Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De jacht (1988)

Informatie terzijde

Titelpagina van De jacht
Afbeelding van De jachtToon afbeelding van titelpagina van De jacht

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.61 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De jacht

(1988)–Durk van der Ploeg–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

7.

It is ein augustus. De earste kloften ierappelsikers binne it fjild yn set. Op Harke Trije en de Fiif Richels wurdt dold en socht. It is in lyts leger dat dy moarns nei de Fellingen giet, dêr't de boeren al op rechjes bouwe. Dêr wurdt gjin gripe mear brûkt. De ierappels lizze foar it opkrijen as de lichter der troch west hat. Yn in omsjoch is in stik lân ôfsocht. Foar de sikers is it de gouden oere, dy't de winter foar in part goed meitsje kin. Der wurde goede deihieren fertsjinne. Fral foar de lju dy't winterdeis sûnder wurk sitte is dizze útsetter in moaie ynstruiïng. Eardat se aanst wer de hân ophâlde moatte by de gemeente en ta de earmoede ferfalle, kinne se de winterbrant fertsjinje. En as de frucht yn 'e bult sit, krije se meastentiids omskik in part fan it winteriten yn 'e kelder.

Willem en Luertske hawwe sa hope dat Lútsen him dizze neisimmer ek

[pagina 40]
[p. 40]

fertsjinstlik meitsje soe. Mar Lútsen hat it bot wegere. Sûnt er mei de bok skipbrek lit hat, sit er hiele dagen thús mei in stúmske kop en is net te brûken. Elk dy't oan 'e doar komt om te freegjen oft er ek in hân mei útstekke kin, giet mei syn botte nee nei hûs. Hy hat syn nocht fan boeren en bealgers. Hy ferpoft it ek om op 'e nij in hiele winter te stimpeljen. Wer mei de hânophâlders yn 'e rige. Mei it úthûngere naasje fan de Keegsdyk en it útskot fan 'e Salmsteich foar it loket stean te gowen. ‘Ik wol gjin genedebrea frette,’ hat er sein tsjin syn heit.

‘Mar wat moatte wy dan?’ krimmenearre Luertske.

‘Moat ik dêr foar soargje?’ frege er doe brutaal.

‘Do bist ús breawinner,’ sei Willem strang.

‘Jimme ha âlderdomsrinte. Bin ik jimme kostgonger?’

‘Wis net jonge,’ naam Luertske him yn beskerming.

‘Toe mar,’ hune Willem. ‘Blaas do mar út in grut gat mei dyn ryksdaalder yn 'e wike. Kinne wy dêrfan rûn komme?’

‘Kinne wy de jonge derfoar opstrûpe litte dat wy gjin bestean ha? Is it ús earmoede of sines?’

‘Mar as er gjin hân útstekke wol, hoe dan?’

Lútsen hie snúfd en wie yn it moaie waar sitten gien mei in pear boeken. Lêze die er net. Hy brette op plannen om wat oars. Ut dizze negorij wei. Soms mient er dat hy der spyt fan hat dat er as kwekeling syn stúdzje net ôfmakke hat. Mar hy sjocht se wol fytsen. Ruerd fan Tamme, Teade Klaver en Grutte Piter. Allegearre hawwe se de akte yn 'e bûse, mar gjin wurk. Soms meie se by de graasje ynfalle en krije in bûssint taskikt as de kollega's it harsels út 'e mûle sparje wolle. Dan hat hy al gâns mear jild fertsjinne. It moat ek al raar komme as er meikoarten net wat oars fynt. Mar boeren, dêr krije se him net wer hinne.

Plannen hat er altyd wol hân. Grutte plannen. Hy wol wat betsjutte. De skipperij is mislearre, mar net allinne troch eigen skuld. Doe is der by him wat groeid fan it grutte doel. In eigen bedriuw, dat er útbouwe soe ta in float fan sân-, dong-, klyn- en klaaifarders. In leger folk yn 't wurk. Fierder as in dream is it net kommen. In libben as Former, dat hat er destiids wol wollen. No sjocht er dêr al gjin niget mear oan. Dy sil it net fierder bringe as moljager en breafisker. Lútsen hat wat grutters yn 'e holle, al kin er net daliks omskriuwe wat dat krekt wêze sil.

Hy lêst it suver as in iepenbiering, as er dy sneontemoarns by kapper Pyfke yn 'e Bûterstrjitte it berjocht yn 'e Hepkema lêst, dat der arbeiders frege wurde foar Dútslân. Dat is syn kâns. Hy sjocht it foar him. In oare wrâld dêr't er himsels wêze kin. Dútslân, it lân fan de takomst.

[pagina 41]
[p. 41]

Dêr hawwe se yn in pear jier tiid it probleem fan de wurkleazens oplost. It wurket as in fisioen yn him. Mei't er de taal behearsket, sil er grif in fin mear ha as in bears. Fêst wurk yn in fabryk. Nei in oare wrâld, oare minsken. Nea werom op dat deade Ealsum. De driuw nei aventoer makket him de holle oerstjoer. As er it ienkear goed oan 'e gong hat sil er Hinke oerkomme litte. In eigen hûs. Eigen baas. As er by Pyfke ûnder it mes sit en himsels besjocht yn 'e spegel, rjochtet er mei nije moed de rêch en nimt him foar om dy moandeis dalik nei de Arbeidsbeurs te gean.

Der is wat yn Lútsen feroare. Hy is fleuriger. Sjongt en floitet troch it hûs. Dat Luertske hat de hope dat er oer syn delklap hinne is.

Dat pakt even oars út. Dy sneontejûns, it is al tsjin achten, dêr stiet Feije Joepertsje fan Ikkerwâld foar de doar. Lútsen der hinne. Feije easket dat er him de bok betelje sil, ‘Of,’ seit Feije, ‘ik smyt it foar it rjocht.’

Boppedat lit er him noch in oare wei iepen. Hy mei de bok ek út 'e Burgumer Mar lichte en dy by him foar de wâl farre. Lútsen jout him koart beskie en seit dat er it mar foar it rjocht smite moat ‘Dat is foar beide partijen it maklikst. Dan kin in oar it foar ús útfjochtsje.’

Mear wurden makket Lútsen der net oan smoarch. Hy smyt de doar foar Feije syn noas ticht en bliuwt yn 'e gong stean te harkjen. Feije fûtert en flokt. Trapet in kear tsjin 'e doar oan. Lútsen stiet mei de kruk yn 'e hân. As er it al te bûnt makket pakt er him by de strôt en nukt him fan 't hiem. It duorret mar koart, dan heart er Feije it hiem ôfstappen. Troch it finster sjocht er him it paad út fytsen. Lútsen giet mei krêftige stappen fan in oerwinner nei de keamer.

Luertske, dy't alles heard hat, stiet te gûlen ‘Hoe kinst soks foar it rjocht komme litte?’

‘Wat kin my dy ferrekte âld bok skele,’ seit Lútsen ûnferskillich. It ding wie heal ferrotte en rûn út it roer fan wankantigens. Mar Feije wol der jild út slaan. Hy barde in goede hier, dan moast er de noed ek ha. Ik gyng der fan út dat hy it ding fersekere hie, mar dêr wie dy nepert noch te deun foar.’

‘No moatst aanst foar 't rjocht komme as in misdiediger. Dan krigest in hege boete, of do giest de finzenis yn,’ klaget Luertske.

‘Wat wol mem dan? Moat ik dêr foar Feije as in hûntsje oer de boaiem fan de Burgumer Mar klauwe om dat wrak fan in Strobosser bok?’

‘It kin my neat skele wat ast dochst, ast mar net foar 't rjocht hoechst. Wat moatte de lju wol net tinke. Datst in misdiediger bist.’

[pagina 42]
[p. 42]

‘Tocht mem dat Feije dit foar it rjocht smyt, dat kostet him fierstefolle sinten. Ik tink dat er it ding strak sels út 'e mar fisket en takom hjerst leit er wer kreas yn 'e koaltarre yn it kolksgat. Feije is sa liep as in rôt. En as er it fan himsels net is, dan is syn wiif it wol. De bok leit yn 't soal. Dêrby ha ik him de posysje ferdútst, dat hy wit wêr't er wêze moat.’

‘Mar as er no alris nei de rjochter stapt, wat dan?’ freget Willem.

‘Dan bin ik der net mear,’ seit Lútsen koel. Hy sjocht yn de heldere jûnloft nei bûten.

‘Wêr bisto dan?’

‘Yn Dútslân.’

‘Dútslân?’ freget Luertske ferheard.

Hy knikt en sjocht syn mem koel yn 'e eagen.

‘Wat silst dêr?’

‘Arbeidzje.’

It is even sa stil yn 'e keamer dat de klok de tiid yn tikjes ferknipt. De âldelju moatte even oan de gedachte wenne.

Dan ferfettet Lútsen mei de taljochting ‘Ik ha fan 'e moarn yn 'e Hepkema lêzen dat der protten folk frege wurdt yn Dútslân. Moandei gean ik nei de Arbeidsbeurs te Dokkum en lit my ynskriuwe foar it wurk yn 'e Heimat.’

De âldelju litte har mei de nije plannen fan Lútsen benachtsje. Dy moandeis rekket Lútsen net nei de Arbeidsbeurs, want it is keninginnefeest yn 'e stêd. De skoalbern reizgje mei flachjes en sjerpen om 'e skouders de Ealsumerdyk del. De bern fan de Burgerskoalle en de Fetse sjonge mienskiplik nasjonale lieten op 'e Syl, ûnder lieding fan master Molenwijk. Dy middei rint it folk yn kliters nei de stêd foar de folksfeesten op it sportterrein. Hinke wol der ek hinne, mar Lútsen hat der gjin sin oan. Hy leit dy middeis in skoft yn 'e wâl fan 'e terp en sjocht by Former, dy't oan 'e hûsside sit te fûkebreidzjen.

‘Kinsto de kost sa fertsjinje?’ freget Former. ‘Of hat dy skipperij dy safolle opsmiten datst fan 'e rinten libje kinst?’

‘De skipperij is foargoed foarby.’

‘Ast net om wurk sjochst, krigest ek gjin steun.’

‘Ik bin de steun net mear nedich.’

‘Wat silst dan?’

‘Ik gean meikoarten nei Dútslân.’

Former floitet tusken de tosken en seit ‘Soa, ek al yn it leger fan Hitler?’

‘Dêr is wurk by de rûs en it fertsjinnet goed. Moarn gean ik nei de Arbeidsbeurs en lit de boel ynoarder meitsje.’

[pagina 43]
[p. 43]

Former, noch net oer syn ferwûndering hinne, seit ‘Moffrika, hie'k tocht.’

‘Dat is teminsten wat oars as dizze negorij.’

‘Wy ha dy hjir dus de langste tiid sjoen.’

‘Gelokkich al.’

‘Dan silst wol yn 'e wapenproduksje komme, want it tilt dêr op fan bewapening.’

‘Kin my neat skele wêr't ik telâne kom, as ik hjir mar wei bin.’

‘It kin dy dus neat skele ast in meiwurker wurdst oan Hitler syn bewapeningsmasine of datst wat oars dochst?’

‘Wat is der tsjin bewapening?’

‘Alles,’ falt Former út.

‘Hast fan 'e wike wol yn 'e krante lêzen dat dûmny Cohen fan Dokkum feroardiele is ta fjirtsjin dagen finzenisstraf, fanwegen syn antimilitaristysk ophysjen? Hy hat op in gearkomste fan Tsjerke en Frede sprutsen en dêrby oproppen ta tsjinstwegering en propaganda tsjin de oarloch.’

‘Mei dat dan net?’

‘Nee, de man is feroardiele. Hy moat sitte.’

‘Cohen is teminsten in man dy't wit wêr't er foar fjochtet. De man preket yn alle gefallen net foar syn selsbehâld, mar riskearret it om fjirtsjin dagen yn 'e bak te kommen.’

‘Wat kinsto tsjin bewapening ha, ast it fanwegen de wet net iens aktyf bestride meist?’

‘Ik hoech myn prinsipes net oan te passen oan 'e wet. Ik bin foar de frede en net foar de wet,’ seit Former.

‘Wat soesto ek foar ferstân fan polityk ha. Jimme soarte; idealisten sûnder grûn ûnder de fuotten.’

‘Idealisten hawwe teminsten in oertsjûging.’

‘Dy oertsjûging wurdt dan altyd stjoerd troch in radikale dommens. Do bist in anargist. In pasifist. Do hast de smetten fan Domela Nieuwenhuis op 'e bealch.’

‘Is dêr wat op tsjin?’

‘De offisier fan justysje te Ljouwert ferwiet dûmny Cohen yn it rekwisitoar, dat er him efter Kristus ferskûle, dy't yn 'e Berchrede opropt ta geweldleazens.’

‘Is dy Berchrede dan net foar dy skreaun? Ik tocht datsto altyd trou nei tsjerke reizgest. Ik nim oan dat dat boadskip dan likegoed foar dy as foar dûmny Cohen jildt.’

‘Mei de bibel kinst alle kanten út.’

[pagina 44]
[p. 44]

‘Do miskien wol,’ seit Former. ‘Mar ast net blyn bist foar de werklikheid, silst der oars oer tinke.’

‘Do sjochst it dochs. Hitler lost yn in inkeld jier de hiele ekonomyske krisis op yn Dútslân mei wapenproduksje. En it mes snijt ek noch fan twa kanten. Want elk kin dochs sjen dat it Russyske gefaar by de dei lâns grutter wurdt. Dat komt allinne ta stean troch in goede bewapening.’

‘Jimme soarte hat altyd banger west foar it kommunisme as foar it fassisme,’ seit Former.

‘Mussolini en Hitler hawwe de reade gaos dan dochs mar moai delslein,’ seit Lútsen oertsjûge.

‘Binne dat dyn Anti-Revolúsjonêre begjinsels?’ freget Former.

‘Ik ha noait in Anti west. Colijn is myn man net. Dy is my tefolle fan de koal en de geit.’

‘Wat bist dan?’

‘Ik fiel wol foar it Verbond voor Nationaal Herstel.’

‘Dat is de klub fan generaal Snijders. Do bist wat in militêr mantsje,’ seit Former.

Former hie Lútsen wol even freegje wollen oft er ek wist wa't de fûken westlik fan it Jagine-set mei de kloet trochstutsen hat. Mar it is freegjen nei de bekende wei, wit er wol. Lútsen sil dochs de kleare ûnskuld spylje en dêrom lit er it mar efterwege.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken