Memoires 2000-B

[p. 53]

Amsterdam

21 augustus 2000

Eduard is vandaag jarig, hij wordt veertig. Hij heeft me niet uitgenodigd voor zijn feest (ik zou ook niet zijn gegaan), wat een einde maakt aan het kiekeboespel van onze zogenaamde vriendschap - eindelijk.

the genie of freedom has escaped from russians wodka bottle, schrijft The Sunday Times, wat een aardig pakkende kop lijkt, maar in feite onzin is. Welke vrijheid? Het gezever over vrijheid van meningsuiting in het Westen, daar kan ik over meepraten. Rusland kan alleen een gerespecteerd lid van de internationale gemeenschap worden als het de vrijheid van informatie accepteert. Wat een onzin. Er wordt zoveel onzin in die fameuze vrije pers geschreven en er wordt zo slecht nagedacht.

Ik ben letterlijk tot tranen geroerd door Années de Pèlerinage van Franz Liszt. Ook vanwege de gelukzalige afgelopen dagen met Peter.

Vlak voor ik naar Parijs vertrok, was er een kaartje van Pieter Broertjes gekomen.

17.08.2000

Dear Willem,

Misschien heb je gelijk, misschien ook niet. Ik had ook veel vertrouwen in Wahid na Soeharto! Maar ik zie nu ook de schaduwzijden. Wie blijft wel in tact eenmaal aan de macht? Kok? Lubbers? Jij?
Maar als je je zo ergert aan mijn krant (sorry), lees hem dan niet (meer). Dan leef je nog lang en gelukkig. Ik hou nog genoeg lezers over: gelukkig.
Alles kits aan de Singel?

L. Pieter B.

[p. 54]

Ik schreef Broertjes te hopen dat hij dat vertrouwen niet gebaseerd heeft op zijn correspondent in Indonesië Gerrit de Boer. Ik vind Gerrit een aardige man, maar zijn kennis over Indonesië, laat staan de geschiedenis van dat land, is dermate laag dat hij nog niet met de schijn van expertise over Indonesië kan schrijven. Ik benadrukte het vreemd te vinden dat de Volkskrant mij, met mijn 46 jaar ervaring, niet een stuk liet schrijven over de situatie in Indonesië. Ik had hem eerder al geschreven me te ergeren aan het feit dat een ‘onbevoegd vlerkje’ me in een televisiecommentaar met Boudewijn Büch vergeleek. Nu schrijft Broertjes dus dat ik zijn krant gewoon niet moet lezen als ik me daaraan erger omdat hij toch genoeg lezers overhoudt. ‘Kan het je dan helemaal geen moer schelen wat je je lezers voorschotelt?’ schreef ik. ‘Overigens, zou ik niet graag in je schoenen staan. Op Singel 111 is niet alleen alles kits, I wished you dropped in some day.’

Frans Marrée belde. Ik heb gezegd wat ik ervan dacht, ook dat ik hem als bvd-er zie, dus dat is klaar. Hij probeerde me in alle toonaarden te verzekeren dat hij niet van de bvd was, maar ik geloof hem niet.

Vischjager had met zijn zus gebeld, en kwam terug met onder andere de boodschap dat ze vond dat ik niet piano kon spelen. In Hôtel InterContinental in Parijs kwam een aardige man van middelbare leeftijd, met een wandelstok, me feliciteren. Dat gebeurt me nog steeds iedere dag.

Hans Verploeg belde. Hij komt binnenkort langs met Inge. Hij wist dat ik nooit meer met Piet Hagen wilde spreken.

We zullen 31 augustus met Sabena naar Parijs vliegen, liet ik Peter weten. Want waarom 800 gulden per persoon uitgeven als we via Brussel voor 400 gulden per persoon kunnen vliegen.

Ellen had Vermeer gesproken. Hij denkt dat Pieter Lakeman ook werkelijk tegen de advocaten zal gaan procederen. Volgens Vermeer was Lakeman ‘gek geworden’.

Morgen komen twee kerels om airco's te installeren.

Serge van Duijnhoven kwam langs en bleef een paar uren hangen. Ik beken dat ik liever alleen zou zijn. Soms kan ik Serge echt niet volgen. Hij wilde, dat vroeg hij me beleefd, op mijn vleugel spelen, maar dat wilde ik echt niet toestaan. Hij speelde vroeger op de vleugel van zijn vader, die hij had geërfd maar in zijn woning wegens ruimtegebrek niet had kunnen plaatsen. Ik las later zijn recente artikel over de muzikant dan wel filosoof, DJ Spooky, die hij in Gent had geïnterviewd.⁵⁹ Ik begrijp er

59 De Groene Amsterdammer, 1 juli 2000. MASSACULTURELE PSYCHOTHERAPIE.

[p. 55]

bijna niets van. Het is een blik in een totaal andere, voor mij absoluut vreemde wereld.

22 augustus 2000

Langzaamaan herwin ik weer wel vingervlugheid en accuratesse op de vleugel.

Ik heb Eduards verjaardag opzettelijk genegeerd, wat hem niet zal zijn ontgaan.

Patrick en zijn hulpje zijn bezig met de installatie van de airconditioning. Ze zeiden dat de verwarmingsketel tien jaar ouder is dan ik dacht, dus die laat ik ook maar vervangen. Ze waren zo professioneel bezig, dat ik niet geïrriteerd raakte van hun aanwezigheid de hele dag. Ik kon er prima tegen.

Ik heb met een makelaar in Tilburg gesproken om voor Peter een appartement te gaan zoeken.

Ik zag Het zwarte schaap met Oscar Hammerstein en vond het een uitstekende uitzending, met onder andere Jort Kelder van Quote en Gerard Spong.

Gisteren schreef ik Oscar Garschagen of het niet een idee was dat ik een stuk over mijn zaak voor Vrij Nederland zou schrijven. Hij belde net dat hij akkoord gaat.

Sukmawati schreef me dat ze was verkozen als voorzitter van de pni. Ze wil de geschiedenis van de partij voortzetten, geleid door de lessen en het gedachtegoed van Sukarno.⁶⁰ Ik feliciteerde haar en drukte haar op het hart haar zus Megawati duidelijk te maken hoe schaamteloos het is dat iedereen in Indonesië, inclusief Megawati zelf, het sinds het artikel in Time alleen nog heeft over het geld dat Suharto van het volk heeft gestolen en niemand hem veroordeelt voor wat hij werkelijk is: een massamoordenaar en verantwoordelijk voor de dood van Sukarno!

Ik schreef Lidewij van Papieren Tijger, die binnen vijf weken eerst haar moeder en nu haar vader heeft verloren.

60 Brief d.d. 8 augustus 2000.

23 augustus 2000

Ik ga nu eerst het artikel voor Vrij Nederland schrijven.

Weer een dag verloren. Ronald Gase kwam om 10:00 uur en vertrok pas om 15:00 uur. Hij heeft de computer aangesloten en me een eerste les gegeven. In de tussentijd is ook de airconditioning aangesloten.

[p. 56]

24 augustus 2000

Gino kwam gisterenavond heel laat langs en bleef slapen. Toen hij kwam, pleegde hij eerst twee telefoontjes naar Peru op mijn kosten, wat me zeer irriteerde. We hadden er ruzie over omdat ik hier niet voor wilde opdraaien. Hij beweerde dat hij een telefoonkaart gebruikte, en dat het me daardoor niets koste, en werd kwaad omdat hij vond dat ik hem voor leugenaar uitmaakte. Maar daarna was het geweldig met hem, ondanks het kleine bed. Hij moest vanmorgen vroeg op weg naar het gak.

Ik beweeg mijn vingers steeds soepeler bij het pianospelen.

Peter heeft zo een afspraak met de makelaar. Het maakte hem nerveus, wat ik vreemd vind. Hij zou nu juist totaal ontspannen moeten zijn.

De printer die ik heb besteld is aangekomen, al is het wel een dag te laat.

Het bezoek van Jan Jacob Dólleman was erg plezierig. Het gaat nog steeds goed met hem en Hannah. Ze doen nog steeds mee aan rally's met oldtimers, en bezoeken ook motorcrosswedstrijden. Hij heeft een Bentley en andere antieke auto's, en hij heeft een beleggingsportefeuille van 200.000 gulden. Hij moet eindelijk uit zijn flat in Leiden. Hij begon over zijn moeder Cila.⁶¹ Een van zijn zussen was in Nederland geweest zonder haar moeder op te zoeken. Jan Jacob had haar een brief geschreven dat het zo niet langer ging. Jammer, er zit dus totaal geen vooruitgang op dat gebied in die familie. Hij adviseerde me om de affaire met de regering verder te laten rusten en niet in Vrij Nederland te schrijven. Ik moet gewoon accepteren dat het systeem zo werkt. Ik dacht, die jongen heeft waarschijnlijk gelijk en vroeg hem of ik dan het hele verhaal maar stil moet houden. ‘Je kunt het in je Memoires vermelden,’ zei J.J.

61 Redactie: Cécile Dólleman-Schimmelpenninck.

25 augustus 2000

Ik ben de dag vandaag aardig doorgekomen. De muziekinstallatie werkte eindelijk, de gordijnen hangen en er arriveerde nog een kledingkast waar ik zeer veel in kwijt kan.

Een Marokkaan (of Turk) uit Den Haag rotzooide zalig met me in Adonis. Hij wilde mee naar huis komen, maar dat doe ik dus nooit.

Johan Struwe haalde het donkere kastje op. Dick Gebuys kwam ook langs, maar er kwam geen verstandig woord uit. Vierling wil morgen komen.

[p. 57]

Paul wil zestig pagina's bijlagen schrappen, maar daar ben ik het niet mee eens.

Ik heb Anneés de Pèlerinage van Liszt op cd geluisterd en ook nog de tweede en derde symfonie van Rachmaninov. Mijn installatie is nu inderdaad prachtig.

26 augustus 2000

Het probleem met Gino is dat je er nooit echt van op aan kan. Dat is een aspect dat hij mist in zijn psychische programmering. Ik heb tot 01:00 uur gewacht, maar hij is niet op komen dagen. Fuck die kerel. Ik sluit het huis op de Westerkade op 1 oktober. Volgende week zijn Peter en ik weer in Parijs. Ik zou er misschien een smoking moeten kopen.

Ik heb twee camera's gekocht, een Pentaxje voor mij, en een veel betere voor Peter. Hij moet veel gaan fotograferen.

Vierling kwam langs, maar het gesprek was een herhaling van zetten. Hij had prachtige bloemen voor me gekocht.

Ik was even bij Paul op het kraam van Papieren Tijger op de boekenmarkt van de Uitmarkt, waar Peter Edel hem hielp wegens de afwezigheid van Lidewij, en onverwachts stond Corry Brokken voor onze neus. Er ontstond een aardig gesprek. Ik gaf haar een exemplaar van Mijn vriendin Beatrix en schreef er mijn telefoonnummer in. Ze zei dat ze mijn overwinning geweldig vond. Ik vertelde Peter over deze ontmoeting en hij zou er graag bij willen zijn als ze bij me op bezoek komt.

Jan Foudraine en Marijke kwamen anderhalf uur op visite. Hij klaagde over een rapport dat naar Els Borst (minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) was gegaan. In dat rapport werd totaal niet gesproken over de mogelijkheden met psychotherapie. Van zijn boek Bunkerbouwers waren 50.000 exemplaren verkocht, maar na De man die uit zijn hersens zakte, wat hij daarna schreef, volgde er een ijzige stilte. Foudraine herinnerde me eraan dat Verploeg in Het zwarte schaap had geroepen dat ik ziek was, waartegen Jan toen heftig protesteerde. Maar dat was uit de uitzending geknipt.

Jeroen Pauw en Loretta Schrijver presenteren voor het laatst rtl Nieuws. Jammer.

Vischjager had in Den Haag gehoord dat ik Vinken zou hebben opgestookt.

De totale idioot Hans van den Broek gaat naar Wahid - another fool - om als bijzonder adviseur van Indonesië de betrekkingen met Nederland en Europa te helpen verbeteren.⁶² Jan Mets, bij

62 NRC Handelsblad, 26 augustus 2000.

[p. 58]

wie ik op de boekenmarkt ook langs ging, zei dat Wahid geen idioot was. Hij zei ook dat ze allemaal veel gelachen hadden toen ik won. Wat moet ik met Mets?

27 augustus 2000

Ik heb lang met Hannah de Zantis getelefoneerd. Ze gaat een woning kopen voor Jan Jacob, zoals ik dat zal doen voor Peter. Ik zat vanmorgen in de zetproef van Memoires 1963-1964 te lezen, want Paul de Ridder vroeg er gisteren al om. Ik was verbaasd over wat ik las. Daarna ben ik naar de boekenmarkt gefietst om de proef aan hem af te geven. Ik ging ook weer even bij Jan Mets langs. Jan zei zeker mee te willen werken aan het uitgeven van mijn Memoires, en verwachtte drie delen per jaar te kunnen doen.

Peter kwam om 17:30 uur langs. Hij was erg blij met zijn volautomatisch Olympus camera. Hij vertelde dat Hans Lonis hem had opgebeld om zijn beklag te doen. Peter wilde zijn geklaag niet aanhoren. Terecht. Ik had Lonis een brief geschreven, maar daar heeft hij niet op gereageerd, nu is het te laat.

28 augustus 2000

Een kop in de Volkskrant over een ‘grensoorlog’ met Duitsland over de glasbak. Duitsers komen in de glasbakken net over de grens hun flessen dumpen. Kranten merken het niet meer dat ze alles te pas en te onpas een oorlog noemen. Ook die gewoonte waaide uit de vs over.

De zonneschermen worden geplaatst. Eindelijk. Blijkbaar waren niet de goede schermen geleverd, alleen de kleine in de huiskamer was juist. Morgen komt Tom; hij neemt een schilder mee.

Ik heb Van Aartsen nog een keer geschreven dat ik hem graag eens buiten alle publiciteit, off the record, wil ontmoeten. Het zal mij benieuwen of dat gaat gebeuren.

Peter heeft informatie over twee appartementen ontvangen, een van 285.000 gulden, de andere 550.000 gulden. Nu moeten we meteen doorzetten, desnoods ga ik woensdag nog naar Tilburg. Peter vertelde dat hij tijdens zijn fietstochten in de omgeving van Tilburg een koe in een boom had zien hangen. Het was een van de kunstwerken waarvoor de gemeente Tilburg een miljoen gulden heeft uitgegeven. nrc Handelsblad liet vanavond een foto ervan zien (zie pagina 59).⁶³ Het is vreemd.

63 Idem. Redactie: Waarschijnlijk is Oltmans dit artikel opgevallen vanwege de foto in combinatie met het verhaal van Peter. Als hij het artikel gelezen zou hebben, had hij kunnen weten dat het om een paard ging.

[p. 59]

Ik vroeg Peter of hij zijn huur kon betalen. Hij zei dat alles goed gaat. Hij was duidelijk erg blij met zijn camera. Edwin had al zielig gedaan over zijn eenzaamheid, hoe begrijpelijk, zonder werk en zonder Peter. Maar Peter lijkt vastbesloten in Nederland te blijven. Nu zal hij binnenkort hier dus ook een woning hebben. Ik zal Peter als hij zo meteen weer naar Tilburg gaat 1.000 gulden meegeven.

De televisietoren van Moskou is buiten gebruik omdat er brand was uitgebroken.⁶⁴ De belangrijkste media, Time, Economist, et cetera zitten achter Poetin aan. Hij is gewoon te goed. Ze willen dat hij vertrekt. De brand in de toren lijkt me duidelijk sabotage.

Vanmorgen schreef de International Herald Tribune dat Nixon ‘neurotisch’ was en medicijnen nam om zijn gemoedstoestand te reguleren.⁶⁵ Dat zijn nieuwtjes uit de juist verschenen biografie van Nixon door Anthony Summers.⁶⁶ Hij noemt hierin psychotherapeut Arnold Hutschnecker die Nixon onder behandeling had voor hij president werd. Summers schrijft dat Nixon neurotische symptomen had, zoals angststoornissen en slapeloosheid.

nrc Handelsblad heeft het artikel uit de Tribune bijna letterlijk gekopieerd, maar Hutschnecker eruit gelaten.⁶⁷

Peter serveerde koffie aan de jongens van de zonneweringen in Wedgewood kopjes, terwijl ik had gezegd dat hij papieren bekertjes moest gebruiken. Dat irriteerde hem. Ik vergeet het zelf soms ook, maar onderscheid moet er zijn.

Ik schreef Barbara Applegate en Arnold Hutschnecker dat ik begin oktober in New York en Washington ben en hen graag wil opzoeken. Ik reserveerde een vliegticket bij Singapore Airlines en boekte overnachtingen bij het ymca van 4 tot 15 oktober.

64 NRC Handelsblad, 28 augustus 2000.

65 International Herald Tribune, 28 augustus 2000.

66 Anthony Summers, The Arrogance of Power: The Secret World of Richard Nixon, Knopf, New York, 2000.

67 NRC Handelsblad, 28 augustus 2000.

[p. 60]

Van telefoneren met Gino krijg ik iedere keer een behoorlijke lat. Misschien komt hij vanavond.

De eerste islamitische school in Rotterdam is geopend. Ze zijn gek geworden in dit land.

29 augustus 2000

Het werd een vreemde dag.

Peter is 55 jaar oud. Ik kan het niet geloven.

Tot mijn verrassing kwam Donneke Bouw langs.⁶⁸ Ik was het helemaal vergeten. Donneke had foto's bij zich van de Vinkenhof. Haar dochter Nicolette leek in haar doen en laten op mijn grootmoeder Lucy Poslavsky van wie ze lang muziekles heeft gekregen. Nicolette heeft me tegenover anderen altijd haar halfbroer genoemd, vertelde ze. Dus als ik dat van mensen terug zou horen, weet ik waar dat vandaan komt. Nu werkt ze in de bejaardenzorg. Ik zocht naar een manier om het gesprek te beëindigen, want ik zat op hete kolen. Niettemin was het een nostalgisch gesprek.

Tom maakte in één uur het tafeltje dat ik in de keuken wilde hebben - in wat Donneke Bouw noemde ‘die dode hoek’. De leuning naar het dakterras is geschilderd en nu komt nog een deur in de badkamer.

Peter had 's avonds een massage, en ik had seks in Adonis tussen 18:00 en 19:00 uur.

Arendo arriveerde op tijd en had zonnebloemen meegebracht. Hij bleef na het diner tot 01:00 uur hangen, hopend dat hij Gino zou zien, maar die kwam niet opdagen. Het is die onbetrouwbaarheid en onzekerheid die altijd tussen Gino en mij instaat. Arendo vroeg wat ik van de vader van Máxima vond: een probleem. Ook vroeg hij me wie ik dacht dat de Amerikaanse presidentsverkiezingen zou winnen. Ik had werkelijk geen idee, maar ik denk en hoop dat Bush verliest van Gore. Arendo vertelde dat Den Haag nog steeds razend was over de 8 miljoen - ook advocatenkantoor Pels Rijcken lag zwaar onder vuur. We hadden een prima tijd. Arendo begrijpt alles zeer snel.

68 Redactie: Don Bouw regelde samen met haar man Hein de huishouding bij Willem Oltmans grootmoeder Lucille Oltmans toen zij na haar scheiding van Ilya Poslavsky op De Vinkenhof in Bosch en Duin van 1937 tot en met 1952 woonde. Zie ook Memoires 1925-1953, 1959-1961 en 1986-A.

30 augustus 2000

De zonnebloemen van Arendo zijn zo kolossaal dat ik ze van de vaas in een emmer heb verplaatst

Tom zette een deur in de badkamer en timmerde in een mum

[p. 61]

van tijd het tafeltje in de keuken. De ronde tafel in de zitkamer is prima (en betaald)! Hans Lonis heeft eindelijk gereageerd.

Ellen Pasman, Hans Verploeg, Inge Brakman en Marina van der Heijden arriveerden voor een glas witte wijn. Het was wel gezellig.

Peter stond vanavond bij zijn appartement in Tilburg op straat te praten met zijn huisbaas Michel, klaar voor vertrek naar Amsterdam. Zijn tas stond op het trottoir. Toen kwamen twee jongens op een scooter voorbij en gristen de tas weg. Gelukkig lieten ze die verderop weer vallen, want anders hadden we morgen niet weg gekund: zijn vliegticket zat erin. Ik belde hem toen hij in de trein zat, wat hem kalmeerde. Hij had Helga Eenkhoorn op het station ontmoet, die droevige ogen had.

Gino belde dat hij wilde komen (alsof er niets gebeurd was), maar ik zei hem dat hij tot maandag moest wegblijven.

31 augustus 2000

Het was een rampzalige trip en dat is zacht uitgedrukt. We stonden op om 06:00 uur en de auto naar Schiphol was op tijd om ons op te halen, maar we waren allebei zenuwachtig waardoor we verlaat raakten. Op Schiphol krioelde het van de mensen. De airbus van Sabena moest vanwege mist op vliegveld Zaventem in Brussel uitwijken naar Oostende, omdat ze geen genoeg benzine hadden om te cirkelen tot de mist opgetrokken zou zijn. Om 11.00 uur arriveerden we alsnog in Brussel. Het volgende vliegtuig naar Parijs zou pas om 15:00 uur vertrekken. We haastten ons naar de balie van Air France in de hoop een eerdere vlucht te kunnen krijgen. En jawel, er zou nog een propellervliegtuig vertrekken naar Parijs, maar de gate was al gesloten. Ik maakte flink ruzie, betaalde 450 dollar extra, en we konden alsnog mee. We moesten echter flink rennen om het vliegtuig nog te halen. Daarbij liet ik van alles vallen, inclusief mijn ticket, wat Peter weer achter me opraapte. Uiteindelijk belandden we in een zeer oncomfortabel vliegtuig met nauwelijks airconditioning, waarin we zelfs nog een tijd moesten wachten voor vertrek omdat er nog tien vliegtuigen voor ons waren. Bij de paspoortcontrole vroeg ik de asshole om op te schieten omdat we te laat waren. In plaats daarvan tuurde hij extra lang op mijn paspoort. Hij hield ons op om te pesten dus toen we door mochten lopen, zei ik wat ik dacht. Meteen nam hij mijn paspoort weer in, schreef er een waslijst aan gegevens uit over en gaf het terug met de opmerking dat ik er meer van zou horen. Peter zei tegen me: ‘Ik reis met de grootste bek van Nederland.’

[p. 62]

We waren rond 14:00 uur in Parijs. Dit doe ik nooit meer.

Even verderop bij ons restaurantje Atlas in de Rue de Buci in St. Germain des Prés, was een opticien. Ik nam Peter ermee naartoe voor een extra bril en voor reparatie van de gebroken glazen in zijn huidige bril. Peter kon maar niet beslissen welk montuur hij zou nemen. Om zijn ogen goed te laten onderzoeken verwezen ze ons naar een brillendokter. Hij zat even verderop om de hoek op de Boulevard Saint Germain. Daar gaan we morgen heen. We gingen daarna nog even wat drinken bij Les Deux Magots, waar we veel en ontspannen gepraat hebben.

22:15 uur, Hôtel L'Horset Opéra, Parijs

Het was uiteindelijk alsnog een verbazingwekkende dag.

Op de televisie in de hotelkamer volg ik de tenniswedstrijd tussen Arnaud Clément en Andre Agassi op de us Open. Wat een lekkere jongen is die Clément, met een rode foulard om zijn hoofd en een zonnebril. Hij is ongelooflijk. Hij forceerde een break in de derde set. Set één en twee won hij met glans. Agassi is een enge dribbelaar. Vijfde matchpoint voor Clément. 6-3 6-2 6-4, zeer goed gedaan door Arnaud Clément.