Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De jacht (1988)

Informatie terzijde

Titelpagina van De jacht
Afbeelding van De jachtToon afbeelding van titelpagina van De jacht

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.61 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De jacht

(1988)–Durk van der Ploeg–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

33.

Lútsen skoot de stoel ûnder it hege finster, giet op 'e bekling stean en balânsearret wif en slopankelich op it boppest hout. Mei de hannen krampich om 'e traljes hâldt er him yn it lykwicht. Hy sjocht del yn 'e grêft. Yn 'e strjitte mei in lêste stripe sinneljocht. Oer de dakken kin er hjir en dêr in topke fan in keale beam sjen. Noch in inkele wike en it sil allegear wer grien wurde. Hy rûkt de maitiid. Hy rûkt de frijheid. Noch ien nacht sil er yn dizze sel trochbringe. Noch ien nacht op 'e hurde brits, dan sil er wer yn syn eigen bêd lizze. Hieltyd wer besiket er him yn te tinken wat it foar him betsjutte sil as moarn de doarren iepen geane en hy allinne mei in lyts kofferke mei klean op 'e dyk stean sil. Net dat er him oan 'e sel hechte hat, mar hy hat der mei leard te libjen. De minsken sille him út 'e poarte kommen sjen, nei him wize, him yn 'e gaten hâlde. Op it Blokhúsplein sil er de readwite bus oanhâlde. De Ealsumers sille him de púndyk delkommen sjen. It binne bylden dy't him de hiele dei foar eagen stien ha. As er oan de dei fan moarn tinkt, kin er bang wurde. Dan sil er ûnbeskerme yn 'e wrâld stean. Poerallinne. Wat hat er him dêr wol grutte foarstellings fan makke, doe't it noch fierôf wie. In grut ideaal hie it west. Hieltyd wer hie it de kop opstutsen. Alle kearen wie it wer fuortêbe yn machtleazens. Wat hie it libben him bean? Oars net as teloarstelling. Mar by alle wanhoop hie de hope wer de kop opstutsen. Hinne en wer slingere yn ûnwissens, wie de dream fan better tiden hieltyd werom kommen. Hy hie it útraasd, sûnder dat immen it heard hie. In skreau yn 'e romte, om himsels te befrijen fan eangsten. De bline hope wie bleaun. It hie him ûngeduldich makke.

De deis dat Hinke kaam, doe hie it him goed oanpakt. Se hie him brut-

[pagina 162]
[p. 162]

sen, doe't se dy middeis foar him stie. Dagen hie er der siik fan west. As in deaden hiene de bewakers him fûn op 'e brits. Koartsich hie er dwile. Moarn sil alles wer werklikheid wurde. Al dy grutte idealen, se sille moarn wier wurde of ynstoarte. By it luchtsjen hiene guon jonges him in hân jûn ta ôfskie. Ien fan 'e bewakers hie him bemoedigjend op it skouder slein, lykas freonen ûnder elkoar dogge.

Hy heart in fûgel sjongen. It lêste sinneljocht falt oer de dakken fan 'e stêd en kleuret de muorren en de loft mei in gielich ljocht. Ut 'e fierte heart er it roekoeën fan in do. Thús sitte de dowen yn de tsjerkhôfsmantel. Der tuft in auto oer de Keizersgrêft. Hy knypt him de fingers sear om 'e traljes. Doe't er hjir kaam hie er dêr gjin lêst fan. Doe hie er tsjûke stikken yl yn 'e hannen fan slatten en kroadzjen. No binne it juffers-hantsjes. Skoalmastershantsjes, soe heit wol sizze. Der lûkt him in kramp yn 'e earms op. Hy skopt de stoel ûnder him wei en lit him lâns de muorre nei ûnderen falle op 'e tsjustere selflier.

It momint fan skieden fan 'e dei hat altyd syn minste west. Grynd hat er fan ûnwennigens, fan bangens. De lêste wiken hie it suver net te fernearen west. De dagen wiene noch stadiger foarby krûpt. Mei de gasp fan 'e broek hie er it tal oeren yn 'e muorre skrast. In lange rigele skraskes, dêr't er skoften nei sjen kin en elke oere útkrúst, as in stikje fan 'e ferlossing. Alle dagen wer hat er deselde berekkeningen makke en libbe mei dat útsichtleaze: ienris, ienris. Langsten dy't him behearske ha, se lieken sa ûnberikber fier fuort. Noch kin er him net begripe dat er moarn thús wêze sil. Moarn, de tweintichste april. De jierdei fan 'e Führer, dat sil de dei fan syn frijheid wurde. Hoe ha se it sa betinke kind. Ik laitsje my dea.

Der wachtet dy in taak, hie Ferkranus sein, doe't er him de lêste kear mei Buntenbach opsocht. Mannen fan 'e BVL hat er net sjoen, mar de kammeraden binne trou kommen. Alle kearen mei beloften en útsicht op 'e takomst. Laarje, flauwe kul, hat er tocht. Hy hat lak hân oan dy wurden. Se ha him grutte idealen foarspegele. Mannen lykas do ha wy nedich. As sitte se op him te wachtsjen. Der wie ûngeduld yn Ferkranus syn sizzen. Se hiene syn fertrouwen wûn. Mar al dy beloften, nee, dat hie te moai west. Safolle is de wrâld net feroare yn sa'n koarte tiid. Hy is net fan doel de kop hingje te litten. Fjochtsje wol er om der wer by te hearren. As mem mar net wer begjint mei har from gejeuzel: Wy moatte lyts wurde. Wy moatte ússels weisiferje. Wy moatte op 'e knibbels. Wy moatte de minste wêze wolle. Dat sei se, doe't se de lêste kear by him kaam. Skuld, fernedering. Yn it stof hie se him ha wollen. Dêr kom ik

[pagina 163]
[p. 163]

gjin stap fierder mei. As der al sprake is fan skuld, dan ha ik dêr foar boetsje moatten.

Yn it spegeltsje, dat er sûnt koart yn 'e sel ha mei, heint er it lêste ljocht fan 'e dei. Hy besjocht syn stikelich snorke. In bjinderke; net mear as in lyts bewyske. Mar it docht him wat. Hoe faak strykt er it net mei it boppest fan 'e hân om it stekken fan de hierkes te fielen. It jout him selsbewustens. In Hitler-snorke, seine de jonges. It jout selsfertrouwen. Syn gesicht kriget wat strangs en ûnferbidliks. Sûnt er dat spegeltsje yn 'e sel ha mei, besjocht er himsels alle dagen mei stúdzje. Hy wol him fan syn eigen persoanlikheid oertsjûgje. Mei it gesicht yn dat spegeltsje stelt er him foar hoe't de minsken him sjen sille. Gedachten dy't oaren aanst oer him foarmje sille, lêst er ôf út it spegeltsje. Se sille him op syn uterlik beoardielje. Op syn troanje. Mei de spegel yn 'e hân oefent er him, hoe't er mei syn gesicht de minsken beynfloedzje kin. Dit binne syn stelregels: De kop opstekke. Net in momint twivelje. Beret wêze. Elk iepen yn 'e eagen sjen. Brutaal wêze. Mei de spegel oan 'e bekling fan 'e stoel en sittend op 'e brits, skerpet er him dy libbenshâlding yn. Nea sille se him wer lyts krije. Nea sil er him wer koeienearje litte fan in Kûkhernster Murd. Noait sille se him wer yn it Bûtenfjild sjen.

It wurdt tsjuster yn 'e sel. Troch it finster kin er noch in skyltsje sjen fan 'e nachtloft. Om njoggen oere giet it ljocht op yn 'e sel. De skrale ljochtpit priket him yn 'e eagen. De doar giet iepen. De bewaker skoot de matras yn 'e sel mei in tekken. De doar klikt wer ticht. Foar de lêste kear makket er syn bêd op. Koart dêrop wurdt der in kop tee troch it lûkje set. It binne geunsten dy't er him sa stadichoan ferwurven hat. Hy makket him klear foar de nacht en giet lizzen. Hy harket nei de lûden, dy't er alle jûnen troch it gebou heart. Fierwei stjerrend lawaai. It kletsen fan doarren. It riden fan in karre oer de gong. Stappen fan de bewakers, dy't ôflost wurde. De lêste nacht is begûn.

Hy skokt wekker. Sa kjel wurdt er fan de sirenes dy't oer de stêd gûle. Der sil wer in fertsjusteringsoefening wêze. Koart dêrop dôvet it skiterige pitsje boppe him. It bytsje ljocht dat fan bûten ôf nei binnen falt, giet út. Alles wurdt roettsjuster. As sinkt er yn in tsjuster gat; in grêf. Hy harket nei syn siken. Der hearsket in djippe stilte. En wer gûlt de sirene. Noch langer en eangstiger as de earste kear. It herinnert him oan Görlitz, dêr't er yn in munysjefabryk arbeide. In goar fabryksgat by de Poalske grins, dêr't de minsken har de longen út it liif hoassen. As dêr jûns de sirenen gongen, in orkest gelyk. Dan moasten se sjen dat se yn 'e lange, dampe keldergongen kamen. Oefeningen foar it gefal der

[pagina 164]
[p. 164]

bombardeminten komme mochten. Soms midden yn 'e nacht, waarden se it fabryk útdreaun de kelders yn. Legers fabryksfolk, sa út de gleone fabrykshallen wei. Memmen mei bern, noch djip yn 'e sliep. Roppen en gûlen. It wie in foarteken dat hjir al oan ta kommen is. Der sille oare tiden komme. Hat Ferkranus dat ek net sein?

De oare deis. De earste stappen bûten de poarte. Der falt in doar efter him ticht. Foar him leit de stêd yn in glâns fan sinneljocht. Auto's en bakfytsen, karren, hynder en weinen, fytsers, it lûkt allegear oan syn each foarby. Hy stiet dêr mei syn kofferke yn 'e hân op 'e brêge. Hy laket. Wat ûnwis rint er it Blokhúsplein op, net wittend hokker kant er út sil. Hy moat wenne oan de frijheid. Earst wol er de stêd yn. Earne op in terras yn 'e maitiidssinne sitte. Hy is it net iens mei himsels. Thús sitte se te wachtsjen. Hy wol him net fan plichten liede litte. It is myn frijheid, seit er beret en stapt it Switsers Waltsje op. Dan troch de Piperstrjitte. Allegear sjogge se nei him, mar hy giet gjin eagen út 'e wei. Strang sjocht er de wrâld yn, lykas er him op 'e spegel oefene hat.

Oan 'e Nijstêd bedarret er yn Bellevue. Drinkt in glês bier en swalket dan wat doelleas troch de stêd. As sjocht er der tsjinoan om nei hûs. Hjir is elk frjemd foar him. It is al tsjin 'e middei as er yn 'e rjochting fan de feemerk rint. De earste de bêste bus nei Dokkum sil sines wêze. Amper is er oan 'e halte ta, dan sjocht er Sake Rekker stean, mei wa't er yn it Bûtenfjild arbeide hat. It skokt troch him hinne. Hy is bang foar Sake syn grutte bek. Dy hie it hiele Bûtenfjild oer raasd dat er op 'e Burgumer Mar mei de bok nei de plûmpert gien is. Sake hie sein dat er in griemer wie. Sake stiet breedút by de halte, mei de bats ûnder de earm, lykas er him destiids by de keet stean seach. Lútsen draait him om en rint de stêd wer yn. Foar de Keizerskroan bliuwt er even stean, as betinkt er him. Fernedere rint er de Prins Hindrikstrjitte yn. It makket ommers neat út, wêr't er ek ynstapt, hy sil Sake oeral treffe. Dochs wol er gjin belies jaan. Net flechtsje foar de minsken. Hat er him dat net altyd foarhâlden? Op it Saailân giet er by de halte stean. It duorret hast in kertier eardat de bus der is. Hy bliuwt him nei oan 'e teannen stean. Lútsen herkent de sjauffeur. Wybren van der Meij. Mei de slinger swaait er de doar foar him iepen.

‘Kom Lútsen, ek wer nei hûs?’ freget Wybren.

Lútsen ferstivet. Hy skoddet de holle ûnwillich.

Wybren laket ‘Wolst net mei?’

Lútsen stiet dêr as is er oan 'e grûn lime. Mei de slinger hellet Wybren de doar ticht en ropt ‘Sels witte.’

[pagina 165]
[p. 165]

Dan sjocht er Sake Rekker mei de grouwe kop foar it busfinster. Hy tikket mei de jelt op it rút en skoddet net begripend de holle. Alle minsken yn 'e bus sjogge nei him en laitsje om syn healwize fertoaning.

Lulk en teloarsteld rint er fuort, yn 'e rjochting fan it stasjon. Hy wit dat er ferlern hat. Hy makket himsels út foar in skytsek, in kloat. Fan al syn goede foarnimmens is neat oerbleaun. Hy nimt it Lokaalspoar, dat om healwei twaen nei Dokkum riidt. Hy genietet fan it trajekt troch de noardlike Klaai. Oeral yn it fjild is folk warber. Lútsen hat suver in kûpee allinne. Hy mijt de minsken en sit stikem yn in hoekje nei bûten te sjen. As er te Dokkum útstapt, draaft er it stasjon út. De auto fan Van Gend & Loos wurdt laden. Lútsen sjocht dat er oer de spoarbaan komt. Hy rint as in hazze de Betonbrêge en de Feilinghuzen foarby. By de houtmûne helje guon Dokkumers de plezierboatsjes ûnder de droechkape wei. Yn 'e feartswâl is jong grien. Nij reid waakst út it wetter. Einen stowe út 'e rûge wâl. De feart wjerspegelt de maitiidsloft. Boppe it fjild tilt it fan fûgelguod. It is him wer sa eigen. Hjir en dêr swalket in iensume aaisiker. Jabik Boates Froukje stekt mei it flot de feart oer.

Dêr, op 'e Ealsumer púndyk komt dat gefoel fan iensumens oer him. Yn it sicht fan 'e haven. Net ien dy't him temjitte komt. Nimmen dy't him hjir kommen sjocht. Al dat fertroude, fan dizze omjouwing ropt by him de frage op: Is der wat feroare? Binne de kansen op wurk grutter wurden. Wêr moat it mei al dy moaie beloften op útrinne? Dy wurden fan Ferkranus ‘Der leit in taak foar dy.’ En letter hie er sprutsen fan in grutte taak. ‘Wy moatte dy aanst brûke. Der is wurk by de rûs.’ Dêr ha se him njoggen moanne mei op moed hâlden. Nije tiden. Bettere tiden. Salang't er te Ljouwert yn 'e lytse loege siet, hie er him oan dy leuzen oplutsen as in drinkeldeade. Mar no't er yn 'e frijheid is, is der no wat feroare? Colijn slacht noch altyd foar master op. It wurdt wer thús sitten. Altyd en ivich itselde liet. Krimmenaasjes, kwaaltsjes, earmoede en buskefleis. Dêr sille se him aanst wer mei om 'e kop sangerje. Mei in wike as wat wer by Van Dyk foar it loket, oansizzen dat er yn it slyk moat. Even fljocht it him oan. As is dy hiele frijheid him op in stuit neat mear wurdich. It makket him lulk. Wat kin him dy ferdomde wrâld ek skele. Miskien gean ik wer nei Dútslân. Fjirtich, fyftich gûne wyks. Gjin lân op ierde wêr't dat betelle wurdt. Ha ik hjir wat te ferliezen? Hy sjocht om him hinne. Jabik Boates Froukje bûkelt noch mei it flot om. De hiele lange keale Ealsumerdyk is leech. Gjin sterveling. In kofferke, oars hat er net. Neaken en bleat stean ik op ierde, ropt er. Guon sjogge him kommen, mar se sille efter de gerdinen bliuwe en it yn 'e hûs

[pagina 166]
[p. 166]

op roppe. Dêr komt er! Net ien sil him temjitte komme. Allegear steane se efter de finsters te loeren en sizze: ‘Lútsen hat syn tiid der op sitten. Lútsen is frij.’

It hûs. Hy kin it troch de beamkes sjen. En mei dat sicht groeit yn him de langst thús te wêzen. As falt de kjeld even fan him ôf. Dat ferskriklike ferline. De kille sel. Dat tsjustere gat. It leit noch ien kear beslach op syn ferbylding as in skrikbyld. It fertiezet him. Troch de ljochttriedden heart er de maitiidswyn siizjen. It wetter sljurket troch de feart. Heit komt him temjitte. Syn stappen wurde hieltyd grutter en hastiger. Ut 'e fierte sjocht er mem by de transformator. Se folget heit skruten. Sa binne se him noch nea temjitte kommen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken