Memoires 2000-B

[p. 110]

New York

19 oktober 2000

YMCA

Ik las in The Wall Street Journal en The New York Times over de debatten tussen presidentskandidaten Gore en Bush maar het is teleurstellend. Geen van beiden is goed genoeg. Gore is misschien nog het minst idioot. Peggy Noonan komt met een opiniestuk over de reacties van kijkers op het debat tussen Gore en Bush.¹⁴⁸ Een deel vertrouwt Al Gore niet of vindt hem een leugenaar. Volgens Noonan is Gore niet zozeer een leugenaar, maar zegt hij iets anders dan wat hij uitstraalt met zijn doen en laten. Het gaat in mijn ogen ook om wat de kijkers wel en niet hebben gezien. Sommigen willen niet zien wat ze zien, want het zou tegen hun verwachtingen en vooroordelen ingaan. William Safire: ‘Gore won the third debate in a way that may cost him the election!’¹⁴⁹ Safire's observatie is dat in dit debat de lichaamstaal een grote rol heeft gespeeld. Gore kwam als een moderne John Wayne het podium op en wees tijdens het debat veelvuldig naar Bush en overal om zich heen, terwijl Bush rustig, handen gevouwen, op zijn plaats bleef staan, licht heen-en-weer wiegend, en nu en dan de debatleider vragend aankeek. Gore was volgens Safire duidelijk de sterkere persoonlijkheid, maar precies dat is wat bij veel vrouwelijke kiezers een negatieve emotie oproept. Bob Herbert komt in dezelfde krant met een opinie waarin hij Bush neerzet als een incompetente idioot. Hij beschrijft hoe Bush met een smekend gezicht naar de debatleider kijkt om hem te redden. Vervolgens hoe Bush verwarrend en onsamenhangend antwoordt en over Medicare begint, op de vraag van een 24-jarige alleenstaande vrouw wat Bush' belastingvoorstellen voor haar betekenen. De Wall Street Journal denkt dat Bush waarschijnlijk gaat winnen. Dat zou een ramp zijn.

Ik kocht een boek van het medium Sylvia Browne, ook voor Peter, maar eerlijk gezegd is het onthutsend dat dit soort bedrieglijke rommel de hoogste plaats op de bestsellerslijst van The New York Times heeft gehaald. Het is echt slecht.

148 The Wall Street Journal, 19 oktober 2000.

149 The New York Times, 19 oktober 2000.

[p. 111]

Er is een kleine rel ontstaan op Columbia University vanwege een steen die hoogleraar aan die universiteit, Edward Said gooide naar een Israëlisch wachthuisje aan de grens met Libanon.¹⁵⁰ Toevallig voor Said was er een persfotograaf die hem fotografeerde met zijn hand ver achter zich, klaar om te gooien. De foto verscheen in kranten in het Midden-Oosten en de vs, wat veel kritiek opleverde. Said was met zijn gezin op vakantie in Israël en noemde het een symbolische daad van vreugde vanwege de terugtrekking van Israël uit Libanon. Na twee maanden stilte kwam de decaan van de universiteit met een verklaring dat Saids actie onder de academische vrijheid valt. ‘Zo ver ik weet was de steen niet op een persoon gericht, is er geen aangifte gedaan en zijn geen civiele of strafrechtelijke stappen ondernomen.’

150 The New York Times, 19 oktober 2000.

The Riviera café, op het terras in de zon

Ik vond gisteren een fantastisch boek bij Barnes & Noble: The Biology of Love, van Arthur Janov.¹⁵¹ Ik ben vanmiddag onmiddellijk teruggegaan om een exemplaar voor Peter te halen. Wat Janov schrijft herken ik volledig uit het leven van mijn broer en mij.

Vanmorgen ging ik eerst naar het warenhuis Target voor het gebruikelijke hamsteren van sokken en kleding van Fruit of the Loom.

151 Arthur Janov, The Biology of Love, Prometheus Books, Amherst, 2000.

Bus

Als ik langs Bedford Street kom, op weg naar de gay-bioscoop, denk ik aan Frieda. Als ik langs Fifth Avenue kom, denk ik aan Micheline en de Van Ackers. Zowel Jacqueline de Gunzburg als Bertie Hilverdink zijn niet te bereiken. Jacqueline zit waarschijnlijk in Florida en Berties telefoonnummer is denk ik veranderd, want ik hoor het piepen van een fax. Jammer.

Hamas heeft verschillende Israëli's gekidnapt en je kunt verwachten dat als de jongens in Gaza gewond raken, het oog om oog, tand om tand zal zijn. Wij, in ons deel van wereld, moeten ons realiseren dat de Palestijnen de Israëli's zien zoals wij de nazi's zagen - en ze hebben gelijk.

20 oktober 2000

Vandaag, morgen en zondag geef ik geen geld uit, alleen aan voedsel (en seks).

Turandot van Puccini wordt uitgevoerd in de Metropolitan

[p. 112]

Opera - tickets 125 dollar. Nu heb ik het geld, maar ik mijd de massa's.

Nu is Bin Laden weer de boosdoener.¹⁵² Wat wordt de volgende stap, Amerikaanse kruisraketten op Afghanistan? De vs zijn in feite in oorlog met de hele wereld om de hele planeet het Amerikaanse systeem op te leggen.

Eine alte Geschichte aber immer wieder neu: Al Gore zag niet wie Clinton was tot de affaire Monica Lewinsky. Gore geloofde Bill.¹⁵³ Wie heeft hij nog meer geloofd of gaat hij geloven als hij in het Witte Huis belandt? Gore heeft het zo vaak over zijn strijd voor de middenklasse en de werkende mensen, maar wie gelooft hèm uiteindelijk nog? Zowel Bush als Gore zijn erger dan hun gerenommeerde vaders.

‘Do we know the feeling of feeling?’ vraagt Janov zich af. Depressie noemt hij het heen en weer geslingerd worden door onbewuste gevoelens. Het punt dat hij steeds weer maakt, is dat het symptoom alleen kan worden gecorrigeerd als je de ‘imprint’ aanpakt.¹⁵⁴ Dus daardoor verliezen we het contact met onze echte gevoelens en laten ons leiden door herinneringen die een chaos maken van wat er echt gebeurde. Dus Hartini noemde Suharto dertig jaar later een ‘lieve man’. Al het gelul op de spoedtop in Egypte tussen Arafat en Barak over ‘vergeven’ sloeg nergens op, want de imprint van haat en woede werd niet uitgewist, laat staan gecorrigeerd. Dat is wat ik altijd decoding noemde. Het lijkt allemaal op zijn plaats te vallen. Dit heeft Gaylin in zijn boek Feelings niet zo helder weten te verwoorden als Janov nu doet.¹⁵⁵

152 The New York Times, 20 oktober 2000.

153 Idem.

154 Redactie: Met ‘imprint’ wordt in het Nederlands ‘stempeling’ of ‘inprenting’ bedoeld. Het leerproces waar bij vroege sociale interactie de ontwikkeling van het gedrag van jonge dieren of jonge kinderen blijvend wordt beïnvloedt. (bron: Ensie, Wikipedia.)

155 Willard Gaylin, Feelings: Our Vital Signs, Ballatine Books, New York, 1984.

Bus

Wat een dag: niet te warm, maar wel een blauwe lucht en zon. Met de Amerikaanse tijdschriften (ik bladerde wat door Psychology Today - erger dan ooit) is het als met de tompoezen in Nederland: ze hollen achteruit, alleen in Parijs produceren ze na 1945 nog de echte mille-feuille. Ik zag vanmorgen op tv Theodore Sorensen Hillary Clinton introduceren. Hoe droevig. Ook daar is de tompoezenachteruitgang onverbloemd waar te nemen.

Er werd 21± C voorspeld dus ik deed twee hesjes over elkaar,

[p. 113]

maar voelde me prompt ziek. Ik ging terug naar ymca om mijn ski-jack te halen.

12:00 uur, Riviera cafe

Ik was niet in staat geweest dit boek van Janov te lezen en te begrijpen als ik daarvoor niet zoveel gelezen en gewerkt had. Net als Janov, die dit boek niet had kunnen schrijven als hij ook niet zijn informatie had verzameld en levenservaring had opgedaan. Janov zou de politiek in moeten. Homoseksualiteit beschrijft hij als het verlangen naar vaderliefde in een man.

Ik nam appeltaart met ijs toe en dacht: wat heb ik het goed. Maar ik verdien het tenslotte ruimschoots, want ik heb een derde oorlog met Indonesië kunnen voorkomen. Ik moet Tromp vertellen dat ik denk dat ik verdien wat ik heb.

De zon is goddelijk op het terras. Ik ben niet in de stemming om naar de sauna te gaan. Rustige middag, wandelend door de straten, misschien ga ik nog even snel naar de bioscoop.

‘Love means proper development of the brain,’ schrijft Janov, en: ‘We need contact to survive.’ Dat is dus precies het nut van gay cinema Adonis voor mij. Verder heeft hij ook een passage over slapeloosheid. Uit een passage over de oorzaken van slecht slapen concludeer ik dat als Peter begrijpt wat er met hem gebeurt, hij zich ervan kan verlossen.

Verbazingwekkend trouwens hoeveel mensen er nog steeds op straat slapen.

21 oktober 2000

06:30 uur, Hyatt Grand Central

Vandaag moet een zwarte de coffeeshop in het hotel draaien, en natuurlijk is hij te laat.

Ik wachtte op het nieuws van 06:00 uur bij cnn, maar die uitzendingen van dit station zijn zo beroerd. cnn gaat steeds meer op De Telegraaf lijken. Ik word zelfs razend als ik de verslagen over de Arabische top in Cairo zie, met Moebarak als marionet van de vs.

De Fransen willen Khadaffi voor de rechter brengen.¹⁵⁶ Normaal gesproken kunnen ze wel helder denken, maar waarom nu deze Amerikaanse gekte kopiëren?

Anthony Lewis schrijft Bush heel professioneel (en terecht) de grond in. Met een paar voorbeelden van vragen uit de drie verkiezingsdebatten waarop de Republikeinse presidentskandidaat ontwijkende of tegenstrijdige antwoorden gaf, laat hij zien hoe

156 The New York Times, 21 oktober 2000.

[p. 114]

hij de sympathie van slachtoffers van discriminatie en zorgverzekeraars wil winnen en tegelijk zijn christelijke achterban en de verzekeringsmaatschappijen tevreden wil houden.¹⁵⁷

157 The New York Times, 21 oktober 2000.

E-train

Ik weet nog dat je op het metrostation aan 3rd met de trap naar beneden en naar boven moest lopen omdat er nog geen roltrappen waren.

The Village

Waar Eduard ooit werkte zit nu een dierenwinkel.

Therapie volgens het ontdekken van vorige levens is een rage binnen de New Age-stroming: ‘anything but reality’.

Ik werd weer eens om 05:00 uur wakker, waardoor ik eigenlijk heel de dag moe ben.

Janov stelt dat ‘a deeply disturbed mother producing a deeply disturbed physiology’. Daar ligt een verklaring voor een diep verstoorde vader (ik) die geen vader wil worden omdat hij de maagdelijke mind van zijn nakomelingen niet wil volstoppen met onopgeloste problemen. Is het een feit dat zo goed als alle problemen op latere leeftijd kunnen worden gereduceerd tot een gebrek aan liefde voor of na de geboorte?

De Libische delegatie liep de zaal uit bij de top in Cairo - ze zijn in ieder geval eerlijk.

Er zijn weer negen helden afgeschoten door de Israëlische politie. Ik overwoog Van Walsum te schrijven, hier bij de vn, maar daarvoor in de plaats ga ik de minister zelf een brief schrijven, als ik terug ben.

Ik nam voor de eerste keer een taxi, vanwege de drukte op zaterdag. Ik ben waarschijnlijk de enige miljonair die normaal gesproken de bus of de metro neemt, maar één keer overweegt dat niet te doen.

Terwijl ik Janov lees en besef dat ik de laatste Oltmans ben die nog leeft, realiseer ik me dat mijn ouders niets wisten van wat Janov schrijft - ze waren allebei de slachtoffers van de gebeurtenissen in hun vroege leven.

Steeds vaker merk ik, met enige verbazing, dat jonge mensen uit Nederland me hier in het ymca herkennen en ik word nog altijd vriendelijk toegelachen.

Ik at mijn eerste kip en cashewnoten met rijst sinds ik hier ben. Het valt me op dat ik tegen iedereen veel aardiger ben, nu de boze-oude-man-dagen voorbij zijn.

[p. 115]

Ik weet niet waarom, maar ik heb besloten woensdag te vertrekken opdat ik donderdag in Amsterdam aankom.

Moebarak wordt op cnn een ‘us ally’ genoemd. Lekker.

Ik belde Jacqueline de Gunzburg, die breekbaar klonk. Ze nodigde me uit voor een lunch aanstaande maandag, dus ik zal schoenen moeten kopen.

22 oktober 2000

YMCA

Op vrijwel alle televisiezenders gaat het tussen 06:00 en 07:00 uur over religie, en dat in het meest geavanceerde land ter wereld. Zonder de kijkers te vertellen dat ze worden gevoerd met mythes en sprookjes voor de psychologische hygiëne. Alleen cnn praat over online investeringssystemen.

Israël noemt de rol van Moebarak een rol van wijsheid. Geweld zal Arafat nergens brengen.¹⁵⁸ Perez: ‘There is no superpower willing to finance and arm a holy war against Israel.’ Ik heb Arafat altijd een gluiperd gevonden, maar het is te duidelijk dat The Washington Post op dit moment probeert hem als een lafaard af te beelden. Waarschijnlijk is hij dat ook.

Twee lange slungels in de hal van de ymca zeiden: ‘U bent toch Nederlander?’

‘Ja, en miljonair.’

‘Gaaf,’ vond een van hen, dat ik in het ymca verbleef.

158 The Washington Post, 22 oktober 2000, IN STREET STRUGGLES, ARAFAT IS ABSENTEE.

08:45 uur, Hyatt Grand Central

Onderweg van de ymca in 47th Street naar het Hyatt in 42nd Street brandde ik twee kaarsen in St. Agnes' Church voor Peter en Jonathan, en stuurde hen in gedachten een gebed.

Er speelt rustige pianomuziek in de coffeeshop. In het verleden huurden ze een pianist, nu spelen ze cd's af. In het verleden had ze verse bloemen en planten, nu decoreren ze de ontbijtzaal met onder andere palmplanten van papier maché.

Wat een luxe om van mijn eigen geld te ontbijten in het Hyatt in plaats van het geld van Lurvink.¹⁵⁹

De trip naar Portland is de belangrijkste doelstelling van mijn aanwezigheid in de vs en vervult me met kommer en kwel.

159 Redactie: Zie ook Memoires 1985-A.

Newark - Portland, Maine

Ik zit in een schokkerig propellervliegtuigje met twee motoren. Ik regelde een stoel op de eerste rij wat, alsof ik het wist,

[p. 116]

de enige plaats was met beenruimte. Reizen is geen sinecure dezer dagen. Lange rijen om in te checken, een oncomfortabele bus naar het vliegtuig, lang wachten voordat we aan boord konden. Maar ik kan me ook de dagen herinneren dat Newark nog niet meer was dan één gebouw, een soort schuur, terwijl het nu een grote luchthaven is. Ze vroegen naast mijn ticket om identificatiebewijs met foto. Gelukkig had ik mijn rijbewijs bij me.

Niemand zou zich in de seksualiteit moeten begeven - gaat heen en vermenigvuldigt u! - zonder iets te weten over de ‘machinerie’ die we met al dat geneuk hier op aarde voortbrengen. Ik wist het ook niet in 1945-1960, maar ik was er zeker van dat ik het niet aan zou kunnen zonder brokken te maken. En daarmee wilde ik mijn geweten niet belasten.

18:15 uur, Portland - Newark

We vonden elkaar op het vliegveld. Jono, met een zwarte stationwagen, reed me naar zijn moeders voormalige huis aan het water. Hij zag er niet alleen uit zoals ik hem altijd al kende, lang, robuust, knap, met kleur op zijn gezicht (niet geschoren), maar ook slim, snel en vol met humor, als de vriend zoals ik die altijd heb gekend. Twee keer tijdens mijn verblijf nam hij medicinale kruiden, uit drie flesjes (wat me aan Theo deed denken), en hij heeft geen pijn of zoiets. Maar er zijn kankercellen gevonden in zijn beenmerg, wat hem uiteindelijk fataal zal zijn. ‘Cancer is a killer, Willem.’ De vrijdag dat hij gebeld werd door zijn dokter en hij te horen kreeg dat hij kanker had, was er een hittegolf en viel de telefoon uit op dat cruciale moment. De dokter kon het gesprek niet afmaken. Hij moest tot maandag wachten. Dat was vreselijk en traumatisch geweest voor hem. Ik vertelde hem over de boeken van Norman Cousins, waarin hij schrijft over zijn eigen ziekte en genezing en zijn ontdekking van de lachtherapie, maar Jono kende dit niet. ‘Cancer is a useful illness to get. My life has totally changed. I see now things I never realized before. It made me happy in a way I have not known before.’ Hij was al jaren ongelukkig met Sonia, maar had heel lang niet het lef om weg te gaan. Die scheiding was ook een nachtmerrie voor hem. En ik vroeg me af (hardop) of die jarenlange spanning die ziekte niet mede had veroorzaakt. De kanker zelf, heeft hij het gevoel, is ontstaan door zijn werk met chemicaliën in de bouw.

We hadden een geweldige lunch in een restaurant dat uitkeek op zee. We waren vlakbij de woning van zijn zus en zijn zwager (allebei docenten). Jono geeft een uur per dag wiskunde.

[p. 117]

Later liepen we in de zon bij een vuurtoren en waren we intensief aan het praten. Geweldige kerel.

Jono liet me zijn kajak zien, waarmee hij de zee opgaat. Ik schreef aan Peter mijn vrees dat als Jono's ziekte ondragelijk wordt, dat mijn vriend zich dan op zee van kant zal maken. Wat een moed.

Dit vliegtuig was zwaar overboekt. Alsof ik dat vanmorgen al voorvoeld had, want meteen na aankomst vanmorgen in Portland regelde ik stoel 1B voor de terugreis. Ze boden me nog 250 dollar en een nacht in een hotel als ik een latere vlucht zou nemen, maar daar had ik geen trek in. Ik had mijn stoel en kon vertrekken. Het lijkt al bijna weer een droom, vanaf 13:00 uur tot 17:45 uur was ik met Jonathan. Het was een prima bezoek.

New York, YMCA

Een van Jono's rationele redeneringen: ‘So I enjoy a sunset: I have seen thousands, so what if I see a few hundred less.’

‘It does matter,’ zei ik en vertelde hem over Gaylin, die 25 jaar geleden al over gevoelens schreef en Janov, die in de afgelopen tien jaar het onderwerp gevoelens een fysiologische achtergrond meegaf.

23 oktober 2000

Hyatt Grand Central

Ik ontbijt weer in het Hyatt Hotel. Ik droomde vannacht dat ik thuis kwam, en een onbekend gebit op de vloer zag liggen, wat mij niet paste.

Toen ik de ontmoeting in Noord-Korea van Madeleine Albright met Kim Jong Il op cnn zag en de twee zag lachen, vroeg ik mezelf af wat Kim Jong Il op dat moment zou denken. Het zal iets zijn als: This bitch never would have come here, if we had not fired a rocket across Japan.

De Arabieren werden afgekocht met een miljard voor Arafat, net als Mubarak werd afgekocht. De Arabieren zijn uit hetzelfde hout gesneden als de rest van al dat tuig, met uitzondering van Khadaffi, die als enige niet aanwezig wilde zijn bij dit zaakje. Wat een verrassing dat de Amerikanen hem probeerden te vermoorden, net als bij Castro.

The New York Times legt de kansen voor het slagen van vredesbesprekingen tussen de Palestijnen en Israël vooral in handen van Arafat. Hij zou zijn aanhangers moeten opdragen te stoppen met alle geweld tegen Israël. Hij moet er alles aan doen om een wapenstilstand stand te doen houden en de verleiding zelfstandig een onafhankelijke staat uit te roepen te weerstaan. The

[p. 118]

New York Times kan schrijven wat ze wil, maar het Israëlische getreiter van Palestijnen is al veel te lang aan de gang. De beloften van een eigen staat moeten worden uitgevoerd, anders kan er een bloedige oorlog starten om dat voor elkaar te krijgen. Het is echter waar dat de bevoorrading van wapens en geld, dat voor een deel van het Kremlin kwam, is gestagneerd. En Rusland bemoeide zich niet eens met de hele affaire - wat nog maar eens laat zien hoe het er vandaag de dag voorstaat: een-man-regeert-de-wereld. Wat gaat China doen? De minister van Defensie arriveerde in Noord-Korea enkele uren voor die Joodse bitch arriveerde, die zei dat ze zich er nooit van bewust was dat ze Joods was totdat ze door Clinton benoemd werd.

Ik maakte de brief voor Peter af. Ik hoop dat hij hem krijgt voor hij naar Zuid-Afrika vertrekt.

20:00 uur, YMCA

Een verbazingwekkende dag. Om 10:30 uur liep ik de Bostonian Shoeshop binnen op Madison Avenue omdat ik schoenen zocht voor onder mijn smoking. Ik vond een paar van 179 dollar. Met een schoen in mijn hand vroeg ik aan de oudere verkoper: ‘Would you have this fucking shoe in my size?’ Hij vatte het persoonlijk op en zei dat hij in 35 jaar als verkoper nog nooit zo was aangesproken: ‘Nobody ever spoke in that language to me.’ Ik antwoordde: ‘Out of what age have you come?’ maar hij liep weg en liet me alleen achter. Ik gooide de schoen in een hoek en liep naar buiten.

Even later zag ik bij de juwelenzaak Links of London even verderop aan de Madison Avenue een koe als bedeltje liggen. Het ding voor aan een armband was duur, maar ik kocht het als cadeautje voor Peter.

Ik kocht een boeket dahlia's en liep verder naar het appartement van Jacqueline de Gunzburg aan Park Avenue waar ik met haar had afgesproken voor een lunch. De wandeling van zo'n drie kilometer duurde langer dan ik had ingeschat en dus arriveerde ik twintig minuten te laat. Zou dit het laatste bezoek aan haar geweest zijn? Ze is nu 85 en heeft al negen jaar de ziekte van Parkinson. De ziekte is weliswaar onder controle, maar ze is wel een klein, traag vrouwtje geworden, erg instabiel en ze kan bijna niet meer opstaan. Ze haalde drie fotoalbums tevoorschijn, alsof ze mij eraan wilde herinneren hoe mooi en lang ze ooit was. Ze teert op herinneringen. Het ergste voor haar was dat ze niet meer kan doen wat ze altijd deed. Vooral na haar tachtigste ging haar conditie hard achteruit. Ik kreeg de

[p. 119]

rillingen van haar verhaal, beseffende dat het einde van mijn leven ook steeds dichterbij komt.

De lunch zelf: kippenpootje, opgewarmde aardappelchips, een salade, wijn en een ijsje toe. Ze herinnerde zich mam weer en Peter, maar Eduard niet.

Na Jacqueline nam ik een bus richting mijn YMCA en ging naar de sauna, en maakte een nummer (dat hard nodig was), daarna ging ik naar Bertie, die verhuisd is. Hij woont nu op een tweekamerappartement met twee katten en een hondje, zijn vogel was overleden. Zijn vleugel is mee verhuisd. Hij liet me op de computer zijn website zien. Eerlijk waar, dat heeft hij prachtig voor elkaar gekregen. Hij lag op bed en ik zat aan het voeteneind en we praatten rustig gedurende anderhalf uur. Hij zei dat de houding van Eduard veranderde toen hij meer contact kreeg met Mora Henskens. Ik maakte duidelijk dat ik genoeg heb van dat soort streken en dat ik ongecompliceerde laatste levensjaren wil. Hij gaf aan dat zijn verhuizing 4.000 dollar kostte en bovendien de piano beschadigd raakte. Op een subtiele manier zei hij dat hij niet goed in zijn geld zat, maar ik ging er niet op in.

Bertie vestigde mijn aandacht op een foto van ons op de Dam, bijna vijftig jaar geleden, in een collectie foto's van familie en vrienden. Ik kan me niet herinneren dat ik ooit eerder een foto van mij bij hem thuis heb gezien. Zijn foto is ook niet in mijn huis te vinden - wat een emotionele fout is, want hij stuurde mijn leven in een andere richting.

24 oktober 2000

Gore is het meest geschikt voor het presidentschap, maar in Amerika winnen de schurken. Clinton is geen schurk, hij heeft een uitglijder gemaakt met Monica Lewinsky, maar anderszins heeft hij de juiste mix van slinksheid en echtheid om de massa te overtuigen. Al Gore had in deze fase van de verkiezingen de gedoodverfde winnaar moeten zijn, schrijft Lance Morrow, maar het tegendeel blijkt waar.¹⁶⁰ Gore's trots zal ervoor zorgen dat hij verliest. Gore zou naar Clinton moeten stappen en hem voorhouden dat zijn erfenis wel eens verloren kon gaan als hij Gore niet openlijk steunt. Morrow noemt Gore de Salieri van de Amerikaanse politiek: hij wil zo graag geniaal zijn, is uitstekend in zijn vak en weet hoe de politiek werkt, maar dàt sprankje genialiteit mist hij. Terwijl iets verder in de Oval Office de Mozart van Arkansas zit, de man die zo natuurlijk over-

160 Time, 30 oktober 2000.

[p. 120]

komt en tegelijk de politieke genius is van deze tijd. ‘Salieri's music isn't worth a damn except to the extent that it sounds like Mozart's’, is Marrows roep naar Gore. ‘So bring out Mozart, and have him play. And while that music lingers in the ear, have him promise the American audience that your music will be just as wonderful. They might half-believe it.’ Het is een mooi stuk.

11:10 uur, bus

Ik kocht nog twee zilveren peper-en-zoutstelletjes en een paar dingen voor op mijn bureau bij Links of London. De zwarte verkoopster, die ik gisteren over het incident met de schoenenverkoper verteld had, adviseerde me terug te gaan naar de Bostonian, zo aardig mogelijk te doen en dan zou de man me de schoenen alsnog verkopen. ‘But the guy is an asshole,’ riep ik uit. Daar ligt het verschil.

Een Aziatische jongen wilde me een folder geven (zijn rode pet stond mooi op zijn café au lait gezicht), maar ik gaf hem een vuile blik en liep door. Daarna vroeg ik me af waarom ik zo onaardig deed. Waar komt dat vandaan? Die jongen verdient een paar dollar. Later kwam ik hem tot mijn eigen verbazing weer tegen, maakte het goed, nam de folder aan (voor een Koreaans restaurant) en bedankte hem. Hij gaf me een flauwe glimlach die ik niet verdiende.

Ik heb de cosmetica voor Mimi en de vitaminen voor Peter gehaald. Ook heb ik het fotorolletje weggebracht om te laten ontwikkelen.

Riviera cafe

Ik lees weer in Janov en blijf belangrijke observaties tegenkomen. ‘It is not only a hit on the head that can cause brain damage, simple neglect can do it too.’ En verderop: ‘Love is a biological need.’ Wij, de laatste drie Oltmansen, werden zwaar beschadigd in onze vroege jeugd, maar op een of andere manier, door de periode bij de familie Van Dijk, gevolgd door mevrouw Buringh Boekhoudt, slaagde ik erin de schade te beperken. En dat ik verliefd werd op Peter en later op Eduard, is het bewijs dat liefde je kan redden.

Het is een goddelijke dag: twee en een half uur in de zon, anderhalf uur op het terras van Riviera. Ik zei tegen de blonde jongen, die bediende bij Riviera, dat ik nog een butler zocht voor mijn penthouse in Amsterdam. Hij stelde zich voor als Keith en werd erg enthousiast, maar hij kwam uit Michigan en was nu één maand in New York. Hij kon niet weg. Ik weet ze-

[p. 121]

ker dat hij het tegen al zijn vrienden gaat vertellen. Ik liet mijn adres voor hem achter. Een romantisch avontuur op zijn leeftijd (22) is nooit weg.

17:30 uur

Ik was compleet over mijn toeren toen me in de fotoshop werd verteld dat ik het fotorolletje verkeerd had ingeladen en daarom leeg was. Peter in Parijs, Jono in Portland, waar ik hem fotografeerde bij de vuurtoren, prachtig, allemaal weg.

25 oktober 2000

Ik keek naar een toespraak van senator Joseph Lieberman op de katholieke University of Notre Dame. Pip zou hem een Schwerenöter genoemd hebben. Lieberman pleit voor een grotere rol van religie in de samenleving als bron van normen en waarden en als tegengif tegen de waardenleegte die hij constateert. Maar noch Gore, noch Lieberman is overtuigend. Bush ook niet, maar hij maakt grappen en lult zich het Witte Huis wel binnen. Het zal slecht zijn voor Amerika en voor de wereld. Maar ja, zo werkt het immers. Gore zal verliezen ondanks zijn fatsoen en idealisme tegen de gehaaide en geharde aanpak van Bush en Cheney.

Vanuit Nederlandse overheidskringen is naar buiten gekomen dat Lubbers zal worden voorgedragen als nieuwe Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de vn.¹⁶¹ Barbara Crosette wijst er subtiel op dat zijn naam nergens rondgaat als mogelijke kandidaat voor die post en dat hij voor twee andere posten (secretaris-generaal van de navo en voorzitter van de Europese Commissie) recent is gepasseerd. Kok heeft op televisie gezegd dat Nederland zal proberen deze functie bij de vn naar zich toe te trekken. Kok denkt vooral in termen van gunstige baantjes voor Nederland, niet in competentie of geschiktheid. Lubbers zou het niet moeten aannemen. Hij is wel de laatste voor die baan. Beatrix heeft waarschijnlijk Kok onder druk gezet.

Het was de juiste beslissing om vanavond te vertrekken. Mijn bezoekjes aan New York ga ik voortaan beperken tot maximaal zeven dagen. De zegen van deze reis is Janov en Jonathan geweest. Met Jono ging het naar omstandigheden redelijk goed. Hij lijkt zo veel op mij. Hij leeft om alleen te kunnen zijn. Hij zei, aarzelend: ‘Even when Adam, my son, leaves I am satisfied to be alone - although we are excellent friends, Willem.’

161 The New York Times, 24 oktober 2000.

[p. 122]

Dit wordt zelfs nog een mooiere dag dan gisteren. Hoe is het mogelijk. In Texas is het noodweer.

Janov blijft me boeien met zinnen die ik niet wil vergeten. ‘Imprinting means not only the creation of new synapses but also the pruning of useless ones.’ Wat bepaalt de bruikbaarheid? ‘The loss of closeness early on, creates the impossibility to form attachments later on.’ Daar heeft hij zo gelijk in. ‘Manic activities means there are leaks in the gates.’ Hoe meer ik lees in Janov, hoe meer ik me afvraag hoe de evolutie heeft geresulteerd in de ontwikkeling van de hersens?

Nu gaat zelfs Vladimir Poetin zich bemoeien met de situatie in Israël.¹⁶² Clinton riep Arafat op het Palestijnse geweld zo snel mogelijk onder controle te krijgen en Israël om zich te beheersen. Poetin zou Arafat gebeld hebben (na een bericht van premier Barak) met het advies aan de Palestijnen zich maximaal te beheersen om escalatie van de situatie te voorkomen. Ze lijken te negeren dat de Palestijnen vechten voor hun land (iets wat Clinton niet en Poetin wel begrijpt).

Ik ging anderhalf uur naar de sauna en verschillende kerels (zelfs een oudere Chinees) speelden flinke tijd met mijn pik, totdat een geobsedeerde jongen (met trouwring) me meenam naar een cabine, me een jasje om deed en eindeloos lebberde terwijl hij mompelde: ‘What a nice fat dick.’ Hij had zelf vrijwel niets in huis. Uiteindelijk trok hij zichzelf af en bedankte hij me overdreven.

Ik ga weer kip met cashewnoten, mijn favoriete gerecht, eten.

162 The New York Times, 24 oktober 2000.

17:30 uur

Als een leeuw gegeten. Nooit eerder heb ik dermate naar mijn eigen plek terugverlangd als nu. In Amerbos was ik afhankelijk van giften van mam en haar charmante zus en ga zo maar door. Nu heb ik eindelijk een plek die echt van mijzelf is. Ik heb echt voor mezelf gevochten. Ik moet het aan Peter uitleggen.

Newark Airport

Janov stelt dat de inprenting in de baarmoeder begint en dus dat ‘love begins in the nine months of womblife.’ Aunty had geen idee van dergelijke stellingen van Janov toen ze mij en Beatrix steunde on becoming a person, een thema dat Carl Rogers zelfs als boektitel koos.¹⁶³ Steeds als ik Janov lees, vraag ik me af wat er tijdens mijn eigen geboorte is gebeurd, of bij de ge-

163 Carl Rogers, On Becoming a Person: A Therapist's View of Psychotherapy, Houghton Mifflin Company, Boston, 1961.

[p. 123]

boorte van mijn twee broers. En eigenlijk ook bij mijn ouders, grootouders, enzovoorts.

Ik probeerde Peter te bellen met mijn credit card, maar er gebeurde niets. Ik kan niet wachten om met hem te praten, of hem Janov te laten lezen, wat hem misschien wel tientallen antwoorden zal geven op vragen waarmee hij zich altijd mee heeft beziggehouden. ‘We don't have to be victims of our childhood.’ Dat is wat ik zoveel mogelijk heb geprobeerd voor elkaar te krijgen via Van Dijk, Buringh Boekhoudt en vele anderen die ik tijdens mijn leven heb ontmoet en gesproken.

26 oktober 2000

Singapore Airlines

Om 21.30 uur stapte ik in het vliegtuig. Bij de ingang lag een stapel met De Telegraaf. Ik pakte er een van de stapel, met op de voorpagina een foto van Lubbers met zijn schoenen en kleren in de hand, terwijl hij thuiskwam - het nieuws over zijn mogelijke benoeming als Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen was in de polder ingeslagen als een bom. De Telegraaf wijdt erover uit dat de regering in haar hemd staat, omdat zij zich sterk hebben gemaakt minister van vrom, Jan Pronk, op de positie te krijgen waar Ruud Lubbers nu terecht lijkt te komen. Volgens de krant is de geloofwaardigheid van Pronk als bewindspersoon nu aangetast en zal hij blijvend worden gezien ‘als de man die zijn land en zijn ambt liever achter zich had gelaten om voor de vluchtelingen te werken’.

Maar het blijft onbegrijpelijk dat alleen de hoogte van de functie van belang is voor politiek en media, en niet of iemand geschikt is, want het is werkelijk het laatste wat Ruudje moet doen.

De Amerikaanse federale verkiezingen zijn verworden tot een systeem van georganiseerde omkoperij, zegt Peter Eisner, directeur van het Centrum voor Publieke Integriteit in de vs.¹⁶⁴

164 Financial Times, 25 oktober 2000. THE BEST POLITICIANS MONEY CAN BUY.

[p. 124]

De donaties aan verkiezingscampagnes worden jaar na jaar groter en komen van grote bedrijven en belangenorganisaties die daarmee hun invloed kopen op de wetgeving. Farmaceuten, olie- en wapenindustrie zorgen met grote donaties dat hun lobbyisten de voorgestelde wetgeving in het voordeel van deze donateurs kan ombuigen. Dit artikel maakt alles duidelijk. Dat is wat de oplichters over de hele wereld willen verspreiden, en ze gaan er waarschijnlijk nog in slagen ook.

Indonesië heeft het toch weer voor elkaar om steungeld te krijgen van de internationale gemeenschap.¹⁶⁵ Mede door de dood van drie medewerkers van de vn in Oost-Timor waren veel landen terughoudend om nieuwe financiële steun te geven, maar door de beloften van Indonesië om de economie te hervormen en een einde te maken aan het geweld in Oost-Timor, zijn ze toch weer overstag gegaan. Onbegrijpelijk dat de Indonesiërs onbeperkt kunnen doorbedelen.

Ik heb deze reis veel nagedacht over het komende gesprek met Tromp en ik maakte vele aantekeningen.

165 The Economist, 21 oktober 2000.

19:30 uur, Singel

Toen ik thuiskwam (de taxichauffeur lichtte me in over de mierenneukregels van de taxi's op Schiphol) belde ik Peter. Ik was verbaasd dat hij alle drie de brieven uit de vs al ontvangen had. Later belde hij terug: als ik weg was, mistte hij ons contact.

Vlak voor mijn trip naar New York heeft Ellen Pasman contact gehad met Eigen Haard en een gesprek voorgesteld om het gedoe met Riechelman en de huurbetaling zonder tussenkomst van een rechter af te wikkelen.¹⁶⁶ Tijdens mijn afwezigheid kwam daar een reactie op dat ik voor 28 oktober de achterstallige huur van fl 795,75 moet betalen, want anders komt er een deurwaarder.¹⁶⁷ Ik schreef eerst Eigen Haard dat ik abn amro opdracht heb gegeven het achterstallige bedrag over te maken en dat het mij niet om het geld gaat, maar om de manier waarop Eigen Haard met hun huurder omgaat. Omdat er blijkbaar geen redelijk overleg mogelijk is, heb ik ook aangekondigd in overleg met Pasman na 5 november onze verdere stappen bekend te maken. Tevens heb ik de opzegging van mijn huur per 30 november geannuleerd.

Ik belde ook met Gino. De bank heeft fl 2.500,- overgeboekt terwijl ik had gevraagd om fl 5.000,- over te maken, aan zijn vader.

166 Brief Pasman aan Eigen Haard d.d. 16 oktober 2000.

167 Brief d.d. 18 oktober 2000.

[p. 125]

Het betalingsprobleem aan The New York Times is ook nog steeds niet opgelost. Te belachelijk voor woorden. Ik heb een stevige brief geschreven dat ze maar blijven zeuren over achterstallige betalingen terwijl ik voor een jaarabonnement betaald heb. Als zij dat niet geregeld krijgen is dat prima, maar ze moeten ons hier niet behandelen als ‘natives of Europe’.¹⁶⁸

Een juffrouw van de ncrv belde of ik op 22 november vier minuten wilde meedoen aan een programmaatje over jfk. Ik zei in zo vriendelijk mogelijke woorden dat ik geen zin had tijd te besteden aan een niemendalletje.

Piet Hagen, die tegen Ellen zei ‘dan geen artikel’, heeft er toch een geschreven.¹⁶⁹

Er lag een brief van Leo van der Kant met datum en uur wanneer ik afgehaald zou worden voor de lezing in Vught. Hij verzoekt me niet teveel geld te vragen omdat hij een gratis spreker aan de club wil leveren, want de vorige was niet bevallen.¹⁷⁰ Daar heb ik dus geen zin in. Ik schreef hem: ‘Je neemt me in de maling. Ik kom dus niet.’

Heerlijk om weer thuis te zijn. De plant van Carla en de boompjes van de jongens zijn opgefleurd op het balkon. Er ligt een grote plas water op het dak.

168 Brief gedateerd 27 oktober 2000.

169 De Journalist, 20 oktober 2000.

170 Brief d.d. 24 oktober 2000.