Logo DBNL
Memoires 2001 (2023)

Memoires 2001

(2023)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Djakarta

26 oktober 2001

08:25 uur, Singapore-Djakarta

Edwin kon de documenten voor geregistreerd partnerschap niet vinden. Het moest ergens liggen maar ja, nu moet notaris Meijer het regelen. Wat zou Peter bewogen hebben om zijn leven met Edwin door te brengen? Opoffering? Ik probeerde over het partnerschap in Singapore een fax naar Hillbrow te sturen, maar een stompzinnige en arrogante vrouw wist niet hoe ze het faxapparaat moest bedienen. Ik hoorde alleen Edwins stem uit het apparaat schallen. De twee dollar die ik moest betalen, kreeg ik terug. Vervolgens vroeg ze zeven dollar voor de International Herald Tribune en The Wall Street Journal, dus dat sloeg ik ook over. Nu heb ik ze gratis in het vliegtuig.

Ik ben die afschuwelijke man nu kwijt, die er dertien uur op los hoestte zonder zijn hand voor zijn bek te houden.

Het vliegtuig van Amsterdam naar Singapore (dat vanuit New York kwam) had plastic messen. Tussen Singapore en Djakarta is alles weer normaal. Hier ook geen idiote controles zoals op Schiphol.

Heb deze reis de hele stapel knipsels doorgenomen die ik had meegebracht. Er zat veel waardevolle informatie tussen.

12.00 uur, Hotel Indonesia

Ik ben nu al weer zo ziek van die lui hier, dat ik meteen mijn retourvlucht geboekt heb op 1 november. De jongen die me samen met een meisje ophaalde, begon erover dat de universiteit 800 dollar wilde voor de huur van stoelen, voor de boekenbalie et cetera. Ik explodeerde. Hij liet me ook een folder zien van het boek waarop de tekst van het omslag stond. Er was een ondertitel toegevoegd: ‘Bung Karno dikhianati?’ Dit betekent: ‘Bung Karno verraden?’ Op die manier is alles ontkracht, het hele argument van mijn pleidooi is verpest. Ik legde uit dat ik wel goed, maar niet gek was. Ik heb voor twee boeken betaald, maar deze derde betaal ik niet.

Ik ben totaal op Indonesië afgeknapt. Er lag een fax van Santo in Hotel Indonesia dat hij vandaag niet kon komen omdat

Margaret ziek was; hij hoopte maandag te arriveren. Hij schreef ook dat de Indochinese zakenman Edward Soeryadjaya vanmiddag langs zou komen, de man die het drukken en vertalen wilde betalen. Santo schreef dat het om 3.000 dollar ging. Of bedoelt hij dat ik dit bedrag alsnog moet betalen?407

Sukma kwam me meteen opzoeken in het hotel toen ik aankwam. Ze zag er prachtig uit. Ze was tegen de Taliban, die ze met de Darul Islam408 vergeleek. Ze had Megawati in Batatulis, bij Bogor, gezien en haar gezegd uit te kijken. ‘Don't think I am stupid,’ had Mega geantwoord, ‘I know, but we need financial help in our present situation.’ Dus dat is het doel: dollars.

Ik had Krishna gevraagd om tegen Katoppo te zeggen niet te komen lunchen, want ik wilde niet dat hij de zaak in gezelschap van Sukma zou verpesten. Maar hij kwam alsof ik niets gezegd had, en we hadden een gigantische confrontatie. Ik zei dat ik me als stront behandeld voelde en vroeg hoe hij me nog om iets durfde te vragen, aangezien ik al voor niets werk. Hij sloeg op de tafel en Sukma waarschuwde hem geen hartaanval te krijgen. Zij begreep erg goed dat de verandering van de titel het hele betoog van het boek ontkrachtte. Het was een gigantische aanvaring, maar ik was meer dan duidelijk. Katoppo stelde ook nog voor om alles af te zeggen, maar Sukma benadrukte dat Rachma beledigd en boos zou zijn. Dus gaan we door.

De directeur van Hotel Indonesia zei dat het hotel totaal gerenoveerd moest worden en hintte bij Sukma of zij niet kon lobbyen bij Mega om staatssteun vrij te maken.

Excelso cafe

Na deze botsing tijdens de lunch met Sukma en Katoppo ging ik stoom afblazen in het tegen het hotel aangebouwde winkelcentrum Grand Indonesia waar Excelso in zit en waar ik twee Marokkanen en een Tunesiër ontmoette. Ze schrokken zich kapot toen ik zei dat ik pro-Bin Laden was, maar toen ze gaandeweg nieuwsgierig werden, voerden we een levendige discussie.

Dit land is verloren. Het past zich totaal aan de ‘rijke wereld’ aan, in ieder geval Djakarta. De regimes in Iran en Afghanistan zijn daar een reactie op, net als Bin Laden een reactie is. Het is

een poging om hun oorsprong, tradities en religies te houden. De boekwinkel in dit winkelcentrum haalde alle boeken over politiek weg, er is niets over. Wel veel boeken over Bung Karno, maar het mijne niet.

Hotel Indonesia

Terug in het hotel belde Katoppo dat hij nog steeds gekrenkt was. Maar dat hij wel de 2.000 boeken heeft laten drukken, dus einde verhaal. Hij probeerde zich er nog oneerlijk onderuit te praten, dat hij was ontslagen en voor de krant werkte en dat bovendien het boek door anderen was geregeld.

Santo belde me rond half zes nog op dat hij echt niet kon komen omdat Margaret last had van haar maag. Sorry, maar ik voelde dat hij loog. Ondertussen stond Edward Soeryadjaya al in de lobby van Hotel Indonesia op me te wachten om me op te halen voor het uitje naar de Hailai Executive Club, samen met de ondertussen ook gearriveerde gekke en mysterieuze Hartojo - erg vreemd. Om Santo een plezier te doen, deed ik mijn uiterste best, maar de rit onderweg naar de Club bleef Hartojo maar bellen, alsof Edward en ik niet bestonden. Ik vertelde Edward over de aanvaring en de hele situatie rondom het boek, waarop hij reageerde: ‘Perhaps they were just trying...’, doelend op de pogingen mij weer te laten betalen voor het boek.

Tijdens het eten vond er een show van Guruh Sukarno plaats, die twee uur duurde. Deze club was een soort van Las Vegas. Guruh kwam later bij ons aan tafel zitten en zei dat zijn gezelschap drie weken op deze show gerepeteerd hadden. Jongens met de prachtigste lichamen traden met ontblote bovenlijven op. Er zaten werkelijk de zaligste ventjes bij. De traditionele muziek, die geheel geregeld werd door Guruh, was wel twee uur lang hetzelfde, net als de dansen en kostuums.

Edwards vrouw, Atilah Soeryadjaya was een afschuwelijk mens.409 Ik gaf haar een hand en deed mijn vinger pijn aan een van de juwelen, waarmee ze was volgehangen. Alles was verkeerd aan dat serpent. Ze is ook veel jonger, een echte cock sucker-poes, maar ze is ook hoofddirecteur van Guruhs bedrijf, waarin Guruh zijn activiteiten heeft ondergebracht: o.a. choreografie, theater en zijn batikontwerpen.

Guruh keek aan tafel voorzichtig om zich heen, naar wat iedereen deed. Ik dacht constant aan Bung Karno en probeerde

me voor te stellen hoe hij dit alles zou hebben aanschouwd. En vooral hoe hij zijn zoon zou beoordelen die een soort Hollywood-vermaak produceerde op traditioneel Javaanse snit. Maar de kostuums waren werkelijk verbazingwekkend.

Toen we weggingen, reden buiten de Jaguars voor, waaruit jongeren stapten: de disco begon.

27 oktober 2001

Er lag een briefje van Demartoto bij de receptie. Ik belde hem meteen, en misschien komt hij maandagavond.

Vanavond een diner bij Douwe en Leny Spil, maandag Ronidipuro.

Ik zie dat de Hailai Executive Club adverteert dat ze uitsluitend toegankelijk zijn voor Gold Card Members! Indonesië anno 2001.

Ik heb ongeveer tien of twaalf redacteuren ontmoet bij Sinar Harapan, waarvan er een compleet gestoord was. Ik vertelde ze twee uur lang over Sukarno. Het was allemaal nieuw voor hen, omdat niemand van deze vakgenoten iets leest. De gestoorde zei dat Subandrio heeft geschreven dat Suharto de zes generaals heeft neergeschoten. Als Subandrio dat inderdaad heeft gedaan is hij gek.

Daarna reden Edward Soeryadjaya en ik naar Rachmawati. Ze liet het omslag van een tijdschrift zien waarop Mega ervan beschuldigd werd Bung Karno's lessen niet te volgen. Edward zei dat de angst van de mensen voor een deel veroorzaakt wordt doordat zij weten dat Suharto, - die de generaals nog geregeld ontmoet - mede door zijn fortuin, nog steeds veel invloed heeft. Rachma had het nieuwe boek niet, dus gaf ik later het exemplaar dat Katoppo me gisteren had gegeven, en ook de brochure Who are the No. 1 War Criminals? mee aan Edward, die ik smeekte het vanavond nog aan haar te geven.

Edward zei tegen me dat hij met Rachma naar Bagdad was geweest, en dat Irak toen twee miljoen vaten olie doneerde voor de Bung Karno University. Ze had gesproken met Tariq Aziz, waarbij Edward tolkte. Maar na twee weken was de overeenkomst geannuleerd door Irak, met als reden dat Rachma niet in de pdi-p van Megawati zit. Onbedaarlijke onzin dus.

Het diner met Douwe en Leny was aangenaam. Ik vertrok om 23:30 uur. Volgens hen is Van Heemstra in Nederland. Ze hadden vandaag pas de uitnodiging voor de boekpresentatie van morgen ontvangen. Het is dus volkomen belachelijk geregeld, wat betekent dat ik het echt nooit meer doe. Ik heb me uitgesloofd, maar het heeft geen enkele zin.

Ze waren erg aardig. De meubelhandel zit in een verschrikkelijke dip, maar de pottenbakkerij is weer aangetrokken. Ze verstuurden deze week een container met 28.000 bloempotten naar het buitenland (Leny ontwerpt de kleuren, et cetera). Ze hopen op hun oude dag vier miljoen gulden te hebben. Ze hebben duizend werknemers. Leny stelde zeer gerichte vragen en ze zag er erg goed uit. Ik nam een taxi naar huis.

28 oktober 2001

Demartoto belde al vroeg. Ik belde hem terug. Hij wil dinsdag komen en donderdag vertrekken. Maar ik zei dat het beter was om te wachten. Hij zei dat dit geen probleem was, maar ik was niet vergeten dat hij me om vijf miljoen roepia had gevraagd. Sorry, maar ik moet hem laten vallen.

Daniel Ortega staat bovenaan in de peilingen om (opnieuw) president van Nicaragua te worden op 4 november.410 De vs doen er alles aan om dat te voorkomen. Ondertussen hebben de Amerikanen ook hun eerste plaagstoot aan president van Venezuela Hugo Chávez uitgedeeld. Chávez legt druk bezoeken af aan olieproducerende landen om te proberen de olieprijs omhoog te krijgen. Daarbij doet hij ook Irak en Iran aan, wat juist nu twee landen zijn waar de Amerikanen niet blij mee zijn in hun oorlog tegen terrorisme. Ondanks dat Chávez direct de aanslagen in de vs heeft veroordeeld, zitten de Amerikanen hem op de huid.

Hamzah, vicepresident, zei nu dat er niet gedemonstreerd moet worden tegen de vs, omdat de Indonesische economie dollars nodig heeft. Ik kan niet geloven wat ik hoor, juist ook omdat de Saoedische prins op hetzelfde moment naar Islamabad gaat om erop aan te dringen dat het de plicht van alle moslims is om Pakistan te steunen.

Ik sliep uren, of doezelde, om goed uitgerust aan te komen en niet te snel geïrriteerd te raken door meer stupiditeiten. Ik zei Krishna dat ik niet zou komen tenzij ik een uitnodiging zou krijgen; die werd me per koerier bezorgd.

Sukma stuurde me een doos van een winkel van Guruh met een prachtig shirt. Ze geeft me altijd cadeaus. Het is 15.00 uur. Ik draag mijn Pierson College stropdas en beige Brooks Brothers colbertje, en ben onderweg naar de presentatie.

21:30 uur, Hotel Indonesia

De Spils waren de enige Nederlanders die bij de presentatie aanwezig waren. Arifin Siregar en zijn vrouw kwamen, ook Omar Dhani en een van zijn vrienden, en eveneens Penny's broer Machram Tjokrodimurti. Ik had hem ook uitgenodigd voor het diner, maar hij moest nog twee uur terug met de bus. Rachmawati was in het wit gekleed. Voor het eerst heb ik haar omhelsd. Het was een zeer bijzondere middag. Ik keek constant naar het staatsieportret van Bung Karno boven het podium. Het koor van de universiteit trad op, en Rachma hing me bloemen om die ik later bij de dirigent van het koor omhing. Het is weer bewezen dat als een ontmoeting wordt benaderd met een warm hart - de specialiteit van Bung Karno - mensen op dezelfde manier reageren.

Het is niet te geloven hoe alles is verlopen. Ik heb Katoppo de moedigste man ter wereld genoemd, omdat hij het boek durfde te publiceren. Omdat hij zelf al over het vraagteken begon, noemde ik het niet. En toen nam de chauffeur van Bung Karno het woord. Ik kreeg een papiertje met zijn verhaal, maar Edward kwam heel stijf bij me staan om te vertalen. Ik nam het woord weer en zette enkele punten uit het verhaal recht over Taufik Kiemas, wat de chauffeur verteld had. Ook vertelde ik over de rol van Ujeng Suwargana, die loopjongen was tussen de cia en Nausution.

Toen kwam Sa'doon Al-Zubaydi, de ambassadeur van Irak in Indonesië, binnen gehaast en hij hield een korte en zinnige toespraak. Hij noemde de cia een van de afschuwelijkste ziekten van de twintigste eeuw. Ik vroeg hem te komen lunchen. Omar Dhani zei dat hij ook zou komen. Ik zei later tegen Rachmawati: ‘I will get you oil - to sell - and help finance your university.’ Rachma noemde me oom Wim en sprak prachtig. Op het eind huilde ze. Ik ook, een enkele traan. Ik gaf haar het artikel over Mega uit Far Eastern Economic Review. Rachma heeft Indonesia Diobok-obok (de Indonesische versie van Chaos in Indonesië) nooit gezien. Ze wil mijn boeken in de universiteitsbibliotheek hebben.

Tenslotte vroeg ik de rector in het openbaar of ik drie lezingen mocht geven voor alle studenten.

Middernacht

Toen ik vanavond thuiskwam, lag er een fax van Peter met het verzoek of ik een uitnodiging voor Edwin wilde maken voor de Nederlandse ambassade in Pretoria, want hij had problemen een toeristenvisum te krijgen. Ik heb direct een briefje gefaxt

dat Edwin voor drie maanden mijn gast is en ik volledig financieel voor hem garant sta. Ik probeerde hen te bellen om te zeggen dat de brief weg was, maar kreeg ze niet te pakken. Juist rond elf uur sprak ik Peter. Ze waren bij Bokkie geweest en vonden de uitnodiging voor Edwin geweldig.

29 oktober 2001

Mega heeft gisteren iets in het openbaar gezegd wat ik drie jaar geleden in The Jakarta Post schreef. Namelijk dat de 32 jaar suhartoïsme Indonesië en de Indonesische geest hebben vernietigd. Het land en de bevolking zijn veramerikaniseerd. Nu is het land gereed om gedestabiliseerd te worden en is de kans op uiteenvallen groter. Net zoals ik zei dat het zou gaan. Indonesië zal een open veld zijn om te bestelen en buit te maken, net als de ussr.

David Ignatius maakt gehakt van het beeld dat in het Westen wordt gecreëerd van Bin Laden als een primitieve moslimfanaat, omdat zijn laatst bekende verblijfplaats een grot in Afghanistan was. Bin Laden en zijn aanhang zijn geen arme moslims die zich afgewezen en miskend voelen door het Westen, maar hebben een achtergrond van welvaart en privilege, schrijft Ignatius. ‘In dat opzicht hebben ze misschien wel meer gemeen met de Westerse anarchisten van een eeuw geleden, dan met de moslimfedayeen uit de zevende eeuw.’411

Ik ging met Santo op bezoek bij maarschalk Graito Usodo van de Indonesische luchtmacht in het hoofdkwartier van het Indonesische leger buiten Djakarta. Het was een ongelofelijk groot complex en zeer modern. Ik vroeg hem nog om een brochure over dit Indonesische Pentagon, maar dat kon ik vergeten. We hadden een zeer interessante conversatie. De man was erg aangenaam, we praatten meer dan een uur. Hij adviseerde me Feet to the Fire over geheime cia-operaties in Indonesië en The New Jackals over Bin Laden te lezen.412 Ik zou wel willen, maar waar kan ik ze hier kopen?

Santo had ontdekte dat het omslag van Dibalik Keterliban cia helemaal niet ontworpen was door het bedrijf dat genoemd staat in mijn boek. Dit is dus gewoonweg contractbreuk. ‘Why do you trust Jakarta people?’ had Margaret Santo gezegd. ‘Katoppo had het me op zijn minst moeten laten we-

ten,’ zei Santo. Maar het was dus niet alleen het omslagontwerp wat Katoppo zonder overleg had veranderd, ook de titel had hij ‘for marketing reasons’ zonder mijn medeweten veranderd (waardoor het hele pleidooi in het boek werd ontkracht) en de handgeschreven brief van Sukarno hebben zij niet aldus opgenomen, maar in plaats daarvan de tekst getypt. Zou Santo me voor mijn veiligheid bij Graito Usodo hebben gebracht? Toen we elkaar ontmoetten was hij net aangekomen vanuit Banka.

Na Santo's bezoek (tot 16:30 uur) leek de dag opgehouden, maar ik had nog een diner met twee oud-ambassadeurs. Een ervan Yusuf Ronidipuro413 had een blinde vriend van hem, Oskar (Otje) Tje Sardioto verteld dat ik in Indonesië was. Nu had Otje, journalist bij de avondkrant Sinar Harapan, een bericht achtergelaten bij de receptie dat hij mij wilde ontmoeten. Ik belde hem en nodigde hem ook uit voor het diner. Vanwege de verschrikkelijke, luide muziek, moesten we verplaatsten naar het Japanse restaurant, waar we vis met rijst bestelden. Allemaal veel te duur, maar het was aangenaam.

Yusuf Ronidipuro zei dat oud-ambassadeur Hanafi in Parijs zit, omdat zijn vrouw iedere drie dagen nieuw bloed nodig heeft, wat gratis is in Frankrijk. Hij zei ook dat het een echte kwajongensstreek was geweest, mijn brochures over Beatrix' bezoek aan Indonesië, maar dat hij wel kopieën voor iedereen had gemaakt....

Ik belde Bandung rond 22:00 uur, maar Santo was nog steeds niet thuis. Margaret was dus bijna boos. Santo, in veel gevallen toch een slimme man, heeft zichzelf deze levenslange strop om zijn nek gedaan, omdat hij zich heeft geschikt in de ‘normale instincten’.

Ik belde wat later nog Alatas, die zei dat hij woensdag naar Australië gaat. Ook telefoneerde ik Kadarisman, die vertelde dat hij geen uitnodiging had ontvangen voor de boekpresentatie.

De ambassadeur van Irak komt morgen lunchen, maar eerst heb ik een vroege lunch met de Nederlandse zaakgelastigde hier (ambassadeur Van Heemstra is in Nederland).

30 oktober 2001

Ik heb eerst Katoppo gefaxt dat hij niet te vertrouwen is en wat er mis is met hem dat hij dit allemaal zomaar gedaan heeft.

Ik verheug me intens op de ontmoeting met de ambassadeur van Irak.

Ik heb opzettelijk alle contact met de Nederlandse journalisten gemeden, inclusief De Boer.

Al-Zubaydi, de ambassadeur van Irak, arriveerde om 13:30 uur in een Mercedes met vlag. We gingen het restaurant in. Hij bestelde pasta zonder vlees, ik nasi. Hij had twee ideeën voor boeken waar hij aan mee kon werken. Het eerste was een boek over ongebonden leiders, zij die al dood waren, zij die niet meer aan de macht waren en zij die nu nog leider zijn. Zijn andere idee was een interviewboek met de leiders van Irak, waaronder ook Saddam Hoessein en Tariq Aziz. Het zou geen biografie-achtig boek moeten worden, maar gesprekken met de leiders over de huidige gebeurtenissen in de wereld.

Hij was er zelf nog niet uit. We discussieerden erover met wie ik dan zou spreken, en bedachten dat we moesten eindigen met Aziz en Saddam. ‘I was nine years his personal interpreter.’ De ambassadeur wilde geen voorbereide vragen. Hij vroeg waarom ik me distantieerde van Mega. Ik legde het uit. We besloten meteen een brief te schrijven - ik maakte een opzet - en zal dit naar zijn woning faxen. Als hij morgen om 17:00 uur langskomt, onderteken ik deze opzet. Het zal me benieuwen. Hij zei dat we beiden naar Bagdad moeten gaan voor het boek. Ik vroeg hem mijn brochure in het Arabisch uit te geven.

Ik ben naar de bq boekhandel gegaan waar ik negen brochures verkocht en er het boek over Bin Laden heb gekocht.

Weer terug in het hotel stond Dito Hanafi, de zoon van de oud-ambassadeur, voor mijn neus. Hij zei met oud-generaal Pamoe Rahardjo, ex-gouverneur van Djakarta Ali Sadikin en nog een aantal anderen aan een coup te werken. Maar dat oudgeneraal Wiranto een klootzak was, want hij zou de coup hebben aan moeten voeren maar was bang. Hanafi gaf me drie documenten van Pamoe over de coup, maar het waren dromerijen, zoals gewoonlijk.

De zaakgelastigde van de Nederlandse ambassade Anne van Leeuwen kwam van 11:30 tot 13:00 uur. Hij noemde Bush een ‘borderlinedebiel’ en ik dacht: interessant voor een Nederlandse diplomaat in Djakarta.

Ik heb vanmiddag de brochure door een taxichauffeur bij Ruslan Abdulgani laten afgeven, als een gebaartje. Maar misschien kom ik hier nooit meer terug. Het heeft ook geen zin, want de boel valt uit elkaar.

Douwe en Leny Spil haalden me op voor een diner in het Mandarin Hotel, tegenover Hotel Indonesia. Douwe zei: ‘Dus je hebt 6.000 dollar voor je nieuwe boek betaald.’ Ik werd

echt nijdig en zei dat ik juist had uitgelegd dat niet te willen doen, en dat ik niet wilde dat hij die onzin rond kletste. Ik was nijdig genoeg om het diner helemaal niet door te laten gaan, maar draaide weer bij en we praatten tot 23:30 uur.

Ik kreeg vanavond last van een gevoel van onveiligheid. Misschien beeld ik me alleen dingen in.

31 oktober 2001

Pamoe Rahardjo kwam op bezoek. Zijn haar was zwart geverfd, hij schuifelt en loopt niet echt meer. Even later schoof Dito aan die een lang lulverhaal hield, wat erop neerkwam dat als ik van Bung Karno hield, ik de revolutie zou helpen financieren. Al sinds Amerbos in de jaren zeventig hoor ik Dito over revolutie praten. Ik antwoordde dat mijn boeken mijn bijdrage zijn. Ik schreef en doneerde ze. Pamoe vond Who are the No. 1 War Criminals? geweldig.

Toen ze vertrokken stond Sukma voor mijn neus met de zoon van mevrouw Supeni en zijn vriendin (ze hebben een lat-relatie). Zoals altijd deed Sukma me denken aan Bapak.

1 november 2001

Het is eigenlijk nooit meer zonnig in Jakarta, zoals in de jaren vijftig. Altijd is er smog, nevel of gewoon regen.

Heb Paul de Ridder een korte fax gestuurd dat ik morgen weer in Amsterdam ben en dat er mogelijk al snel een boek komt vanuit Irak.

De ontmoeting met ambassdeur Sa'doon Al-Zubaydi van Irak verliep prima. Hij zal me een uitnodiging sturen voor een symposium in Bagdad in mei. Hij wil assisteren bij het schrijven van een boek over Saddam, vóór zijn verjaardag op 28 april! Zo agressief en tegendraads als hij leek op de universiteit, zo zacht sprekend en vriendelijk was hij nu. Ik herinnerde hem eraan dat ik hem in juni ook even aangesproken had, maar dat hij toen hij niet thuis gaf. We hebben dus eigenlijk een half jaar verloren.

Kadarisman was ook bij de herdenkingsbijeenkomst voor generaal Pranoto Reksosamudro, de man die Bung Karno als commandant van het Indonesische leger wilde benoemen toen hij in de nacht van 30 september 1965 hoorde dat zijn commandant Ahmad Yani was doodgeschoten. Hij had het nog steeds over Adèle Luns, de verrassing die ik in petto had bij het diner met hem en Irsan eerder dit jaar.

Ik bedankte Rachmawati dat ze het voor elkaar heeft gekregen dat mijn boek op de Bung Karno University kon worden ge-

presenteerd. Ik benadrukte dat de eventuele opbrengsten uit de verkoop bedoeld zijn voor de universiteit en de opbrengsten van de twee eerdere boeken voor haar waren. Al weet ik niet of dat ook gaat gebeuren, want Santo heeft duidelijk geen waterdichte afspraken gemaakt. Eigenlijk had ik alle drie de boeken voor Bung Karno University moeten schrijven.

Ruslan was niet op de bijeenkomst. Hij heeft altijd gezegd dat hij een zigzag-man is. Ik dacht: dat zijn jullie allemaal en altijd geweest. Alleen nu Suharto er niet meer is, is het veilig om het even niet meer te zijn.

15:15 uur, Hotel Indonesia

Ik heb de rekening betaald met 5 miljoen roepia en ik heb nog geld over.

De interviewer van Sinar Harapan kwam langs. Misschien maakt hij er een aardig artikel van.

Ik kan niet wachten om weer mijn huis binnen te lopen.

De ambassadeur van Irak had gezegd dat hij me de uitnodiging voor Bagdad vandaag zou brengen. Niets.

18:20 uur, Djakarta-Singapore

Ik nam een taxi van Silverbird en had een aardige chauffeur. Ik was op tijd overal mee klaar, en vertrok twee uur vroeger dan ik had bedacht. Op Jakarta Airport geen hysterische taferelen zoals in Amsterdam.

Singapore-Amsterdam

Heerlijke plaats, 15A. De overstap duurde niet zo lang en leverde nog wat excellent voer op.

Een kerel van Friesche Vlag die stotterde - hij zat al te gapen in de vip- lounge - kwam naast me zitten. Ik wist het. Hij zag dat ik een boek over Bin Laden las. Ik zei dat ik een Bin Laden-man was en legde kort uit waarom. Hij merkte op: ‘En als ik eens een journalist van het Algemeen Dagblad was?’ Ik maakte duidelijk dat me dat niets kon schelen. Hoe ik dat durfde te zeggen. Ik gaf hem de laatste Who are the No. 1 War Criminals?, die ik nog had.

Het boek over Bin Laden legt in detail uit hoe speciaal deze man is, maar wat een verschil met Che. Ik ben haast overstuur van al deze informatie over de recente geschiedenis, waarvan bijna niets bekend is.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

landen


datums