Logo DBNL
Memoires 2000-B (2022)

Memoires 2000-B

(2022)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Kaapstad

27 november 2000

09:30 uur, Sea Point

Arthur's Seat Hotel is op de inheemse toer gegaan. In plaats van het prettige terras met stoelen, staan er nu houten banken. Het ziet eruit als een hamburgertent.

12:30 uur, tuin van Winchester Mansions Hotel

Ik nam om 01:30 uur een taxi vanaf het vliegveld naar Arthur's Seat Hotel. Liselore opende de deur. Ik nam een kamer van 200 rand, maar al om 07:00 uur kwam er iemand binnenlopen. Ik sliep dus niet genoeg en ik realiseerde me ook dat de accommodatie vreselijk was. Ik ging 's morgens meteen naar een reisbureau en daar pakte ik de hoofdprijs: het Le Vendôme Hotel. Het is werkelijk prachtig.

Ik belde Peter om 11.00 uur en ik zei hem dat hij om 18:30 uur opgepikt zou worden. Hij was erg blij met de wijziging, net als ik. Toch wil ik eigenlijk een ymca-klant blijven, in ieder geval in New York.

Ongelooflijk dat we vorig jaar op 1 november hier aankwamen en dat broer Hendrik ons toen vergezelde. Ik heb hem daarna nooit meer gezien.

Met een smoesje ben ik dus verhuisd van Arthur's Seat naar Le Vendome en na een lange douche voel ik me weer prima.

De sfeer van Sea Point is wel grotendeels verdwenen.

19:30 uur, kamer Le Vendôme Hotel

Peter arriveerde om 18:50 uur bij het hotel. We omhelsden elkaar in de gang en gingen naar de kamer. Daar zag hij een enorme zilveren koffiepot en hij zei dat hij koffie wilde maken. Hij zei trouwens ook dat hij niet was doorgegaan met de pillen die Renate Zwiers hem adviseerde, omdat hij het met het voorschrijven ervan niet eens was geweest. Ik stelde voor buiten op het terras koffie te drinken. Hij hield acuut halt en zei dat hij in een heet vliegtuig volgepakt met mensen had gezeten en dorst had. ‘Ik heb al water gehaald,’ zei ik en omdat ik even bang was dat hij ongeremd uit de minibar zou gaan pakken, vervolgde ik: ‘Luister, het maakt me niet uit dat we naar

dit hotel zijn verhuisd, maar verder wil ik de kosten wel binnen de perken houden.’ Toen begon het. Hij wilde per se koffie maken. ‘Ga je gang,’ zei ik, ‘maar het is oploskoffie en ik heb water als je dorst hebt.’ Op dat moment ontstond een hevige botsing. Net als de scène twee jaar geleden over de koffie bij Bokkie thuis en een jaar later de scène waar Eduard bij was en het vreselijke telefoongesprek (dat ik heb opgenomen) waarin hij dreigde dat hij tegen Ellen Pasman en alle anderen zou zeggen wat een vreselijke man ik was.

Ik vrees nu, en dat moest vroeg of laat gebeuren, dat ik alle respect voor Peters manier van leven ben verloren. Ik schreeuwde dat ik nooit meer scènes zou accepteren en als hij terug wilde gaan naar Johannesburg, dan moest hij dat maar doen. Hij zei dat het al 35 jaar geleden in New York begonnen was. Hij zou nooit bevelen van mij accepteren en hij zei dat hij meteen zal vertrekken. Maar eerst zou hij een stuk gaan lopen. Hij gooide de pillen naar mijn hoofd en de ansichtkaarten die ik voor hem had gehaald. Het was echt een lelijke scène. Hij pakte zijn spullen en verdween in de lift. Het zou me niet verbazen als hij naar Ascot Manor Guest House zou gaan.

Misschien moest dit vroeg of laat gebeuren om de realiteit terug te brengen in een droom van 34 jaar en een uiterste poging om één echte vriend te hebben. Maar, zoals mam zei, hoe kan dat als je hem niet echt vertrouwt. Het is nog erger. Het is waar en een feit dat hij een waardeloos, zinloos leven leidt, een complete schande. Mocht hij terugkomen zal hij terug naar Johannesburg moeten vliegen. Ik ben liever alleen.

20:00 uur

Wie weet, misschien voelt hij zich schuldig tegenover Edwin. Dat is altijd zijn emotionele spagaat geweest. Er zitten tussen Peter en mij al heel lang veel te veel addertjes onder het gras verscholen. Hij zal moeten kiezen. Maar, met Eduard gebeurde hetzelfde. Ik bereikte bij hem een punt waarop ik er de voorkeur aan gaf alleen te zijn. Ik had geen zin meer in geklaag en kritiek, nadat ik zelf genoeg ruzies en andere denigrerende situaties had getolereerd, zoals ‘de naam Oltmans wordt hier niet uitgesproken’ bij Eduards ouders. Het is zoals mam zei: je hebt geen vrienden in het leven, je moet het met kennissen doen. Misschien was tante Meta de Vries haar vriendin, maar dat was het dan ook.

Wat de reden van Peters opstandigheid ook is, ik laat hem verder alleen. Dat is zeker. Toen ik deze trip plande, wist ik niet beter dan dat Peter in september al terug zou zijn naar Zuid-

Afrika, niet zoals nu pas in november. Overigens heeft Edwin nooit op mijn brief geantwoord dat ik voor hem garant wil staan zodat hij in Nederland kan blijven. Hij wil waarschijnlijk niet eens in Tilburg wonen. Ik heb vreselijk met Peter te doen. Hij zit tussen twee vuren: een geliefde en een vriend. Hij zal kiezen voor zijn geliefde, die een vreemde macht over hem heeft, zoals François Gonet dat had over Inez Röell. Peter is nu 55 jaar. Hij moet nu kiezen en voor één keer zijn eigen leven leiden. Tussen juli en november ging ik niet één keer naar Tilburg, juist om hem alleen te laten en hem zijn eigen weg te laten vinden. Ik heb hem tot in het extreme gesteund, hopend op betere dagen, dat hij zou besluiten alleen te leven, een studie op te pakken, of werk, om iets met zijn leven te doen. Maar er is geen hoop. Deze dag leverde in ieder geval op dat ik Peter moet laten schieten. Er is geen andere weg.

Ik bestelde een visje om op mijn kamer op te eten. Het zal me niet smaken, maar we moeten allemaal verder. Het zal de laatste keer zijn dat ik hier ben. Het is niet langer nodig.

28 november 2000

Ik heb diep en lang geslapen en voel me herboren. Ik ben niet van plan om mijn leven op dit late uur door nietsnutten en probleemkinderen als Peter (helaas) te laten verstoren. Ik weet niet eens of hij in Kaapstad is, of teruggekeerd is naar Johannesburg. Als hij weer opduikt, zal ik hem zeggen dat hij kan blijven, maar ik wil geen tijd met hem doorbrengen. Ik ben liever alleen.

Wat Gino betreft: zijn andere gezicht, die van de crook, zag ik goed naar voren komen op twee foto's die ik recent van hem maakte. Hij heeft altijd twee gezichten gehad, die ik allebei duidelijk heb gezien. Het ene is het gezicht waar de meisjes (en ik) op vallen, en het andere dat van een ritselaar, een rücksichtslose Streber. Ricardo is anders.

De blanke glazenwasser van Sea Point heeft acht zwarte jongens in keurige blauwe overals met gele letters erop rondlopen in het restaurant. De ramen glimmen weer en de klus is binnen enkele minuten geklaard. Ik durf niet te vragen wat de jongens verdienen. Ik complimenteerde er een met zijn geruite golfpet.

David F. Rudgers, historicus en cia-veteraan (22 dienstjaren, senior analist), laat in Creating the Secret State duidelijk de escalatie van kwaad tot erger in de spionnensector zien.212 In 1941

hadden de vs alleen een consulaat-generaal in Batavia, in 1965 organiseerden ze een coup om Sukarno af te zetten.

Ik schreef Gatsha Buthelezi en schreef een aantal kerstgroeten, zoals aan Gerard Mosterd en Lodewijk Sillevis Smitt.

Ik denk dat Edwin ervoor zorgde dat Peter zich erg schuldig voelde dat hij naar Kaapstad ging, waarop Peter de eerste ruzie aangreep om ertussenuit te knijpen. Peter zit klem, dat realiseer ik me. Hij moet er zelf uit zien te komen. Maar dat zal hij niet doen, dus doe ik het.

Ik ging naar de receptie. Dezelfde meisjes die me gisteren zo vriendelijk toelachten, keken me nu zeer bestraffend en zeker niet vriendelijk aan. Ze bevestigden dat Peter meteen na het inchecken weer was vertrokken. Dit was het laatste schandaal van mijn leven, dat is zeker.

17:20 uur, strand

Toen ik bij het strand aankwam, zag ik Nellie een splinternieuwe witte auto afsluiten. Ze had een grote hoed op; haar haren waren afgeschoren, zag ik later. Zij had vreemde vlekken in haar gezicht, maar ik vroeg er niet naar.

Tijdens de lunch tot 14:45 uur vertelde ze over de avond voor de dood van Theo. Ze wisten dat het zijn laatste dag was. Ze zaten op de vloer van zijn kamer en ze lachten veel toen hij over zijn jeugd vertelde. Aan het einde van zijn leven raakte hij in paniek over hoe lang zijn ziekte kon voortduren - ook qua financiën. Hij had al sinds zijn jeugd een vergroeiing in zijn ruggengraat en de dokters beweerden dat hij vroeger polio gehad moest hebben. Dat zou zijn latere reuma verklaren, en misschien ook het auto-ongeluk in de jaren zeventig. Zijn nieren hadden het begeven vanwege alle medicatie en er begon zich kanker te ontwikkelen in zijn rug. Hij werd met de ambulance thuis opgehaald om naar het ziekenhuis te gaan. Onderweg smeekte hij de ambulancebroeders te stoppen, want de slechte weg maakte de pijn ondraaglijk. Dat deden ze en toen is hij overleden. Hij was totaal uitgedroogd en kon geen water binnenhouden.

Broer Hendrik stortte ineen op de vloer van zijn flat. Hij was ook uitgedroogd. Ook zijn nieren begaven het.

En hier zit ik dan, zeelucht in te ademen. Het bezorgt me koude rillingen. Waarom moest dit met hen gebeuren? Theo had ook epileptische aanvallen, zoals een keer op het vliegveld in Düsseldorf, kan ik me herinneren. Ik zal uit alle macht proberen mijn dagboek af te krijgen voor het mijn beurt is.

Nellie vertelde alles heel open en eerlijk en was dicht bij tra-

nen, net als ik. Toch was het erg plezierig en we zullen elkaar vrijdag weer zien. Ze vond de servethouders van dieren erg leuk, dus ik nam ze mee als aandenken aan haar. Ze gaf me een kerstkaart om Theo te herinneren.213 En ik gaf haar Mijn vriendin Beatrix en de chocolaatjes die ik voor Bokkie had gekocht. Nellie heeft de woning verkocht waar ze met Theo leefde, en huurt nu ergens een klein huisje. Ze vertelde me getailleerd hoe ze Michele had opgespoord, die in het appartement bleek te wonen dat Hendrik als atelier gebruikte. Nellie was verrast dat Hendriks ‘jongens’ elk een flat hadden geërfd en dat hij 400.000 rand had nagelaten aan de moeder van Michele.

Vanmorgen was ik bang dat het zou gaan regenen, maar het werd een prachtige dag. Toen ik terugkwam in het hotel lag er een brief van Peter.214 Zoals ik al dacht was hij naar Ascot Manor gegaan. Ik ging hem 1.000 gulden brengen, zodat hij wat langer kan blijven, maar ik wil hem niet zien of ontmoeten, dat is een gepasseerd station.215 Nellie had me gezegd: ‘Maak het goed, wij zijn te oud om te vechten.’ Helemaal niet. Ik heb er genoeg van. Ik ben liever alleen dan met negatieve vibraties om me heen.

29 november 2000

Ik heb als een blok geslapen. Ik heb compleet genoeg van scènes, ook met Peter.

Wat Nellie me over mijn broers vertelde - en wat ik niet wist - schokte me onbeschrijfelijk. Wat is er met ze gebeurd? En waarom ben ik nog springlevend? Dat heb ik voor een groot deel te danken aan Peter, maar dat is geen reden zijn uitbarstingen nog langer te accepteren. Theo had zoveel pijn dat hij een keer alle pillen tegelijk wilde innemen. Nellie zei: ‘Heb geduld.’ Maar alle pillen hebben zijn systeem compleet in de war gebracht. ‘Zijn geest was nog altijd even scherp,’ zei ze, ‘maar zijn lichaam hield ermee op.’ Ik ben blij dat ik naar Kaapstad gegaan ben. Ze gaf me De schaapherder en Slot Loevesteijn terug, de exemplaren die altijd op de schrijftafel van Jan Frederik Oltmans in de Horst stonden.216 Het is opnieuw het mooiste weer van de wereld.

Ik heb het gevoel dat dit de laatste trip hier naartoe is, maar misschien ook niet. Ik denk veel aan mijn ouders en broers, die van deze stad hun thuis hadden gemaakt.

Ik ging naar de bank om mijn rekening op te heffen, maar de baliemedewerker deed moeilijk waarop ik naar de manager stapte. Het is altijd o zo makkelijk om geld op hun rekening te storten. Maar ik hield mijn poot stijf. Het wordt geregeld.

De boeken die ik heb gekocht, heb ik per boot naar Nederland gestuurd.

Ik nam een taxi naar de stad. Hoe kan dit land de kwaliteit en de luxe in de winkels behouden?

Ik blijf me afvragen waarom Peter die problemen voor zichzelf heeft gecreëerd. We hadden hier samen van kunnen genieten, ondanks dat hij altijd een gat in de dag slaapt.

Gisterenavond werd ik herkend door een grote groep Nederlandse toeristen. Ze knoopten direct een gesprek aan reageerden allemaal positief. Dat blijft me verbazen.

Een straatmuzikant noemde me ‘papa’ in de hoop dat hij een grotere fooi zou krijgen. Daar trap ik niet in. Er was één jongen op het strand die de hele dag in de buurt van de nichtenpier rondhing. 's Middags kwam hij tegenover me liggen en gaf me vol zicht op zijn kruis. Ik mocht hem niet, ondanks wat aardige kenmerken. Later op de avond lag hij er nog steeds en ging ik naar beneden om hem twee kalkoenrolletjes te brengen die ik niet had opgegeten. Er was ook een donkere jongen die probeerde me te verleiden. Ik ben één keer naar de pier gegaan maar ik vond het te gevaarlijk.

11:45 uur, Winchester Mansions

Ik kan niet begrijpen waarom broer Hendrik niet meer wilde leven. Nel zei: ‘Theo was een workaholic, hij wilde niet rustig aan doen.’ Ze vertelde ook dat noch zij, noch Theo kinderen kon krijgen.

Ik lees in Rudgers hoezeer de cia in paniek raakte over The invisible government van David Wise en Thomas B. Ross, beiden journalist bij The New York Times. De cia deed alles om de journalisten in diskrediet te brengen. De geschiedenis herhaalt zich. Dit boek moet naar Wouter Kok.

Ontspannen lezen en lunchen bij Winchester Mansions.

Ik wilde koffie, thee en foto's voor Peter gaan brengen naar Ascot Manor, maar ik heb het tenslotte niet gedaan - dan zou ik het verkeerde signaal afgeven en wordt het een herhaling van hoe ik in het verleden met dit soort dingen omging.

Terwijl ik een chocoladedip at op het terras van Winchester Mansions aan de Sea Point Promenade, komen herinneringen boven aan de vele keren dat ik hier met broer Hendrik heb gezeten. Ik kijk naar de boom aan de overkant van de straat,

waaronder hij zijn auto in de schaduw had geparkeerd de laatste keer dat we hier zaten. Droevig.

21:00 uur

Op de pier was activiteit. Ik ga er ‘kaal’ heen en ben op mijn hoede. Ik hoop dat ik Peter niet tegenkom, maar wie weet, misschien is hij wel terug naar Johannesburg gegaan vandaag. Hij smeet wel de pillen van Renate Zwiers in mijn gezicht, maar niet het biljet van duizend gulden.

Het is waar, de lucht is hier zo mooi helder, en met al die sterren. Dat zie je in Nederland niet meer.

30 november 2000

Mijn vaarwel aan Kaapstad is plezierig en nostalgisch. De stad is vol met straatkinderen die bedelen aan de tafels en die de laatste restjes uit de glazen drinken. En de rommel die ze als souvenirs verkopen is niet te geloven. De markt bestaat hier alleen maar uit souvenirs. Wie koopt in godsnaam zulke vulgaire troep?

Ik belde naar Papieren Tijger, daar zeiden ze dat Paul de Ridder weer ziek was. Ik maak me veel zorgen over hem en ik bood aan een second opinion te betalen.

Sommige huwelijken eindigen na 34 jaar dus waarom vriendschappen niet? Ik heb het gehad met Peter. Ik houd erg veel van hem, maar niet van zijn manier van leven. Ik kan geen respect hebben voor de manier waarop hij zijn aanwezigheid op deze aarde verspilt. Ik weet eigenlijk niet eens of Peter nog in Kaapstad is of dat hij alweer terug is naar Hillbrow. Ik wil het ook niet weten. Godzijdank heb ik lang geleden al geleerd alleen te leven.

Ik drink koffie in de buurt van Ascor Manors en ik weet niet eens of Peter er nog steeds is. Het ergste van alles is dat mijn gevoelens voor Peter totaal uitgeput lijken te zijn. Bij Eduard is dat ook geleidelijk gebeurd - ze zijn er na een lange periode in geslaagd al mijn emoties voor hen te laten verdwijnen. Precies zo ging het met Erik en Loet. Het doet me denken aan de mededeling van Lex Poslavsky tegen mij dat hij niet meer van Jet hield, die ooit zijn oogappel was. Dat leek mij indertijd ongelofelijk vreemd en wreed. Maar nu weet ik dat het gebeurt.

Laten we hopen dat dit een dag is zonder uitbarstingen. Niemand zal het geloven, maar het is geweldig om alleen te zijn, en vrij van ellende. Om niet meer te hoeven wachten tot His Majesty rises.

Ik wandelde naar het Waterfront om een visje met boontjes en gebakken aardappeltjes te eten.

16:00 uur, Winchester Mansions

Ik kan die kleppende vrouwen (over niets) aan de tafel naast mij niet uitstaan. Gelukkig helpen de oordoppen die ik heb ingedaan.

Het onderzoek naar het brein achter de aanslag op de uss Cole wijst steeds sterker naar Osama bin Laden, zo sterk dat aan president Clinton al verschillende militaire vergeldingsscenario's zijn verstrekt.217 Vanuit Washington komen zelfs geluiden dat de vs met de Russen gesproken zou hebben over een aanval vanuit Rusland op Bin Laden in de bergen van Afghanistan. Een aanval vanuit Rusland met special forces op Osama bin Laden? Het lijkt onvoorstelbaar, maar wie is Poetin nu echt? Clinton ontkent overigens dat er met wie dan ook gesproken is over een vergeldingsactie.

Het wordt warmer, de wind is gaan liggen, dus ik kan nu mijn ski-jack wel uitdoen. Leven in het paradijs. Ik probeer alle ellende achter me te laten.

Ik besloot vanavond op avontuur te gaan. Een kleine Afrikaanse jongen met lang haar benaderde me precies op de goede manier. ‘I am a businessman,’ zei hij. Zijn naam was Leon en hij werd vergezeld door Alfred, een gitzwarte Xhosa. ‘I became this way in the mines of Transvaal.’ Voor 125 rand ieder en nog eens 30 rand entrée per persoon gingen we naar een seksshop in de buurt. We vonden er een kamer die we konden afsluiten met een leren bed en er ontspon zich een seksscène die eindigde met een ejaculatie. Vreemd, gevaarlijk spel.

1 december 2000

In Congo moeten 16 miljoen mensen vrezen voor mensenrechtenschendingen, armoede en voedseltekorten. Sinds het begin van de burgeroorlog die in 1998 begon, zijn er alleen al in Oost-Congo naar schatting 1,7 miljoen mensen omgekomen.218 Het is met Congo net als met Cambodja en Indonesië. De vs bemoeien zich ermee en wanneer die de handen er weer vanaf trekken, blijven de landen met de puinhoop zitten. De huidige oorlog in Gaza is ook het gevolg van zogenaamde Amerikaanse bemiddeling. Zo ging het ook in Kosovo, ze betreden het strijdtoneel, hebben geen idee wat er lokaal allemaal speelt en veroorzaken zo alleen maar stinkende wonden. Ik

ben er zeker van dat de nieuwe invasie van Albanese guerrilla's in Kosovo ook vanuit de vs geregisseerd wordt. Maar Clinton weet van niets en Gore is druk met het bestrijden van de Republikeinen.

Nu komt er ook nog een afvalprobleem in de ruimte bij. Er cirkelen behalve vele satellieten zoveel brokstukken van raketten en satellieten in de ruimte, dat het steeds moeilijker wordt de juiste baan te vinden voor nieuwe satellieten.219

Twee duikers zijn omgekomen nadat ze op 115 meter diepte de Coelacanth filmden, een vis die miljoenen jaren geleden ook al op aarde rondzwom. Tot 1939 dacht men zelfs dat de vis allang was uitgestorven en kende men hem alleen van fossielen.220

Ik besloot na het ontbijt toch koffie en thee naar Peter te sturen, wat ik hier meteen gedaan heb. Dan is het maar gebeurd. Vanmorgen werd ik weer door een heer op straat aangesproken: ‘Ik heb uw strapatsen met Lubbers gevolgd.’ Of ik het niet erg vond dat hij me aansprak. ‘Ach mijnheer, we zijn allen kinderen Gods.’

‘Dat is een wijs woord.’

De strijd om de verkiezingsuitslag in de vs is in volle gang. Ik hoop dat Gore het redt, maar niemand weet het.

Nellie kwam vijftien minuten te laat als gevolg van de vrijdagdrukte. Ze wilde naar Kirstenbosch, de botanische tuin aan de voet van de Tafelberg. Voor 9.000 rand kon ze daar een bankje laten plaatsen met Theo's naam erop, als herinnering. Ze hintte niet op een bijdrage van mij, maar om dat alsnog te voorkomen schoot ik het idee af en zei dat Theo er niets om zou geven en liever zou zien dat ze het geld aan zichzelf zou besteden.

Ik heb ademloos zitten kijken naar de uitzending van anderhalf uur op cnn over de zitting van het Hooggerechtshof in Washington over de verkiezingsuitslag.

's Avonds kwam ik eerst de snelpratende nicht, Cedan (22), tegen. Hij was een kleurling, ooit in elkaar geslagen door zes zwarten, sindsdien is hij als versteend als hij ze tegenkomt. Hij noemde mij ‘prins’.

Ik zei: ‘I am only a count.’

‘Well, I am the duchess of Cedan.’ Hij was uit op seks voor geld. Ik zei wel 100 rand te willen halen in het hotel, maar dat ik hem te aardig vond om hem als een vluggertje aan het strand te behandelen. Misschien eten we later samen spaghetti.

Later kwam ik Kola Moyi tegen, een Congolees van ongeveer

25 jaar oud. Hij was lang, en had mooie sterke handen als kolenschoppen. Hij was duidelijk in goede doen, maar hij gedroeg zich erg vreemd. Hij mompelde constant in een onverstaanbare taal, en gooide er Engelse of Franse woorden en zinnetjes tussendoor, zoals: ‘Yes, I will sleep with you.’ Ik wachtte en probeerde wijs te worden uit wat hij brabbelde. Ik vreesde dat hij cocaïne had gebruikt.

Uiteindelijk stelde ik voor een kamer op te zoeken. Ik ging weer naar mijn hotel, haalde geld en we boekten een kamer met een dubbelgroot tweepersoons bed in het Cape Manor Hotel. De receptionist raadde mijn plan en vroeg 550 rand. We belandden in bed, maar hij mompelde maar door. We lagen innig in elkaars armen. Hij had een prachtige mond met mooie tanden, abnormaal mooie bruine ogen, allemaal gemaakt in Afrika, the best of the crop. Ik trok me boven hem af (net als gisterenavond) en kleedde me aan. Toen hij zag dat ik wilde vertrekken, ging er bij hem een knop om en was hij meteen rationeel. We hadden een kort normaal gesprek. Al het gemompel had te maken met het luisteren naar de stemmen in zijn hoofd en wat ze hem vertelden.

2 december 2000

Er stond nog een aanbetaling van 2.800 rand op Peters naam in Hotel Le Vendôme, waarmee hij nog de hele week had kunnen blijven.

De Saturday Argus heeft een smerig artikel over een campagnebijeenkomst van Buthelezi. Journalist Thami Ngidi zet Buthelezi's aanhangers neer als de dorpsgek, die net als zijn pendant in de werken van Shakespeare monologen houdt, kansarm en berooid is, en tegen beter weten in gaat luisteren naar de in mooi pak gestoken politicus die hem heen stuurt met beloften die hij niet waarmaakt.221 Nellie zei gisteren over hem: ‘A pity he is not our president.’

Georges W. Bush is bezig het presidentschap van zijn vader voort te zetten, schrijft Martin Kettle.222 Ook al presenteerde Bush zich als een andere, nieuwe Republikein dan zijn vader, zijn staf bestaat vooral uit mensen die eerder onder zijn vader werkten. Wat Kettle schreef is wat ik al heel lang zeg. Walgelijk. Het is wraak voor het verlies tegen Bill Clinton.

Nellie vertelde me tijdens de lunch op het terras van het Winchester Hotel over haar ontmoeting met Theo. Na zeven of acht jaar vrienden te zijn geweest, trouwden ze binnen drie da-

gen. Ze herbeleefde het toen ze het vertelde en werd emotioneel. De laatste keer dat ze met Henk had gedineerd, zou hij daarna naar een soort sessie gaan waarin iemand Theo's geest zou terugbrengen. Een vriendin van Nellie (al sinds hun vierde jaar) viel tegen Henk uit: ‘Leave Theo's spirit alone,’ waarna Nellie hem nooit meer gezien heeft. Ik vind het allemaal heel vreemd. Ze vroeg ook hoe lang ze in Amsterdam zou blijven. Ze komt vanuit Zürich en vliegt via Keulen. Ze heeft nog genoeg geld om van de renteopbrengst jaarlijks een bezoek te kunnen brengen. We spraken drie uur met elkaar, wat erg plezierig was. Ze had het gevoel dat de familie toekeek vanuit de hemel.

Nellie vertelde een tamelijk schokkend verhaal. Indirect bevestigde zij wat ik altijd al had geweten, namelijk dat mijn oudste broer 25 jaar op zijn luie reet heeft gezeten. Mijn broers handelden samen in Elna naaimachines. In 1975 waren er problemen met Elna en de broers besloten dat Theo naar het hoofdkantoor van Elna zou gaan in Genève. Terwijl Theo in Zwitserland was om de problemen op te lossen, verkocht Hendrik hun bedrijf zonder dat Theo daar iets van wist. Hendrik had zelfs nooit met hem over een mogelijke verkoop gesproken. Theo was dus voor niets naar Zwitserland geweest en voelde zich verraden toen hij terugkwam in Zuid-Afrika, zei Nellie.

Ze vertelde ook dat haar broer in het leger zat ten tijde van de Angolese onafhankelijkheidsoorlog. Zuid-Afrika raakte bij deze oorlog betrokken, gesteund door de vs. Toen generaal Viljoen Luanda wilde innemen, viel de steun van de vs weg, met als resultaat een eindeloze puinhoop.

Toen Nellie vertrok, snelde ik naar Guesthouse Avanti, (dat dicht bleek te zijn), maar geen spoor van de duchess of Cedan. Het gaf mij gelegenheid Rudgers uit te lezen. Ik zal er het eerste hoofdstuk aan wijden van het vervolg op In het land der blinden....

De zeelucht en de zon zijn goddelijk. Ik merk dat ik erg veel aan broer Hendrik denk. Ik zie zijn gezicht voor me, hoor zijn stem en betrapte mezelf erop dat ik laatst hardop zei: ‘Where are you?’

Het eerste dat ik zal doen als ik weer thuiskom is piano spelen. Daarna neem ik weer plaats aan de computer om te schrijven. Ik had nooit het geld om wat Zuid-Afrikaanse snuisterijen mee naar huis te nemen. Misschien vind ik morgen iets leuks bij Waterfront, als ik ga tenminste.

Zal ik ooit terugkomen? Voor Nellie hoeft het niet, want die

kan ik ook in Zürich opzoeken. De zee en alles eromheen hier is ideaal en uniek, maar het is een gedoe om er te komen.

In Johannesburg regent het. Misschien is het er maandag mooi. Hier was het zes dagen achtereen prachtig.

3 december 2000

Om 08:00 word ik in mijn kamer op de vijfde verdieping overvallen door een ondragelijke benzinestank, afkomstig van een touringcar die voor het hotel optrekt. Je voelt aan alles wat een gif het is, maar wat kan ik eraan doen?

Het gaat er hard aan toe tijdens de laatste campagnebijeenkomsten voor de gemeenteraadsverkiezingen aankomende dinsdag. Gatsha Buthelezi is op oorlogspad en riep de traditionele leiders in Kwazulu-Natal op een vergadering te beleggen over de gevolgen voor hun invloed van de nieuwe gemeentestructuren.223 Maar het gevecht over de positie van amakoshi, de traditionele dorpshoofden, lijkt een achterhoedegevecht tegen nieuwe tijden. Gisteren in Ulundi zei hij goede dingen. Hij benadrukte dat geen partij de belangen van de Zoeloes beter kan verdedigen dan zijn Inkhata Freedom Party, en wie daaraan twijfelt moet eens goed naar het succes van Ulundi kijken.

Mbeki houdt zijn laatste verkiezingsbijeenkomst in Durban om de Zoeloes te paaien en zelfs Mandela heeft zich verlaagd tot een straatvechter door uit te halen naar de Democratische Alliantie van Tony Leon als een partij van ‘witte bazen en zwarte handlangers’.

Het heeft vannacht flink geregend. Ik heb mijn vlucht naar Johannesburg gewijzigd naar de middag en heb het ticket ook omgeboekt naar business class.

Ik denk dat Peter zich schuldig voelde tegenover Edwin, die had gezegd: ‘He's now a millionaire, so why does he not bring us both to Cape Town?’ Dat zal ik nooit doen, want eigenlijk mag ik die vent niet. Hij heeft mijn eerste brief beantwoord, maar reageerde nooit op mijn voorstel garant te staan voor hem zodat hij naar Nederland kan komen. Daarom denk ik dat hij gewoon niet weg wil uit Zuid-Afrika en ondertussen Peter aan het lijntje houdt. Wat het ook is, ik doe er niet meer aan mee. Ik ben klaar met allebei. Maarten Meijer zal wel verbaasd zijn, want het hele testament moet weer veranderd worden.

De zon brandt nog steeds de wolken uit de lucht, maar nu moet ik gaan.

Wat zullen de volgende lege pagina's brengen?

15:30 uur, Johannesburg, Holiday Inn, kamer 185

Ik nam een rammelige taxi hier naartoe. Toen we onderweg overvallen werden door een tropische regenbui, zei ik hem onder een brug te stoppen zodat de motor niet nat zou worden. Natuurlijk luisterde hij niet en zoals ik vreesde, stopte de auto er inderdaad mee. Wonderlijk genoeg kreeg hij hem toch weer aan de praat.

Ik vind de kamer slecht voor de 900 rand die ik betaalde. Belachelijk, maar vooruit dan maar.

Er is een lunch voor allemaal zwarte dames in het restaurant en sommigen zitten te schreeuwen bij het zwembad, walgelijk. Dit is Transvaal. Wat een verschil. Dit is nu ook een kaffir-hotel.

Het was erg vreemd om de televisietoren van Hillbrow binnen bereik te zien, wetende dat Peter - ooit het licht in mijn ogen - zo dichtbij was en toch zo ver weg.

Een Nederlander die hier woont had op internet gezien dat ik gewonnen had en feliciteerde me. De jongen die zei dat hij joods was (wat kan mij dat schelen; dat blijft het grootste probleem van de Joden), zei dat hij een erg vervelende homoseksuele ervaring had gehad. Hij ging nu de modellenwereld in. Hoe dan ook, de biefstuk was goed. Ik vergat zijn telefoonnummer op te schrijven. Jammer.

Zelfs de vrouwen in Swaziland hebben het licht gezien! Ze gaven moonies aan koning Mswati van Swaziland en zijn broer prins Magugu omdat Mswati twee door erfopvolging benoemde dorpshoofden heeft verdreven ten faveure van zijn broer. De vrouwen wilden voor het huis van de prins hun blote kont laten zien, maar werden tegengehouden door politie. In plaats daarvan lieten ze hun kont zien aan een aanwezige fotograaf waarna de foto op de voorpagina van Times of Swaziland verscheen.224





21:00 uur

Joa Calkoen belde. Ik zie hem dinsdag. Vic Vernède was er niet, maar ik zal hem bellen. Voor Elfra, die er ook niet was, liet ik een bericht achter.

Ik schrok me rot over een plotselinge zweer op mijn onderbuik. Het kan niet van de seksuele contacten in Sea Point zijn.

4 december 2000

De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft vrijdag weer gestemd over een dozijn resoluties, waarvan vier over de Palestijnse kwestie en een die Israël oproept de Golanhoogte te verlaten. Alleen Israël en de Verenigde Staten stemden tegen de resoluties. De Verenigde Naties zijn onder deze omstandigheden een lachertje, net als destijds de Volkenbond. Er is een Derde Wereldoorlog voor nodig om een mondiale regering te creëren die deze rotzooi kan opruimen.

Helmut Kohl is met een boek gekomen, Mein Tagebuch, dat volgens de recensent van The Economist niet veel meer is dan een hypocriete, incomplete beschrijving van de gebeurtenissen rond het doorsluizen van anonieme (en daarmee illegale) donaties aan zijn partij.225 Het boek zou het antwoord moeten zijn op de negatieve publiciteit daarover.226 Ik heb altijd geweten dat Kohl een boef was, dat wist ik al bij zijn reis naar Den Haag nog voor hij kanselier werd. Het boek telt slechts 352 pagina's, de rest kan het daglicht niet verdragen.

Het blijft smerig Hollands weer, dus ik vertrek morgen als het kan.

Misschien worden de orkesten dan wel opgeheven, maar de cd-afdeling met klassieke muziek is veel beter dan bij Barnes & Noble in New York. Ik koop liever zes cd's dan nog een nacht in dit middelmatige hotel te moet blijven.

In juni is een vrachtschip met ijzererts gezonken nabij de kust van Zuid-Afrika waarbij het meer dan duizend ton stookolie verloor. De stookolie liep een natuurgebied in en bedreigde daar een kolonie Afrikaanse pinguïns. Twaalf weken lang waren ruim 12.000 vrijwilligers in touw om de 40.000 pinguïns te redden, wat hen op twee duizend na is gelukt. Nu is er een boek uit, Spill, met foto's van de operatie en ideeën over natuurbeleid en overheidssubsidies.227 Ik wilde het kopen, maar het ligt nog niet in de winkel.

Ik had het me anders voorgesteld, maar ik wil Peter nog steeds niet zien of met hem praten. Hij heeft dat bijzonder effectief voor elkaar gekregen. Het begon in 1968 met het glas sinaasappelsap dat hij in een motel in Groningen naar mijn hoofd gooide228 en eindigde met de pillen van Renate Zwiers in Sea Point. Een behoorlijk record. In de vier en een halve maand dat Peter in Nederland was, met het idee voorbereidingen te treffen voor hem en Edwin om permanent naar Nederland te komen, heb ik hem zo'n 6.000 gulden (ik heb het nooit goed bijgehouden) gegeven om van te leven. Met dat in mijn achterhoofd, moet ik toch zeggen dat Peter zich beestachtig heeft gedragen in Sea Point, waarschijnlijk opgestookt door Edwin. Hoe dan ook, hij is over de grens gegaan, net als Eduard lang geleden, en onze relatie zal nooit meer hetzelfde zijn. Ik heb een punt bereikt waarop ik hem liever helemaal niet meer zie, ongeacht of hij bij Edwin blijft of de liefde van zijn leven verlaat.

Ik blijf vanmiddag op het terras. Het wemelt er van de klm-stewardessen, soms erg lelijk en dik, en één ventje, niet onaardig. Tussen de wolken door heeft de zon toch nog twee uur geschenen. Verder lijkt het verpest.

In Quartz Street, eens de bruisende ader dwars door Hillbrow met de duurste appartementen, stapelt zich nu het huisvuil op en gaat het verval gepaard met criminaliteit en prostitutie. Zakenman Jeff Lee zegt dat Hillbrow op weg is het Calcutta van Afrika te worden.229 Ik signaleerde die achteruitgang van Hillbrow al veel langer. Daarom wilde ik dat Peter naar Nederland zou komen.

Bij puur toeval was ik het boek van Anthony Sampson over de Amerikaanse telefoonmaatschappij itt tegengekomen.230 Ik las een meer dan opmerkelijk verhaal over kolonel Sosthenes Behn, die samen met zijn broer Hernand itt oprichtte. Ongelofelijke en voor mij deels nieuwe informatie.

Toen ik Elfra (scherp als altijd) en Fabio zag lopen met wie ik afgesproken had op het terras van het hotel, kwam er een van de klm-meisjes naar me toe rennen: ‘U bent toch...’, et cetera. Ik bood Elfra en Fabio een diner aan. We spraken van 19:00 tot 22:00 uur, zeer aangenaam. Ze hebben het idee dat de Zuid-Afrikaanse economie nog steeds draait op de successen en structuren uit de periode van het apartheidsregime.

Maar daar komt een keer een einde aan en hoe moet het dan verder?

Ze waren in Perth, Australië geweest, maar zijn nu terug omdat Alessandro (6) naar school gaat. De privéschool waar hij naar toe gaat, kost zo'n 10.000 rand per jaar. Ze zeiden voorlopig geen grote reizen meer te maken nu hun zoon naar school gaat.

Elfra en Fabio maken zich veel zorgen over de toekomst, vooral vanwege de kennis die verdwijnt met mensen die de onzekere toekomst van Zuid-Afrika niet willen afwachten en elders in de wereld hun heil gaan zoeken. Fabio merkt het ook op zijn werk bij staatsbedrijf Escom, waar men een stroom van ongekwalificeerde zwarten aanneemt.

Toen ik terugkwam in mijn kamer, was ik net op tijd om de rechter uit Talahassee zijn uitspraak te zien doen tegen Gore. Ik had het gevoel dat die man ze niet allemaal op een rijtje had, want hij zat steeds op zijn stoel te wippen terwijl hij naar de advocaten luisterde. De mensen van Bush schreeuwden dat ze gewonnen hadden, maar hoe kun je dat nu zeggen als je 500 stemmen meer hebt gekregen. Het is te belachelijk voor woorden. Hoe kan iemand die gekte serieus nemen.

5 december 2000

Een mooi geel vogeltje kwam op de rand van de tafel in de zon zitten tjilpen, de ogen gericht op het koekje bij de koffie. Ik gaf het hem natuurlijk.

Ik sprak tijdens het ontbijt twee uur met Joa Calkoen, intiem, plezierig en interessant. Hij heeft het gevoel dat voor Zuid-Afrika over vijf jaar een kantelpunt ontstaat. Er wordt niets geïnvesteerd, niemand spaart, de inflatie is veel hoger dan de 7% die naar buiten gebracht wordt, de criminaliteit is hoger dan ooit en Mbeki is een ramp. Kortom, het vooruitzicht is niet goed.

Zijn zoon is eerste geworden in zijn gekke karretje en Olivier, de jongste, gaat ook beginnen. Deze drang om te racen komt van de vader. Waarom geeft Joa het door aan zijn jongens?

Onze politieke ideeën komen overeen. Hij zei dat hij een bbc-programma zag over hoe de vs Japan overnemen. Hij deed mij de suggestie om een deel van mijn geld naar het eiland Man te brengen of naar Zwitserland, in ieder geval naar een land dat niet meedoet aan de euro.

18:30 uur, vliegveld

Ik zag weer de toren van Hillbrow en voelde opnieuw hoe vreemd de hele situatie met Peter is.

Ik lunchte vandaag nog plezierig met Vic en Margriet Vernède. Ze vinden dat het leven steeds moeilijker wordt in Zuid-Afrika.

21:00 uur

Het is een beetje een tegenvaller dat de vluchten van Swissair worden uitgevoerd door saa. Nou ja, de stoel is prima, al is het iets krapper dan bij Swissair zelf.

6 december 2000

06:00 uur, SA274 naar Zürich

We zijn bijna in Zürich waar ik om 07:00 uur mijn vlucht naar Amsterdam heb.

Joa adviseerde me dus om een deel van mijn geld naar Zwitserland te brengen. Ik zal contact opnemen met Vontobel. Dit Zwitsers investeringsbedrijf adviseerde Theo me ooit.

Het boek over itt van Sampson werd uitgegeven in 1973. Waarom heb ik het niet eerder ontdekt? En dan te bedenken hoeveel duizenden boeken tijdens mijn leven aan mijn aandacht zijn ontsnapt. We zijn gedoemd om voor altijd lilliputters te blijven.

Ik heb het zeer met Peter te doen. Hij heeft zijn hele leven verkloot door de ene verkeerde beslissing na de andere en zal zich nu of op zijn 65ste, realiseren wat hij gedaan heeft, wanneer het te laat is om nog een andere koers te varen.

07:45 uur, SR0790

We hebben vertraging, want er is een passagier zoek en nu moeten de koffers worden onderzocht. Gevolg is dat we ons vliegslot kwijt zijn en we zeker 45 minuten moeten wachten. Wat een ellende.

Ik kon nergens meer een telefoonboek vinden. Ik snapte niets van de telefoons in de telefooncellen op het vliegveld. Er staan computerschermen bij, die blijkbaar bedoeld zijn om nummers op te zoeken. Ik kon er geen wijs uit, en kon het nummer van Vontobel dus niet opzoeken.

Businessclass vliegen binnen Europa, zelfs met Swissair, is oplichterij. De stoelen zijn van leer maar de beenruimte is niks.

Ik verlang naar mijn huisje. Ik hoop dat het er nog staat, zonder lekkages.

George W. Bush en zijn broer Jeb troffen voorbereidingen om

het kiescollege, dat een Republikeinse meerderheid heeft, over te halen de stem van hun kiesmannen toch aan Bush te geven, ook als de uitspraak van het Hooggerechtshof tot een overwinning van Gore leidt.231 Dit is legaal, schrijft Thomas L. Friedman, maar niet in de geest van de Amerikaanse democratie. ‘Ramming through an election victory, no matter what the vote count, is what Raul Castro does for his brother Fidel in Cuba.’ Dit vind ik een prima vondst van Friedman.

The New York Times, Friedman en ook anderen die ik gelezen heb zeggen allemaal dat het tijd is om na te denken over het verbeteren van de democratie. Er wordt volop geschermd met de god van one man, one vote, ook vanuit de wetenschap dat slecht werkende stemmachines in de zwarte districten duizenden zwarten van hun stemrecht beroofden (wat Gore stemmen heeft gekost). Maar niemand durft er zelfs maar aan te denken de democratie op de helling te plaatsen.

15:00 uur, Amsterdam, Singel

Zoals altijd als ik weer in Nederland ben, luister ik bij thuiskomst de boodschappen op het antwoordapparaat af en ja hoor, Riechelman bedreigde me weer eens met de dood. Het verontrustte me. Ellen is in New York dus ik belde Peter Nicolaï maar die ‘moet erover nadenken’. Daarna belde ik Aart, die me adviseerde niet alleen de straat op te gaan. Maar wat moet ik dan doen?

Ik ging met een brief voor rechercheur Theo Vaal naar bureau Raampoort, waar de tuut Van Vliet (van de avond van de arrestatie) meteen naar me toe kwam lopen.232 Hij was niet verrast en zou de advocaat of reclasseringsambtenaar van Riechelman meteen inlichten. Hij zei dat Myra eveneens door het dolle heen was.

Ik wilde ook de boodschap van Ien Struwe wissen, waarin ze zei dat ze bij de juwelier zaten en geld te kort kwamen. Hoe is het mogelijk? Ik zou nooit meer met ze moeten praten.

Hannah de Zantis is van de trap gevallen: gekneusde ribben, ingeklapte long, et cetera.

De fotograaf van De Volkskrant stond vijf keer op de band. Wat een ontzettende ouwehoer. Hij komt op de twaalfde. En Pieter Broertjes die ook gebeld had, wil een dag later langskomen. Verhagen stuurde een prima stuk naar de rechtbank.233

De telefoon ging vanavond en er werd opgehangen. Tot twee

keer toe. Ik werd echt ongerust en belde mevrouw Van den Bosch. Zij zou het met Jan bespreken als hij thuiskomt.

Ik zag op televisie hoe Jeroen Pauw Loretta Schrijver interviewde. Het was geen onverdeeld succes. Hij was niet aardig tegen haar en zelfs ruw.234

Aart belde nog laat. Ik weet in ieder geval dat de telefoon naast mijn bed werkt.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

landen


datums