hoorde ik op de radio Rehwinkel als slijmjurk over het geheime karakter van de gesprekken tussen Kamer-

[p. 55]

leden en Beatrix met opmerkingen als: ‘Het is altijd zo geweest, de mening van Beatrix is geheim en dat moet zo blijven.’ De aanleiding was een artikel in de Volkskrant gisteren waarin Kamerleden uit de school klapten over een ontmoeting met Beatrix op 26 januari. Ik heb deze carrièrejager nooit gemogen.

Trein naar Schiphol

Ik ben onderweg naar het Hilton voor de ontmoeting met Christo. Schiphol heeft nu een enorm Sheratonhotel. Ik herinner me de dagen dat mijn ouders me op kwamen halen op het oude gammele vliegveld, 40 jaar geleden ofzo.

10:30 uur, Schiphol, Hilton

Peter Nicolaï zag er slecht uit. Christo bracht inderdaad een authentiek dagboek mee, maar niet de brief van Louw die hij had toegezegd. Mij vertelde hij (ik had hem even alleen) dat hij drie dagen geleden bij Hein de Villefort du Toit was geweest, die hem erop had gewezen dat spionnen een erecode hebben en elkaar niet verraden. Walgelijk.

Hij zei dat Buthelezi vicepresident zal worden, maar beperkt zal worden in zijn invloed. Landman had Viljoen en co. vier jaar geleden gezegd om een alliantie aan te gaan met de Inkatha Freedom Party, maar de eigenwijze Viljoen prefereerde een akkoord met het anc - dat zich vervolgens niet aan de afspraken hield - en nu maakt hij zich zorgen, maar nu is het te laat.

Landman kwam met een waardeloos document, en het ziet er - net als de vorige keer - uit alsof we weer in de maling genomen worden.

Hij vroeg nota bene: ‘Waarom hebben Peter en Ellen ruzie?’ Jezus, ook dát nog. Verder beklaagde hij zich dat Ellen niets voor hem had geregeld.

Westerkade

Ellen begint morgen met de diplomaat uit Suriname. Ik aarzel nog steeds of ik zal gaan.

Ik belde advocaat Frits Koers voor Gino en Cynthia. ‘Mijn vrouw is een vriendin van Ellen, ik vind het knap dat ze het met je uithoudt.’ Kan je nagaan wat er gekletst wordt. Hij zal Cynthia Locht morgen ontvangen.

Eerst stond Ellen op het antwoordapparaat: ‘Peter vraagt of je mij wilt bellen over vanavond.’ Ik dacht: niet reageren. Later kwam een domme brief van haar over de publiciteit en de

[p. 56]

voorbespreking met Oostveen, waarin ook ambassadeur Hoekman in Suriname wordt genoemd.⁶³

Peter Nicolaï heeft het andere materiaal uit Pretoria dat hij per fax had ontvangen al acht dagen in huis. Ik heb het tot op heden niet gezien. Zo bereid je een zaak niet voor. Ik heb in mijn faxen ruimschoots aangegeven niet te gaan zonder vooroverleg.

Toen Ellen rond 17:00 uur weer belde (van Paul vier dagen geen reactie), zei ik: ‘Je brief over het Suriname-verhoor lijkt nergens op. Je denkt toch niet dat ik daar bij wil zijn?’

‘Kom je morgen niet?’

‘Natuurlijk kom ik niet. Ik ben overal buitengehouden. Mij is niets gevraagd, ga je gang.’

‘En vanavond?’

‘Ook niet.’ Ik hing op.

Ellen belde om 18:30 uur nog eens dat ze allemaal bijeenwaren in het Hilton Schiphol. Ik zat al te eten.

63 Brief d.d. 10 februari 1999, zie bijlage 12.

12 februari 1999

Peter en Ellen hadden na het gedoe met Caroline Delgado moeten weten dat ik zulke toestanden niet pik. De brief van Ellen over de diplomaat in Paramaribo en Hoekman illustreert dat ze nog steeds niet echt weten wat ze doen. Ik ga - zoals ik van tevoren faxte - niet naar een zo belangrijke zitting als vandaag, zonder en gezamenlijk grondig overleg vooraf. Punt uit! Bovendien hebben ze ook de mogelijkheden voor publiciteit verpest.

Om 11:15 uur gaf ik de 3.500 gulden die ik van Ellen Pasman had geleend bij Marina Nicolaï af. Ze begon meteen te oreren dat Peter ‘alles’ voor me doet, en dat ik alsnog naar Den Haag moest gaan. Ik vertelde dat Peter een week geleden had gebeld dat hij faxen ontving waarvan hij stond te trillen bij de faxmachine, maar dat ik die documenten nog nooit heb gezien. Mijn advocaten denken dat ze me geen verantwoording meer schuldig zijn omdat zij onkosten voorgeschoten hebben, maar die vlieger gaat niet op.

Peter van Brummelen heeft alles van enig belang in zijn concept-artikel weggelaten. Bijvoorbeeld over Kok en Melkert, die moeten in deze PvdA-krant natuurlijk buitenschot blijven. Ik probeerde te redden wat er te redden viel, en zond mijn opmerkingen aan hem terug.

Ik hoorde Ronald Frisart het antwoordapparaat inspreken. Of

[p. 57]

ik al iets uit Den Haag had gehoord. Niets dus - dus ik nam niet op.

Gino kwam om 19.30 uur onverwachts binnen. Hij had herrie met de eigenaar van het restaurant gehad en had ontslag genomen. De man had hem de sleutel van een flat op de Hoofdweg gegeven, plus 1.000 gulden voorgeschoten om de motorfiets te kunnen laten reparen. Dit bedrag was ter dekking van de andere helft van de schade aan de motor. Dat moet hij nu allemaal teruggeven. Hij zit dus steeds verder in de puree. Zijn telefoon is ook nog steeds afgesloten, maar hij zou geld terugkrijgen van de belasting. Ook heeft de advocaat die Ellen hem bezorgde met een deurwaarder gedreigd als Gino hem niet betaald. Hij is opgeroepen voor een sollicitatiegesprek bij de klm. Hij had geen tijd om hen te bellen om de afspraak te verzetten, wat natuurlijk een onzinverhaal is. Hij was bij de consul van Peru geweest, en zegt nu nog maar één doel te hebben: teruggaan en in Peru in de toerismeindustrie gaan werken.

Hij is nu naar de sauna in het Marnixbad. Hij vroeg niet om geld, maar ik gaf hem toch wat. Ik vergiste me echter in het biljet en gaf hem 50 gulden. Dat was teveel.

Ronald Frisart belde tweemaal, maar ik hield me stil. Ik weet zeker dat hij gevraagd zou hebben waarom ik er niet was. Peter Nicolaï kwam pas laat in de avond uit Den Haag terug, waar ze om 12:00 uur waren begonnen. Het was heel goed gegaan en had de hele dag geduurd.⁶⁴ Op de een of andere manier wilde ik het niet eens weten. Ik heb hem toch een briefje geschreven dat ik blij was met zijn telefoontje en het resultaat, maar dat ik de hele gang van zaken dusdanig verkeerd vind dat ik eerst met hem en Ellen wil spreken of en hoe we verder gaan.⁶⁵

Gino speelt weer zijn oude spelletje, hij zou om 21:30 uur terugkomen. Hij zei dat hij naar de sauna ging en pakte een kleine tas van mij (die hij mocht hebben), maar kwam niet meer opdagen.

God straft. Het was 23:00 uur, en ik zat te schrijven toen ik Gino de trap op hoorde komen. Er had een psycholoog van 50 jaar op hem getippeld, die steeds dichterbij kwam en zijn pik wilde zien. Dat deed hij, maar verder niets. Mam zei al: ‘Hoe kan je een vriend hebben - Peter - waar je nooit van weet of hij de waarheid spreekt?’ Dat is het verschil tussen mijn moeders leven en dat van mij: zij vertrouwde mijn vader en had daar alle reden toe, en ik heb partners waar ik niet op kan rekenen.

64 Zie bijlage 13.

65 Zie bijlage 14.

[p. 58]

13 februari 1999

Christo stond op het antwoordapparaat, maar ik bel hem niet terug. Waarom ik nergens bij was geweest, en geen contact opnam. Altijd wordt alles omgedraaid. Hij was overmorgen, maandagavond, weer thuis: ‘Ik ben van zover gekomen...’. Ja ja, ik ben al 45 jaar gekomen! Ik krijg door deze twee advocaten keet met Caroline Delgado, Christo Landman en god mag weten wie verder.

Peter van Brummelen heeft in Het Parool zijn stuk over mij niet aangevuld met de informatie die ik hem nog toe heb gestuurd, details over de nvj, de 2,8 miljoen, de benoemingen van Kok: al die smakelijke feiten zijn weggelaten.⁶⁶ Het stuk lijkt echt nergens op. Maar goed, ik sta er verder maar niet bij stil. Mens erger je niet.

Het Parool komt ook met een klein stukje dat melding maakt van de waarschuwing die de ambassade in Suriname kreeg over mijn komst.⁶⁷ Ellen denkt dat zij dat stukje heeft geregeld, maar ik had Barenda Grutterink van het anp geschreven, en Het Parool nam het over. Barenda viel met de neus in de boter, want de televisie deed niets, niemand deed verder iets.

Jan Blokker schreef een aardig stukje over de heisa die ontstaan was rond het uit de school kletsen van enkele parlementariërs die een gesprek met Beatrix hebben gehad. Hij haalde daarbij subtiel uit naar Erik Jurgens die de lekkende Kamerleden kleinburgerlijk had genoemd, iets wat Jurgens nodig moest zeggen omdat hij tegen de Volkskrant ook niet had verzwegen dat hij met Juliana thee had gedronken: ‘dus hij kan, telg tenslotte uit een gerenommeerde margarinefamilie, waarschijnlijk ingeschaald worden in de categorie Ons Soort Mensen, en daar zijn er nou eenmaal niet zoveel van. De Tweede Kamer is een volksvertegenwoordiging, en geen afspiegeling van de dynastie.’⁶⁸

66 Het Parool, 13 februari 1999.

67 Idem.

68 De Volkskrant, 13 februari 1999.

[p. 59]

Wim Verkade zegt dat er een artikel van Frisart op pagina drie staat over de getuigenis van Oostveen.⁶⁹ Frisart had de telegrammen van Landman willen gebruiken voor een groter stuk, maar publiciteitsexpert Nicolaï verpestte ook dat.

Kees Knibbe belde. Hij, Ellen en Tom Struick van Bemmelen zijn met Christo in het Hilton bijeengekomen en hebben een uur op mij gewacht, hebben een drankje genomen en zijn weer uit elkaar gegaan. Alle drie de mannen hebben Ellen laten betalen voor de show. Geen woord over de zaak, Nicolaï bleef weg, geen eten, belachelijk. Mensen hebben geen savoir-vivre meer. Maar waarom bleef Nicolaï eigenlijk weg? Omdat Ellen erbij was? Knibbe zei overigens terecht dat Nicolaï en Pasman een gebrek aan professionaliteit toonden, door die keet tussen elkaar te laten meespelen in mijn zaak.

Tom is gisteren bij het verhoor in Den Haag weggegaan toen Christo achter gesloten deuren wilde worden gehoord. Volgens Knibbe had Christo gezegd dat dit in opdracht van Pretoria gebeurde. Ook gelogen. Kees vroeg me Tom te bellen, wat ik zal doen.

69 Haarlems Dagblad, 13 februari 1999

14 februari 1999

Marcel van Dam zei gisteravond in Het Lagerhuis dat Beatrix, als zij haar mening niet mag geven, beter niet met Kamerleden kon spreken.⁷⁰ Een dame zei: ‘Als politici het wel mogen weten, waarom wij niet?’ Een man: ‘Ze kosten 60 miljoen per jaar, daarvoor mogen wij weten wat zij denkt.’ Gerard Spong was het jurylid: ‘Het volk heeft er recht op te weten wat zij denkt en kan zij dat niet hebben, dan moet zij opstappen en Kok ook.’ Je zag hoe Paul Witteman van dit laatste schrok.

70 Het Lagerhuis, VARA, Nederland 3, 21.05 uur. Rechtstreekse uitzending vanuit debatcentrum De Rode Hoed, 13 februari 1999.

15 februari 1999

Eduard belde vanmorgen om half negen al. Hij was net terug uit Zuid-Afrika, en was compleet uitgeput. Een zeventigjarige vrouw werd gek en hij moest vijf uur naast haar zitten om haar in toom te houden. Hij heeft het boek van De Klerk voor me meegenomen, wat ik om 14:00 uur bij hem ben gaan halen.⁷¹ Christo belde. Hij vroeg waar ik was gebleven en bevestigde dat Ellen in het Hilton alles had betaald. Hoe is het in godsnaam mogelijk? Hij zei dat hij in juni weer naar Nederland zal komen, met Marietje en de kinderen.

71 Frederik Willem de Klerk, The Last Trek, a New Beginning: The Autobiography. Macmillan, New York, 1998.

[p. 60]

irak bedreigt koeweit en saoedi-arabië staat in dikke letters in nrc Handelsblad, alsof Irak hier het initiatief neemt. Maar natuurlijk reageert Irak alleen op de Amerikaanse en Engelse bombardementen, die nergens op slaan, onwettig en misdadig zijn.⁷²

Ik zag Megawati op televisie, evenals Ruslan Abdulgani. Megawati kreeg 100.000 mensen bijelkaar in een stadion, dat is nieuw.

72 NRC Handelsblad, 15 februari 1999.

16 februari 1999

Ik had eigenlijk aantekeningen moeten maken tijdens het gesprek vorige week woensdag met Peter van Brummelen, want dan had ik precies kunnen opsommen wat hij allemaal heeft weggelaten in zijn stuk.

Gino belde. Hij kan weer bellen; hij heeft nu een zaktelefoon. Hij had zondag in Diamonds gewerkt en voor 50.000 gulden verkocht. Hij zei dat men hem had aangesproken over het stuk in Het Parool. Cynthia was bij advocaat Frits Koers geweest: kosten 500 gulden. Even later kwam hij langs en zei dat hij honderd gulden in de week van me wilde hebben om het verlies van zijn baantje bij het restaurant te compenseren. Dat kan dus echt niet.

Nicolaï stuurde me eindelijk de documenten toe die hij van Landman had ontvangen. In zijn begeleidend briefje draait Nicolaï rustig alles om en doet hij alsof ik niets van mij heb laten horen en niet heb gereageerd op zijn berichten.⁷³ En Ellen laat helemaal niets meer horen.

Paul de Ridder stuurde me een briefje met nog wat vragen en opmerkingen over Mijn vriendin Beatrix. Alles gaat nu per brief, waarom?⁷⁴

Kreeg een briefje van ene René Brouwer die schrijft over A.J.M. Masson, de voormalig directeur beleggingen van het abp, die in een conflict met dit pensioenfonds een schikking van 2 miljoen gulden afwees. Hij was de zoon van Mussert en had zijn naam in 1957 laten veranderen, maar vond dat hij officieus nog steeds als de zoon van Mussert werd beschouwd. Brouwer schrijft dat hij Masson - die vond dat hij recht had op 7 miljoen - aanbood te bemiddelen tussen hem en het abp.

‘Helaas,’ schrijft hij, ‘is het nooit zover gekomen.’ Masson overleed en zag zijn geld dus nooit. ‘Principes kunnen ook

73 Zie bijlage 15.

74 Brief d.d. 15 februari 1999.

[p. 61]

teveel kosten’ en daarom raadt hij me aan de poen te pakken.⁷⁵

Vanavond was De kip is klaar op televisie, en ik vond het best aardig geworden.⁷⁶

75 Brief d.d. 15 februari 1999.

76 Uitgezonden op Fox, 22.00 uur.

17 februari 1999

Hans Lonis vond De kip is klaar maar niets, evenals Wouter.

Ik blijf Gino vreemd en onberekenbaar vinden. Hij bracht een stapel papieren mee die ik moest verifiëren voordat hij ze naar klm zou sturen. Hij merkte mijn koelheid op, maar ging op bed liggen, wetende dat ik bij hem zou komen liggen. We lagen met onze gezichten naar elkaar toe, dicht bij elkaar, toen Cynthia opbelde en meteen zei: ‘Lig je op bed?’ Eigenlijk blijf ik over Gino toch diep van binnen ongeëmotioneerd, godzijdank.

Jan Willem van Cruysen belde. Hij zou bekijken of hij nog iets kon met het staatsbezoek van Beatrix aan China en vertelde dat Evert Santegoeds weer terug is bij Story. Waarom belt hij nu ineens? Vreemd. Hij zou met Santegoeds gaan praten of ik af en toe weer een artikel kan schrijven voor Story. Ik sprak met hem af dat ik alvast vier pagina's zou schrijven over Mijn vriendin Beatrix.

Ellen belde, ze klonk normaal. Ze ging Melkert spreken op het PvdA-congres. Ze zei ook dat ze me al gezegd had dat ze bij Peter zou blijven. Dat is ronduit gelogen. Ik maakte vandaag de brief met de adreswijziging open. Het is jammer, maar ik geloof ze beslist geen van beiden meer. Ze zei dat de rechters over de comparitie hadden gesproken en dat Den Hertog hevig tegen Punt tekeer was gegaan. Ik heb haar duidelijk gemaakt dat ik nooit akkoord zal gaan dat er voor mij steeds minder geld overblijft met iedere keer dat het langer duurt. Bovendien wil ik mijn groene kaart voor Amerika terug hebben.

18 februari 1999

Ik zag gisteren op Terzake van de vrt een angstaanjagende documentaire over een jongen en twee meisjes die in een Roemeense psychiatrische kliniek met stokoude en gaga mannen hebben gewerkt. Ik was helemaal verbijsterd. Ik moest Peter erover schrijven.

Ik bedacht me ineens dat ze waarschijnlijk willen dat ik Jurgens schrijf om te helpen de Kamercommissie bij Van Aartsen te krijgen.

[p. 62]

Johan Struwe vond De kip is klaar met Reinout Oerlemans niets, en beneden mijn stand. Ik heb in dat programma een paar maal aardig over Story gesproken. Zou daarom Jan Willem van Cruysen me gisteren weer hebben gebeld, in opdracht van Evert Santegoeds? Schaamteloze lieden.

‘Tante’ Lida Mennega (92) is overleden, de laatste dame in de familie van de generatie van mijn ouders. Ik heb haar in 40 jaar niet ontmoet, dus waarom zou ik gaan? Ik heb een paar goede en minder goede herinneringen aan haar. Ik herinner me haar stem heel goed.

Ik beantwoordde een brief van Ton Robbers van de vara, die me uitnodigde om mee te doen aan een tv-programma, Het zwarte schaap, dat deze zomer zal worden uitgezonden.⁷⁷ Ik zal eraan meedoen. Ik las in zijn brief dat Rens Broekhuis, die nu blijkbaar voor de vara scharrelt, er redacteur bij is.

Ik heb contact met Paul de Ridder gehad. Hij werkt vol gas aan het boek.

Saskia Dijkstra van de avro belde. Pieter Jan Hagens wil mij aanstaande dinsdag in een ochtendprogramma hebben.

Nauwelijks was Gino hier om 19:30 uur of Cynthia belde. Ze vroeg waar Gino was. Ook begon ze erover dat ik op tv had gezegd een latino vriendje te hebben. Gino vindt het best dat ik dat gezegd had, want hij kan het bij haar uitspelen. ‘Wat doen jullie allemaal?’ vroeg ze Gino. Hij gaf daar geen antwoord op, en hing op.

Ik kijk naar een documentaire over Pinochet die met Milton Friedman en de Chicago Boys werkte, zoals Suharto met de Berkeley Mafia.⁷⁸ Alles in Chili is een kopie van wat de cia heeft gedaan in Djakarta. Ook de economie ging er omhoog net als in Indonesië. Het is misselijkmakend. Chili werd het centrum van Operatie Condor, om linksen in heel Latijns-Amerika te vermoorden. Hij zag zich als redder van Chili, zoals Suharto zich redder van Indonesië vindt.

77 Redactie: Het zwarte schaap was een televisieprogramma waarin een gast die in opspraak was geraakt centraal stond.

78 Redactie: Zembla. Het ware gezicht van Pinochet, VARA, 20:50 uur, Nederland 3.

19 februari 1999

Een of andere gek heeft bedacht dat we veertien miljard moeten investeren in nieuwe Amerikaanse gevechtsvliegtuigen, ter vervanging van de F-16. Dat is totaal misdadig. De Kamer is al voor. Daar moeten ze nu eens een referendum over houden. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright dreigt met een ‘devastating military attack’, op Ser-

[p. 63]

vië, wat dus helemaal niet kan, zeker niet in 1999. Jeltsin dreigde een beetje op televisie en navo Secretaris-generaal Javier Solana en minister van Defensie William Cohen deden ook een duit in het zakje - het is zo doorzichtig wat er gebeurt. Ze willen in Kosovo navo-troepen binnenbrengen, zogenaamd om autonomie voor drie jaar te garanderen. Maar als dit kan gebeuren, is er een afschuwelijk precedent geschapen, voornamelijk jegens Rusland. De Gladio-mentaliteit woekert rustig verder en wie doet er wat aan? Niemand. Iedereen zal alles snel vergeten zijn, en men begrijpt bovendien niet wat er gebeurt. Er komen titels voor een nieuw pamflet in me op: ‘Het einde van de democratische dictatuur’ of ‘De democratie als dictatuur’.

Donderdag aanstaande ga ik op bezoek bij Kees Loning. Een dagje Eindhoven, eindelijk.

Aart van der Want bracht me vanmiddag naar Baarn, naar celloverhuurder Sanskaro van der Knaap, die zeer geciviliseerd was. Ik bracht hem de cello terug, wat we met gesloten beurzen hebben afgewikkeld. Van der Knaap zei dat hij Julius Vischjager indertijd dezelfde dag nog een nota had gestuurd voor de huur, terwijl Julius tegen me had gezegd geen nota ontvangen te hebben. Een sympathieke man, deze luthier. Jammer van de cello.

Zometeen zit ik in de studio bij Beau van Erven Dorens bij rtl Live.⁷⁹

De uitzending was oké. Ik vond mede-presentatrice Minoesch Jorissen (die ik voor Dolle Mina uitmaakte), en vooral het meisje van het nvj-bestuur Griselda Visser, heel aardig. Ik sprak met haar over mijn verhouding met de nvj. Ze viel van de ene verbazing in de andere. Gelukkig kon ik een taxi terugnemen. Ik ging vroeg naar bed. Gino dook toch nog op na 22:00 uur, net toen ik met Eduard aan de telefoon zat. Eduard vroeg me mee te gaan naar de nieuwe flat van Iwan, maar daar had ik geen zin meer in.

Ik zag aan Gino's ogen dat er een probleem was. Hij had een vervelende dag gehad. Op de grote weg had zijn motor geen benzine meer en moest hij naar een pompstation lopen. Vervolgens deed zijn accu het niet meer, dus allemaal gelazer. Maar wat deed hij op die grote weg? Op weg naar zijn vriendin in Amstelveen?

79 RTL Live, RTL4, 17:05 uur.

[p. 64]

20 februari 1999

Wat ik gisteren ook weer hoorde was hoe Fons van Westerloo met sbs6 ook een show om 17:00 uur gaat doen om rtl4 uit de markt te krijgen. Het is een vreselijk systeem waar men elkaar steeds probeert kapot te maken.

Ik was even bij Eduard. Hij had een flinke stapel enveloppen voor me meegebracht uit Frankrijk. Hij geeft het twee maanden als ik ga samenwonen met Gino.

Dries van Dantzig hoorde ik op tv zeggen: ‘Het leven heeft zin zolang we er zin in hebben.’ Toch vind ik hem moeilijk te volgen met zijn onduidelijke manier van spreken.

Bij Struwe zei Ien dat mijn gesprek met Reinout Oerlemans voor haar niets nieuws was. ‘Je zegt hier in de winkel precies hetzelfde.’ Een groot compliment, maar dat begreep ze niet. Ik zei gisteren bij Beau: ‘Natuurlijk hadden we Öcalan binnen moeten laten.⁸⁰ Willem van Oranje draait zich om in zijn graf.’ Ook sprak ik ronduit over Gerard Spong, die in het tv-programma Lagerhuis over koningin Beatrix had gezegd: ‘Als ze haar mening niet mag geven, moet ze opstappen en Kok ook’ en hoe verschrikt Witteman daarover was geweest.

Van Aartsen zei dat Turkije niet in aanmerking komt voor lidmaatschap van de eu als Öcalan geen eerlijk proces krijgt. Dat vind ik nou een prima uitspraak. Hij haalde ook nog even uit naar Griekenland, dat aan Öcalan de indruk zou hebben gewekt dat hij wel naar Nederland kon, terwijl de Grieken wisten dat hij hier ook niet welkom was.⁸¹

Ik belde met Tom Struick van Bemmelen. Ik ga maandag naar Den Haag, want hij wil het over drie punten hebben betreffende Klaas de Jonge. Ik ben benieuwd.

Ellen stuurde mij een brief met een kort verslag van de zitting van 12 februari.⁸² Punt stelde een schikkingscomparitie voor en wilde weten wat ik daarvan zou vinden. Ellen zei dat ik daar vanaf het begin voorstander van was geweest, waarop Den Hertog ziedend was geworden. Dat zou in het nadeel van de

80 Redactie: Abdullah Öcalan was leider en ideoloog van de Turks-Koerdische afscheidingsbeweging PKK. Op 15 februari 1999 werd hij in Kenia ontvoerd door Turkse commando's en zit sindsdien in Turkije gevangen. De Russische regering Jeltsin, dat de PKK en Öcalan eerst ondersteunde, en waar het Russische parlement met grote meerderheid in november 1998 besloot tot de verlening van asiel, offerde onder druk van internationale oliemaatschappijen de Koerdische leider op, en zette hem het land uit, in ruil voor afspraken met Turkije inzake het transport en de exploitatie van olie uit de Kaspische Zee. Öcalan heeft vervolgens in verschillende landen, waaronder Nederland, vergeefs geprobeerd asiel te krijgen; geen enkel Westers land durfde daarop in te gaan uit vrees voor Turkse agressie of chantage.

81 NRC Handelsblad, 20 februari 1999.

82 Zie bijlage 16.

[p. 65]

Staat zijn omdat de Staat dan geen getuigen meer kan horen. Punt wilde daar niets van weten en vond dat de Staat met het aanbod van Van Mierlo al had aangegeven dat de tijd rijp was voor een regeling. Ze stuurde ook een gek briefje van Christo aan Van Aartsen mee. Stom initiatief. Ik weet niet of het iets uit zal maken of juist schadelijk zal zijn.⁸³

83 Zie bijlage 17.

21 februari 1999

Ik maakte de laatste pagina's van Mijn vriendin Beatrix af. Het is klaar. Het kan altijd beter, maar je moet eens ophouden. Het einde is flink venijnig, een soort oorlogsverklaring - dus niet bepaald zoete broodjes bakken.

Onno, de kleinzoon van Pak Sukrisno, belde dat zijn grootvader van de intensive care af is. Ik zou hem nu moeten gaan opzoeken.

Ik heb nog een keer naar De kip is klaar gekeken. Het had veel en veel beter gekund, maar het was wel naturel.

Jeroen Pauw had Jan Mulder in zijn programma.⁸⁴ Hij zette Mulder precies neer zoals ik altijd van zijn slappe lulgezicht aflas.

84 Een kwestie van kiezen, RTL4, 22.50 uur.

22 februari 1999

Ik schreef Jeroen Pauw vanmorgen een briefje om hem te complimenteren met zijn scherpe, logische en rake vragen. ‘Ik zit naar jouw staccato interviews in stomme verbazing te kijken.’ Het is gelukt, er kan weer een manuscriptdeel van Memoires 1990 gekopieerd worden.

Arjan Paans belde dat de televisierecensent ‘Han Lips’ in Het Parool had geschreven dat twee keer op een avond Willem Oltmans op televisie teveel van het goede was, wat natuurlijk waar is.⁸⁵

85 Redactie: ‘Han Lips’ is een fictieve naam. De televisierecensie wordt door verschillende redacteuren geschreven.

16:15 uur, trein Den Haag-Amsterdam

Ik heb anderhalf uur intensief met Tom zitten praten. Het was nuttig. De informatie over de affaire Klaas de Jonge begint op zijn plaats te vallen. Tom pleitte te wachten met mijn boek, maar dat ga ik absoluut niet doen. ‘Maar het kan jouw zaak schaden.’

‘Helemaal niet, het schaadt alleen maar de reputaties van Beatrix, Kok en Van Mierlo verder.

[p. 66]

Zoals Tom tegen Den Haag aankijkt, is werkelijk niet te geloven. Zijn respect voor de Tweede Kamer is onder het nulpunt gedaald. De bvd waarschuwde Zuid-Afrika dat Klaas de Jonge eraan kwam. De Jonge is in de ddr opgeleid tot terrorist. De grote vraag blijft waarom Buitenlandse Zaken Beatrix vroeg binnen 24 uur te tekenen, ze is nu chantabel gemaakt door deze crooks. Heeft Van den Broek daarom Hendrik Bentinck van Schoonheten als privé-secretaris van de koningin in paleis Noordeinde gezet?

We staan al een kwartier stil in Leiden. De Nederlandse Spoorwegen zijn totaal onbetrouwbaar.

23 februari 1999

Westerkade

Ik was vanochtend bij Pieter Jan Hagens in zijn ontbijtshow waar ik vertelde dat Mijn vriendin Beatrix binnenkort verschijnt bij Papieren Tijger.⁸⁶ Nu werd ik gebeld waar het boekje verschijnt, want de telefoon bij de avro stond roodgloeiend van bellende kijkers. De idioten hebben blijkbaar in een vooraankondiging gezegd dat het bij Spectrum zal verschijnen. Wouter Kok belde ook en zei dat de uitzending top was.

Ellen belde vanmiddag dat ze de verslagen van de verhoren van Christo en Oostveen binnen had. Ze was gebeld door Piet Hagen - dan weet je hoe laat het is - die de documenten wilde hebben van Landman. Ze had nog niets toegezegd, maar later had ook Verploeg gebeld voor die documenten, die beloofde ze niet aan Hagen te laten zien. Ik zei Ellen dat ze hen allebei niets moest geven. Ellen stelde voor om hen alleen het verslag van Oostveen te geven, maar ik zei haar de klapper die we hebben niet af te zwakken door een mindere verklaring wel te geven.

Toen ik haar vroeg waarom ik nog steeds niets gehoord heb over de stappen van Melkert om Van Aartsen naar de Kamercommissie te krijgen zei ze: ‘Melkert was op campagne.’ Ongelofelijk dat ze blijft denken dat ik daar intrap.

Vanavond kwamen Gita en Wouter op bezoek. Het avondje verliep heel prettig. Ik paste me aan omwille van Wouter. Trouwens, Gita is best aardig, maar die relatie blijft me een raadsel.

Wouter zei ondermeer: ‘Nu heb je met dit interview iets prachtigs opgebouwd, maar je bent in staat het de volgende dag weer te vernietigen.’

86 De Ochtenden, AVRO, 09:08 uur, Nederland 1

[p. 67]

Verploeg belde mij vanmiddag over Jurgens. Ik heb hem gezegd dat ik onze relatie wel heb kunnen herstellen, maar dat ik dat met Jurgens niet kan. Tenslotte is Hans Verploeg een underdog, die moet vechten om iemand te zijn; Jurgens doet alsof hij iemand is en hij zou zich heel ander gedrag kunnen permitteren, maar verzuimt dit.

24 februari 1999

Gino kwam toch nog om 00:30 uur en bleef slapen. Hij praatte honderduit. Naar mij toekomen, was als het zoeken van een hol in de bergen om beschutting te zoeken - en ik was de beer die in het hol wachtte. Nu was de hoes van zijn motorfiets tussen het wiel gekomen en het ding is geruïneerd. Zijn remmen moeten afgesteld worden, dus ik gaf hem honderd gulden. Later zei Gino: ‘Je populariteit wordt steeds groter, maar je moet minder over seks praten. Cynthia zei dat je een pederast was...’ Als het Algemeen Dagblad 1.500 of 2.000 gulden geeft voor een voorpublicatie, gaat het in zijn geheel naar Papieren Tijger heb ik Paul beloofd.

Bij de brillenman was een bejaard echtpaar helemaal ontdaan om mij te ontmoeten. Ze vonden mijn optreden op televisie gisterenmorgen perfect. ‘We hebben er de hele dag over gesproken, dat u dat durft te zeggen.’

‘Dat heeft niets met durven te maken, je moet het gewoon zeggen zoals het is.’

Ik heb eindelijk de boel weer een beetje doorgesproken met Ellen. Ja, het boekje kon nog wel eens aantonen dat Den Haag niet wil dat ik mijn mond opendoe.

René Zwaap had ook De Ochtenden gisteren gezien, maar was niet op de gedachte gekomen om mij te interviewen. Toen ik hem erom vroeg, zei hij: ‘We hebben nu een politbureau en ik krijg niet meer altijd mijn zin.’⁸⁷

87 Redactie: Gerard van Westerloo stapte op 27 september 1998 na krap een jaar op als hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer. Adjunct-hoofdredacteur Antoine Verbij was aangesteld als interim-hoofdredacteur, tot Martin van Amerongen op 1 juni 1999 opnieuw hoofdredacteur werd.

25 februari 1999

Trein naar Eindhoven

Gino zou vannacht om half twee komen en ik hield er rekening mee dat hij weer een of ander verhaal kwijt zou willen, dus ik was al rond half elf gaan slapen. Hij kan steeds minder tegen het gezeur van Cynthia. Hij zegt te aarzelen, maar komt langzaam maar zeker meer naar mij. Het is prima, practice what

[p. 68]

you preach. Helpen betekent ook het opgeven van sommige basisvrijheden.

Ik vang steeds meer lieve blikken en glimlachen van mensen op, en weet eigenlijk niet goed hoe erop te reageren.

Ben aan het verhaal voor Story begonnen.

Geen enkele trein loopt nog op tijd. Ik zal wel te laat in Eindhoven zijn. Eindelijk zal ik mevrouw Hazeu terugzien.

14:05 uur, trein naar Amsterdam

Kees Loning kwam me ophalen, een man met een zeer sterke mening, maar zonder basisinformatie. Hij had mooie herinneringen aan 1956, in Zuid-Afrika, mijn familie en Waterhof, het achttiende eeuwse buitengoed van mijn oom en tante Dirk en Eugénie Klink-Ketwich Verschuur.⁸⁸ Kees heeft twee zonen. We dronken koffie bij Albert Heijn in Valkenswaard, waar ik een hortensia kocht voor mevrouw Hazeu, die ik een kort bezoek bracht.

Nellie Hazeu, nu 88 jaar, reed me na de lunch naar het station, snel en efficiënt. Ze heeft twee gehoorapparaten en kan niet meer naar muziek luisteren, omdat het allemaal even hard binnenkomt. Dat zou ik vreselijk vinden. Door een oog ziet ze nauwelijks meer, het andere is perfect. De duizeligheden zijn verdwenen. Haar dochter Erica werkt op halve kracht: ‘Zij wacht tot ik dood ben en gaat dan in Griekenland wonen.’ Nellie heeft alles al opgeschreven: uitvaart, 225 rouwkaarten, alles, met telefoonnummers erbij. We lunchten in de keuken. Zij weegt nog 44 kilo en wil niet dikker worden. Ze is heel smal en veel kleiner geworden. Ze heeft ook al haar schilderspullen weggedaan. Het maakt me een beetje stil te zien wat een hoge leeftijd met je doet.

Nellie vond dat Clinton had moeten hangen voor liegen onder ede. We kwamen tot de conclusie dat integriteit een van de slachtoffers van deze tijd was. Ook de Bijlmerenquête had haar diep geschokt. Zij heeft moeite het allemaal bij te houden. Haar kleinkinderen zeiden dat dit normaal was, maar dat vond zij zelf dus niet.

88 Zie ook Memoires 1925-1957.

Westerkade

Ik hoorde nu van Ellen dat Nicolaï had geregeld dat de crew van Shooting Star om 07:30 uur in het Hilton Hotel zou zijn, maar dat Christo Landman toen al achter de douane was, en opbelde om zich te excuseren dat hij van Zuid-Afrika geen toestem-

[p. 69]

ming had gekregen. De leugenaar. Wat een ramp. Dit zou Nicolaï regelen. ‘En wie zou het interview doen,’ vroeg ik Ellen.

‘Broekhuis. En Nicolaï zou ook komen,’ aldus Ellen.

Arjan Paans heeft tegen Paul gezegd dat op de redactie van het Algemeen Dagblad de meningen over mij verdeeld waren, maar dat er nu toch een meerderheid voor mij is. Ze zullen 1.500 gulden aan Papieren Tijger betalen voor een voorpublicatie. Dat is mooi. Dat helpt Paul in zekere zin.

Gino belde drie keer om te zeggen dat hij niet kwam. Ik was dankbaar. Ik sliep goddelijk en had het nodig.

26 februari 1999

China heeft een veto uitgesproken tegen de verlenging van de vn-vredesmissie in Macedonië, als reactie op de diplomatieke betrekkingen die dat land recent met Taiwan is aangegaan.⁸⁹ Dat is een veto om de verkeerde reden, en met het gevolg dat het Westen dan toch navo-troepen zal sturen, waarmee de vn nog meer aan betekenis zal verliezen.

Arendo Joustra noemde Eef Brouwers een totale lakei van het gezag (zoals Ellen eerder ook al zei). De Wijkerslooth bleek in het gevecht van Elsevier met Van Mierlo een totale ramp, en toen Arendo in wanhoop in de zaal zijn armen omhoog deed, zei hij er iets van. ‘Hij ziet alles,’ aldus Arendo.⁹⁰

Maar wat me totaal verbaasde, was dat Arendo ons gesprek begon met de opmerking: ‘Beatrix zet 9.000 handtekeningen per jaar.’ Dat is de totale naïviteit die de hele pers kenmerkt - en de politiek. Er wordt van uitgegaan dat men in Den Haag fatsoenlijk zou zijn. Misschien leerde ik in de vs door boeken als die van David Wise dat je met schurken te maken hebt. Kok bijvoorbeeld heeft geen flauw benul van wat er om hem heen gebeurt en wordt gemanipuleerd door ambtenaren.

‘Ik hoop dat je het Algemeen Dagblad 10.000 gulden hebt gevraagd,’ zei Arendo. Hij zei ook dat hij nog geen manuscript had gezien van Mijn vriendin Beatrix. Zal ik een stap doen?

Nu eerst naar Thermos, want morgen ga ik naar ziekenhuis Amstelveen om Pak Sukrisno te bezoeken. Misschien leeft hij niet meer zo lang.

Ik belde Eduard, maar kreeg hem niet te pakken. Ik herinner

89 International Herald Tribune, 26 februari 1999.

90 Redactie: Hans van Mierlo had in 1998 een klacht ingediend bij de Raad voor de Journalistiek tegen Elsevier, vanwege twee publicaties waarin Van Mierlo als chantabel wordt beschreven. Bij de mondelinge behandeling van die zaak, werd Van Mierlo vertegenwoordigd door De Wijkerslooth. De conclusie van de RvdJ is terug te lezen op https://www.rvdj.nl/1998/47.

[p. 70]

me dat ons laatste gesprek vanaf Schiphol werd afgebroken. Had ik toen misschien iets verkeerds gezegd waardoor hij ophing? Niets verbaast me meer. Hij gaat om 16:00 uur naar New York. Iwan Beek is terug en Eduard heeft geen tijd? Een heel vreemde toestand.

Het artikel voor Story is naar Evert Santegoeds onderweg. God zegene de greep.

at5 vraagt of ik mee wil om die jongen Ton van Royen, die is verkocht aan sbs uit te zwaaien. Maandag, in een oude tram. Nee dus. Hoe een excuus te vinden?

Ed belde. Hij zei dat het afbreken van ons telefoongesprek vanaf Schiphol gebeurde nadat ik een naam had genoemd. Geen idee meer welke.

Er wordt bij Beau, rtl Live, gesproken over militair ingrijpen in Kosovo. Frank de Grave is hier voorstander van. De ellende is dat deze zogenaamde democratie toelaat dat iedereen met een mening gestoeld op niets voor de beeldbuis wordt gesleept. En dat kan dus niet langer, want de wereld verandert en niet ten goede.

27 februari 1999

Ik heb eerst Ellen maar eens geschreven dat ik inderdaad nog steeds opensta voor een schikking, en dat mijn belangrijkste voorwaarden nog steeds zijn: een groene kaart voor de vs en geld voor de uitgave van mijn Memoires. Ik heb haar op het hart gedrukt dat wat we allemaal bereikt hebben, voor tachtig procent haar verdienste is.

Maar iedere keer als ik met Ellen bel, raak ik buiten mezelf. Zoals zojuist: voor Van Aartsen met de Kamercommissie spreekt is het vast weer Kerstmis, Verploeg was twee weken weg, Jurgens wil niet, allemaal shitsmoesjes. Ik was in een uitstekende stemming, maar door dit gestuntel en stom gedoe zijn we straks weer een jaar verder. ‘Dan moeten we een afspraak maken,’ zei ze. ‘Niets afspraak, je weet precies wat je moet doen om Van Aartsen voor te brengen.’ Het is totaal hopeloos. Ik heb weer op moeten hangen.

Michiel Zonneveld vraagt zich af of Kok van de kook is.⁹¹ De ‘tot voor kort welhaast heiligverklaarde premier van alle Nederlanders'’ wordt steeds vaker ‘uitbarstingen, emoties en uitglijders verweten’. Hij zou in ‘permanente staat van opwinding’ verkeren en van incident naar incident hollen. Zonneveld doet alsof men nu pas ontdekt dat Kok een driftkikker is,

91 Het Parool, 27 februari 1999.

[p. 71]

maar dat was mij en de verzamelde pers al duidelijk in 1995, toen hij op een persconferentie mijn brochure Bon Voyage, Majesteit! - hem door Julius Vischjager overhandigd omdat ik daar niet aanwezig mocht zijn - woedend van tafel veegde. Ik heb meteen een lezersbrief geschreven aan Het Parool dat de vaderlandse pers inclusief Zonneveld wel heel lang nodig hebben om te ontdekken dat Kok altijd al regelmatig van de kook is geweest.

In Het Lagerhuis zie je precies welk niveau de minds anno 2000 hebben bereikt. Er zal naar ons worden gekeken zoals wij ooit naar Papoea's keken. Niets aan te doen. Er is 's avonds absoluut niets zinnigs te zien op al die televisiestations. Een strijkkwintet op brt, maar met een violist die niet om aan te zien was. Ik heb uit weerzin de tv uitgezet.

28 februari 1999

Jan Willem van Cruysen belde. Evert Santegoeds vond het Beatrix-artikel prima, dus ik ben 3.000 gulden ‘rijker’ geworden.

In Buitenhof zit minister van Landbouw Harm Apotheker om te praten over de problemen in de veesector, de erfenis van Van Aartsen.

Dijkstal hield een overtuigend pleidooi over asielzoekers waar Witteman slechts zwak op reageerde: ‘Vindt u het netjes hierover te spreken als Job Cohen aan een wet bezig is?’

J.J. Voskuil - blijkbaar een schrijver - heeft het hele uur bij Hanneke Groenteman in De Plantage. Die man zegt me helemaal niets. Hij vindt dat we de dieren afschuwelijk behandelen - wat ik met hem eens ben, maar wat te doen? We worden steeds rijker ten koste van de Derde Wereld en daarom moet bij ons de welvaart naar beneden, vindt hij. Ook daarin ben ik het met hem eens.

Toen ik vanmiddag naar Adonis wilde gaan, kwam Ellen een videoband brengen. Terwijl we stonden te praten, kwam Wouter Kok aanlopen. Hij dacht dat we vandaag zouden gaan werken, maar mijn hoofd stond er niet naar. We spraken opnieuw op 14 maart af. Toen ik dat in mijn agenda wilde opschrijven, zag ik dat ik zometeen naar Pak Sukrisno zou gaan. Ik besloot dat dit voor diende te gaan dus ik fietste in vijf kwartier met tegenwind naar het ziekenhuis in Amstelveen. Ik dacht even dat ik hier te oud voor werd en het niet zou halen. Terug had ik wind mee en in de grootste versnelling deed ik er drie kwartier over. Pak Sukrisno heeft een kamer alleen. Hij leek heel klein, zijn benen waren nog maar stokjes en hingen

[p. 72]

in een draagdoek. Er waren momenten dat hij heel ernstig keek. Ondanks dat ik niet alleen was, probeerde ik hem vrolijk te maken, waar ik in slaagde. Ik beloofde om zijn kleinzoon Onno in de gaten te houden.

Ik ging na alles vanavond toch naar Adonis waar ik rommelde met Nick, een Britse jongen. Hij wilde vanavond seks tegen elke prijs, maar dat kon niet. Ik heb nu rode plekken links en rechts van mijn zak. Ik heb de zalf voor de rug daar opgedaan, maar het was of mijn huid verbrandde, maar de rode plekken blijven. Donderdag ga ik naar dokter Overbeke.

Ik kijk naar Lopende Zaken waar Badrissein Sital over Desi Bouterse zegt dat ze gabbers waren. Hij, Chas Mijnals en Bouterse zijn al vrienden sinds hun jeugd, maar zowel Sital als Mijnals waren er 25 februari niet bij met de herdenking van de staatsgreep in 1980. Sital zegt dat de relatie met Bouterse is verziekt. Mijnals zegt ook dat het niet goed gaat met Bouterse. Wijdenbosch krijgt geen steun meer van de ndp. Mijnals vindt dat de ndp een nieuwe leider nodig heeft, Sital zegt dat Bouterse totaal is geïsoleerd. ‘Zijn politiek leiderschap wordt niet meer geaccepteerd. Bouterse telt niet meer. Hij moet zich terugtrekken,’ aldus Sital. ‘Mijn vriend Bouterse heeft het verpest, het proces vreet aan hem.’ Mijnals zegt: ‘Ik zou in zijn plaats de eer aan mezelf houden.’ Ik ben nogal geschokt over wat Sital en Mijnals hebben gezegd. Het einde van Bouterse nadert. Hij is toch niet slim geweest.

Ik heb Sital en Mijnals steeds als de meest betrouwbare Bouterse-adepten beschouwd. Maar het is toch een droevig verhaal als je ziet hoe Bouterse vanaf Bhagwandas, Herrenberg en al die sergeanten, nu misschien alleen nog Graanoogst en Boerenveen over heeft.

1 maart 1999

Ik heb vanmorgen voor kwart voor negen al drie pagina's geschreven. Ik ga er flink tegenaan.

Mijn gedachten dwalen soms af naar Pak Sukrisno in het ziekenhuis, wachtend op de dood.

René Zwaap belde terug naar aanleiding van ons gesprek van vorige week woensdag: het politbureau had hem gevraagd een klein stukje te schrijven, maar wilde geen interview met mij, noch een stukje van mij. Ik reageerde dus niet.

Ik schreef Sillevis Smitt een kort briefje. Ik had hem eerst gebeld of hij het interview bij de avro had gezien, want dat zegt alles. Maar ik kwam niet verder dan zijn secretaresse. Ons informele contact lijkt nu dus ten einde. Ik schreef hem dat er

[p. 73]

sinds het voorstel van Van Mierlo vorig jaar augustus niets meer gebeurd is, en dat ook de brief aan Beatrix niets had opgeleverd. ‘Dan gaan we dus maar verder met de strijd.’

Gino kwam erg, erg laat vanmiddag. Hij gaat vijftien dagen van geld dat hij terugkreeg van de belasting naar Peru. Tegen het einde van zijn korte bezoek vroeg hij mij ook poen voor zijn reis. Dat kwetste me. Ik gaf dus niets. Hij zei opnieuw dat hij en Cynthia nu echt uit elkaar gaan. Hij had me gezegd dat hij vanmiddag met zijn spullen zou komen, maar toen hij arriveerde, vroeg hij of ik iemand wist om hem met een auto naar hier te verhuizen. Toen hij vertrok nam hij al zijn spullen mee die hij bij mij had liggen.

Ik liet Gino het interview bij de avro zien. ‘Ik ben trots op jou,’ zei hij. Waarom weet ik niet, maar het is of ik in een klap op hem afknapte. Dat gaat wel weer voorbij als hij hier ooit weer een keer slaapt. Het is bij hem net als met Luna, de hond in de kopieerwinkel. Die kwam vroeger ook naar me toe zonder dat hij hondenbrokken kreeg. Ik heb Gino al 1.500 gulden gegeven dit jaar, wat ik me eigenlijk helemaal niet kan veroorloven.

2 maart 1999

De dag begint alweer in woede. De smeerlap William Cohen - je zag op cnn goed dat hij stond te liegen - kondigde aan dat de no-fly zones in Irak en de bombardementdoelen verder zouden worden uitgebreid. Dat kan helemaal niet! Engeland doet al mee vanwege die gekken Cook en Blair. Wat zou Kok - als hij wist hoe het zat - hier prima werk kunnen doen. Het is om razend te worden dat de wereld zwijgt en Washington zijn gang kan gaan. Jeltsin ligt weer in het ziekenhuis, Rusland is compleet stuurloos. Dat vindt Washington ideaal, want dan is er meer te halen.

Minister Herfkens besluit de ontwikkelingshulp aan Suriname stop te zetten, weer een smerige truc om van Bouterse af te komen.⁹²

En Melkert schijnt als reactie op de uitspraak van Bolkestein dat de 22.000 Bosniërs in ons land nu terug naar huis kunnen gerefereerd te hebben aan de Jodentransporten naar de concentratiekampen van de nazi's. Tenminste volgens Bolkestein. En daar is Melkert weer woedend over. De boel staat erover op zijn kop. Morgen zijn er Provinciale Statenverkiezingen.

Ik bracht twee uur door in het café op de hoek met Carolien

92 De Volkskrant, 2 maart 1999.

[p. 74]

van den Hengel en Floortje Vriezema (ringen door de neus), studentes journalistiek uit Zwolle.

Ik belde naar Peter. Rens Broekhuis had met hem getelefoneerd voor het tv-programma: Het zwarte schaap. Ik doe er niet aan mee als ik niets te vertellen heb over wie er allemaal in deze uitzending zitten, die blijkbaar over mij zal gaan.

3 maart 1999

Ellen belde al om half negen vanmorgen. Ik heb haar nogmaals duidelijk gemaakt dat mijn zaak én naar de Commissie Inlichtingendiensten én naar Buitenlandse Zaken moet, zoals we met Kerstmis bespraken. We zijn tien weken verder. Ze was aan een stuk bezig, maar dat behoeven maar drie alinea's te zijn en die hadden in januari de deur uit gemoeten. Jurgens is niet belangrijk (ze zei dat hij nu op een onverkiesbare plaats staat), Melkert moet het nu doen.

Rens Broekhuis had haar ook gebeld voor Het zwarte schaap en zei een lijst met namen met mij besproken te hebben. Ik heb helemaal nog geen contact met Rens gehad! Ik heb direct een fax gestuurd naar Ton Robbers van de vara over de acties van Rens Broekhuis, en dat ik alleen meedoe als ik erin betrokken word.

Ellen belde rond het middaguur opnieuw. De brief waar we sinds Kerstmis tegenaan hikten, was al geschreven en of ik die wilde zien. Ik zei dat ik dit niet hoefde, om haar vertrouwen te geven. Ellen zei ook dat zij zich zorgen maakt omdat ze niets meer van Lodewijk Sillevis Smitt hoorde. Hans Verploeg was akkoord met het vragen om een sessie in het parlement en stelde voor dat hij met Pieter Broertjes zou praten om mee te doen. Dat valt mee. Misschien helpt het dat Truusje van Tol en Griselda Visser nu in het bestuur van de nvj zitten.

Paul is op koers: morgen heeft hij een omslag. Hij vond het Story-artikel perfect.

Wim Verkade belde dat Ernst van Eeghen een hersenbloeding heeft gehad en wordt geopereerd.

Ik ben er steeds meer van overtuigd dat de destabilisatie van Kosovo door de cia is aangestuurd en hoogstwaarschijnlijk is ook de religieuze onrust in Indonesië aangewakkerd vanuit het buitenland. Gladio werkt overal - daar ben ik zeker van.

In Rotterdam heeft 10 procent van de kiezers gestemd, in Friesland 60 procent. Het worden Amerikaanse toestanden met een opkomst van slechts 45 procent bij de Provinciale Statenverkiezingen. Alles bazelt over hoe het anders moet, en Marijnissen wil de stemplicht weer invoeren. Ze zijn gek. Niemand

[p. 75]

heeft nog gezegd alles te schrappen omdat het achterhaald is, zoals de Gouden Koets!

4 maart 1999

De vs dreigen met sancties tegen de eu vanwege de Europese importheffingen op bananen! De eu vindt dat het onwettig is en een commissie van de Wereldhandelsorganisatie lijkt daar in mee te gaan. De vs gedragen zich als echtscheidingsadvocaten, zelfs Londen is boos.⁹³

93 International Herald Tribune, 4 maart 1999.

Bij de tandarts

Het cda is weer de grootste geworden, vvd de tweede (25 zetels verlies in alle Provinciale Staten), d66 is gehalveerd en PvdA heeft 12 zetels erbij en is de derde partij. Zoals ik Kok al schreef: gooi ze eruit (vvd en d66) en ga met het cda regeren in Kok iii. Daarna zal Kok de sigaar zijn, want het is en blijft een lul.

Westerkade

Ellen zegt dat we kunnen afdwingen Bernhard eerder te verhoren via een kort geding. ‘Doen,’ zei ik.

‘Ja maar...’

‘Nee, doen.’

Broertjes heeft zich aangesloten bij Verploeg om Van Aartsen te spreken. Prima.

Ellen denkt dat Sillevis Smitt uit de ether is vanwege mijn boekje. Het zal best. maar het kan me niets schelen.

Karel van het Reve is overleden en zijn uitgever Wouter van Oorschot noemt hem op de radio ‘de Multatuli van de twintigste eeuw’. Ik vrees dat hij, noch zijn broer Gerard de Multatuli van de afgelopen eeuw zal worden. Ik word het ook niet, maar ik zit er wat Indonesië betreft dichter tegenaan.

Ook Rudy Kousbroek hemelt Karel van het Reve op. Ze zeggen dat hij in Moskou voor Het Parool, eens overtuigd communist, de eerste was die werk van Sacharov naar het Westen smokkelde. Karel was een bvd-journalist, maar daar zegt Kousbroek niets over.

Opeens wandelde vanavond Gino de flat binnen, want hij wilde de opzet van zijn plannen in Peru laten zien en nog eens afscheid nemen. Hij zei slechts 100 gulden zakgeld te hebben voor zijn reis. Ik moest mezelf ten zeerste bedwingen hem niet toch iets te geven.

[p. 76]

Later op de avond, kwam ik in gewetensnood. Ik was geneigd toch op de fiets te stappen om hem 40 dollar te brengen. Ik heb altijd geredeneerd dat ik het moet delen zolang ik het heb, maar ik dwong mezelf niets te doen.

Ik zag op België ongeveer 45 minuten van het televisie-interview met Monica. Haar boek komt morgen op de markt. In de vs keken 70 miljoen mensen naar het twee uur durende interview van Barbara Walters met Lewinsky - hogere kijkcijfers dan ooit. Ze is twee miljoen schuldig aan advocaten, maar het boek zal tien miljoen opbrengen - the best cock suck ever.

5 maart 1999

Ik blijf me groen en geel ergeren aan de toenemende arrogantie van de vs, waar de hele wereld over zwijgt. Ik vind dit zo walgelijk, ik erger me er dag en nacht aan. Niet aan Den Haag, want die wringen zichzelf de strop om de nek door steeds maar weg te blijven van een regeling. Ik heb het in De Ochtenden bij de avro gezegd en ook meermalen in brieven aan Sillevis Smitt (en vandaag opnieuw): als ik voor 1 maart een fatsoenlijke regeling had gekregen, zou het hele boekje over Beatrix nooit verschijnen. Maar er is niets, dus ik ga door met alle middelen en informatie die ik heb.

Blokker roemt vandaag in de Volkskrant Karel van het Reve als de meest veelzijdige publicist van Nederland. In het land der blinden... Maar weer geen woord over de spionage-activiteiten voor de bvd. Het is verbazingwekkend dat niemand nu schrijft over dat Van het Reve uit Moskou werd gegooid. Max Pam doet een poging - praat over de cia - maar geen scribent in dit land waagt zich aan de vraag welke rotzakken spionnencontacten hadden. Ze schrijven elkaar in dit land de hemel in. Vanavond ontmoette ik in de darkroom Louis Lans (59), die ik 25 jaar geleden in het Vondelpark opviste en mee naar Amerbos nam. Hij was nog best lekker.

6 maart 1999

Wim Verkade belde dat bij Van Eeghen vocht bij de hersenen is weggehaald en het nu weer goed met hem gaat. Het is hem toegewenst.

Mijn brief over de driftbuien van Kok is in Het Parool verschenen.⁹⁴

Onno belde dat Pak Sukrisno om 11:00 uur vanmorgen is ingeslapen. Ik schreef direct een briefje naar mevrouw Sukrisno

94 Het Parool, 6 maart 1999.

[p. 77]

om mijn medeleven te tonen. Pak Sukrisno zou het recht hebben om op een erebegraafplaats in Djakarta begraven te worden.

Mandela komt aanstaande dinsdag in Amsterdam, blijkbaar. Joop van Zijl (en iedereen) zegt Mandéla in plaats van Mandèla, zoals broer Hendrik me leerde dat de correcte uitspraak is.

7 maart 1999

Ik heb van 07:45 uur tot 11:45 uur geschreven en bereikte 21 oktober 1990. Nu ga ik naar Thermos en dan om twee uur met nieuwe energie verder.

Paul Koedijk van het niod bevestigde dat Max van der Stoel de laatste coördinator van Gladio was. Hij was de opvolger van Theo van Lier. Dat is dan de man van wie Wim Kok vindt dat hij de Nobelprijs voor de Vrede verdient. Arendo zei trouwens dat Max samenwoont met een jongeman uit Praag.

Het is weer regen, regen, regen. Afschuwelijk. Prima weer om door te werken. Ik heb zoveel krantenknipsels uit Zuid-Afrika, maar ik kan ze helaas niet allemaal opnemen.

Bij Hanneke Groenteman praten ze over de biografie van W.F. Hermans van Hans van Straten.⁹⁵ Hans speculeert erin waarom Hermans met een rijke vrouw trouwde, en meer van dat soort onzin. Ik koester de illusie dat in mijn geval er al een uitgebreid verslag klaar ligt.

Jeroen Pauw interviewde Henny Huisman, die vertelde het de eerste dagen in de vs heerlijk te vinden om anoniem te zijn, maar na een paar dagen met een bus met Nederlandse toeristen meeging.⁹⁶ ‘Ben je aandachtjunk’, vroeg Jeroen prompt. Dat wordt mij ook wel eens gevraagd, maar ik antwoord altijd dat ik me al verstopt had in Zuid-Afrika, maar dat ze mij daar zo nodig uit moesten latengooien.

Vanavond zapte ik op televisie en werd er een film aangekondigd waar Bill Bast en Paul Huson het scenario voor hadden geschreven. De film ging over killer bees in Californië.⁹⁷ De manier waarop het was gefilmd, was fantastisch.

95 De plantage, VPRO, 17.00 uur. Hans van Straten, Hermans. Zijn tijd, zijn werk, zijn leven. Uitgeverij Aspekt, Soesterberg, 1999.

96 Kwestie van kiezen, RTL4, 22.55 uur.

97 Deadly Invasion: The Killer Bee Nightmare, 21.05 uur, Veronica.

8 maart 1999

Ik faxte Ellen een lijstje toe met personen die nu verhoord zouden moeten worden: Van Mierlo, de ambassadeurs Hoekman en Van Buuren, Klaas Jan Hindriks en Ton Neelissen. Meteen

[p. 78]

belde Ellen: ‘Van Mierlo liegt toch.’ Maar ja, wat betekent dat? Iedereen liegt.

Iedere zichzelf respecterende ouwehoer schijnt het met zijn beroepseer te vereenzelvigen om over de dood van Karel van het Reve te schrijven. Absurd, maar goed, zo gaat het nu eenmaal. Ik heb vandaag november 1990 bereikt. Ik ben bijna bij ‘Gladio’.

9 maart 1999

Trein naar Tilburg via Utrecht

Eduard belde gisteren dat hij niet naar Memphis, maar naar Tel Aviv was geweest. Hij zou vanuit Memphis Mora bellen of ik bij haar twee dagen kon logeren in Miami, maar daar zei hij verder niets over. Jammer, ik geloofde hem dus niet.

Ik ben onderweg naar Tilburg waar iemand van de School voor Journalistiek me gaat interviewen in een boekhandel.

Tilburg

Ik liep me kapot om de boekwinkel te vinden waar ik moest zijn. De boekhandel had maar een kleine selectie over psychologie, waaronder een boek over cognitieve psychologie, en geen enkele over de geest, het denkvermogen zelf. Holland anno 2000. Het hele gebeuren zelf vond ik een kleine ramp. Ze gaven me twee boekjes van Frénk van der Linden, die daar in november was geweest, 28 gulden voor de trein en een fooi van 450 gulden; schandelijk eigenlijk, voor twee uur lezing en een halve dag reistijd. Peter van Noppen stond blijkbaar om twaalf uur op het station, maar omdat hij me dat nooit had bevestigd, heb ik niet naar hem gezocht. Hij ging me interviewen, maar dat deed hij dermate lullig dat het niet te doen was. Hij stelde vragen als: ‘Wat vond u van het huwelijk van Maurits en Marilène?’, en ‘Lijkt u op uw vader of uw moeder?’ Ik heb niet onder stoelen of banken gestoken dit belachelijke vragen te vinden waarop een student vroeg waarom ik geen respect voor de interviewer toonde. Het werd een hopeloze middag. Ik liet nog een stukje uit het gesprek met Hagens zien, maar het mocht allemaal niet baten.

Paul de Ridder was er ook. Hij had een idioot omslag bij zich: rood wit blauw met een foto van mijn goede vriendin Beatrix. Ik liet er geen twijfel over bestaan dat ik alleen blauw wilde met oranje letters. Eigenlijk vond ik ook de foto te groot. De ontwerper was wel creatief geweest, maar ik ben benieuwd wat ze met mijn tekst gedaan hebben. Ik ben meteen met lezen begonnen.

[p. 79]

Paul vertelde ook nog dat de Belastingdienst meteen een ton op tafel wilde hebben, die hij teruggestort zal krijgen als de Belastingdienst geen gelijk krijgt. Pure Gestapo-methoden; maar ik zal ze krijgen.

Westerkade

Ik wist dat ik Peter moest bellen. Hij had de video's van de laatste tv-optredens ontvangen, en eveneens de thee en tandpasta die ik voor hem aan Christo had meegegeven. Peter zei dat hij aan het lezen was, wat me als muziek in de oren klinkt. Diabolo stond op het antwoordapparaat, en terwijl ik het afluisterde, belde ook Toon Quarles. Maandenlang hoor je niets, van niemand, en dan ineens allemaal tegelijk.

10 maart 1999

Ik heb de zetproef van Mijn vriendin Beatrix gelezen, maar het slot bevalt me niet. Er moet een staart aan, misschien een oproep aan Beatrix. Paul maakte enkele rare schuivers, maar ook veel prima kleine verbeteringen. Ik stuur hem al vast 70 pagina's voor akkoord terug.

Als ik aan mijn trip naar Tilburg van gisteren terugdenk, kom ik toch tot de conclusie dat ‘mindere’ journalisten (Michel Simons, Peter van Noppen, Ton Neelissen) op scholen voor journalistiek gedumpt worden om de eerstejaars het vak bij te brengen. Verder vernam ik er dat de Staat de opleiding 40.000 gulden per student betaalt, maar als hij wegloopt of blijft zitten komt er een boete voor de school!

Eduard telefoneerde dat hij met Mora Henskens had gebeld en dat de vlag uitging. Ik mag bij haar logeren. Het is wel drieënhalf uur met de bus, en dat wil ik wel doen, maar ik denk dat ik haar toch eerst zelf nog bel. Sorry Eduard, maar mijn achterdocht is te groot.

Ik hoorde op Radio 1 dat je via Nederlandse reisbureaus reizen kunt boeken om op grizzlyberen te jagen in Canada - alles inclusief - en de jagers mogen de huid en klauwen meenemen. Het dier dreigt uit te sterven. Totaal onbegrijpelijk dat er in dit land - met alle educatie, voorlichting en ‘grote geesten’ - nog mensen zijn die zich willen laten fotograferen bij een dode beer. Ze staan er breed lachend op, als overwinnaars, terwijl ze schieten met een telescopisch geweer, veilig vanuit een houten jaagtoren.

Ik heb intens gewerkt, en zit nu aan het slot te denken van Mijn vriendin Beatrix. Ben er moe van geworden. In de voorbeschouwing op tv op het staatsbezoek van Nelson

[p. 80]

Mandela zitten onder andere Sietse Bosgra, Coen Stork en Conny Braam.⁹⁸ Ook Pronk, die weer onzin praat, zit er. De idioot Karel Roskam zegt dat het anc de meerderheid moet krijgen omdat zij eerst de rommel van de apartheid moeten opruimen. Braam vindt natuurlijk ook dat alle macht naar het anc moet.

Als je je leven bouwt op eerlijkheid, kan je niet door elkaar geschud worden, zegt Jacqueline Bisset, die door Stephan Sanders geinterviewd wordt bij de Humanistische omroep.⁹⁹ Ik vertrouw haar niet. Sanders vertrouw ik evenmin. Ik zag hem laatst in Thermos nog. Ik vertrouw niemand meer.

98 Nelson Mandela in Nederland, 10 maart 1999, 21:00 uur, NOS, Nederland 2.

99 Lonely at the top: de rijkdom van eenzaamheid, 10 maart 1999, 22:39 uur, Human, Nederland 1.

11 maart 1999

Het is stralend weer, voor zo lang als het duurt. Dus Mandela's aankomst kan vandaag zonder paraplu's plaatsvinden.

Die hele Bijlmerenquête is een farce, door parlementsleden uitgevoerd die niet weten hoe te ondervragen. Hanja Maij-Weggen - de stoere en zakelijke - barstte tijdens de verhoren in tranen uit.¹⁰⁰ Dat was pijnlijk om te zien.

Beatrix zoende Mandela tweemaal bij aankomst. Hem haalde ze af, maar De Klerk niet. Hij krijgt eredoctoraten van Nyenrode en Leiden! Naast hem zijn Wilhelmina en Churchill de enigen die een eredoctoraat in Leiden hebben gekregen. Kun je nagaan.

Bernhard ontmoette Mandela apart op het paleis.

Ik vind niet dat er vier foto's van Maij-Weggen op de voorpagina van nrc Handelsblad horen te prijken, omdat ze in huilen uitbarstte. Zoiets doe je niet.

Bill Clinton heeft excuses gemaakt voor de rol die de vs hebben gespeeld in de 36 jaar durende burgeroorlog in Guatemala.¹⁰¹ Dat excuus kan Clinton nu makkelijk maken nadat de cia de patriotten heeft afgeslacht, zodat nu de pro-vs regimes op hun plaats zitten.

100 Redactie: Hanja Maij-Weggen was minister van Verkeer en Waterstaat ten tijde van de Bijlmerramp.

101 NRC Handelsblad, 11 maart 1999.

12 maart 1999

Mandela heeft prins Claus de hoogste Zuid-Afrikaanse onderscheiding (Order of Good Hope/Orde van de Goeie Hoop) gegeven voor alles wat hij voor Afrika heeft gedaan. Doet me denken

[p. 81]

aan mijn suggestie aan Pik Botha in 1990 om Claus uit te nodigen naar Zuid-Afrika.

Alatas heeft in New York een vreemde uitspraak gedaan. Hij betoogde daar dat als Oost-Timor vrij wil, men hen die keuze moet laten maken. Maar dit betekent dat Ambon, Atjeh en Irian Jaya hier wel eens misbruik van kunnen gaan maken door ook autonomie te eisen, terwijl zij destijds wel tot Nederlands-Indië behoorden.

Ik ben bij Memoires 1990-C aanbeland bij de dag waarop ik voor het eerst over Gladio vernam.¹⁰² Nu ik mijn aantekeningen hierover opnieuw lees, raak ik ervan overtuigd dat de vs elders in de wereld, zelfs in de ussr, vergelijkbare netwerken hebben opgezet en georganiseerd.

Toen ik terugkwam van de fietsenmaker stond Peter op het antwoordapparaat. Hij zwom vanwege de hitte 's nachts in zijn bed. Ik vroeg hem of hij geen ventilator had, maar die was stuk. Dat is Edwin ten voeten uit, die denkt alleen maar aan zichzelf, want hij vindt een ventilator nooit nodig. Dat bewijst hij steeds weer. Peter vertelde dat hij een ticket had geboekt voor eind april, goddank. Ik hoop dat hij daarna nooit meer terug zal keren naar Zuid-Afrika.

Toen ik hem vertelde over de Mandela-rage hier zei hij: ‘Don't make me vomit.’ En zo is het ook. Ik zei tegen Robert Portier van rtl5 dat Mandela dan wel vrede heeft kunnen bereiken, maar dat dit hem niet gelukt zou zijn zonder Viljoen en De Klerk.

Paul zegt dat hij het boek op tijd gereed heeft. Het zal me benieuwen.

Ik had een uitgebreid gesprek met Ellen. Ze was tegen een verhoor van ambassadeur Hoekman, want dat zou in het voordeel van Buitenlandse Zaken zijn. Ik probeerde haar duidelijk te maken dat we hem moesten horen om duidelijk te krijgen of ik in Suriname anti-Nederlands bezig was.

102 12 November 1990.

13 maart 1999

Het feit dat drie Oost-Europese landen (Tsjechië, Polen en Hongarije) sinds gisteren ook in de navo zitten en dat de show rond die toetreding in Missouri plaatsvond - en niet in Brussel - onderstreept andermaal dat Europa zich door de klootzakken in Washington de kaas van het brood laat eten.¹⁰³ ‘A good day’, schrijven ze dan. Integendeel, het is het begin van een vreselijke ramp.

103 International Herald Tribune, 13 maart 1999.

[p. 82]

Er kwam een briefje van Sillevis Smitt. Het ging niet goed met zijn vrouw, dus hij had weinig tijd gehad voor andere dingen. Verder kon hij voorlopig geen contact met mij onderhouden, zolang wij in de rechtszaal nog tegenover elkaar stonden.¹⁰⁴

Fotograaf Paul Huf wordt 75 jaar. Op televisie wordt hem gevraagd: ‘Bent u de Rembrandt van de fotografen?’

‘Meer een Vermeer.’

‘Hebt u ooit een slechte foto gemaakt?’

‘Nee, Karel Appel kan ook geen slechte schilderijen meer maken.’

Ik heb Mijn vriendin Beatrix tot pagina 70 nog een keer gelezen, en dit deel moet nu maar zo. Ik werk nog aan de laatste twee pagina's en een acceptabel slot.

104 Brief d.d.12 maart 1999.

14 maart 1999

Hubert Smeets en Henk van Hoorn stonden helemaal het navo-standpunt voor in gesprek met de zaakgelastigde van de Joegoslavische ambassade, Vladimir Novakovic, die Milošević verdedigde. Onbegrijpelijk wat Smeets hier allemaal zei. Niemand sprak over de Gladio-methoden van de vs, waarmee ze de rotzooi vanuit Albanië aanzwengelden. Smeets: ‘U voert een achterhoedegevecht, u verliest het weer.’ Ik begrijp niet dat ‘onze journalistiek’ nog altijd zo in elkaar zit dat alleen de bruikbaren aan het woord komen in Buitenhof.

Denk dat nu het slot van mijn boekje zin maakt.

Wouter zou vandaag komen met de tweede 5.000 gulden, en hij zou me interviewen, maar ik heb hem niet gezien.

15 maart 1999

Ik stond om 05:00 uur op met allerlei ideeën voor de achterflap en de laatste pagina's.

Wouter kwam gisteravond nog heel laat, maar had niet de toegezegde 5.000 gulden meegebracht.

Om 16:30 uur kwam Ellen langs die meteen commentaar had op de bende die het was in mijn studio. Ik negeerde haar opmerking en vond dat ze er slecht uitzag. Ze overtuigde me er echter van dat Van Mierlo, Van Buuren en Hoekman op dit moment een te groot risico zijn, wat in het voordeel van Den Hertog zou kunnen zijn.

16 maart 1999

Tot mijn grote verrassing kwam er een fax van Peter om mij

[p. 83]

een fijne vakantie te wensen.¹⁰⁵ Hij is blij met al de knipsels die ik hem stuurde, waar hij steeds weer iets interessants in vindt. De laatste pagina's en wijzigingen voor Mijn vriendin Beatrix zijn gereed en gekopieerd. Ik ben nooit honderd procent tevreden, maar zo is het goed. Nu doe ik niets meer tot Pasen, behalve lezen en ontspannen. Het wachten is nu op Paul, die niet de hebbelijkheid heeft te laten weten wanneer hij komt. Paul arriveerde te langen leste om 14:15 uur met de laatste zetproef, maar was de omslag van het boek vergeten. Ik geloofde hem absoluut niet, en had de grootste moeite me in te houden. De foto's waren lelijk en de annex van MillenniuM is onleesbaar geworden. Eigenlijk had ik hem het liefste weggestuurd, maar ik won tijd door over de foto's te praten, waardoor ik wel een beetje bij trok. Paul vertelde zich ernstige zorgen te maken over de problemen met de Belastingdienst, die nog steeds niet opgelost zijn.

Paul vroeg me tussen neus en lippen of ik wist dat Frits Salomonson betrokken was geweest bij witwaspraktijken voor drugsgelden, en sm-sessies in een pand dat hij huurde aan de Keizersgracht 499 had georganiseerd.¹⁰⁶ Ik geloof er niets van en al zou het zo zijn, dan kan het me niets schelen.

Aan het einde van ons gesprek zei Paul: ‘En toch vind ik het jammer van die voet op de rem...’ Hij begrijpt nog steeds niet waarom ik de brieven van Buringh Boekhoudt niet meer heb gebruikt in Mijn vriendin Beatrix. Waarom snapt hij dat nou niet? Uiteindelijk gingen we goed uit elkaar, maar ik kan dit amateurisme nauwelijks aan.

Ik moet mezelf ontzien - ik voel het in mijn hoofd. Het is de stress waar Overbeke me voor waarschuwde. Ik moet voorzichtig zijn. Ik denk altijd aan wat Piet Schaepman is overkomen.

Nu het ei van het boek is gelegd, wil ik er niet meer over denken. Bovendien heb ik alle kladmanuscripten weggegooid - het was hier een compleet pakhuis!

Ellen belt weer regelmatig.¹⁰⁷

Er kwam een aardige brief van Jono, die mij graag ontvangt als ik in de vs ben, maar een drukke agenda heeft. Hij was ervan uitgegaan dat ik in mei zou komen. Zijn handschrift is weer als jaren geleden.

105 Fax d.d. 15 maart 1999.

106 Redactie: De TextLite-affaire, en de zaak Houben/Sietsema versus Salomonson.

107 Redactie: Vermoedelijk over de brief van Pieter Broertjes en Hans Verploeg aan de Voorzitter van de Vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken die vandaag verstuurd werd, en waarvoor zij het concept had geleverd. Zie ook bijlage 18.

[p. 84]

Ik moet kalm zijn. Het is goed dat ik wegga.

De chronische desinformatie op televisie is eigenlijk niet te geloven. Een serie over Suriname op Netwerk is werkelijk dramatisch slecht.¹⁰⁸ Van Mierlo en Sorgdrager worden zwartgemaakt terwijl zij niet eens weten hoe het zit.

108 Netwerk, AVRO 20.30 uur. Laatste deel van een driedelige serie over het Nederlandse kabinetsbeleid jegens Desi Bouterse.

17 maart 1999

Ik heb een infectie aan mijn neus en voel me niet super.

Het Hooggerechtshof in de vs heeft uitgesproken dat Oliver Stone aangeklaagd kan worden voor misdaden die geïnspireerd zijn op zijn film Natural Born Killers.¹⁰⁹ Ze willen hem gewoon pakken als wraak voor zijn film jfk.

Ik moest voor de derde maal Marcel van Lingen van Het Parool bellen voor de 400 gulden die ik nog krijg voor een geleverd artikel.

Ik was vanmiddag bij Studievereniging Machiavelli waar ik een lezing hield. Vischjager was er ook. Hij had 40 studenten geteld en merkte op: ‘Zie je nu dat er geen docenten komen.’ Bij de lezing van Jan Blokker was dit wel het geval geweest. Dat verrast me niet. Er was slechts één student die wist wat Gladio was. Maar al met al was het best aardig vanmiddag. Wouter Kok was er ook. Ik praatte anderhalf uur, wat prima ging, en Wouter maakte aantekeningen. Ik bood hem nasi goreng aan.

De Oostenrijkse schrijver Peter Handke zegt dat geen enkel ander volk deze eeuw heeft moeten doormaken wat de Serviërs de laatste acht jaar is aangedaan. ‘Mijn plaats is in Servië als de navo-misdadigers met bommen gaan smijten.’¹¹⁰ Wij hebben geen schrijvers die een dergelijke verklaring durven uitgeven. Natuurlijk is de navo misdadig bezig. Ik legde vanmiddag bij Machiavelli nog omstandig uit dat we los moeten komen van de vs, al vonden de studenten een andere politieke orde nog moeilijk te begrijpen.

Nog zo'n lekkere affaire. Dominee Boesak, de grote strijder van het anc voor vrede en tegen apartheid stak ruim 300.000 gulden in eigen zak wat bestemd was voor hulp aan kinderen in Zuid-Afrika.¹¹¹ Ik herinner me nog hoe ik weggehoond werd toen ik bij Sonja in december 1986 aangaf dat Boesak geen nationale held was, zoals het grootste gedeelte van Neder-

109 Time, 22 maart 1999.

110 NRC Handelsblad, 17 maart 1999.

111 Idem.

[p. 85]

land dacht op dat moment. Ik zou Sonja Barend hierover moeten schrijven, maar het is boter aan de galg gesmeerd.

18 maart 1999

12:00 uur, trein naar Schiphol

Mulisch prijkte in kleur op de voorpagina van Trouw, en is er trots op dat hij een handje mocht geven aan de Paus met kardinaal Simonis aan zijn zijde.

Ik krijg er nu wel zin in om westwaards te vliegen naar de Sunshine State. Ik reis bovendien lekker licht met alleen handbagage.

Schiphol

Het is niet te geloven: ik reis Businessclass helemaal tot Miami, waar ik me zeer dankbaar voor voel.

Ik heb eindelijk weer tijd om de nodige knipsels te lezen.

01:30 uur, Nederlandse tijd, Detroit-Miami

Het is een lange reis. De tussenstop in Detroit bracht me met een klap terug in de Amerikaanse samenleving, waarin junkfood wordt geserveerd op het vliegveld. Iedereen eet die troep.

Ik moet het laatste stuk nu toch in de staart zitten, waar je als sardientjes naast elkaar gepropt zit. Ik hoop dat het veilig is, maar drie uur zal wel goed gaan. Ik ben al vijftien uur onderweg en snak naar een bed. Wat ben ik begonnen?!

In geen enkel land ter wereld hoor je zulk idioot geklets als hier. De schreeuwende stewardessen zeggen alles.