Logo DBNL
Memoires 1999-B (2021)

Memoires 1999-B

(2021)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

28 september 1999

Ik faxte Nicolaï (en stuurde in het geheim een kopie ervan naar Lakeman) dat ik het absoluut niet eens ben met hun beleid om Ellen alleen naar Houtzagers te sturen. Dit was tegen alle afspraken en stel je voor dat Den Hertog ineens binnenstapt, waar ze al een jaar keet mee heeft. Daar is Ellen nooit tegen opgewassen. Bovendien is er geen enkel overleg vooraf geweest met mij over wat zij daar gaat zeggen.

Ed belde om 10:30 uur vanmorgen, net toen Gino vertrok. Gino was rond middernacht gearriveerd, en zag direct een nieuw geel ski-jack, maar ik hield me van de domme. Vanmorgen zag hij mijn nieuwe sneakers en had er meteen weer een aan. Maar nee, geen grappen meer.

Wiegel zal me op 12 oktober om 15:30 uur in de Eerste Kamer ontvangen.

Ik moet nog een lawine aan post wegwerken. Quirine Hattink en Nellie Hazeu reageerden op Het zwarte schaap met lieve woorden. Ik heb hen beiden geantwoord.110 Er lag ook een brief van Omar Dhani, die nog enkele opmerkingen had over mijn pamflet over de verkiezingen in Indonesië.111 Sukma schreef me haar gedachten over de heroïek van een grote generaal, die zelfmoord zou moeten plegen als hij de oorlog verloren heeft, zoals de Japanse generaals deden in de Tweede Wereldoorlog. Maar aangezien Suharto dat niet van plan lijkt te zijn, verdient hij volgens Sukma niet langer als ‘de grote generaal’ gezien te worden.112 Ook een bedachtzame brief van Foudraine. En ambassadeur Kadarisman had me geschreven of ik vanavond wilde langskomen, maar daarvoor heb ik nog steeds een te grote jetlag.

Nicolaï belde rond 16:00 uur. Hij had niet begrepen dat ik Ellen niet bij Houtzagers wilde hebben. Houtzagers had haar uitgenodigd als reactie op onze brief, zei hij. Waarom? Want dat vind ik op zichzelf al verdacht. Maar Nicolaï zei dat ik het slechts als een verkenning moest zien, met als doel arbitrage.

29 september 1999

Ik sliep van middernacht tot 09:45 uur, wat ongelooflijk is, zonder slaappillen.

Het is eigenlijk te gek voor woorden dat Nicolaï nog steeds Het zwarte schaap niet heeft gezien, terwijl Lakeman er speciaal voor naar iemand toeging omdat hij geen tv heeft.

Een dame uit Drachten had naar Struwe gebeld: ‘Ik vind hem zo sympathiek, ik wil hem geld sturen, maar anoniem.’

Ik schreef Omar Dhani dat zijn opmerkingen over enkele omissies in het pamflet net op tijd kwamen om nog mee te nemen in het manuscript, voordat het naar de drukker ging. Ik beloofde hem mijn best te doen hem twintig exemplaren toe te sturen

Erik van Onna van de vara stuurde me een stapel brieven. In zijn begeleidend briefje schreef hij: ‘Bij het ordenen van spullen kwam ik nog enkele brieven tegen die niet aan mij behoren. Ik dacht bij mijzelf: die stuur ik Willem Oltmans toe.’ De brieven waren nota bene uitdrukkelijk aan mij geadresseerd. Bovendien waren ze allemaal geopend. Zeer onbeschoft. Ik heb Rens Broekhuis gebeld om mijn beklag te doen.

Pieter Lakeman stond op het antwoordapparaat. Ellen had hem gebeld. Zij heeft Lakeman dus eerder gebeld dan mij. Even later belde ze mij en bevestigde dat ze Lakeman had gebeld.

‘Dat wil ik helemaal niet. Je hebt mij nog niet eens gemeld wat er gisteren is besproken,’ zei ik haar.

‘Ik ben je een brief aan het schrijven,’ zei ze.

Ik belde Pieter om uit te vissen wat er gaande was. Ellen wil met Nicolaï, hem en mij de arbitrage bespreken, zei hij. ‘Ik heb het afgehouden en gedaan alsof ik van arbitrage geen verstand heb en ook niets weet van jouw mogelijke arbitrage.’ Hij zei dat hij niet wil dat Ellen rondbazuint dat hij mijn arbiter gaat worden. Hij heeft me steeds gewaarschuwd daar niets over te zeggen, pas als het zover is. Daarom leidde hij Ellen om de tuin, omdat Ellen weer soleert. Dat kan zo niet doorgaan. Ik zal Peter Nicolaï opnieuw benaderen.

Vanavond moest ik in de show van Raoul Heertje in café Toomler verschijnen en dat is me niet meegevallen. In stromende regen ging ik op de fiets om, daar aangekomen, eerst te moeten luisteren naar Paul Biegel (74) - een schrijver van kinderboeken - die tot overmaat van ramp nog een verhaal over Mol en Krol ging voorlezen. Dan waren er liedjes en grappen over reclames, op aangeven van het publiek. En wat me werkelijk frappeerde, was de extreme platvloersheid van de grappen en grollen en van de teksten van de liedjes. Het overwe-

gend jonge publiek vond het allemaal zeer ‘leuk’. Eigenlijk verbaasde het me dat Raoul toch weer begon over of ik het geen ramp vond niet serieus te worden genomen. ‘Nee,’ antwoordde ik, ‘Ik heb geleerd waarde te hechten aan de eigen mind, dus ik weet dat ik integer heb gehandeld, en wat men denkt of zegt interesseert me niet, want meestal weten ze niet waarover ze praten.’ De vragen waarom ik voor Claus ben opgekomen en waarom ik naar het Witte Huis ging om Nieuw-Guinea te redden, toonden het niveau. Maar goed, het zit er weer op.

30 september 1999

Ik werd wakker om 09:30 uur (viel rond 02:00 uur in slaap) en wist dat de staart van de brochure anders moest. Ik faxte meteen een nieuwe tekst over Primakovs ‘strategic triangle’.

Gisteren kreeg ik van Ellen nog de brief over haar bezoek aan Houtzagers en dat ze had besproken dat voor mij alleen een bindende arbitrage nog een optie was.113 Ik heb haar vanochtend een fax gestuurd ter verduidelijking, want opnieuw heb ik de indruk dat zij op eigen houtje en tegen de instructie in opereert.114 Ze belde me direct op met alleen de mededeling dat ik om twaalf uur een fax zou ontvangen en daarna hing ze op.

Paul belde over het nieuwe einde. Hij vond het verrassend en had het al aangepast. Ik vertelde Paul dat Ellen niet meer te hanteren was en vertelde over het telefoontje van vanochtend. Ze voelt het permanent niet meer aan.

Om 13.00 uur faxte Ellen haar reactie op mijn brief.115 Ze begon met het bericht dat Van Aartsen instemt met arbitrage, dit had hij vanmorgen in een persoonlijk onderhoud aan Hans Verploeg en Ron Abram meegedeeld. Er is een brief van de minister onderweg naar Kamerlid Koenders, die zich de laatste tijd hiervoor heeft ingespannen. Verploeg gaat me er vandaag nog over bellen. Over Houtzagers schreef ze dat hij op 22 september om een confraterneel overleg had gevraagd om de voortgang van de procedure te bespreken. Ik belde Paul de Ridder terug om hem van dit nieuws op de hoogte te stellen. Lakeman nam niet op. Paul stelde voor dat ik Wiegel vraag in de arbitrage te gaan, of hem er op zijn minst over te polsen. Ik wilde na het bericht van zojuist al niet meer gaan.

Verploeg belde even later. Koenders en de Kamercommissie, door hem en Broertjes aangezwengeld, hebben het voor elkaar gekregen. ‘Ja, en een brief van professor Van Dantzig,’ voegde ik hem toe. Ik vroeg of Het zwarte schaap ook geholpen had. Hij dacht van wel.

Toen ik Florrie Rost van Tonningen noemde, zei Verploeg: ‘Zij houdt eraan vast dat de Holocaust nooit is geweest. Zij behoort geëxecuteerd te worden!’

‘Je lijkt Bernhard wel,’ antwoordde ik. ‘Zorg maar dat je niet in een Lockheedje belandt.’

‘Zij misbruikt je, je bent veel te goed geweest.’

‘Nee Hans, die dame heeft nooit een vlieg geschaad, ze mag van mij kletsen wat ze wil. Ze is op weg naar de negentig jaar!’ Over invloed op De Journalist zei hij: ‘Ik ben alleen maar de uitgever.’ Ik faxte na dit gesprek Piet Hagen en vroeg hem groot opgemaakt aandacht te schenken aan de instemming van Van Aartsen met arbitrage, net zoals hij op 20 augustus had gedaan, toen hij groot opgemaakt beweerde dat de minister geen arbitrage wilde.

Ik belde Ellen om Lakeman niet te benaderen. Daarna belde ik Rens Broekhuis om hem te vertellen van de invloed van Het zwarte schaap. Broekhuis zei dat het succes van Het zwarte schaap volledig komt door mijn eigen optreden.

Ik schreef brieven aan Megawati, Santo, Sukma, Diarto en Omar Dhani. Ik schreef ook Alatas dat hij door zou moeten gaan en Megawati en Wiranto op weg moet helpen met Primakovs strategic triangle-concept.

Ik belde vervolgens het anp om het akkoord van Van Aartsen door te geven, maar Barenda Grutterink was wandelen dus ik gaf sectie binnenland het onderwerp. Daarna belde ik Ramdharie, die me weer razend kreeg met stomme vragen als: ‘Wat is Het zwarte schaap?’ Ik kon helaas het telefoonnummer van de gpd niet vinden dus nu hang ik al tien minuten aan de lijn met het Haarlems Dagblad, waar ze het telefoonnummer van Frisart voor me aan het zoeken zijn. De man die het nummer zou achterhalen, ging echter gewoon in lucht op.

Al snel belde de vara voor MiddagEditie. Ze komen morgen om 09:30 uur een korte reactie op het bericht dat Van Aartsen instemt met arbitrage opnemen.

Wim Verkade belde dat op het nos-journaal al te zien was dat Van Aartsen meewerkt aan arbitrage. Toch goed dat ik het anp heb gebeld.

Ik belde vanmiddag Van Dantzig, die denkt dat zijn brief aan Van Aartsen de doorslag gaf. Ellen denkt dat zij, Koenders dat

hij, Verploeg, Broertjes en Abram dat zij..., maar wie weet heeft Sillevis Smitt en mijn dreiging van publicatie van de 500 pagina's aan brieven van Buring Boekhoudt ook nog geholpen. Wie zal het ooit weten? Ik belde Peter er kort over op, die blij voor me was. Edwin zei dat hij Het zwarte schaap echt geweldig vond.

Ik vond het wel vreemd dat Barenda mij eind van de middag nog belde dat Verploeg haar had gezegd: ‘Ja, Van Aartsen heeft gezegd dat hij denkt in termen van arbitrage.’ Dat is toch weer anders dan de fax van Pasman aan mij.

21:00 uur

Eindelijk seks gehad. Zodra ik een lekkere Amerikaan in mijn vingers krijg, werkt het prima.

1 oktober 1999

Ik zag gisteren een interview van Luc Sala met Herbert Curiël - die nu toch een beetje een ingezakte oude kerel is - maar hij had nog zeer herkenbare trekjes.116 Hij deed me terugdenken aan de tijd met Marguerite van Erven Dorens.

Ik belde Foudraine om hem te overtuigen toch een interview te doen voor Kleurnet. Hij moest even nadenken. Pour se rendre intéressant, zei Inez Röell dan altijd. Hij doet het, maar wil dat ik eerst zijn boek helemaal lees. Ik zal de ontmoeting regelen en in tegenstelling tot hem zal ik geen eigen stokpaardjes berijden.



illustratie

De lul Ramdharie schrijft altijd weer dezelfde onzin. ‘(...)omdat hij ruim dertig jaar lang zou zijn gedwarsboomd...’ - ruim dertig jaar!117 Het is 46 jaar!

Een meisje van de nps118 was hier al om 08:50 uur (in plaats van de afgesproken 09:30 uur) om mijn reactie te filmen op het besluit van minister Van Aartsen. Ik bedankte Ad Melkert en Bert Koenders en zei dat Ellen Pasman het zover had gekregen. ‘Je hebt er blijkbaar een dame voor nodig.’ Ik zei ook dat Van Aartsen blijkbaar de kracht had om de saboterende ambtenaren te overrulen.

MiddagEditie opende met mij, maar mijn opmerking over Ellen is eruit geknipt. Waarom hebben ze dit gedaan? Maar om 16:00 uur zit ik bij Catherine Keyl, dus zal ik zorgen dat ik haar daar vernoem. Trouwens, ze hebben Melkert en Koenders er ook uitgehaald, maar Van Aartsen die zich niet langer door topambtenaren laat belazeren erin gelaten.

Ik sprak 8,5 minuten met Catherine Keyl, wat best aardig was, maar lang genoeg.119 Nu heb ik Ellen wel genoemd, maar ben ik Koenders vergeten. Ik heb meteen de vloer aangeveegd met Ramdharie met zijn geklets over ‘naar zijn zeggen gesaboteerd door BuZa.’

19:00 uur

Ik heb aan de telefoon veel gelachen met ambassadeur Kadarisman. Ik ga hem snel zien. Hij wil meer informatie, dus ik zal hem de Kamerstukken over Indonesië sturen die Koenders mij heeft gestuurd.

nrc Handelsblad had natuurlijk niets over de arbitrage.

In de vs werken als gewoonlijk de machtscentra langs elkaar heen. Veiligheidsadviseur van Clinton, Sandy Berger zei dat de Amerikaanse regering tegen de onafhankelijkheid van Kosovo is, maar die ook niet uitsluit als oplossing voor het conflict. Tegelijk zegt hij dat de vs niet over de toekomst van Kosovo gaan.120 De onafhankelijkheid is vanaf het eerste uur in het geheim aan het uçk toegezegd, dat kan je op je vingers natellen. Ik liet Paul doorschemeren mezelf voor de arbitrage te zullen aanwijzen met Hans Wiegel als voorzitter. Het zou de stunt van de eeuw zijn. Hij vroeg zich af of zo'n constructie wel kan. Lakeman belde of er na het nieuws van gisteren nog ontwikkelingen waren, maar ik zei dat er nog niets gebeurd was. Hij

had het stukje in de Volkskrant gelezen. Ik liet doorschemeren zelf de arbitrage te willen gaan doen. Waarom zou Pieter er nu zo achteraan zitten?

2 oktober 1999

Hendrik Jan Schoo vertrekt als hoofdredacteur van Elsevier en wordt adjunct-hoofdredacteur bij de Volkskrant.121 Arendo heeft er dus voor gezorgd dat die klootzak is vertrokken. Opgeruimd staat netjes.

Ik twijfel veel of ik wel of niet naar Peter in Hilbrow zal gaan. Ik ben niet overtuigd en geloof niet dat hij nu (als in Tilburg) om 10:00 uur opstaat en een gezond ritme heeft. Misschien drinkt en rookt hij minder, maar hij is in de verkeerde handen en wanneer zal hij zich daaruit losmaken?

Peter is zeker weten terug in de gekte van Hillbrow. Om 15:00 uur stond het antwoordapparaat aan. En ook om 17:00 uur kreeg ik het antwoordapparaat. Ik vertrouw het niet, en ga het aan hem schrijven. Zo ga ik helemaal niet naar Hillbrow. Niet weer naar die ellende.

22:15 uur

Op de fiets terug naar huis van de opname voor vips, waar de woning van Alain Delon en zijn partner Rosalie van Breemen in Aerdenhout centraal stond, was ik in gedachten zeer met Peter bezig, en ik bedacht hoe ik hem mijn ongerustheid over hoe hij leeft moet schrijven. Op de Westerkade teruggekeerd om 22:05 uur luisterde ik mijn antwoordapparaat af. Eerst kwam er een bericht van Hashram Zainoeddhin, van 18:00 uur. Toen een bericht van Peter van 22:00 uur: ‘All is dandy here.’ Ik belde hem meteen op en zei dat ik een droom had gehad, waarover ik zou schrijven. Het is toch heel opmerkelijk hoe we tegelijkertijd - hij daar, ik hier - met elkaar bezig zijn. Hij zei dat in het volgende blok nu een sauna zat, zijn manier om te zeggen dat ik naar Hillbrow moet komen.

Op tv werd in een film een baby geboren. Je zag het kind er letterlijk uitkomen - ik wendde me geschrokken af. Ik realiseerde me echter wat vrouwen - en dus ook mam - door moeten maken en dat eigenlijk aan kinderen van zes getoond moet worden op school wat er heeft plaatsgevonden om het leven mogelijk te maken, van neuken tot en met het ter wereld brengen. In plaats van alles als het mysterie van het leven te blijven voorstellen, zoals de methode was toen ik jong was.

3 oktober 1999

Het ultimatum aan Sillevis Smitt is bijna klaar om te versturen. Ik heb mijn redenen nogmaals uitgelegd en heb benadrukt dat ik de brieven van Buringh Boekhoudt die ik in New York heb opgehaald zal publiceren als de Staat in de arbitrage de schadeberekening beperkt tot 1980, terwijl het dwarsbomen door de Staat doorgaat tot op de dag van vandaag.

Toen ik in New York was, kocht ik The Nation waarin heel scherp staat beschreven hoe legitiem de roep om onafhankelijkheid van Oost-Timor is. In tegenstelling tot wat overal wordt beweerd, komt het geweld in Oost-Timor niet van zelfstandig opererende rebellen, maar is het vanuit de militaire top aangestuurd. Wiranto kan het direct een halt toeroepen, schrijft het blad. ‘What perverse sense of caution, misplaced geopolitical logic or misguided concern for Indonesian stability prevented it from making it clear to the Indonesian military much earlier that the un Security Council meant business?’122 Verder komt het blad met een heldere analyse dat de vs, het imf en de Wereldbank zonder schaamte hebben meegedaan aan het wegsluizen van Sovjetkapitaal naar het Westen, met als gevolg dat een groot deel van de Russische bevolking in armoede is vervallen.123

Ik schreef Katrina vanden Heuvel124 een briefje dat ik Stephen Cohens artikelen over Rusland volg zoveel ik kan, en dat ik het vaak met hem eens ben. Ook schreef ik dat ik denk dat de cia aanstuurt op het uiteenvallen van Indonesië, en dat ik verwacht dat dit binnen twee jaar zal gebeuren als Megawati de scepter zal gaan zwaaien.

Het probleem met het schrijven van het Memoires-manuscript over 1991 is dat mijn studio te vol is komen te staan met materiaal. Dat zou eerst allemaal gesorteerd moeten worden, wil ik er ooit uitkomen. Het is een pakhuis geworden waarbij ik door de bomen het bos niet meer zie.

4 oktober 1999

Mijn ultimatum aan Sillevis Smitt heb ik op de post gedaan, met een kopie alleen aan Paul.125

De ncrv belde weer of ik toch mee wilde doen om één zinnetje in het programma over 75 jaar ncrv van Jos Brink te zeggen, wat ik eerder deze week had afgeslagen. ‘Andere keer

graag. Voor een zinnetje loop ik niet uit,’ zei ik nu tegen het meisje.

Ik ben mijn studio aan het uitmesten anders kan ik nooit verder met de Memoires.

Hans Verploeg en Piet Hagen hebben overlegd dat het nieuws over de ‘draai’ van Van Aartsen op de nvj-pagina achterin De Journalist zal komen, bij berichten van uitgever Verploeg. Hagen, die mij belde als reactie op mijn fax van 30 september, zei dat er wel degelijk een brief uit juni van Van Aartsen was geweest, waarin stond dat arbitrage een on-dit was en ongewenst. Ik zei Hagen dat dit ‘onderonsje’ tussen hem en Verploeg voor mij ‘ongewenst’ was. De vermeende draai van Van Aartsen is meer kopij waard in dit journalistenblad.

Het rund Piet Hagen zei zelfs ook nog met Weisglas over mij te hebben getelefoneerd, waarop ik zei: ‘Always the enemy.’ ‘Nee, ik belde ook met Ellen,’ antwoordde hij.

Ik belde vervolgens met Ellen. Ze zei me dat Hagen haar niet gebeld had, dus opnieuw een leugen van Hagen. Er was bovendien een brief van Van Aartsen aan Koenders uit juni, waarin stond dat de minister juist de voorkeur gaf aan arbitrage. Ze zei verder dat een delegatie van vijf partijen uit de Kamer bij Van Aartsen was geweest. Ze zag Koenders trouwens als een toekomstige minister van Buitenlandse Zaken.126

Ik telefoneerde ook nog met Eduard. Hans Lonis was zijn flat in Parijs komen schilderen, en is nu bezig met zijn appartement in Amsterdam.

Deze dag is omgevlogen. Ik heb flink huisgehouden in mijn ordners, mappen en stapels: vuilniszakken vol kunnen weg.

5 oktober 1999

Nu zegt cnn dat de opstandelingen in de Kaukasus met Amerikaanse Stinger schouderraketten Russische toestellen hebben neergeschoten. Het wordt steeds gevaarlijker. Ik wist het altijd al. En in Oost-Timor heeft een vn-medewerker (de tweede al) getuigd dat de Nederlandse journalist Sander Thoenes, door Indonesische militairen op 21 september is vermoord. De Australische commandant van de vn-vredesmacht, die op de dag van de moord op Thoenes op Oost-Timor arriveerden, wil vier Indonesische officieren verhoren, maar geen reactie uit Djakarta. De vs hebben de militairen onder Suharto tot massamoordenaars opgeleid, en zie ze nu allemaal eens bezig, nu de Koude Oorlog voorbij is.

Bij het opruimen van mijn studio, kwam ik een kopie tegen van de brief die J.F. Oltmans, de schrijver van de historische romans De schaapherder en Slot Loevestein, schreef aan koning Willem I, met het verzoek hem te benoemen op het kantoor van wijlen zijn vader Alexander Oltmans, mijn oudouder, als Ontvanger der Directe Belastingen. Ik stuurde Beatrix een kopie van deze brief en schreef erbij dat zij voor deze schrijver uit mijn voorgeslacht niets meer kon betekenen, maar dat het voor mij nog niet te laat is om haar macht aan te wenden om mij te helpen.



illustratie

Van Dantzig stuurde me een rekening ‘omdat het een echt consult was’.

Ik heb een kopie van het briefje naar Ellen gestuurd, en ik flikker meteen bij Van Dantzig 135 gulden in de bus en zal hem nooit meer zien.

Om 14:15 uur werd de telefoon niet opgenomen door Peter, dus ze zijn terug in dezelfde ellende. Om 17:00 uur belde ik Peter weer - toen ik terugkwam van een bezoek aan het reisbureau. Hij gaat graag met me mee naar Kaapstad, dus ik zal hem morgen een ticket voor 2 november sturen. Ik ga voor een keer met klm. ‘God, god, god,’ zei Peter. Hij is in geen jaren meer in Kaapstad geweest. We leven maar een keer.

Eerst belde de vrouw van Bob Hering. Paniek, want de idioot Hans Hylkema, die een film maakt over Juliana en Sukarno in het Tropeninstituut, wil nu ook Dewi filmen. Dus ik zei haar Dewi's nummer in New York te bellen en het antwoordapparaat daar geeft haar nummer in Tokio. Later belde Bob. Ze hadden Dewi gewaarschuwd niet met hem te praten. Ik vroeg: ‘Waarom hebben jullie met die idioot Giebels gesproken?’ Ja, veel spijt.

Ik heb nu ook flink huisgehouden in mijn kasten en gooide onder meer de schoenen weg die ik in 1994 met Santo's zoon heb gekocht in Bandoeng. Nog steeds geen woord van Santo.

6 oktober 1999

Richard Falk (samen met Andrew Strauss) heeft zijn mond weer open gedaan, zonder iets zinnigs te zeggen.127 Hij stelt dat met de globalisering er steeds grotere, wereldwijde nongouvernementele sociale, maatschappelijke, zakelijke culturele en religieuze netwerken ontstaan, die vragen om een democratische vertegenwoordiging die ook buiten de landsgrenzen reikt. Hij heeft het over een one man one vote principe voor een soort wereldwijde burgervertegenwoordiging die zich bezighoudt met mondiale problematiek en daarin oplossingen onder de aandacht brengt bij overheden en media. Falk ziet dit als een kans om in het nieuwe millenium een democratisch systeem te vormen waarbij de burger directer invloed heeft op de macht van de overheid, nationaal en internationaal. Ik ben het totaal niet met hem eens en dat heb ik hem ook geschreven. Ik begrijp niet dat intelligente mensen als hij nog steeds geloven in een systeem dat in de negentiende eeuw in wat ontwikkelde gebieden bedacht is en dan ook nog denken dat dit toegepast kan worden op de hele wereld. Sukarno en Mandela, om er twee te noemen, hebben allebei aangegeven dat de meerderheid plus één (zoals bij ons vorig jaar nog een Kabinet viel op één stem verschil) niet hun manier van besturen is. Onze manier van democratie past niet meer in deze tijd. Landen hebben meer weg van multinationals en zouden ook zo bestuurd moeten worden. De burger zou juist meer zijn mond moeten houden, omdat zij steeds minder weten wat er allemaal aan de hand is. Hun mening is eigenlijk niet relevant voor de regering. Alsof Bill Gates de koers voor Microsoft laat bepalen door de vrachtwagenchauffeurs die zijn computers bezorgen.128

Paul de Ridder belde enthousiast over de brief aan Sillevis Smitt. ‘Als ze het nu niet snappen,’ zei hij. Ik bevestigde opnieuw dat ik de 461 pagina's rücksichtlos zou vernietigen. ‘Jammer,’ zei hij. ‘Kun je niet over vijftig jaar...’.

Waar komt de aangeboren secreterigheid van Nederlanders vandaan? In het reisbureau, gisteren, wees ik op de prullenmand naast de dame die me hielp, terwijl ik een stapel verscheurde post in mijn hand had. Ze deed alsof ze het niet begreep, maar toen ik vroeg of ze mijn papieren erin wilde gooien, was het in orde. Ik zei schertsend: ‘De aapjes in Artis begrijpen zoiets meteen.’

‘Ik ben geen Artisaapje,’ zei ze ook nog, tot overmaat van ramp. Sindsdien deed ze of ik lucht was en ging ermee door

toen ik vanmorgen tickets kwam halen. Dat is Hollands! Ten voeten uit.

Het ticket voor Peter heb ik op de post gedaan. Heerlijk gevoel. Ik kan hem voor de verandering eens verrassen. Ik heb ook Buthelezi geschreven dat ik op 1 november in Zuid-Afrika arriveer en hem graag ontmoet.

Centraal Station

Ik was een half uur te vroeg, maar voel me voldaan dat ook de brief aan Falk gepost is, inclusief de kopieën aan Paul, Vierling, en Alatas. Straks ben ik bij Kadarisman.

Er is weer eens een stremming tussen Leiden en Schiphol dus ik neem een trein eerder om op tijd te zijn.

13:40 uur, Leiden

De gok was juist: ik heb op tijd de verbinding hier. Ik ben van plan vanaf Den Haag te lopen naar Wassenaar!

18:00 uur, bus naar station Den Haag

Na een broodje paling begon ik te lopen, om 14:00 uur, via het Haagse Bos en Paleis Huis ten Bosch (was dicht) naar Wassenaar. Er kwam geen eind aan. Ik realiseerde me een ding onder weg: in Hillbrow, de Jordaan of Manhattan verlies je de geur van bomen! Om 16:00 uur precies (ik was onderweg ergens op de stoep gaan zitten, om even uit te rusten), maar doodmoe arriveerde ik bij huize Kadarisman. Hij had vanmorgen het pak papier van Koenders ontvangen en was er erg blij mee. Later vanavond eten ze met een adviseur van Alatas, en ambassadeur Isnar.

18:30 uur, trein naar Amsterdam

Wat ik eerder vanmiddag liep, was twintig minuten met de bus: 120 minuten op 20, een op zes. Ik ben wel erg moe nu. Toch was de lange wandeling waarschijnlijk prima voor mijn teennagels. Door het lopen in New York ging de kleur ook al vooruit. Ik liep afgelopen vrijdag zelfs naar Thermos, met dat als doel.

De Kadarismans hadden een hele tafel met mie, sambal, atjar, cake, van alles vervaardigd. Ze dronken thee, ik koffie. Ik heb werkelijk zitten schransen. Ik gaf mevrouw Kadarisan Mijn vriendin Beatrix en Mijn vriend Sukarno aan haar man. Hun dochter maakte een pakket met eten voor me klaar om mee naar huis te nemen.

Pak Kadarisman was ervan overtuigd dat er een guerrillaoorlog op Timor zal komen.

Hij was het ermee eens dat Megawati en Wiranto de regering zouden moeten vormen, maar zullen de mensen dit accepteren? Ze vonden ook dat Amien Rais een ramp is, en mevrouw Kadarisman vergeleek Megawati met Corazon Aquino van de Filippijnen, maar dat slaat dus echt nergens op! Ze bleef zeggen, net als iedereen, dat als Megawati maar goede adviseurs heeft... Dat is onzin. Kadarisman vroeg of ik alsjeblieft artikelen wilde blijven sturen. Ik zal het proberen. Hij dacht niet dat ambassadeur Isnar door Buitenlandse Zaken op het verkeerde been was gezet. Waarom werd ik dan in Djakarta eerst aangehouden?

Pak Kadarisman had Het zwarte schaap opgenomen. Mevrouw Kadarisman zei dat de mensen verbaasd waren als Pak zei dat we vrienden waren. ‘You are popular now,’ zei hij.

7 oktober 1999

Ik heb Gert Berg, via productie-manager Barbara van Noort, maar eens een fax gestuurd waar de 10.000 gulden voor vips blijft.129 Twee faxen en alle telefoontjes naar Jan Willem van Cruysen zelf worden niet beantwoord. Ook van Evert Santegoeds hoor ik niets, dus ik moet nu wel vragen eerst af te rekenen.

Ik heb notaris Maarten Meijer geantwoord dat ik akkoord ben met het testament zoals hij het heeft opgemaakt. Ik heb ook Ellen op de hoogte gesteld. Peter wordt mijn enige erfgenaam, en hij zal mijn rechtszaak voortzetten. Als er een schadevergoeding komt, is het geld voor Peter en ‘indien hij mijn nalatenschap niet geniet’ gaat wat er over zou zijn naar een op te richten stichting om mijn Memoires te publiceren, waarvan Aart van der Want dan voorzitter moet zijn.130

Foudraine en ik arriveerden op hetzelfde moment voor ons gesprek voor Kleurnet.131 We moesten wachten - hij bladerde in een boek van Bertrand Russel, vond een zin over Boeddha, zei: ‘Oké, hij begrijpt het niet’, en sloot het boek. We spraken een uur. Jan was zeer geïnspireerd en ik begrijp voor het eerst wat hij met self realization bedoelt. Je bent er niet meer. Je Ego is verdampt (en alle shit die dat Ego in stand houdt).

22:00 uur

Hans Geerlofs belde. We spraken een uur. Ook veel over Ri-

chard, die alweer vijf jaar geleden is overleden. Het gaat niet goed met Richards moeder. Het riep vreemde herinneringen op.

Alfred Vierling wilde zijn klacht tegen de Nederlandse regering vandaag bij het Internationale Hof in Brussel inleveren. Hij belde me nog laat zijn ervaringen door. Hij werd uren opgehouden en uiteindelijk mee naar buiten genomen door twee jonge, Frans sprekende hulpjes van het Hof, die zijn aanklacht teruggaven. ‘Ik werd behandeld alsof ik een oorlogsmisdadiger ben geweest.’ Tot 23 december is hij onderwijzer: ‘Ik voel me als een dompteur. Zelf heb ik geen kinderen, nu heb ik er 175!’ Het schijnt een hele klus te zijn.

8 oktober 1999

Ik heb Barbara van Gert Berg Producties, die me gisteren nog belde, en me vertelde dat ik aanstaande maandag werd verwacht, maar me ook enigszins geruststelde, toch nog een fax gestuurd dat bij de afspraak maandag eigenlijk Jan Willem of anders Evert Santegoeds aanwezig zou moeten zijn. En nog belangrijker, dat ik toch in dubio blijf of ik nu door moet gaan met de serie zolang de eerste betaling nog niet gedaan is. Hans Geerlofs zei gisteren dat Richard Thieuliette altijd moeite had om over geld te praten - net als Peter en ik - en nooit wist hoe hij de horoscopen die hij trok zakelijk moest afrekenen. Ik heb altijd - nu weer met vips - hetzelfde probleem gehad, wat natuurlijk teruggaat naar mijn opvoeding thuis op De Horst.

Ik werd om 04:00 uur wakker vanwege de fax (en het geldprobleem) met Berg en overdacht het aanbod om ook de tweede 26 opnames voor 10.000 gulden te doen. Waarom?

Barbara van Berg Producties belde 's morgens om te zeggen dat de boekhouding van het bedrijf niets van de betalingsverplichring afwist.

Megawati is door pure onkunde op weg naar de uitgang. Van alle kanten zijn ze haar te slim af, omdat het zonder hersenen onmogelijk is de taken vooruit te dirigeren.

Historica Elisabeth van Blankenstein, kleindochter van de in 1964 overleden dr. M. van Blankenstein, promoveerde gisteren op een proefschrift over haar grootvader, die zij betitelt als Nederlands dagbladdiplomaat. Van Blankenstein vroeg de Nieuwe Rotterdamsche Courant of zij interesse hadden in nieuwsbrieven uit Kopenhagen, waar hij na het behalen van zijn doctorstitel in Leiden zijn studie voortzette. Dit was het begin van een leven als buitenlandverslaggever. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was zijn standplaats Berlijn, waar hij naam maakte

als gezaghebbend verslaggever, mede vanwege de neutraliteit van Nederland. Zijn verslag werd als betrouwbaar en neutraal gezien en regeringsleiders, diplomaten en de militare top spelden zijn berichten uit op politieke betekenis. In 1920 keerde hij in Nederland terug, waar hij goede contacten onderhield met functionarissen van Buitenlandse Zaken. Hij ontwikkelde in die eerste jaren zelfs ‘de gewoonte vóór publicatie de strekking van zijn artikelen over buitenlandse politiek van Nederland met de minister of een van diens ambtenaren te bespreken’.132 Ik zou nooit ofte nimmer één letter aan Buitenlandse Zaken-ambtenaren hebben laten lezen in zijn positie.

Soms voelt het alsof mijn leven in de handen van de goden ligt. Op de terugweg om 15.00 uur vanuit Adonis kwam ik Gert Berg tegen, die me omhelsde en zei: ‘Jan Willem is in een ziekenhuis en heel, heel erg ziek.’ Niemand weet wat er met hem is gebeurd. Onvoorstelbaar dat dit Jan Willem overkomt, na vrijwel alles bereikt te hebben.

Ik denk steeds aan Jan Willem. Nu vertelde Ellen hem bij Metz te zijn tegengekomen en tegen hem had gezegd: ‘Wat zie je er slecht uit.’ Hij antwoordde dat ze testen aan het uitvoeren waren en niemand wist wat er aan de hand was.

Ik stuurde broer Hendrik in Kaapstad een artikel over Rembrandt, plus een paar woorden dat ik in november in Kaapstad zal arriveren, maar dat hij me niet op moet komen halen.

Ik heb een hypothese: de algehele malaise van irritatie, stress en ellende in de hele wereld wordt veroorzaakt door televisiereclame. Als je trein van gedachten constant wordt onderbroken met parallelle irritatie, aanhoudend lawaai en alle soorten onzinnige troep, tast het op de lange termijn het totale zenuwsysteem aan. Ik ben er zeker van.

Filmstudenten in de vs hebben The Blair Witch Project gemaakt, voor 22.000 dollar, met lelijke bewegende beelden.133 Maar ze hebben het zo slim gelanceerd, dat het in recordtijd 100 miljoen dollar heeft opgebracht. Ongelooflijk. Idiotie.

Paul van Buitenen toonde fraude en andere misstanden bij de Europese Commissie aan, wat de val van die commissie tot gevolg had. Van Buitenen zelf werd op non-actief gesteld en pro-

beert een andere functie in Europese Unie te krijgen, maar de deuren daar lijken voor hem gesloten.134 De man zou de Militaire Willemsorde moeten krijgen!

De Journalist volstaat met het karigste stukje denkbaar en vermeldt nu niet dat Van Aartsen een volte face maakte.



illustratie

Wat is er met Jan Willem van Cruysen loos? Ik zal een briefje naar Evert Santegoeds brengen.

De onzin op tv is langzamerhand nauwelijks nog te verwerken. Stotend, beschamend, pure shit. De zogenaamde reclame is het ergst van alles.

Ik ontving een uitnodiging voor een feestje van Playboy op 15 oktober.135 Erg aardig, maar wat zou ik er in hemelsnaam moeten doen?

Saddam Hoessein heeft president Bill Clinton alle benodigde Irakese politieke veranderingen toegezegd en geeft zijn volledige medewerking bij het vredesproces met Israël en de Arabische landen, in ruil voor opheffing van de sancties tegen Irak.136

Wat bezielt hem zo'n boodschap te zenden, die in de verste verte geen kans van slagen heeft.

Ik zag vanavond de film Point Break uit 1991 op televisie met Keanu Reeves.137 Hij is wat mij betreft de meest aantrekkelijke filmacteur van dit moment. Er was een actie van een parachutist te zien, die ik ongelooflijk gevaarlijk vond. De vechtpartijen waren minder hot, maar de jongen is een beauty.

9 oktober 1999

Vischjager belde dat het gesprek met Foudraine gisteren vijf keer werd uitgezonden, maar hij vond het ‘erbarmelijk slecht gefilmd’.

Hans Lonis kwam langs. Trees had zich beklaagd dat ik teveel beslag op Peter had gelegd. Tante Bokkie had geschreven dat ze best zou begrijpen als Edwin naar Nederland ging.

Ik was voor het eerst even bij Eduard, die na drie jaar weer in zijn eigen huis gaat wonen. Hans had alles geschilderd voor 25 gulden per uur (een schilder kost 85).

Het gaat al beter met Jan Willem van Cruysen, belde Ellen me door. Ze had ook een video met de zwarte schaap-uitzending aan Peter Nicolaï gegeven.

Van Dantzig retourneerde 135 gulden in een enveloppe met alleen zijn afzender erop.

Ik lees totaal ongelooflijke futurologie over computers. Het is eigenlijk verbijsterend en het bezorgt me koude rillingen. Terwijl we denken dat Papoea's leven in een prehistorische omgeving, is mijn generatie de Papoea's van nu aan het worden. We gaan het derde millennium in, en over 100 of 200 jaar zullen we door de mensen van dan gezien worden als hunebedbouwers. Ik had met Luc Sala afgesproken dat hij de video's voor Jan en mij in mijn brievenbus zou kieperen, maar Foudraine is als een kleine jongen naar Sala gaan bellen en vroeg of ze naar hem thuis konden worden gebracht.

Heerlijk eigenlijk om thuis te zijn nu de pijpjes in Adonis zijn doorgeblazen. Lichamelijke rust overheerst en ik voel geen drang meer om de straten af te struinen. Ik heb bovendien nog zoveel te lezen.

Vanavond voetbalt het Nederlands elftal tegen Brazilië.138 Vanmiddag al liepen er hordes fans, jongeren, van top tot teen in oranje uitgedost door de stad. Wat is dit toch voor vreemde rage?

Een nazi-officier heeft al voor de oorlog begon een bevel uit

Berlijn mee ondertekend om Sovjetcommissarissen (de politieke functionarissen binnen het leger) gevangen te nemen voor executie. De inmiddels stokoude officier zegt dat dit gerechtvaardigd was, want de opvatting toen was dat de Sovjet Unie een gevaar was voor de Westerse beschaving. Dus de executies waren moreel verantwoord. Ik luister met een beklemmend gemoed.

De nazi's hebben krijgsgevangenen uit de Sovjet Unie slecht behandeld. Er is een film van een smalle vallei waarin duizenden Sovjetgevangenen zijn bijeen gebracht, waar moffen van bovenaf stukken brood in gooiden. En dan wordt gesproken over Sovjets die uit wraak en pure woede Duitsers op brute wijze vermoordden.

In augustus 1941 landde Hitler in Minsk in een Junker-toestel. Ruim een miljoen Sovjetsoldaten verdedigden Kiev, maar ze seinden Stalin dat ze ingesloten dreigden te worden. Er werden 650.000 Sovjetsoldaten gevangen genomen bij de verovering van Kiev. Leningrad was inmiddels ingesloten door de Duitsers en Minsk en Kiev waren gevallen. We kennen al die feiten niet. Duitsers waren al in oktober '41 bij Vjazma, nog slechts 225 kilometer van Moskou. Vijf Sovjetlegers werden daar ingesloten. Sovjetsoldaten vielen aan zonder wapens, of namen ze van gesneuvelden over. Er waren inmiddels drie miljoen Sovjetsoldaten gevangen genomen, voor de aanval op Moskou begon, waar 90.000 soldaten de stad probeerden te verdedigen, Stalin wilde al capituleren. Op 15 oktober 1941 tekende Stalin in zijn bewapende trein een decreet om de regeringstop Moskou te laten verlaten. Hij besloot zelf te blijven.139

10 oktober 1999

Ik werd om 05:30 uur wakker en wist dat ik een pamflet ga schrijven over terrorisme. Ik ben meteen begonnen en ga nergens heen vandaag. Ik blijf thuis en ga alleen maar schrijven.

Het is alweer tien jaar geleden dat de Berlijnse Muur viel.

Om 20:40 uur wijdt Netwerk een portret aan Max van der Stoel, de marionet van Washington. ‘Als hij vrijdag aanstaande de Nobelprijs niet wint...’, wordt er gezegd in het portret dat gemaakt is door Jan Driessen. Het is pure propaganda.

Er lag een video van Luc Sala in de brievenbus met erop geschreven ‘Foudraine-Oltmans’. Toen ik de band afspeelde bleken er alleen kinderprogramma's op te staan.

11 oktober 1999

Ik heb Jan Driessen een brief gestuurd dat hij er met zijn uitzending gisteren, zijn Heil Max-verhaal, flink naast zat. Hij prees Max de hemel in, maar vergat dat diezelfde Max in 1974 een samenwerking tussen Shell en de Sovjet Unie tegenhield en dat hij bovendien de laatste baas was in Nederland van het Amerikaanse terreurnetwerk Gladio.

Ik heb Sillevis Smitt geschreven dat ik de brieven van mejuffrouw Buringh Boekhoudt bij nader inzien toch niet zal publiceren. Een aantal brieven geeft wel een aardig inkijkje in het koningshuis, waaronder een paar ten tijde van het Lockheedschandaal en de Hofmans-affaire. Maar ze geven vooral ook een duidelijk beeld van mij. Om trouw te blijven aan mejuffrouw Buringh Boekhoudt en aan mijn relatie met haar zal ik de brieven vernietigen in plaats van publiceren. Einde brievenverhaal.140

Jeroen Pauw was geweldig gisteravond met Hans Wiegel.141 Pauw vroeg Wiegel waarom hij voor Gijs van Aardenne opkwam toen deze naar aanleiding van de rsv-affaire onder vuur kwam te liggen.142 ‘Omdat ik dacht dat wat ze deden zeer oneerlijk was.’ Pauw bracht ook de Nacht van Wiegel ter sprake, waarin hij na een lang debat in de Eerste Kamer tegen de grondwetswijziging stemde die nodig was om een correctief referendum in te voeren. Hij - en vier andere vvd-leden - waren tegen. Vier gingen om onder druk van Kok. Hij niet, en het kabinet Kok viel. ‘Er moest wat gebeuren,’ meende hij toen bleek dat hij als enige vvd-senator dwars lag.

Wiegels standpunt, dat je over het Koninklijk Huis met geen woord rept, - ‘Dat is een code, dat hoort niet’ - is zeer achterhaald en totaal uit de tijd.

Ik heb een briefje geschreven aan Gert Berg over de beloofde tienduizend gulden voor de eerste dertien opnamen van vips. Ik heb er een aanbod bij gedaan dat ik een volgende serie van dertien voor 7.500 gulden wil doen. Ik hoop dat het gaat lukken, want ik heb Peter al beloofd samen naar Indonesië te gaan. Sala belde nog dat Foudraine hem drie keer had gebeld om de

video. Dus het is voor mij duidelijk dat hij Foudraine eerst tevreden wilde stellen en daarom bij mij maar wat in de bus heeft gegooid. Bovenkamers!

Het zal me benieuwen wat er straks in Hilversum zal gebeuren.

15:30 uur, trein Hilversum-Amsterdam

Het is gelukt, ik kan weer dertien afleveringen maken, wat een trip met Peter naar Djakarta mogelijk maakt.

Gert Berg Producties zit in de voormalige villa van Veronica. Hij vliegt me steeds om de hals, maar ik vind dat prima. Hij noemde Jan Willem een ‘matchmaker’. De assistente, Indisch, was ook in orde. Ik zou de opnamen het liefst in makkelijke kleren maken, maar ze willen me juist als ‘mijnheer in een kostuum’ hebben, dus vooruit dan maar.

Westerkade

Ik heb een stropdas toegestuurd gekregen vanwege het vijftigjarig jubileum van Yale.

Rens Broekhuis belde en vroeg of ik ze aan Florrie Rost van Tonningen kan helpen voor Het zwarte schaap. Ik belde haar meteen. ‘Voor jou doe ik alles,’ zei ze.

‘Je moet het voor jezelf doen,’ zei ik.

Ik belde lang met Nicolaï. Hij vond Wiegel als lid van de arbitrage lang zo gek niet, maar Ellen schreeuwde op de achtergrond. We zullen zien. Ook Casper vond Wiegel een goede keuze. Hij kende Wiegel uit de tijd dat hij bij de jovd was. Ik stuurde hierna een fax naar Hans Wiegel. Even later belde hij al op en zei dat ik morgen kan komen.

Vierling was in alle staten. In 2015 zullen allochtonen de meerderheid van de bevolking in de vier grote steden vormen. ‘Precies zoals ik in 1985 in mijn minderhedennota heb geschreven,’ zei hij. ‘Als je ziet wat voor jeugd in de lagere klassen aankomt. Ik heb geen zin om allochtonen te gaan opleiden.’

12 oktober 1999

Thabed Sabil van The Jakarta Post had me geschreven dat zijn krant vanwege de financiële crisis in Indonesië voorlopig geen buitenlandse columnisten meer zal vragen stukken te schrijven.143 Ik antwoordde hem uitstekend op de hoogte te zijn van de recente geschiedenis van Indonesië en de inzet van Sukarno om Indonesië onafhankelijk van de vs te houden door zich los te maken van de Verenigde Naties, wat niets anders is dan een

afdeling van Washington. Ik ben niet geïnteresseerd in geld, maar voel me sinds mijn eerste ontmoeting met Sukarno in 1956 betrokken bij Indonesië. Ik wil graag een driedelige analyse schrijven over wat ik vanaf dat moment over Indonesië heb geleerd.

Zowel de International Herald Tribune als de Volkskrant openen met het bericht dat Suharto geen bewijsbare corruptie zou hebben gepleegd.144 Kun je nagaan hoe slecht het in Indonesië gaat! Ik schreef er Pak Alatas over en maakte ook duidelijk dat het me zorgen baarde dat door het steeds verder wegdrukken van Megawati de bevolking het vertrouwen in de politiek nog meer zal verliezen. Daarmee heeft de cia dan succes geboekt in wat zij willen bereiken, waar ik overtuigd van ben, namelijk het destabiliseren van Indonesië.

Trein naar Den Haag

Wanneer niets meer zeker is, zal chaos het resultaat zijn. Van zekerheid naar chaos. Hoe meer ik lees, hoe meer ik me realiseer dat ik het pamflet over Indonesië kan blijven verbeteren. Een favoriet koffiekopje brak en ik dacht meteen: zou dit geluk betekenen voor mijn gesprek met Hans Wiegel dadelijk? Stom bijgeloof.

Ik had naar aanleiding van Quirines reactie op Het zwarte schaap en de lieve persoonlijke herinneringen die ze ophaalde aan mijn ouders, haar een kopie van een brief van mijn vader gestuurd, die hij me ooit stuurde, waarin een glimp van zijn karakter zichtbaar werd en hoe hij zichzelf zijn hele leven lang in een strakke conformistische jas dwong en erdoor bezweek, in een fatale hartaanval. Hoe ontzettend triest. Het is het laatste om ooit te doen. Bij herlezing was ik weer geraakt door zijn subtiel protest tegen grootmoeder Lucie, mam en tante Jetty. Theo en Hendrik toonden ook nooit wat ze werkelijk dachten, en konden overweg met de spelletjes die in de familie gespeeld werden. Ik ben daarentegen het andere uiterste. Ik heb het hart op de tong en kan absoluut niet tegen dergelijke manipulatieve spelletjes.

Een op de tien inwoners van Nederland is allochtoon.145 Het is idioot en afschuwelijk. We creëren een monster voor het derde millennium. Zelfs een huwelijk tussen Rooms-Katholiek en Nederlands Hervormd loopt al spaak. Maar met moslims is het helemaal hommeles om samen te leven. Bij het minste of geringste vliegt de vlam in de pan.

Ik heb trouwens voor mijn bezoek aan Wiegel mijn stropdas van Yale aangedaan.

Poffertjeskraam

De vrouw van de poffertjeskraam was vorig jaar op Prinsjesdag overleden. Hoe is het mogelijk? Ook mijn kortetermijngeheugen begeeft het.

Een dame op de fiets (bij Den Haag Centraal) riep: ‘Volhouden mijnheer Oltmans.’ Het gebeurt dag in dag uit. Een andere dame liet iets op een tafeltje liggen, kwam terug en groette me bij mijn naam.

Op weg naar Wiegel werd ik aangehouden door een echtpaar. Ze vonden me geweldig op tv: ‘Je geeft tenminste een mening.’ De prijs is dan wel dat je jezelf 46 jaar buiten alles plaatst en weggezuiverd bent.

Trein naar Amsterdam

Ik sprak 25 minuten met Wiegel. Hij is bereid in de arbitragecommissie te zitten. Van Aartsen was eens zijn rechterhand. Hij raadde zeer af om er zelf in te gaan zitten, dat kon een en ander eindeloos vertragen. Misschien heeft hij gelijk. Lakeman scheen in orde wat hem betreft, maar ik ben er zelf achter dat Lakeman eigenlijk te weinig weet van de zaak.

Wiegel had Het zwarte schaap gezien en vond het prachtige televisie (hij had met vrouw en dochters gekeken). Over het gesprek met Jeroen Pauw gisteren op televisie zei hij: ‘Pientere jongen, we moesten elkaar even aftasten.’ Voor vertrek toonde hij me het portret van Hans van Riel in de Kamerfractie. In 1957 sprak ik zelf Van Riel.146 Later is hij vriend en mentor van Wiegel geworden.

Als Hans Wiegel zitting wil nemen in de commissie, dan moet ik misschien toch voor Lakeman kiezen om Wiegel erdoor te kunnen drukken als voorzitter, de derde persoon.

Wiegel zei dat hij zijn deelname in de arbitragecommissie zeer onafhankelijk zal doen en voor niemand de hoed behoorde af te nemen. Hij moest lachen toen ik zei dat hij de aangewezen man was nu hij in de zorg zat.147

Zelfs de beveiligingsmensen in de Eerste Kamer begonnen over Het zwarte schaap. Elske ter Veld, die me met Hans Wiegel zag, kwam zich voorstellen.148

Westerkade

Ron van de fritesshop op het Centraal Station zei vanavond dat hij verontrust was door de opkomst van de islam, en bang is dat het Westen over wordt genomen door islamieten. Hij kende een Turk best goed, en die had gezegd dat moslims achter onze rug ons uitlachen vanwege onze domheid dat we geloven in een multiculturele samenleving.

13 oktober 1999

Een enkele keer is er iets waardevols op televisie. Twee nachten geleden zag ik een documentaire over Myra Gutman, een Russische celliste.149 En gisteravond keek ik naar de tweede aflevering van War of the Century op bbc2, over hoe de Duitsers huishielden in Rusland.150 Schokkend was hoe nu stokoude nazi's en ss'ers spraken over de moord en doodslag van toen, die zij nog steeds gerechtvaardigd achtten. Russen zijn erbarmelijk slecht in het aangeven wat hen is overkomen, waarom ze zijn wat ze zijn. Ik zag ook nog een stuk van een documentaire met John Major die uitlegde hoe hij van kroonprins van Thatcher in haar vijand veranderde.151 Hoe heeft het ooit zover kunnen komen?

Barend en Van Dorp hadden Hans van den Broek, nu ambteloos burger, in de show. Het oude liedje: ze weten van niets, dus Klaas de Jonge en andere affaires kwamen er niet aan te pas. Hansje blijft een louche valserik.

Marco Bakker - ‘Ik ben eerder schrijver dan journalist’ - en Jeroen Allebé arriveerden om 10:00 uur voor een interview voor Perstribune. Bakker begon met me een fles wijn te geven, maar ik zei: ‘Hou maar.’ Daarna liet hij me een foto zien van Wim de Bie, uitgedost als mij. Onzin dus. Toen zette Marco een recorder op tafel, na drie minuten vroeg ik hem om te controleren of het geluid het wel deed. Hij friemelde wat waarop Jeroen Allebé het overnam en vaststelde dat het ding helemaal niet werkte. Ik liet ze na het interview rond het middaguur achter op een terrasje.

Gino kwam het elektrisch pianootje halen dat ik in 1996 in een al te optimistische bui heb gekocht voor 1.850 gulden. Hij zegt dat het voor zijn broertje is, maar daar geloof ik niets meer van. Ik ben blij dat dit afschuwelijke instrument is verdwenen. Gino bracht een maat mee om ‘de piano’ te versjouwen. Hij zou later nog langskomen om mijn sleutels terug te brengen.

Ik had Ellen aan de telefoon. We spraken over wie de persoon die namens ons de arbitrage moet gaan doen zou moeten zijn. Ik zei dat ik het zelf eigenlijk wilde doen en dat het niet Lakeman moest zijn. Ellen zei dat Lakeman toch alleen maar over de hoogte van het bedrag behoefde te onderhandelen. Ik antwoordde: ‘Ja, maar de argumenten waarom het meer moet zijn, ken ik het beste.’

‘Daar heb je gelijk in,’ antwoordde ze.

abn amro zette voor 700 miljoen een nieuw gebouw neer. Claus knipte het lint door en stak na veel rondkijken de schaar in zijn zak...

Om 22:15 uur arriveerde Gino, precies op het moment dat het portret van prins Bernhard begon.152 Gino zat krap bij kas en wist niet wat hij met zijn motorfiets moet doen. Hij was lief, maar ik zei hem dat hij niet meer dan ‘een hoerenjongen’ was. Verschillende mensen vertelden over Bernhard: zijn neef Prinz Armin zur Lippe, Dries van Agt, Ed Nijpels en zelfs de stem van Poupette Grinda kwam voorbij, die slechts zei: ‘You have to ask the secretary of the prince for comment,’ wat toch een soort erkenning was. Ook de betrokkenheid van de prins met Nieuw-Guinea, wat ik had aangehaald, werd besproken en de brief van jfk aan Juliana en Bernhard werd getoond. Ook het slijmjurkje Rehwinkel verscheen in de uitzending. Maar het was prima dat ik erin zat. De hele reportage getuigde van goede smaak.

14 oktober 1999

Ik denk toch dat ik straks na Zuid-Afrika weer in de juiste bui zal zijn voor het voortzetten van de dagboekschrijverij. Het moet worden afgemaakt en het is er interessant genoeg voor. Nu Wiranto de post van vicepresident heeft geaccepteerd, zal Megawati helemaal op een zijspoor raken. Het allerergste van dit alles is de manier waarop de democratie verslagen zal worden door sinistere krachten. Suharto moet vanachter de schermen de touwtjes in handen hebben gehad voor zijn protegé en voormalige adjudant. Het is eigenlijk niet te geloven wat er gebeurde. De Indonesische verkiezingen hebben een voorbedacht scenario van psychologische oorlogsvoering gehad. Organiseer een waar carnaval, laat ze geloven in vrije keuze, doe weken over het tellen van stemmen om het enthousiasme bij het volk te laten wegebben en keer vervolgens terug naar de oude gang van zaken.

Peter en Ellen hadden een uur nodig om me ervanaf te praten mezelf voor te dragen voor de arbitrage, want arbitrage betekent drie rechters, dat is waar het op neerkomt. Mijn oog viel tijdens het gesprek op een artikel over de heer Pierre Vinken, waarom hem niet dacht ik.

Terwijl ik bij Ellen en Peter was, arriveerde er een brief van Houtzagers.153 Van Aartsen wilde akkoord gaan met arbitrage uitgaande van het voorstel van Van Mierlo. Maar dat voorstel had als uitgangspunt de periode 1956-1980. Dat zou aan Verploeg en Abram zijn meegedeeld. Ellen kreeg op haar lazer van Nicolaï dat zij geen bevestiging van de melding over het besluit van Van Aartsen aan Verploeg en Abram had gevraagd, waaruit dit niet bleek. Het oude liedje. We zijn er dus nog steeds niet. Ze blijven problemen maken. Ellen faxte de brief van Houtzagers naar Koenders terwijl ik er nog was.

Verbazend genoeg besteedde Maarten Huygen zijn hele televisiecolumn aan de documentaire over Bernhard, maar deed alsof ik er niet in zat. En dat terwijl hij wel over het aandeel van Van Agt, Rehwinkel of journaliste Ans Herenius Kamstra schreef.154 Paul de Ridder had (per ongeluk) ook het programma gezien, plus de Nieuw-Guinearol van prins Bernhard die ik had aangekaart. ‘Dat is nog nooit zo duidelijk op televisie geweest,’ zei Paul. ‘Ik vond het verbluffend.’ Maar Huygen negeerde die zaak. Opmerkelijk. Eens zien wat er gebeurt met de afleveringen over Beatrix en Claus.

Florrie Rost van Tonningen zei dat De Telegraaf me twee keer had genoemd, maar in het exemplaar dat ik vanmiddag ging halen stond niets. Blijkt dat ze het in de Arnhemsche Courant had gelezen.

Giebels stuurde weer een briefje.155 Typisch die man. Hij hoopte dat ik zijn boek zou lezen en wil nog steeds met me praten voor deel twee van zijn boek. Ik zou zijn handschrift eens moeten laten analyseren. Ik schreef hem een kort briefje dat ik best eens met hem wil spreken, maar dat ik niet wil dat hij me citeert in zijn boek, want ik vind nog steeds dat hij niet de juiste persoon is om een biografie over Sukarno te maken. Peter en Edwin sliepen nog toen ik ze om 18:45 uur belde - het is daar weer net zo rot als voorheen. Ik heb besloten het tekenen van het testament uit te stellen totdat ik teruggekeerd ben uit Zuid-Afrika.

Eindelijk zag ik het gesprek met Foudraine terug op video. Het

is inderdaad interessant en ik zal deze video opsturen naar Peter.

Ellen begon mij 's avonds na de prettige ontmoeting vandaag weer thuis te bellen. Maar ik ben nu sterk genoeg om haar vriendelijk terug te duwen.

Ik voel me meer dan superieur aan mijn vijanden in Den Haag, die met hun wraakzuchtige chantage doorgaan.

15 oktober 1999

J.A. de Moor is met een studie gekomen over Raymond Westerling en de Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië van 1945 tot 1950. Ik wilde het eigenlijk kopen, maar volgens Jan Blokker is het een onleesbaar boek geworden, dus ik houd die 69 gulden maar in mijn zak.156 Op tv lieten ze bij een item over dit boek beelden zien van leden van het Korps Speciale Troepen die Indonesische nationalisten doodstaken of de keel doorsneden. Terug bij het geheugen. Waarom vergeten Aziaten honderden jaren oorlogsmisdaden tegen hen zo gemakkelijk? Waarom zijn wij bijna niet in staat oorlogsmisdaden tegen anderen te vergeten of vergeven?

Ellen heeft het concept voor Houtzagers gereed.157 Het wachten is op goedkeuring van Peter Nicolaï. Ze wil dinsdag in Den Haag de zaken entameren.

11:00 uur, Vliegveld Lelystad

Mijn co-commentator is een kale, beroepswerkloze uit Den Haag.158

12:30 uur, Westerkade

De opname voor vips was een fluitje van een cent. Walgelijk eigenlijk, pure nep, want we zitten helemaal niet boven die huizen.

Ik heb Sillevis Smitt een fax gestuurd over de brief van Houtzagers en zijn idee de arbitrage over het voorstel van Van Mierlo te laten gaan, dus zonder de uitzetting uit Zuid-Afrika en zonder de tien jaar dat ik nu in een armenuitkering zit. Ik heb benadrukt dat ik het ook hard zal gaan spelen, als de heren in Den Haag het niet volgens de regels van eer en fatsoen willen regelen, waar ik altijd op aangestuurd heb.

16 oktober 1999

Alexei Arbatov, de zoon van Georgii Arbatov, was op cnn en kondigde een heroverweging van de Russische militaire positie aan, na de verwerping in de Amerikaanse Senaat van het kernstopverdrag, wat een verbod op ondergrondse kernproeven moest regelen.

Een sterk staaltje cynisme: waar ten aanzien van Kosovo de vn gepasseerd wordt hebben de vs nu de Veiligheidsraad geprest sancties op te leggen aan de Taliban (dus aan Afghanistan), tenzij ze Bin Laden uitleveren.159 Washington heeft vijf miljoen dollar op het hoofd van Bin Laden gezet. Hoeveel is de kop van Kissinger en andere terroristen in Washington waard?

Ik begrijp de gekte rondom Big Brother niet - heb het ook niet gezien. De media staan er vol van, maar ik heb het compleet gemist.160

Ik zou dertien heli-opnamen maken, maar vanavond begint vips met die proleet uit Den Haag.161 Dat was niet de afspraak. Na de dertien zouden we afwisselen, maar ze wisselen dus nu al af. Dat maakte Berg, die me tweemaal zwaar omhelsde, allerminst duidelijk. Er is dus toch gereclameerd; er moet iets zijn gebeurd. Maar gewoon eerlijk zeggen wat is er niet bij. Ik zag dat Santegoeds zijn Haagse ‘vondst’, Henk Bres, de zangeres Vanessa liet doen, uit angst dat ik iets zou zeggen over dat mormel, dat zich optuigt als een spook.

Harry de Winter interviewt Jan Cremer.162 Cremer begint met te stoefen over zijn geheugen. Zijn ogen staan anders en hij heeft een dikke pens gekregen. Hij woonde naast Doris Day in Malibu en ze lieten Elvis Presley zien die Heartbreak Hotel zong. Wat zagen ze toch in die man en zijn muziek? Heeft Oerlemans daar dus de naam van zijn programma vandaan?163 Als je luistert naar Jan Cremer, hoor je gewoon een tirade van leegheid. Wat heeft die man in hemelsnaam met zijn leven gedaan? Niets. Maar er zat dan niet meer in ook.

De reclameterreur op een televisietoestel maakt een mens sta-

pelgek. Toch beschouwen zenuwstelsels van mensen die vanaf de jaren tachtig gevormd zijn dit waarschijnlijk als normaal.

17 oktober 1999

Ik kijk op cnn naar een reportage over de gekte rond de mobiele telefoons, die nu wat prijs betreft bereikbaar zijn voor miljarden mensen. Wat is het doel? Informatie brengen? Waarover? Aandelen, geld en alle idiotie waar deze wereld in verzeild geraakt is? Ik wil niet eens een mobiele telefoon. Maar de generatie van zeg Aliki Mennega zal er de schouders over ophalen: wat kan je verwachten van een oude man? Terwijl ik er alles aan doe om mezelf in toenemende mate te verwijderen van het rumoer in de wereld, is de trend juist je meer te openen voor die afstotelijke mierenhoop middels nieuwe technische spullen.

Om half drie kwam ik thuis na drie kwartier gefietst te hebben in de kou, en met een flauw zonnetje erbij, maar tal van straten waren afgesloten voor een marathon.

Ik maak me erge zorgen over wat ik over Peter moet besluiten. Als hij zijn gedrag niet verandert, laat ik mijn geld - als ik dat heb - na aan de stichting die opgericht moet worden voor de Memoires.

Nu zegt The Observer dat de Chinese ambassade in Belgrado met opzet is gebombardeerd, omdat Milošević die gebruikte voor het leger in Kosovo.164 Exact dus zoals ik schreef in mijn manuscript witboek Kosovo. Cook roept dat er geen spoortje bewijs is, wat natuurlijk absurd is. Hij is een betaalde leugenaar.

Madeleine Albright zit in fel rood gekleed bij Wolf Blitzer (cnn) en spreekt van een noodsituatie wat betreft nucleaire wapens in handen van ‘the rogues states’. Albright zegt nu dat het onzin is dat de vs met opzet de Chinese ambassade hebben gebombardeerd. Wie weet. Maar misschien heeft zij ook echt geen idee.

Senator Jesse Helms zei in het wapendebat richting Clinton: ‘Give my regards to Monica’, wat het niveau van deze man aangeeft.165 Albright merkte tegen Blitzer op: ‘Yes, I heard that he now wants it stricken from the record.’

Ik kijk al een paar weken aan tegen een torenhoge stapel do-

cumenten die ik moet uitzoeken om door te kunnen gaan met mijn Memoires.

Ik zag op bbc2 een gesprek met Bill Gates - een nietszeggende non-persoonlijkheid; er gaat niets vanuit. De interviewer zei: ‘In het half uur dat u met me sprak bent u een half miljoen dollar rijker geworden,’ waarop Gates zat te grijnzen.

18 oktober 1999

De kranten staan weer vol met enormiteiten - Kok voorop. ‘Wim Kok droomt...’, schrijft de Volkskrant, maar dat wisten we dus al. Kok droomt altijd bij gebrek aan gedegen informatie.166

Ik voel me met de dag beter. Van mijn geestelijke inzinking is niets meer te merken. Ik ben er weer zeker van dat ik na Kaapstad op volle kracht aan de Memoires zal beginnen. Maar als Peter geen streep zet onder zijn leven met Edwin dan trek ik me terug als zijn grote beschermer. Dat is zeker. Ik zit hier al dagenlang over na te denken. Ik zal Maarten Meijer schrijven dat ik het testament naar hem terugstuur, nadat ik in Kaapstad ben geweest en nog een keer met Peter heb overlegd.

Het bezoek van de man die de geiser komt controleren stoorde me zeer. Ik ben - goddank - bijna altijd alleen. Gisteravond op tv waren ouden van dagen die niet alleen kunnen zijn, wat voor mij onbegrijpelijk is.167 Ze zoeken gesprekspartners. Ik geef de voorkeur aan boeken - zoals het boek van Horgan.

Ik heb weer hoofdpijn. Ik wond me weer vreselijk op over Ellen. Ik had Verploeg vanmorgen een fax gestuurd dat Van Aartsen volgens de brief van Houtzagers een arbitrage wil over het voorstel van Van Mierlo, en dat dit toch niet de bedoeling kon zijn. Blijkbaar had Verploeg al met Ellen gebeld, want toen ik haar telefoneerde begon zij over ‘als jij briefjes aan Verploeg schrijft’. Dat maakte me zo razend.

Ik moet Nicolaï vragen om de video van Het zwarte schaap terug te geven, die hij kennelijk na tien dagen nog steeds niet heeft gekeken. Dit soort van akkefietjes zegt veel over wat mensen werkelijk zijn.

Ik dwong mezelf Ellen uit mijn hoofd te zetten.

Hoe ging dat kinderliedje? ‘Ik wou dat ik een vogeltje was, oh wat zou ik vliegen...’ Als ik een ander was geweest - niet het karakter van mijn vader had gehad - zoet en braaf was geweest en niet voor vaderlandse kwesties was warmgelopen, dan zou ik nooit een zwart schaap zijn geworden.

Op het moment dat ik aan Peter dacht, viel er een glas uit Amerbos aan gruzelementen. Het tweede glas in een paar weken.

Marina van Peter Nicolaï belde. Zij had het vergeten om het Peter te zeggen en Ellen was al naar huis, maar ze zou een kopie van de video maken, want daar zou ik om gevraagd hebben. Dat was absoluut niet waar. ‘Ik wil niet dat er een kopie wordt gemaakt.’ Ik liet duidelijk merken me te ergeren - een kind kan de was doen: alles was gelogen.

Dröge, Van Erven Dorens, Van Gogh en Storms komen morgen op tv. Dat is de club van het Kerstetentje. Steeds weer verbaas ik me over de series van derderangs mensen op televisie. Menno Buch was vanavond ook weer in beeld met zijn rotkop, en Paul Witteman zat in Barend & Witteman een Nobelprijswinnaar uit te melken. Barend en Van Dorp zijn oké, maar weten van de wereld ook eigenlijk niets - laat staan Jan Mulder.

Ik keek naar een superrealistische opname op tv van twee neukende mensen en ik realiseerde me weer eens dat ik godzijdank nooit, niet één keer, dat optreden heb geprobeerd, om de simpele reden dat ik het theater dat ermee gepaard gaat niet meen. Gebrek aan natuurinstinct? Misschien, maar goddank heb ik genoeg hersens om te beseffen dat ik niet verantwoordelijk wil zijn voor de onvermijdelijke uitkomst van deze dierendans.

19 oktober 1999

De Canadese minister van Buitenlandse Zaken spreekt namens het Brits Gemenebest over ‘a form of probation for Pakistan’, vanwege de coup. Ze beseffen het niet eens meer, hun onacceptabele arrogantie.

Onbegrijpelijk dat Habibie, door Suharto genomineerd, het niet op tijd doorhad dat hij het niet had moeten proberen.



illustratie

Maar The Economist begrijpt het ook niet. Er is een ware impasse in dit land en Megawati zal het levenswerk van haar vader vernietigen door gebrek aan verstand. Dewi zal ook wel in Djakarta zijn om een graantje mee te kunnen pikken. Die hele familie kijkt alleen maar naar een moment van glorie, niet naar de geschiedenis of de behoeftes van het land nu en in het derde millennium. En bovendien zonder Wiranto redt Mega het nooit. Seth Mydans schrijft nog over de mogelijkheid dat moslimleider Abdurrahman Wahid zijn kandidatuur intrekt ten gunste van de intellectueel Nurcholish Madjid, wie dat dan ook moge zijn. Wiranto heeft ondertussen op televisie verkondigd dat hij noch president, noch vicepresident wil worden.168

Je hebt absoluut niets aan Nederlandse kranten. Ik zou een brief willen schrijven over wat ik denk dat zal gebeuren in Indonesië, maar waarom zou ik er tijd aan spenderen?

Peter Nicolaï gooide de video van Het zwarte schaap in mijn brievenbus. Geen woord van dank, niets. Hij blijft een boer. Dat is dan de advocaat die me moet verdedigen! Soms denk ik: stop met Nicolaï en Pasman en ga over op Lakemans advocaat. Ik schreef Lakeman een brief over deze gedachte en vroeg wat hij daarvan vindt.

Ik lunchte met Marina van der Heijden. Ze zag er prima uit. We spraken over politiek, als vroeger. Iwan Beek en een dame wilden aan het tafeltje naast ons zitten, maar ze zagen mij en ze verdwenen. Later kwam Iwan opnieuw voorbij onze tafel en wachtte om geïntroduceerd te worden, maar ik deed het niet. Erik van Barend & van Dorp heeft Paul gebeld, die bezig was de tekst van mijn brochure via e-mail naar hen te verzenden.

Heb voor het eerst naar het veelbesproken Big Brother gekeken. Het is absoluut gelul in de ruimte, niet te doen. Onbegrijpelijk dat daar 1 seconde aandacht aan besteed wordt.

Vanavond weer naar een deel van de bbc-documentaire over de Duitsers in de Sovjet Unie gekeken. Er werden in Stalingrad 110.000 Duitse soldaten gevangen genomen. Van hen stierf 95 procent in gevangenschap. Oud-militairen van het Rode Leger, ook een vrouw, spraken met dezelfde haat en moordlust als in 1942 en gaven beeldende details van hoe zij Duitsers om zeep hielpen.169

20 oktober 1999

Het is ongelooflijk om om 07:00 's morgens vanuit mijn bed in de Jordaan de presidentsverkiezingen in Djakarta te kunnen

volgen. Habibie ligt er zeker uit. Ze overwogen het tot 06:00 uur en Golkar noemde geen nieuwe kandidaat. Dus de strijd gaat nu tussen Wahid en Megawati, maar volgens Maria Ressa heeft Megawati Wiranto al voor zich trachten te winnen, wat natuurlijk de enige uitweg is.

Nu Habibie definitief is weggestemd als presidentskandidaat, is de cia-coup om van Suharto af te komen pas echt geslaagd.170 Nu is de vraag wat Gus Dur gaat doen. Ik denk dat hij Megawati koningin maakt en zelf vicepresident wordt, maar die combinatie zou het niet redden. Dat is in mijn ogen het einde van de eenheidsstaat.

Ik heb Verploeg een tweede fax gestuurd met het voorstel om bijeen te komen met Peter en Ellen, Abram en hijzelf en gezamenlijk tot een aanpak van Pels Rijcken te komen. Ik ben in 1960 de strijd samen met de nvj begonnen en het zou mooi zijn als ik die ook samen met de nvj kan beëindigen.

Om 09.00 uur blijkt dat zowel Megawati als Gus Dur Wiranto al hebben benaderd. Waar het allemaal op neer zal komen, is dat waarschijnlijk Pak Alatas uit beeld zal verdwijnen, wat zal betekenen dat mijn speciale bescherming tegen de sabotage van Den Haag daar wegraakt. Nu zal ik waarschijnlijk via Sukmawati moeten manoeuvreren om binnen te kunnen komen - we zullen zien. Alatas' ticket was overduidelijk een afscheidscadeau.

Wahid staat 24 stemmen voor op Megawati. Hoe kan een deels blinde man (hij verloor vorig jaar een deel van zijn gezichtsvermogen als gevolg van een beroerte) in hemelsnaam regeren over Indonesië? Het zou idioot zijn.

Ja, het is duidelijk nu. Abdurrahman Wahid heeft de verkiezing gewonnen, 373 tegen 313, het scheelt dus niet veel. Volgende week is er een nieuw kabinet. Morgen zal de vicepresident worden gekozen. Wat zal de reactie van de mensen zijn? Wahid zegt dat hij met Megawati voor het volk wil verschijnen. Megawati kijkt heel zuur, zingt het volkslied niet mee en ze is westers gekleed. Megawati zegt dat ‘my dear friend Wahid’ de meerderheid heeft en dat ze is gevraagd hem te steunen. Dankzij cnn kan ik het van minuut tot minuut volgen. Hoe gaan de mensen reageren? Gaat Wahid met Golkar samen? Het lijkt zeer verraderlijk en de overwinnaars van de verkiezingen zijn met opzet op de zijlijn gezet. Gus Dur zal zwak zijn, fysiek en politiek - dat is zeker. Hij won met 54 procent.

Om 11.50 uur was er een explosie in Djakarta, is de burgerlijke onrust begonnen?

Om 14.00 uur vinden er de eerste relletjes in Djakarta plaats. Niemand begrijpt dat Megawati's partij pdi-p wat stemmenaantal betreft heeft gewonnen maar nu aan de zijlijn gezet is nu het nieuwe parlement een president heeft gekozen. Gus Dur sprak over een tweede onafhankelijkheidsverklaring. Klinkklare onzin, maar het is een ramp.

Ik kan m'n ei niet kwijt. Ik wacht op een reactie van of Verploeg of van de advocaten, maar het blijft aan beide kanten stil. Wahid ging na Suharto's aftreden bij hem op bezoek. En hij gaat misschien met Wiranto samenwerken. Het blijft dus een zeer smerige zaak. De man had twee hersenbloedingen, is bijkans blind en als hij met Wiranto in zee gaat, is de ramp niet te overzien. Met dit alles zou Alatas zelfs kunnen aanblijven. Step Vaessen zei dat omdat Megawati met de verkeerde mensen in zee ging (wat Sukmawati ook al zei), Wahid zich tegen haar zou hebben gekeerd. Wie weet wordt Wahid vermoord. Dan wordt Wiranto president. Habibie zei op tv: ‘Only the best is good enough for Indonesia and I am not the best.’

Ronald Frisart belde of ik blij was dat Megawati had verloren. ‘Ik denk niet in persoonlijkheden, maar het is een ramp wat er is gebeurd. Niemand in Indonesië gelooft ooit meer in democratie.’ Er zal geen zegen rusten op deze Gus Dur - hij heeft al vooraf onderonsjes met Habibie en Wiranto gehad en hij heeft Megawati glashard laten vallen. Hij is niet te vertrouwen (ook al meent Van Aartsen dat het een ‘prachtige overwinning’ is voor de democratie). De autobom zojuist is een afleidingsmanoeuvre van het leger om de druk van de ketel te halen.

Vaessen: ‘(Dur is) Voor veel mensen onberekenbaar en onbetrouwbaar.’ Het is zelfs puur verraad, ik ben ervan overtuigd. Pia Dijkstra heeft het ook door en Vaessen bevestigd dat de uitslag het resultaat van gesjoemel is geweest.

nrc Handelsblad heeft een aankondiging voor Huis van Oranje over Beatrix vanavond en noemt een hele reeks met mensen die er commentaar in geven, maar ‘vergeet’ Marc van der Linden en mij.

Berg Productions heeft niet gereageerd op mijn twee faxen. Ik zal er morgen nog een sturen - of beter: ik bel.

Henk Schulte Nordholt noemt Wahid in Nieuwsnet het allerbeste wat Indonesië kon overkomen. Wahid was laatst in Den Haag en zei toen al: ‘Dit is de laatste keer dat ik hier informeel ben, volgende keer kom ik als president.’ Hij regelde het altijd al. Schulte Nordholt zei ook dat Megawati er abusievelijk van uitging dat ze voldoende had aan 34 procent van de stemmen.

Daar lijkt hij gelijk in te hebben.

Hoe kan Frank Vermeulen in hemelsnaam denken dat Mary Robinson (Hoge Commissaris voor de Mensenrechten) ook maar enige kans van slagen heeft met haar onderzoek naar de misdaden in Indonesië? Wiranto krijgen ze met geen mogelijkheid voor het internationaal tribunaal in Den Haag, laat staan Suharto. Ze zouden het moeten doen, ja, maar ze zullen het nooit doen. Verder schreef Vermeulen een prima overzicht van de laatste paar jaren van het bewind van Suharto en hoe structureel wanbeleid, repressie en een diepe economische crisis het einde van Suharto's bewind betekenden.171 Gus Dur is in mijn ogen een eerste stap in de richting van een moslimstaat, wat ook Schulte Nordholt niet belichtte. Dat is een vaarwel aan de Pantjasila - wat ook Vermeulen nog niet ziet.

Bij de intro van Huis van Oranje werd ik aan het woord gelaten: ‘Ik zie liever een echt mens dan een boekhoudster,’ wat tegen het einde werd herhaald. Vooral in het begin kwamen Marc van der Linden en Evert Santegoeds uitgebreid aan het woord. Hans van den Bergh kon zelfs ‘Leve de republiek’ roepen.172 De opmerking dat tradities aan nieuwe realiteiten dienen getoetst te worden, bleef erin, evenals dat de Gouden Koets naar de Efteling zou moeten. Erica Terpstra noemde Prinsjesdag de mooiste dag van het jaar.173

21 oktober 1999

Van Aartsen heeft de verkiezing van Gus Dur dus de overwinning van de democratie genoemd. Dat krijg je ervan als je iemand uit de varkenssector op Buitenlandse Zaken neerzet. Maar dat wordt mijn nieuws vanavond bij Barend & Van Dorp. Dan zal ik tevens proberen mijn nieuwe brochure Chaos in Indonesië te promoten, die binnenkort uitkomt. Vanavond zal Jan Mulder er niet bij zijn.

Ik haalde bij Elsevier het boek van Pierre Vinken op en kreeg ook zijn directe faxnummer.174 Ik stuurde hem een boodschap dat ik zijn boek aan het lezen ben, en verzocht hem te kunnen spreken voor ik naar Kaapstad ga vertrekken.

Megawati is vandaag tot vicepresident naast president Wahid benoemd. Het is een ramp, want met die twee wordt het gegarandeerd soep met ballen. Wiranto en Golkar liggen eruit.

Het is kwart voor negen. Ik ben onderweg naar Barend & Van

Dorp. Het is steeds waarschijnlijker dat het vliegticket dat ik op 6 oktober naar Peter heb gezonden nog niet is aangekomen. Er was vorig jaar ook een periode dat Peter helemaal geen brieven kreeg. Ik verdenk Edwin ervan ze opgehaald en weggemaakt te hebben. De brieven zijn ook nooit retour gekomen.

Westerkade

Barend & Van Dorp, wat zal ik ervan zeggen?175 Ik moest tussen drie nichten kiezen met wie ik wel één nacht in een hotel zou willen doorbrengen. Ik wees ze alle drie direct af. Er werd teveel op de homoseksualiteit gezinspeeld, daarom schreef ik in het gastenboek: ‘Ik kom graag, maar jullie moeten over de nichterij ophouden.’

Max Westerman was ook in de uitzending. Hij gaf me een compliment. Joost Zwagerman, ook een van de gasten, bleek best aardig, en katte Big Brother af, en betwijfelde of de cia wel zo erg was. ‘Dat was in de Koude Oorlog...’, werd er geroepen, maar naïever kan haast niet.

Ik reed na afloop met Joost Zwagerman naar zijn huis aan de Nicolaas Maesstraat, waarna een taxi mij thuisbracht. Hij had Frans Kellendonk nauwelijks gekend. Hij was twee keer in de vs geweest. Ik denk, evenwel, dat hij vaak een mening heeft over zaken waar hij niet echt wat van weet. Wat opviel was dat Henk en Frits direct na de uitzending hun dames opbelden. Ik hoorde Henk een gesprek hebben, waarbij het woord cia viel, bij herhaling. Zou zijn echtgenote kritiek hebben gehad dat ze mij daarover lieten praten?

22 oktober 1999

‘Dat was teveel en haalt jou naar beneden,’ zei Johan Struwe vanmorgen naar aanleiding van het homo-gedoe, waar hij gelijk in heeft. Paul de Ridder was het daarmee eens. Over Indonesië kwam ik gisteren niet veel aan het woord, maar wat ik zei, was raak. Rens Broekhuis zei: ‘Het was best helder’ en voegde toe: ‘Jij bent de enige die de hopeloosheid van alles uiteenzette, dat Mega niet tot drie kan tellen. Dat was grof, maar waar.’

Marina belde. Zij vond de uitzending prima. Ze probeert weer goede stoelen voor me te regelen voor de vlucht naar Kaapstad. We zullen zien.

Er kwam een briefje van Jonathan Raymond, wat me een schok bezorgde: hij heeft beenmergkanker.176 Ik ga zo gauw

mogelijk naar hem toe. Ik weet nog hoe ik Jono in de Greyhoundbus ontmoette en bij hem kroop 35 jaar geleden, op weg naar Denver, Colorado.177 Hij herinnerde me toen erg aan Frits van Eeden. Hoe is het mogelijk dat hij ziek is, want hij is pas vijftig jaar ofzo.

Pia Dijkstra vraagt in het Journaal van acht uur aan Peter d'Hamecourt in Moskou of Solana op de conferentie in Helsinki premier Poetin tot de orde heeft geroepen over Tsjetsjenië. Dat soort idioten presenteert hier het nieuws. Het viel me mee dat d'Hamecourt zei dat Rusland zich niet gauw op het matje liet roepen.

Vlasblom noemt Dur en Mega ‘een ideaal leidersduo’.178 Hij is gek. Hij denkt gewoon niet door. Deze combinatie wordt binnen de kortste keren een gigantische ramp.

23 oktober 1999

Ik belde kort met Hans van den Bergh om een afspraak te maken. Hij vond het jammer dat ik zo aardig over Lubbers had geschreven in het Beatrixboekje ‘want ik ben tegen die man’. Dat is dan een professor.

Ik ging naar Adonis en kwam een buitenlander tegen - ik kon zijn afkomst niet raden - met lang, zwart, krullerig haar, beetje dik, mooi gezicht, met zelf niets in huis (I checked) die een vol uur op een unieke manier met mijn penis speelde. Ik kan me niet herinneren ooit een dergelijke geweldige behandeling te hebben gehad. Soms onderzocht hij andere jongens, maar hij kwam altijd bij me terug. Het was zeer ongewoon. Ik had de nacht wel met die jongen door willen brengen.

Op weg naar huis kwam ik Jan Tromp tegen. Hij ontkende weer in alle toonaarden dat hij ooit had gezegd dat Kadarisman had gezegd dat ik niet met Beatrix had moeten komen. ‘Dan schrijf ik zoiets toch niet in mijn dagboek,’ zei ik. Hij loog en ik zocht naar signalen in zijn gezicht en houding die dat konden bevestigen, maar jongens zoals hij zijn professionele leugenaars. Ik begon een pleidooi voor steun en hij zei dat hij helemaal niet tegen mij was. ‘Ik bel je en we eten een broodje,’ zei hij. Ik legde hem de laatste truc van Pels Rijcken uit en hij deed alsof hij het afkeurde.

vips had weer de proleet uit Den Haag in de helikopter, wat veel eerder was dan we hadden afgesproken. Daar moet ik Gert Berg over faxen. Bovendien vloog hij in de volle zon terwijl het zwaarbewolkt was toen wij de opnamen maakten.

24 oktober 1999

Ik ben vroeg opgestaan en direct, uiterst geconcentreerd, begonnen aan een artikel voor The Jakarta Post.

De Oost-Duitse dirigent Harmut Haenchen ging na tien jaar in Nederland terug naar zijn geboorteplaats Dresden en vertelde in Buitenhof over West-Duitse bedrijven in Oost-Duitsland die fabrieken (en vastgoed) hebben opgekocht, om te voorkomen dat deze concurrentie zouden kunnen vormen, en om ze vervolgens failliet te laten gaan - zelfs tot en met rozenkwekerijen aan toe. Dus Bonn heeft Oost-Duitsland te eigen bate gekolonialiseerd. Het kapitaal van West-Duitsland heeft de zaak gewoon overgenomen. Scholieren in de DDR willen de muur terug! Maar wat zegt Paul Witteman toch een stomme dingen om zich tegen deze ongewenste nieuwtjes in te dekken!179

Net toen ik terugkeerde door een onweersbui, belde Peter. ‘Hallo, kom je nog,’ waren zijn eerste woorden. Hij zei zeker te zijn dat het vliegticket volgende week alsnog zou arriveren. Ik betwijfel het ten zeerste. Maar wie weet. Edwin was al in Civic Centre - vermoedelijk als de Baroness - en de show was uitverkocht zei Peter. Ik ben er zeker van dat hij vond dat ik koeltjes was, maar ik voel me koeltjes over alles.

Ik worstel nog steeds met mijn artikel voor The Jakarta Post.

Jeroen Pauw had Van Dis in zijn programma, wat ik niet helemaal heb gezien.180 Adriaan blijft een enge, phony bullshitter. Ik vond Jeroen niet helemaal op z'n best.

25 oktober 1999

Lakeman belde vorige week dat hij zich zorgen maakte, want hij vroeg zich af of alleen advocaten arbiter konden zijn. Ik heb hierdoor twee nachten slecht geslapen en heb direct weer infecties aan de binnenkant van mijn been.

Ellen noch Verploeg reageerde op mijn verzoek om een afspraak te maken.

Het artikel voor The Jakarta Post is verstuurd. Ik ga meteen door met een tweede.

Om 17.30 uur heb ik ook het tweede artikel naar Djakarta gestuurd. Ik zal morgen artikel nummer drie schrijven. Ik stuurde kopies ervan naar Alatas, Omar Dhani, Kadarisman en Diarto. Geen woord van de advocaten. Ik vind het best.

Dit land is Big Brother-ziek. Je kunt geen radio of tv aanzetten of het gaat over Mona of wat of wie dan ook. Een pure vorm van collectieve idiotie.

Een chirurg van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis had het hepatitis B-virus en infecteerde behoorlijk wat patiënten, van wie sommigen overleden. Goddank was mijn operatie daar inwendig en was er geen contact met bloed.

Gerard van den Broek van Met het oog op morgen belde dat de gpd een verhaal had over filmer Hans Hylkema. Ik zei: ‘Ik weet het al. Die man is misdadig bezig met leugens over Juliana en Sukarno om zijn film te verkopen.’

Ik bedacht me vandaag om morgen een kogelbiefstukje te gaan kopen, maar toen zag ik op televisie hoe de koetjes de trechter in liepen, de dood tegemoet, want er is weer een ‘rundvleesoorlog’ met Engeland. Ik deed mijn ogen dicht en bedacht dat ik nooit meer vlees ga eten, terwijl ik het morgen toch ga kopen.

Jaap de Hoop Scheffer kreeg in Barend & Van Dorp bij het ja/nee-rubriekje ‘Willem Oltmans’ om op te reageren.181 Hij dacht toch even na en zei toen ‘nee’. Zo zie je, ze hebben meningen zonder te weten waar het over gaat.

26 oktober 1999

Ik heb een zeer voldaan gevoel, want ik heb artikel drie in twee uur geschreven, en heb het hele pakket al gepost. Onderweg naar het postkantoor op het Centraal Station, zag een oude dame me aankomen. Ze stond stil, keek me aan en zei: ‘Daar heb je die aardige mijnheer.’ Dat is wel eens anders geweest. Marina belde dat ze een stoel had geboekt op Eduards vlucht. Ik belde hem direct in Parijs, maar hij beweert bij hoog en bij laag dat het puur toeval is. Maar nu ik weet dat ik op Eds vlucht zit, begin ik meer zin te krijgen naar Zuid-Afrika te gaan.

Ik hoor al tien dagen geen woord van Pasman. Kennelijk spelen we het spel van de langste adem. Ik zal Koenders faxen dat ik onder geen beding akkoord ga met arbitrage als deze niet over de hele periode tot en met 1999 zal gaan, dan moet deze dame haar misselijke spelletjes wel staken.182

Pak Alatas is verleden tijd. Een in Caïro geschoolde Soelawees, Alwi Shihab is nu minister van Buitenlandse Zaken. Ook Wiranto ligt eruit als legerleider, waar hij plaats moest maken voor

admiraal Sutjipto. Wiranto maakt nog wel deel uit van de binnenste cirkel van vijf, als coördinerend minister van Politieke, Juridische en Veiligheidszaken.

Het nieuwe Indonesische kabinet zou mij - als ik Indonesiër was - nauwelijks geruststellen. Het is een snelle lijmpoging, aangekondigd door Wahid achter een grote tafel en Megawati achter een kleinere tafel. Zij moest de namen lezen omdat Wahid ze niet van papier kon lezen. Shihab is een Wahidman, dus valt er niets van te verwachten. Wiranto's nieuwe baan wordt gekleineerd, maar hij zit nog steeds op een zeer belangrijke post in het team van vijf superministers, of politbureau.

Ik had Serge van Duijnhoven mijn Kosovo witboek-manuscript gestuurd. Zelf was hij net enkele weken in Kroatië geweest om een documentaire te maken. Hij vond dat ik de vinger vaak op de zere plek legde en riep me op voortaan mijn gedachten eerder met hem te delen. Hij vond dat mijn kritische tegenstem zinvol is in ‘het koor van huilende wolven’ en dacht dat in De Groene Amsterdammer best plaats was geweest voor mijn verhaal. Toch vind ik het typerend dat hij dan tevens zo twijfelt aan de criminele daden van de cia.183

22:00 uur

Ik had een geweldige tijd met Frank, een jong negroïde type, een jongen uit New York, met gevoelige handen. Ik stopte en wilde eigenlijk gaan, dus de jongen liep weg, maar kwam meteen weer terug en we gingen verder in de darkroom. Toen een oudere man een aansteker gebruikte om te zien wat er gebeurde, sloeg ik het ding zonder aarzelen uit zijn hand, waar Frank zo van schrok dat hij alsnog wegging. Het kan me eigenlijk ook allemaal niets schelen.

27 oktober 1999

Peter van der Vorst (van Joop van den Ende) beloofde in augustus dat ik binnen twee weken 1.500 gulden betaald zou krijgen, maar ik heb nog altijd niets gezien dus dreigde ik vandaag maar eens met een advocaat.

Ik ontmoette Hans van den Bergh en vroeg hem alsjeblieft Pierre Vinken te vragen mijn arbitrage te leiden. Hij had Het zwarte schaap niet gezien. Hans gaf me een boekje en ik gaf hem een stel documenten van mijn voorvader Abraham Oltmans over de Bataafsche republiek.184 Een kritiek van hem - hij zei

dat hij Mijn vriendin Beatrix had gelezen - was dat ik niet vermeldde dat mijn telegram aan Juliana niets had opgeleverd.185 Toen ik hem vertelde dat ik op de radio als oplossing voor de financiering van de Gouden Koets eens had voorgesteld om ‘Drink Heineken’ en ‘Vlieg klm’ op de deuren van de koets te schilderen,186 lachte hij. Dit maakte voor mij dus duidelijk dat hij alleen maar door het boek had gebladerd. Maar goed, hij maakte me lid van het Republikeins genootschap.

Er werd geschoten in het Armeense parlement, met als doel de Armeense minister-president te doden. Het lijkt een protest tegen de missie van Strobe Talbott, die in die regio is en zijn steun heeft uitgesproken voor de president van Azerbeidzjan wat betreft het oplossen van het conflict dat het land heeft met Armenië over de regio Nagorno-Karabach.187

Ik schreef een briefje aan Mike, de nieuwe jongen die sinds september op 3-F woont, over de regels die we in overleg met de woningbouwvereniging hebben afgesproken met fietsen in huis. Hij zet steeds meer fietsen in de gang.

Aart was hier. We gingen eten bij de Italiaan, waar ik Pieter Jan Hagens zag zitten, met twee kinderen - ik mag die man. Toen we erheen liepen zag ik een groep aankomen met in het midden een Indonesische schoonheid. Ik grapte tegen Aart over guna guna en de Indonesische jongen lachte en zei iets tegen mij. Aart was verbaasd. We hadden voor het eerst weer eens een lang en intens gesprek tot 21:00 uur. Aart vond dat ik correct had gehandeld met Sillevis Smitt.

Peter belde om 21:30 uur om te zeggen dat hij het ticket had ontvangen. Ik belde meteen naar Trees: ‘Oh, Willem, ik dacht net over je.’ Ik vertelde haar dat het ticket eindelijk aangekomen is. Dus Peter komt naar Kaapstad.

Nu komen er toch langzaam berichtjes door dat Indonesië Suharto wil vervolgen wegens corruptie. Ik kon het niet laten Megawati nog even in een brief te herinneren aan de dood van haar vader en honderdduizenden Indonesiërs die Suharto op zijn geweten heeft en of het niet wat magertjes is om het dan alleen over corruptie te hebben.

Nog steeds geen woord van Pasman of Verploeg. Ze lijken wel

niet wijs. Mij hindert het verder absoluut niet. Misschien werken ze aan een soort truc. Koenders reageert ook al niet.

28 oktober 1999

Broertjes stond onverwacht op het antwoordapparaat, maar van Jan Tromp hoorde ik niets, terwijl hij beloofd had te bellen. Ik stuurde hen beiden een fax over de truc van Houtzagers om de arbitrage te beperken tot het voorstel van Van Mierlo en dat ik daar dus niet mee akkoord wilde gaan. Ik maakte melding van mijn bericht daarover aan Koenders en drong aan op een ontmoeting met hen voor mijn vertrek naar Zuid-Afrika om te bespreken hoe het nu verder moet. Eens zien wat er gebeurt.

Ik stuurde Trees een briefje dat ik zondag naar Peter ga, en ik hem in Zuid-Afrika zijn laatste kans biedt zich los te maken van Edwin.188

Hans Jaap Melissen, van radio Wereldomroep, kwam van 11:00 tot 12:00 uur om een interview af te nemen. Hij is toch niet zo slim als ik dacht. Hij bracht een cadeau mee: Jonge mannen aan zee, van Sipko Melissen, een roman die ik natuurlijk nooit zal lezen.189

Verploeg belde vanavond alsof er niets was gebeurd. Hij gaat met Broertjes terug naar de Kamercommissie, want wat Houtzagers probeert te doen kan niet. God mag weten waarom Ellen nog steeds stil is, maar als het moet heb ik snel een nieuw advocatenkantoor. Toen ik zei met Tromp te hebben gesproken, hopend op een hoofdredactioneel commentaar, was Verploegs reactie: ‘Dat doen ze nooit.’

Ik zei: ‘In mijn gevecht is dat de verkeerde houding. Ik kan me dat niet permitteren. Pieter heeft het vorig jaar augustus min of meer beloofd aan Nicolaï, Pasman en mij.’

Hij veranderde meteen zijn houding: ‘Ik bedoel, je moet het proberen,’ alsof hij nooit had gezegd dat ze het nooit zouden doen. Het is verbazingwekkend hoe geesten werken.

Ik kwam Fred de la Bretonière (55) tegen. ‘Ik heb nu een wijf,’ zei hij, ‘als ik thuis kom, gaat mijn broek uit en ze geeft me een blow job als een kerel.’ Maar een cock suck als de Yank me vanmiddag gaf (ik was nog in Adonis), is uitgesloten, en hij weet het dus eigenlijk niet. Fred opende een nieuwe winkel in de Van Baerlestraat. Hoe doet die jongen dat allemaal?

De Nederlandse Gele Rijders zijn in Peć in het westen van Kosovo de weg kwijtgeraakt terwijl ze een konvooi van vluchten-

de Serviërs aanvoerden. Onbedoeld kwamen ze in het centrum van de stad terecht waar het konvooi door Albanezen werd belaagd. De Serviërs werden uit hun auto's gejaagd (die vervolgens in brand werden gestoken) en met stenen bekogeld en vluchtten het gebouw van de Italiaanse militaire politie in. Behalve een artikel in nrc Handelsblad zwijgen alle media erover.190

Ik keek op België naar een documentaire over de laatste uren van Patrice Lumumba, de wettige minister-president van Congo.191 Hij zat in een gevangenis in Katanga. Koning Boudewijn steunde nota bene president Tshombe, die Katanga onafhankelijk van Congo verklaarde, twaalf dagen nadat Congo zelf onafhankelijk was geworden. Graaf Harold d'Aspremont Lynden, minister voor Afrikaanse Zaken, was van mening dat Lumumba gedood moest worden en zo geschiedde. Wat een smerige zaak. Lumumba en twee medegevangenen werden tijdens de vlucht van Leopoldstad naar Katanga zwaar mishandeld, maar ze konden nog staan. Ze werden aan Katangese soldaten uitgeleverd, onder bevel van Belgische officieren. Wat een schande. Ze waren bevreesd dat Zweedse vn-soldaten hem uit de gevangenis bij Leopoldstad zouden bevrijden. En die Belgen, nu ook nog, praatten erover alsof het een heldendaad betrof. Tshombe en drie ministers begeleidden Lumumba en zijn twee vrienden naar de executie, onder leiding van Belgische officieren. Geëxecuteerd op de 201ste dag van de Congolese onafhankelijkheid! Graaf d'Aspremont deed in telegrammen, acht dagen na de executie, alsof Lumumba nog leefde. De lichamen waren echter opgelost in zwavelzuur. Een Belg zit gewoon te vertellen dat de lichamen eerst in stukken moesten worden gezaagd. Weken na de dood van Lumumba - de Belgen schreven het scenario - werd het verhaaltje rondgestrooid dat Lumumba en zijn vrienden zouden zijn gevlucht terwijl ze werden overgebracht vanuit de gevangenis in Katanga. Toen zouden ze door dorpelingen zijn gedood en de Belgische dokter Pieters (die het lijk nooit gezien had) had het overlijdenscertificaat getekend. Schande!

Vanavond zijn er heel wat harde noten gekraakt.192 Wetende dat het boek van Peter Bootsma en Willem Breedveld over het kabinet Den Uyl en dus ook de Lockheed-affaire uit zou komen, heeft Kok door Geelhoed van Algemene Zaken aan alle

leden van het voormalige kabinet Den Uyl een dringende brief laten schrijven om voorzichtig te zijn met interviews omwille van ‘de eenheid van de Kroon’ en te zwijgen over Lockheed. Iedereen liep dus op eieren, ook Vredeling, ook Marcel van Dam. Pas nu begrijp ik waarom Van Dam nooit meer in de politiek aan de bak is gekomen. Hij wilde als staatssecretaris aftreden toen Bernhard niet werd vervolgd. Den Uyl heeft een hele nacht besteed om hem te overtuigen het niet te doen, en deze simpelweg zwakke broeder leverde ook in en zei nu terugkijkend dat Den Uyl gelijk had. Het zou natuurlijk beter geweest zijn als het koningshuis in 1976 vanwege Lockheed was opgestapt. Bernhard had er natuurlijk niets van geleerd, met zijn Ferrari van zes ton en zijn jacht in Zuid-Frankrijk. Ze lieten Bernhards beroemde persconferentie op Schiphol zien (maar lieten weg dat Juliana hem had proberen te stoppen), maar dat ging bovendien over iets heel anders. Dat was namelijk in 1961 - dus nota bene vijftien jaar voor Lockheed - en dit persmoment ging over zijn gelieg over Nieuw-Guinea en zijn botsing met H.A. Lunshof. Weten die journalisten veel.

Vredeling zei dat hij de man was geweest, die had voorgesteld om Bernhard te verbieden geen uniforms meer te dragen, en de oude Wilhelm de Gaay Fortman (destijds minister van Binnenlandse Zaken) was het er direct mee eens geweest. Hij ging het ook eerst Juliana vertellen, die een formulering probeerde te vinden om te zeggen dat Bernhard geen misdadiger was. Vredeling zei ook hardop dat er van hem verwacht werd dat hij niet te veel zou zeggen over wat er echt gebeurd was (dus de brief van Geelhoed). Zelfs Hans Gruijters sprak niet open en eerlijk, omdat al deze jongens grootkruizen en hoge posities hebben ontvangen. En zo is hun stilte rond deze rotzooi gekocht. Even later ging nova verder met het boek, maar ging ook in op de rel rond minister van Binnenlandse Zaken Bram Peper, die zichzelf ‘onkreukbaar’ noemde. Je kunt echter van zijn smoel aflezen dat hij dat zeker niet is. Vandaag kwam het Algemeen Dagblad met nieuwe beschuldigingen dat Peper als burgemeester van Rotterdam gemeenschapsgeld had gebruikt voor privédoeleinden.193 De krant voerde daarbij verklaringen van ambtenaren op. Peper wist dat in een eerdere editie van het ad had gestaan dat hij met buitenlandse gasten naar borde-

len was geweest. Kok werd om een reactie gevraagd, maar die wist natuurlijk van niets. Ed van Thijn zei bij de presentatie van het boek: ‘Geen sprake van, Peper is prima.’ Hans Wiegel zei: ‘Ik reageer niet op zoiets.’ Alle ministers van Binnenlandse Zaken trokken een lijn, wie had anders verwacht?

29 oktober 1999

Ik heb Arendo Joustra een fax gestuurd over het fragment van de persconferentie van Bernhard op Schiphol dat was gebruikt, in de hoop dat hij er wat mee zal doen om duidelijk te maken dat dit fragment niets met Lockheed te maken had en dat Bernhard bovendien publiekelijk excuses heeft moeten maken voor zijn valse beschuldigingen jegens Lunshof.

Ik kreeg vorige week bij Barend & Van Dorp weer een horloge en het gaat opnieuw mee voor Peter. Ik ben zo dankbaar dat ik een paar dagen alleen met hem door kan brengen bij Sea Point.

Johan Struwe had een exemplaar van Het Parool bewaard, waarin een foto stond van Wahid in Volendammer kledij, waarvan ik kopies naar iedereen in Djakarta heb gestuurd, en een exemplaar van Chaos in Indonesië, dat zojuist arriveerde.194



illustratie

Florrie Rost van Tonningen heeft haar memoires via internet te koop aangeboden, maar het is er door de verspreider, Lycos,

weer afgehaald omdat het boek illegaal zou zijn.195 Wie verbiedt in godsnaam boeken van Florrie Rost van Tonningen op internet?

Bernhard onthulde een monument voor Wilhelmina in Rotterdam. Hij zegt op tv dat het slecht met hem gaat, gebrek aan adem. Hij had grote bewondering voor Wilhelmina: ‘Zij was uniek. Ik miste mijn moeder en zij probeerde een moeder voor me te zijn.’ Een geraffineerd stukje geplande propaganda om de aandacht af te leiden van de Lockheed-publicaties van gisteren. ‘Ik was niet bang voor haar,’ zei hij ook nog.

René Froger verscheen in een roze colbert bij Barend & Van Dorp.196 Ik begin nu toch te denken dat zij wel erge lichtgewichten zijn.

30 oktober 1999

Ik schreef Sillevis Smitt, Aart van der Want, Koenders, Marijnissen, Pasman en Nicolaï, et cetera dat ik twee weken in Zuid-Afrika ben en dat ik toch met de brieven van mejuffrouw Buringh Boekhoudt aan de slag ga als er bij thuiskomst nog geen acceptabele oplossing is voor de arbitrage.

Ik ruim mijn bureau op, want ik zal bij terugkeer op dertien november wel een puinhoop aantreffen waar ik weer mee aan de slag moet.

In Thermos kwam een Belgisch ventje uit Brussel (Kristof Buntinx, hij was misschien 24 en sprak vloeiend Vlaams) spontaan op me af, helemaal verrukt dat hij mij van Het zwarte schaap kende en in levende lijve ontmoette. Hij zou vannacht op het Centraal Station slapen, dus ik zei hem dat hij bij mij kon blijven.

Ik ben al te laat voor mijn artikel over een waarheidscommissie voor Indonesië, net als in Zuid-Afrika, want blijkbaar had politiek commentator Wimar Witoelar hetzelfde idee en heeft daar in Kompas ook al over geschreven.197 Alleen zou mijn artikel meer gaan over 1965 en het eiland Buru, dus over moord en doodslag, dan over corruptie en geld.

31 oktober 1999

Om 02:00 uur vannacht belde Kristof uit Brussel aan - ik had dus een rotnacht. Niet slim en hij slaapt (en snurkt) nog steeds om 10:15 uur.

Ik schreef Pieter Broertjes of het nu na Het zwarte schaap en een pagina in Elsevier niet eens tijd wordt voor de Volkskrant om eens een goed stuk te brengen dat mijn zaak ondersteunt. Ik schreef ook Thabed Sabil van The Jakarta Post een briefje dat mijn benadering nog steeds verschilt van die van Witoelar, voor het geval hij zou gaan twijfelen over de nieuwswaarde van mijn ingezonden artikelen.

Kristof is toch een vreemd jongetje. Hij beklaagde zich dat niemand wil dat hij blijft slapen. Ik begrijp dat nu helemaal na deze nacht.

Haitink zat in het klassieke programma op zondagochtend.198 Dan valt andermaal op dat zo'n Vierde symfonie van Gustav Mahler (ooit schitterend door Dési von Halban uitgevoerd, waar ook een grammofoonplaat van werd opgenomen)199 een oase van overgebleven schoonheid is in een steeds verder richting verdommenis bewegende wereld.

Professor Hans van den Heuvel zat bij Rob Trip in Buitenhof over de beschuldigingen van fraude tegen Bram Peper, die heftig werd verdedigd door de industrieel en huidige voorzitter van de Kamer van Koophandel van Rotterdam, Joop van Caldenborgh.200 Een uitspraak van de professor: ‘Je kunt niet niets doen, wat ook een vorm van beleid is.’

Ik besloot een nieuwe cri de coeur aan Kok te sturen over de acties van Houtzagers. Dan kan hij in ieder geval nooit zeggen dat hij van niets wist.

17.00 uur, trein naar Schiphol

Ik begin steeds meer te concluderen dat televisie (god weet hoe het is op internet) de mensheid naar the end of sanity zal brengen. Dat is veel erger dan het eind van de geschiedenis.

19:50 uur, Schiphol, Gate F7

Waar ze vandaan komen mag joost weten, maar het is hier hartstikke vol. En dan te bedenken dat in 1989 de vliegtuigen naar Zuid-Afrika bijna leeg waren. De idioten van de supermarkt op Schiphol hebben ketjap uit hun assortiment gehaald (en ook sambal), nu heb ik alleen de fles die Eduard zou meebrengen.

22:30 uur

Ik heb mijn activeiteiten nooit ondernomen met het doel de

status van beroemdheid te verkrijgen. Ik heb steeds uit overtuiging gehandeld en om de waarheid (en de natie) te dienen. Eigenlijk primair om het gelieg van overheid en media over Sukarno aan te vechten. Vervolgens was opeens beroemdheid in het geding. En dat begint nu erg door te zetten, maar nu weet ik wat het waard is bekendheid te ervaren van mensen die nog steeds niet begrijpen wat er is gebeurd wat die beroemdheid rechtvaardigt.

Nog altijd zijn vliegtuigen naar of vanuit Afrika voor 95 procent gevuld met blanken.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums