Nederland en Shakespeare

Achttiende eeuw en vroege romantiek

[p. 277]

[Bijlagen]

Bijlage I¹⁾
Vertalingen van to be or not to be

1) Zie mijn tekst, p. 271.

[p. 278]

Van Goens. 1774	Bilderdijk. 1783
Te zijn, of niet te zijn; dat is de vraeg!	Zie daar de vraag; te zijn of niet te zijn.
Is 't edler, in zijn hart des noodlots woede	Is 't eedier, in 't gemoed de scherpe pijn,
En smert'lijk bijten te verdragen; dan	Door 't wreed geval ons aangedaan, te lijden?
Een gansche zee van smerten te bestrijden,	Of voegt het ons, het Noodlot te bestrijden,
En strijdend te vergaen? - Vergaen! - Ja, slaepen!	En moedig, met de wapens in de hand
Meer heet het niet. Een zoete sluimer is 't,	Te dwingen door een' wakkren tegenstand?
Die ons benepen hart van duizend angsten vrijdt,	Wat is de dood? - een stil, gevoelloos slapen:
Het erfdeel dezes vleesch's. - Hoe waerdig	Niets meer. - Een slaap, die 't hartzeer enden doet:
Is 't niet des vromens wensch, vergaen, - of slaepen!	Die 't leed, dat ons ten erfdeel' schijnt geschapen,
Doch - slaepen? Niet ook dromen? Ach, hier legt,	Den stervling' door een zachte rust vergoedt
Hier legt de knoop! die droomen, die ons bij	Het einde, de voltooiing van ons leven,
Den slaep des doods verschrikken, als dit vleesch	Waar na met recht de brave wenschen mag:
Vergaet, zijn ijs'lijk. Dezen leren ons	Wat kwaad, zo we ons der sluimring' overgeven,
Geduldig 't zwaere juk des levens draegen! -	Bezweken door de hitte van den dag?
Wie droeg toch anders noodlot's overmoed,	De dood, een slaap! -Maar mooglijk droomen tevens!
Hovaerd'ger smaet, de wrede dwinglandij	Helaas! - dit is de hinderpaal alleen.
Der machtigen, de smert versmaeder liefde,	De droom, dien ons, na d'overgang des levens,
Der wetten schennis, of de treffende	De doodslaap schetst, doet ons te rugge treên.
Bespotting der verdiensten, met geduld?	Dit is de schroom, die 't onheil onzer dagen
Kan ons een enk'le dolk de ruste geven,	Zoo rekt: die onze ellenden zoo verlengt.
Waer is de dwaes, die onder 't lastig pak	Wie, anders, zou de smaadheên ooit verdragen,
Des levens langer noch zou zuchten? - Doch	Waar 't wufte lot ons leven meê vermengt?
De vrees voor dat, het welk de dood vervangt,	Wie kon 't gezag van trotsche dwingelanden;
Dat land, van waer geen reiziger te rug	Wie, 't schamel lot der armoê ondergaan?
Op aerde kwam, ontwaepnen onzen moed.	Wie, met geduld de wetten aan zien randen,
Wij lijden liever het bewuste kwaed,	De onnoozelheid en 't heilig recht verraân?
Dan tot zulk ene onzekerheid te vlieden -	Wie kon het wee van 't minnend hart verkroppen,
Zoo maekt ons allen het gewissen bloo!	Welks tederheid gesmaad word en veracht?
En de overlegging krenkt met bleke kleuren	Of wie, verdienste onwaardig zien verschoppen?
Het aengezicht des vijerigsten besluits!	Zo 't bloote staal ons tot gerustheid bracht.
Zij stuit ene onderneming, hoe heldhaftig anders,	Waar is de dwaas, die met gekromde leden,
In haeren loop: en elke grootsche daed	Dan onder 't zwaar en drukkend levenspak,
Verstikt in de geboort'! ....

[p. 279]

Hinlópen. 1798	Tollens. 1816
Te zijn, of niet te zijn? Dat is de vraag!	Bestaan of niet bestaan: zie daar de onzekre vraag!
Of 't eed'ler zij, in 't hart, de kwellingen
En steeken van 't verbolgenLot te dragen;	Is 't grooter, dat ons hart het tergend wee verdraag',
Dan - tegen d'aanval van de zorgen zich	Den schicht des noodlots lij', of zich daartegen wapen'
Te wapenen, en, met dien weêrstand, haar	En magt en moedwil stuit'? - Te sterven en te slapen -
Te niet te doen? - Te sterven - slechts te slapen, -	Niets meer - en door dien slaap het moordend gift der smart,
Meer niets! - Te zeggen, dat wij, door een' slaap,	(Die erfenis, helaas! van ieder sterflijk hart!)
Een einde maaken aan de pijn van 't hart
En aan de duizend schokken der natuur,	Die jammren zonder tal, dat onverhuurbaar lijden,
Die 's ligchaams erfdeel zijn! 't Is een voltooijing,	Die heervaart van ellend' voor eeuwig af te strijden?....
Den hoogsten wensch van ons geslacht wel waard.	Gewis, dat heilrijk lot is wel ons wenschen waard!
Te sterven, - ja! te slaapen. - hoe? - te slapen? -	Te sterven - anders niet - tè sluimren onder de aard' -
Misschien te droomen? - Ai! daar ligt de knoop!	Te slapen - Slapen? ja, maar ook misschien te droomen....
Die droomen toch, welke in den doodslaap zweeven,	Zie daar den hinderpaal, dien wij niet overkomen!
Als eens dit hind'rend vleesch is afgelegd,
Die doen ons stilstaan. Hun beschouwing maakt,	Want waarlijk zulk een droom, als in dien slaap ons wacht,
Dat nog het ongeluk zoo lange leeft.	Wanneer het ijskoud lijk in 't eenzaam graf vernacht,
Wie toch verdroeg de striem, den spot der tijden,	Doet huivren bij 't besef en onvrijwillig beven....
Des onderdrukkers wrok, des trotschen schimp,	Zie daar den breidel, die ons vasthoudt aan het leven!
Gekrenkte liefdes pijn, 't getalm der wet,
Den moedwil der beambten, en de voetschop,	Wie anders, wie verdroeg de geezels van den smaad,
Die van onwaardigen Verdienste dulden moet, -	Des onderdrukkers waan, der nijdigaarden haat,
Wie toch, - die aan zich zelv' 't ontslag kan geven	Der ambtenaren trots, den overmoed der grooten,
Slechts met een hair-naald? - zou lasten torschen,	Het schenden van den echt, voor 't oog van God gesloten!
Opdat hij steene en zweete in 't moede leven;	't Verschoppen der verdienste, onwaardiglijk beloond,
Zo niet de vrees voor iets nog, na den dood,	't Verdraaijen van het regt, te straffeloos gehoond....?
(Dat onbekende landschap, van wiens grenzen	Wie zou het aanzien? wie het harden, wie zou dralen,
Geen reiziger ooit wederkeert) den wil	Die met een' dolksteek hier zijn reekning mogt betalen?
Verbijsterde, en het reeds bekende kwaad
Veel liever ons verdraagen deed, dan vluchten	Wie gaf vrijwillig zich aen 't juk van 't leven bloot,
Naar 't onbekende? O! Zoo lafhartig maakt ons	Zoo niet de vrees voor 't ongewisse na den dood,
't Geweten vaak! - d'Oorsprongelijke blos	Voor 't nooit ontdekte land (van waar geen mensch tot heden
Van 't kloek besluit bedekt zich met de kleur,	Weêrom kwam met berigt) ons deed terugge treden,

[p. 280]

[Vervolg Bilderdijk. 1783]
In angstig zweet, en morrend ongemak,
En hooploosheid, nog langer voort wou treden? -
Maar ach! dat naar en twijfelbaar verschiet,
Door 't voorgordijn des duistren doods betoogen:
Dat vreemd gewest, dat onbekend gebied,
Waar uit nooit mensch weêrom heeft keeren mogen:
Dat aaklig rijk verbijstert ons 't verstand.
Dus tortsen wij de ons opgelegde plagen
Veel eer gedwee in 's levens ijzren band,
Dan elders 't onbekende na te jagen. -
't Geweten maakt dus bloodaarts van elk' een:
't Natuurlijk rood der vurigste besluiten
Verschiet, verbleekt, en dit besef - alleen
Weet elke stoute daad met d'eersten wenk te stuiten.

[p. 281]

[Vervolg Hinlópen. 1798]	[Vervolg Tollens. 1816]
De bleeke kleur, van 't zieklijk overleg,	En liever 't matte hoofd deed krommen door de ellend,
En onderneemingen van waarde en kracht	Dan dat men de uitkomst kiez', den sterfling onbekend?
Verdraaijen zoo hun vrijen loop, verliezen	Dus maakt het zwak gemoed den kloeksten zelv' tot blooden,
Hun naam, hun aanzijn!	Dus wordt aan 't edelst doel de stoute daad verboden,
	En de opgevlamde gloed van 't onversaagd besluit
	Gaat smeulende onder de asch van de overpeinzing uit.