Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Lode. Lof.

Een seer schoone Vrouwe met een heerlijcke en luchtige kleedinge van wit satijn, en die op de borst een kostlijcke Bagge heeft, alwaer een Iaspis in 't midden staet: en seyt Plinius dat het een klaere en groene steen is. Op 't hoofd salse een Roosekrans hebben, en in haer hand een Trompet om te blaesen, waer uyt een seer groote glans vlieght. Houdende haer slincker arm recht uyt, wijsende mette voorste vinger nae eenige besondere persoonen.

Zy wort schoon gemaelt, om datter geen saecke is die aengenaemer en verheughlijcker is als het Lof. Want onse ooren beminnen de woorden veel meer, die tot ons Lof geschieden, als de alderlieflijxte Musijck of Snaerenspel. Met wit wortse gekleet, om dat het waerachtige Lof behoort suyver en oprecht te zijn, en niet als de Vleyinge, diewelcke een Vyandinne en konstige bedriegster is van de Waerheyt. En hierom moetmen letten, dat het Menschlijcke Lof van tweederleye slagh is, te weten, waerachtigh en bedrieghlijck. Het waerachtige Lof, is, waer door de deughdsaeme Menschen in der daet en waerheyt worden gepresen. Het valsche Lof is het geen, waer mede de ondeugende met een waerschijnend Lof worden geroemt. Maer wy verstaen 't van de goede, en daerom moetmen weten dat die geene, die in der daed prijswaerdigh zijn, dese hoedanigheden behooren te hebben, als vromigheyt des levens, oprechtigheyt des gemoeds, openhertigheydt, geleertheydt, wijsheyt en diergelijcke dingen, doch boven al de vreese Gods en Liefde tot zijn evennaesten, met suyverheydt des herten.



Hier over seght David, de oprechte sullen gepresen worden, gelijck oock Salomon seyt, en elders over al is te lesen. Maer men vint van 't lof der boosen in de H. Schriftuyre recht het tegendeel, als Syrach seyt, daer is geen oprecht lof in den mond des Sondaers. En daerom moetmen

[p. 307]

't selve vlieden. Oock hebben de Heydensche Philosophen daer over een schrick gehadt. Waer over een ander Philosooph seyt, acht dat soo schandigh dat ghy van den boosen wort gepresen, als of ghy om schandige dingen waert gepresen.

De Bagge mette Iaspis, gelijck de Natuyrschrijvers verhaelen, wort voor de bevalligheyt genomen, dese seggen dat dese steen, door een verborgen kracht, dieder in gevonden wort, aengenaemheyt aenbrenght, in die, dieselve by sich draeght, en tot meerder klaerheyt, om dat het Lof dese kostele Bagge draeght: en dit sullen wy bevestigen, mette verklaeringe van de Roose, die oock dieselve Hierogliphische aert heeft.

De krans van Roosen worter vertoont, om datse seer schoon en soet van reuck zijn. Soo verkrijght oock het Menschlijck Lof, door haere schoonheyt, haere aengenaemheyt als een Roose, van andere luyden. En door den krans en de kroone, wort het Lof Godes verstaen, wesende 't selve een Spherische beeldnis, sonder begin en sonder einde: alsoo is het Lof Godes oock eeuwigh sonder begin of einde, en daerom moetmen weeten, datmen tweederleye maniere van Lof vind, te weten, het Menschlijcke en Godlijcke. Het Godlijcke Lof is, waer door God wort gepresen en groot gemaeckt. Het Menschlijck Lof is, 't welck den Mensche prijst en verheft: Maer van 't Godlijcke, daer van is de H. Schrift vol. Looft God alle ghy Volckeren, seyt de Propheet ende doorgaens. Augustinus seyt dat dit Lof niet alleen van de H. Mannen en Propheten wort uytgesproken, waer dat datselve oock vertoont wort door alle geschapene dingen: Alles wat God gemaekt heeft looft den Heere. Noch seit hy, sien wy dit uytdrucklijck aen de Vogeltjens, die nimmermeer ophouden het Lof Godes te singen, op de beste maniere als zy konnen. Singht niet de Leeuwerck en de Nachtegael het Lof haers Scheppers totter dood toe? Maer niet alleene de Vogels en de andere Dieren loven God, maer oock de Planeeten en de Hemelen, gelijckmen, by Iob, klaerlijck leest XXXVIII cap. Waer waerdy doen my de Morgensterren loofden, en alle kinderen Godes vrolijck waeren? En soo dit waer is, gelijck 't seer waerachtigh is, dat alle schepselen Godes God loven, waerom gaen wy niet met David, en seggen, alle Geest love den Heere. En dit Godlijck Lof wort door de kroone en Roosekrans vertoont.

Het bewijs van 't blaesen van de Trompet, waer uyt een groote glants vlieght, bediet het goed geruchte en de doorluchtigheyt van de naeme der geener, die in der waerheyt lofwaerdigh zijn. En hier over stelden de Romeynen, op de spitse van den Tempel van Saturnus, de drietoonige Trompetten met de steerten, die bedeckt en verborgen waeren. Willende daer mede uytdrucken, dat de Historie van de verleden geschiedenissen, in den Tempel van Saturnus, tot onsen tijde, bekent en klaer waeren, als met levender stemme. En datse alsoo waeren uytgebreyt, datse nimmermeer konden uytgewischt werden. Maer dat de dingen die voor Saturnus tijd geschiet waeren, duyster en onbekent waeren, staende onder de duysternisse verborgen. En dit wort door de steerten van de Tritons uytgebeeld, die verborgen zijn en sich nae de aerde buygen.

De slincker arm hout zy recht, wijsende met den vinger op eenige besondere persoonen, om dat het Lof een reeden is, die eens anders grootheyt doorluchtig maeckt; gelijck S. Thomas seyt, want alles wat eenige deughd over sich heeft is prijselijck. En daerom seyt Persius in 't eerste Schimpdicht:

Vweeten is een ydel niet,
Soo 't geen ghy weet geen ander siet:
't Is heerlijck dat m'een dapper Man
Strax metten vinger wijsen kan.

En tot meerder verklaeringe, verhaelt de Philosooph in 't eerste van de Welsprekenskonst, dat het Lof een uytspraeck is, dieder vertoont de hoogheyt en grootheyt van de Deughd: Daerom worter geseyt, dat Cato Lof en prijswaerdiger was, om dat hy de snoode gebreecken uyt Romen hadde verdreven, als Scipio, die die van Carthago in Africa hadde overwonnen. En dit geschiet, gelijck dieselve Philosooph seyt, om dat het Lof eygentlijck op het werck siet.