Antwoord aan het kwaad, getuigenissen 1939-1945

[p. 179]

J. van Wageningen

J. van Wageningen is de schuilnaam van een Joodse leraar, wiens jonge vrouw door de Duitsers was weggevoerd. Eenzaam achtergebleven en spoedig ondergedoken schreef hij een aantal gedichten, waarin hij uiting gaf aan zijn gevoelens: hoop, die steeds geringer, vrees die steeds groter werd. Terecht: zij was dadelijk na haar aankomst in het uitroeiingskamp Sobibor gedood. Een aantal van deze gedichten verscheen na de oorlog onder de titel ‘Orpheus en Ahasverus’.

Een schaduw op het gras

Een schaduw op het gras, een tred;
Ik weet, wie daar zo zachtkens gaat:
Kom binnen, liefste: 't is al laat;
De nacht is lang en koel ons bed.

Kom binnen, liefste mijner ziel,
Kom binnen. Als ik jou niet had,
Niet zou 'k dan willen sterven, omdat
Dit leven mij ondragelijk viel,

Of omdat ik verlaten was
Van God en mens, van mens en dier,
Maar om een tred, onhoorbaar schier
En om een schaduw op het gras.

[p. 180]

De kortste bijdrage tot deze bloemlezing bestaat uit niet meer dan vier Franse woorden, tweemaal twee. Wij nemen ze onvertaald op. Het zijn de deviezen van de Forces Armées Juives, de ondergrondse Joodse strijdkrachten in Frankrijk, in afkorting ‘A.J.’, later geworden tot de ‘Organisation Juive de Combat’:

Partout présent

Faire face