Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

[p. 382]

XIX. Hoofdtstuk.
Van de Overvoering der Reliquien en om haare Wonderdaadige Werken Staatelyk geviert.

⁺ DE Plechtigheit van de overvoering der Reliquiën, is van gewicht en vereischt veel opmerking en zorg. Voor^(a) dat de overvoering geschiedt, moet den Bisschop die erkennen. Voor deeze overvoering word 'er een Vergadering van Geestelyken en Leeraars in de Godtgeleertheit gehouden. Ook moet men niet verzuimen met de Artsen raad te pleegen, voornamentlyk die geene die in de Ontleedkunde ervaaren zyn, overzulks zy hun oordeel over den staat en natuur der Reliquiën geeven, zonder welke men een groote misslag zou konnen begaan. Na het onderzoek van de kracht derzelve, treedt men tot het maaken van een staataantekening, en de Beamtschryver vervaerdigt een getuigschrift; vervolgens bewaart men ze ter bestemder plaatse. Men teekent alles aan; de Bisschop geeft zyn bewys, 't welk van een Dekreet word gevolgt, beveelende den gelovigen de zelve te eeren. Eindelyk sluit men deeze gewyde schat op. Voor dat het getuigenis der Reliquiën word opgemaakt, zegent ze den Bisschop plechtelyk.

⁺ De overvoering der Reliquiën word door een Processie gedaan: de Godtvruchtelingen die 'er zich laaten vinden, konnen van een genoegzaam getal Aflaaten verzeekert zyn, die den H. Vader hun verleent, die deeze Geestelyke handeling bywoonen. Op den dag van de overvoering moeten de straaten gezuivert zyn alwaar men passeert, en de huizen met Tapyten versiert. Men schikt de kerk^(b) en 't Autaar prachtig op, en men stelt de Beelden der Heiligen ten toon. Den geenen die het Plechtgebruik van de overdragt doen moet, is met zyne optooizels bekleedt. Van zyne Bedienaren verzelt, begeeft hy zich naar de plaats alwaar de Reliquiën rusten; hy bidt geknielt voor de zelve; hy staat weder op en zegent de wierrook waar mede hy wierrooken moet; hy wierrookt driewerf, buigt zich vervolgens, en laatze Psalmzingende ter plaatse brengen, alwaar ze bestemt zyn. Het volk, natuurlyk geneegen voor 't geen met een uitwendige luister verzelt gaat, omringt ze dikmaals met de waschkaers in de handt. Wanneer ze ter bestelde plaatse zyn, moet de Geestelykheit dag en nacht de wacht houden. Men lost deeze wacht by beurten af. Laat ons niet vergeeten te zeggen dat het gebedt de eenigste oeffening van den gelovige moet zyn, die de wacht houden moet.

De Mis voor de Processie van de overvoering⁺ der Reliquiën gedaan zynde, begint de Processie op de volgende wyze.^(c) Twee Stafdraagers bestieren den optogt en maaken plaats; de Ceremonie-meester schikt de gelovigen volgens hun rang; de Amptenaar der klokken laat ze luijen, en de gelovigen vervaerdigen zich eerlang tot den optogt.

Men ziet daar op eenige Muzyk-speelders verschynen, vervolgens de Broederschappen naar hun rang; daarna de Beelden van den Heilig of Heiligen, indien 'er meer Heiligen over te brengen zyn. Eenige waereldlyken van aanzien draagen deeze afbeeldsels eveneens als men in den oorlog de krygsvaanen draagt; welke einden door twee persoonen worden opgehouden. Een koor van Muzykzangers gaan voor deeze Afbeeldzels; de kinderen en jongelingen volgen wel uitgedost het koor met ontdekten hoofde. De aanzienlykste en voornaamste van de stadt volgen de Afbeeldzels met een waschkaers in de handt. De Geestelyke Ordens laaten 'er zich by troepen of door afgezondene vinden, en hier op volgen de vermogende waereldlyken. Wy zullen van de volgende orde niet melde hoedanig de waereldlyke Geestelyken voorttrekken, te weeten de Wierookvatdragers aan 't Hoofdt, de Kruisdrager tusschen twee Waschkaarsdragers enz. Want wy hebben 'er genoeg van gezegt.

Men draagt de Reliquiën onder een verhemelzel. De Bisschop moet, indien hy de Plechtigheit bywoont, in alle zyne Bisschoppelyke gewaaden zyn. Eenige Muzykzangers deftig in den dos, gaan voor de Reliquiën, zingende de Lofzangen van den Heilig van wien men de overdragt doet. Ge-

+ Raadsvergadering wegens de overvoering der Reliquiën gehouden.

(a) Bauldry P. 2. cap. 15. Man. Sacr. Caerem.

+ Hoe door een plechtelyke Processie deeze overvoering geschied, en met welk een toestel;

(b) De Kerk moet met de kleur versiert zyn, overeenkomende met den Heilig, wiens Reliquiën men overvoert. Het rood is voor een Apostel of Martelaar, en 't wit voor een Belyder van 't Euangeli of voor een Maagdt Zie het gewoodte Boek van Alet.

+ Orde in in de Processie gehouden.

(c) Bauldry. Manuale Caerem. Dat men aanmerke dat deeze Schryver voornamentlyk voor Italië schryft.

[p. 383]

duurende de voorttogt zyn twee Wierookvatdragers bezich met wierooken.

Wanneer men met de Reliquiën in de Kerk gekomen is, moet men het Te Deum zingen; men plaatst dan de zelven op het Autaar om door 't volk ge-eert te worden. Voor dat men die wegsluit, geeft 'er den Bisschop zynen zegen over. Men stelt eenige gebeden haar ter eere in, en men laat voor de plaats alwaar ze rusten een lamp nacht en dag branden.

De Reliquiën der Heiligen^(a) mogen door geene leeken gedraagen worden, onder voorwendzel van eenige Broederschap. De overdragt der Beelden geschied gelyk die van de Reliquiën.

⁺ Over de wonderdaadige werken der Reliquiën, zullen we ons niet uitbreiden, want dit zou byna onuitputtelyk zyn. Wy zullen alleen van 't bloedt der Martelaaren spreeken, 't welk op verscheiden plaatsen van 't Christendom bewaard word. Rome vooral en Italië mogen roemen op die onderwerp veelvuldig aldaar te vinden; en niet te verwonderen is 't vermits de vervolgingen die de eerste Christenen onder de tiranny van 't Heidendom geleeden hebben. De grondt van Rome is t'eenemaal doorweekt van 't bloedt der gelovigen. Deeze stadt, zegt een zeker schryver^(b) heeft het zoo gulzig gedronken, dat ze daar van dronken geworden is. Hy voegt 'er by, dat de Paus van deeze gewyde aarde aan de vreemdelingen geschenken doet; willende dus aan de Godtvruchtige begeertens der gelovigen voldoen, die te Rome door Godtvruchtige beweegredenen gekomen zyn, en niet weder naar hun landt vertrekken willen, zonder de Heilzaame merktekenen hunner gedaane reize mede te brengen. Dit Heilig Overblyfzel meent men ten minsten een gedeelte der eigenschappen te bezitten die de Heiligen altoos mededeelen, wanneer men ze aanraakt; en dit is 't geen wy door een mirakel bewyzen zullen, uit den aangehaalden Schryver getrokken.⁺ Een Poolsch Afgezant zocht vieriglyk by Paus Pius den V. aan, hem een H. Overblyfzel te vergunnen: 't zy dat de H. Vader den Polen zyne Schatkamer niet wilde openen, of dat hy geloofde dat een weinig by een geraapte aarde van de vloer alzoo veel kracht had, als eenig afgescheiden gebeente eens lichaams van den Heilige, nam hy zynen neusdoek, leide 'er een weinig van de Roomsche aarde in, en die vervolgens toeknoopende, gaf hy den Afgezant dit geschenk, die meende dat de Paus met hem den spot dreef. Echter opende de Afgezant op zynen wederkomst in zyn Hof den neusdoek, en scheen de daarin zynde stoffe te willen wegwerpen; maar hy bevond dat de aarde en den neusdoek byde doortrokken van bloedt waren, en dit was het Bloedt der Martelaren.⁺

Het Bloedt der Martelaren heeft een meenigte van Mirakelen gedaan. De aangehaalde Schryver verhaalt 'er veelerlei soorten van; werwaarts wy den Lezer wyzen.

Wat de wonderdaadige manier aangaat ‘waarvan men ten allen tyden, zoo hy zegt, gezien heeft, dat het Bloedt der Martelaren vloeibaar geworden, de vroome Zielen zich vleijen, dat Godt deeze voldoening den gelovigen voor hunne vertroosting en vergelding hunner Godtvruchtigheit heeft willen geeven.’ Men heeft nu, en voornamentlyk in Italië, veele deezer ongemeene vloeibaarmakingen.^(c) Op den dag van't Feest van St. Eustacius, ziet men te Rome het Bloedt van dien Heilig kooken. Het Bloedt van St. Jan den Dooper werkt niet min te Napels uit, en zelfs in drie verscheiden Kerken. Het betreft^(d) voornamentlyk de eere van Jesus Christus, het schynt noch andermaal de komst van den Zaligmaker te willen verkondigen. In de zelve stadt wykt het Bloedt van St. Bartholomeus geenzins voor dat van St. Jan den Dooper, noch ook niet voor het Bloedt van St. Stephanus, 't welk niet nalaat te vloeijen op den dag als men de vinding van 't lichaam van dien Heilig viert. Eenige ongelovigen meenen dat al deeze vloeibaarmakingen meer bedriegery dan een mirakel is; en wy zouden het insgelyks gelooven, indien wy niet overtuigt waren door oneindige voorbeelden, en van 't goedt vertrouwen der Pristeren Geestelyken van dit landt. Wy zullen 'er een van voorstellen die dit t'eenemaal bewyst.

Op den agttienden September stelt men⁺ te Napels den gelovigen het Hoofdt en 't Bloedt van den Heiligen Januarius, Beschermheilig van de stadt, plechtelyk ten toon. Men doet 'er mede een plechtelyken Omgang^(e) ter eere van dien Heilig,

(a) Zie het gewoonte Boek van Alet.

+ Hoe en waarom Rome en gansch Italie zoo veel Reliquien uitlevert, voornamenlyk die in 't Bloedt der Martelaren bestaan.

(b) Boldetti Osservazioni Sopra i Cimiteri de Ss. Martiri. L. 1 Cap. 26. 1720. te Rome gedrukt.

+ Een zeldzaam voorval van een Poolsch Afgezant bygebragt.

+ Mirakelen door 't Bloed der Martelaren uitgevoert, en van wie.

(c) Osservazioni Sopra i Cimiteri &c.

(d) Dus drukt zich mede een Dichter uit, door den Italiaanschen Schryver aangehaalt.

+ Het Hoofdt en 't Bloedt van Januarius te Napels ten toon gestelt, en wat daar op volgt.

(e) Zie hier, zoo men zegt, de oorsprong van de Processie en 't mirakel. Een Napelsche Dame, ziek te beede leggende, verstaan hebbende het Martelaarschap van St. Januarius en zyne Medegezellen, besloot haare geneezing te zoeken ter plaatse van de gerechtplaats deezer gelovigen. Met dit vertrouwen, stondt zy haastelyk op, nam twee flesjes, begaf zich naar de plaats der geofferde Martelaren, en vindende die noch van 't bloedt deezer gelovige Belyders bevogtigt, vulde zy 'er deeze twee flesjes mede. In 't eene verzamelde ze alles 't geen zuiver bloedt was, en in 't ander 't welk zich met aarde en andere onzuiverheit vermengt had. Naaulyks had ze dit gedaan, of zy voelde zich geneezen. Eenigen tydt daar na vernam de Godtvruchtige Dame, dat Napels het hoofdt van den gemelden Heilig bezat. Zy geloofde verplicht te zyn aan haare Landsgenooten bekent te maaken dat zy het Bloedt van deezen Heilig had, en dat zy 't haare geneezing toeschreef. Een nieuw onderwerp van stichting voor deeze Godtsdienstige stadt: De Godtvruchtelingen waren ernstiglyk op de overvoering van dit Heiligdom bedacht; men nam dan het hoofdt van den Heilig, en men ging met staatsie zyn bloedt op zoeken. De Dame dit bezoek niet verwacht hebbende, dacht qualyk te doen te wachten dat men 'er na vroeg. Zy neemt dan teffens ootmoedig en Godtvruchtig haare twee flesjes, en brengt ze voor 't hoofdt van den Martelaar. Op 't eerste oogenblik van de byeenkomst, ontdoet zich het bloedt, men word overtuigt om 'er niet aan te twyffelen dat dit het bloedt van Januarius is, want sedert dien tydt heeft het mirakel nooit opgehouden, en dit is 't geen 'er ons den Italiaanschen Schryver van der bericht.

[p. 384]

waarin men met prachtstatie het Hoofdt en 't Bloedt van den Martelaar omdraagt. Men draagt deeze twee Reliquiën onderling te gemoet: zoo draa zy elkander genadert zyn, ziet men 't bloedt vloeibaar worden, kooken, en tracht de boorden van 't glaze vat waarin het bewaart word, over te bruizen. Men kan jaarlyks op dit mirakel staat maaken; want het bedriegt nooit de verwachting der volkeren, die altoos in staat zyn, getuigenisse der waarheit van de daadt te geeven.

Wy zullen van de vloeibaarheit van 't Bloedt van St. Vit niets melden^(a) zodanig als men in een Abdy van 't Bisdom van Tarante ziet, noch deeze van 't Bloedt van St. Pantaleon, van St^a. Ursul, van St. Laurens en veele anderen.

Wy gaan ook met voordacht veele Overvoeringen voorby, alwaar de Reliquiën zich eertyds door mirakelen hebben berucht gemaakt; insgelyks veele wonderbaare geneezingen, zeldzaame uitwerkzelen, en uitneemende verlossingen haar toegeschreeven. Mogelyk zal men geloven, dat men niets diergelyks in onze dagen ziet: het ongeloof spot tegenwoordig met het goedvertrouwen onzer Voorvaderen. Wy echter wyzen het naar de Kerkelyke Handvesten. Men zal 'er zien dat den arm der Heiligen niet is ververkort.

In 't Jaar 1672.^(b) deedt Rome in de onderaardsche Begraafplaatsen een opgraaving van vier hondert agt en twintig Heiligen, meerendeels naamloos en onbekent: maar zy hebben niet te min veele Reliquiën uitgelevert. Noch was 'er een andere opgraaving voor deeze gedaan.

(a) Osservazioni Sopra &c.

(b) Idem ibid.