Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Volledige werken. Deel 2 (1884)

Informatie terzijde

Titelpagina van Volledige werken. Deel 2
Afbeelding van Volledige werken. Deel 2Toon afbeelding van titelpagina van Volledige werken. Deel 2

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.31 MB)

Scans (10.18 MB)

ebook (2.98 MB)

XML (0.61 MB)

tekstbestand






Editeur

Jozef Staes



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Volledige werken. Deel 2

(1884)–Theodoor van Rijswijck–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 134]
[p. 134]

De Duivelsladder.
Aen mynen vriend den heer L. Carolus, kunstschilder.

I. De Gnomen.

 
Nains monstrueux, noirs de poudre et de cendre.
 
V. Hugo.
 
Daer staen zy, trots en pal, die hemelhooge bergen,
 
Langs de oevers van den Rhyn; zy beuken met hun top,
 
De vlotte wolken door als om de Goôn te tergen;
 
En tarten met hun' voet het woên van 't geeslend zop.
 
 
 
Als zoo veel reuzen die vereend ten kamp getogen,
 
En slagreê naest elkaêr in zware drommen staen;
 
Zoo heffen zy hun schoft en breede kruin ten hoogen;
 
Bespotten eeuw en tyd, en lagchen met de orkaen.
 
 
 
Hecht is hun bovenkleed waerop de bliksems stompen,
 
Door de oudheid saêmgevoegd uit vuersteen en graniet;
 
Hol is de wyde balg dier vormelooze klompen,
 
Die onder 't stroombed heen naer 't hart der aerde schiet.
 
 
 
Zoek naer den ingang niet dier hellediepe holen,
 
De myndwarg weet hem slechts, en stort er zich in af;
[pagina 135]
[p. 135]
 
Daer zitten gnoom en elf en aerdgeest in verscholen,
 
Dáér waer nooit zonnestrael den minsten schemer gaf.
 
 
 
Daer bergen
 
De dwergen
 
Zich in voor de zon;
 
En winnen
 
Langs binnen
 
Van Aken naer Bonn.
 
 
 
Daer booren
 
Hun sporen
 
Het ruim op de koord;
 
Daer ylen
 
Ze als pylen
 
Langs henen en voort.
 
 
 
Daer woonen
 
En troonen
 
Kabauter en gnoom:
 
Daer leven
 
Ze en kleven
 
Ze aen wetten en toom:
 
 
 
Vereeren
 
Hun heeren
 
Naer regel en regt,
 
En vreezen
 
Een wezen
 
By offer en plegt.
 
 
 
Zy slaven
 
En graven
 
De heuvelen hol;
 
Zy tasten
 
Er kasten
 
En emmeren vol.
 
 
 
Dan sluipen
 
En kruipen
 
Zy 's nachts uit de myn.
[pagina 136]
[p. 136]
 
En smakken
 
Hun pakken
 
In 't diep van den Rhyn.
 
 
 
Zy keeren
 
In heiren
 
Gesloten, weêrom;
 
Zy voeren
 
En roeren
 
Trompetten en trom.
 
 
 
En wekken,
 
By 't trekken
 
Langs afgrond en top,
 
Wel schapen
 
En knapen
 
En herderen op:
 
 
 
Maer rooven,
 
Geen schooven,
 
Geen bloemen of gras:
 
Ontvoeren
 
Den boeren
 
Noch klaver noch vlas.
 
 
 
Maer plaegt hen,
 
Belaegt hen
 
Soms ridder of heer;
 
Die boet het,
 
En doet het
 
Geen andermael meer;
 
 
 
Hem komen
 
De gnomen
 
Langs onder om wraek,
 
Trots wachten,
 
En grachten
 
En wering en waek.
 
 
 
Zy schaven
 
En graven
 
Met schop en houweel,
[pagina 137]
[p. 137]
 
En booren
 
Naer voren,
 
Tot onder 't kasteel;
 
 
 
Verdringen
 
En wringen
 
En beuken het vlot,
 
En wachten
 
En trachten
 
Na 't zinken van 't slot;
 
 
 
En schallen
 
Dan allen,
 
Wanneer het met dof
 
Gedonder
 
Naer onder
 
Gaet storten tot stof.
 
 
 
Miljoenen
 
Legioenen
 
Doorwriemelen de aerd,
 
Bewassen
 
Als dassen,
 
Met knevel en baerd.
 
 
 
Min bloedig
 
Maer moedig
 
Als menig Kozak
 
Doortrekken
 
Zy vlekken
 
Valeijen en vlak.
 
 
 
Geen stouter
 
Geklauter,
 
Dan, wen zy bestaen
 
Te klimmen
 
By 't glimmen
 
Der vlottende maen,
 
 
 
Op bergen,
 
Door dwergen
[pagina 138]
[p. 138]
 
En vogels alleen
 
Bestegen,
 
Langs wegen
 
Door nevelen heen.
 
 
 
Dáér booren
 
Hun sporen
 
Naer 's aerderyks kolk;
 
Dáér woont het
 
En troont het
 
Kabauteren volk.
 
 
 
Dáér bergen
 
De dwergen
 
Zich weg over dag,
 
Daer komen
 
De gnomen,
 
En 't aerdgeestenslach,
 
 
 
Hun krochten ontslopen,
 
De bergen doorloopen
 
By nachtelyk weer;
 
En ploffen en dalen
 
Er joelend, by 't stralen
 
Des dageraeds neêr.

II. Graef Sibo.

 
‘O châtelain, dit-il, ne soyez insensible;
 
‘Ouvrez-moi, je suis vieux, et la nuit est terrible.
 
‘La forêt craque au loin sous le poids des glaçons.
 
Jean Reboul.
 
't Was nacht, het weêr was schriklyk wild,
 
De regens plasten neêr;
 
De bliksems vlogen door de lucht,
 
En dansten over 't meer.
[pagina 139]
[p. 139]
 
Vervaerlyk schoof het wolkgevlot
 
Den starrenhemel digt;
 
En aeklig greinsde vrouw natuer
 
Den mensch in 't aengezigt.
 
 
 
En donderslag op donderslag,
 
Doordreunde veld en woud;
 
Het vee lag bevend in den stal,
 
De wolven in het hout.
 
 
 
En klotsend hief de volle sloot
 
Heur brabbig nat omhoog;
 
Als huilend floot de wervelwind
 
Die door de vlakte vloog.
 
 
 
En raetrend liep het stroomend nat
 
Langs dak en torengoot,
 
By 't daevren van den waterval
 
Die breeder neder schoot.
 
 
 
Graef Sibo zat aen 't vensterglas
 
Van zyn berucht kasteel,
 
Te luistren hoe de rukwind floot
 
Langs hoeksteen en kanteel.
 
 
 
Daer hoort hy eensklaps een gegil;
 
Men klopt aen de eiken poort.
 
Graef Sibo luisterde, en 't gekryt,
 
Het bang gekryt gaet voort.
 
 
 
Hy hult zich in zyn nachtgewaed,
 
Begeeft zich op 't balkon,
 
En leent het oor aen 't noodgeschrei
 
Nog eens, zoo goed hy kon.
 
 
 
‘Graef Sibo! klonk het: ‘sta toch op!
 
Myn gryze kop
 
Druipt van het nat
 
Dat nederspat;
 
Gelyk in 't dal
[pagina 140]
[p. 140]
 
De waterval
 
Zyn stralen schiet
 
Zoo stort en giet,
 
De regenvlaeg
 
Zich naer omlaeg.
 
Ik lek en druip,
 
En wring en kruip
 
Van koude in een.
 
Waer moet ik heen?
 
Graef Sibo! ach!
 
De donderslag
 
Valt voor myn schreên.
 
Waer moet ik heên?
 
Van top tot teen
 
Trilt my het lyf.
 
Myn bloed wordt styf,
 
Myn kracht vergaet;
 
Myn polsaêr slaet
 
Met flauwer slag,
 
Ach, Sibo! ach!’
 
 
 
‘De lucht is digt,
 
Wie leidt in licht
 
Myn schreden voor?
 
En weg en spoor
 
Zyn overstroomd;
 
En 't hoog geboomt'
 
Aen stuk gekloofd,
 
Kraekt op myn hoofd.
 
Ik loop myn kruin,
 
Op 't rotsig duin
 
Welligt aen gruis;
 
En 't hol geruis
 
Der lekke sluis
 
Klinkt naer en bang.
 
Myn weg is lang,
 
Myn kronklend pad
 
Is week en glad...
 
De wind huilt voort
 
Door heel het oord...
[pagina 141]
[p. 141]
 
De donder knalt,
 
De Bliksem valt
 
En zengt myn ouden gryzen kop...
 
Graef Sibo! doe in Godsnaem op!’
 
 
 
En Sibo zag den myndwerg staen,
 
Hy riep als toornig uit:
 
‘Wat komt gy uit uw bergkloof hier,
 
Gy kleine looze guit?
 
 
 
Maek u van voor de slotpoort weg,
 
Of 'k laet de honden los;
 
Ga, zoek by onty en by nacht,
 
Een schuilplaets in het bosch.
 
 
 
Wat loopt gy uit uw mergelgrot
 
Door zulke vlagen voort?
 
Ga henen, berggeest, staek uw klacht,
 
En pak u van de poort!
 
 
 
Ik doe soms voor een ridder op,
 
Doch heb in u geen zin.’
 
En Sibo trok 't omsluijerd hoofd
 
De breede kruisraem in.
 
 
 
Maer lastrend schoot de berggeest uit,
 
Op eens in vlam en vuer:
 
‘Hoe? Gy vervloekte gryze hond!
 
Dit feit betaelt gy duer.’
 
 
 
Hy klauterde de ketting op
 
Die langs de valbrug liep;
 
Hy staerde op Sibo 's nachtvertrek,
 
En vloekte op nieuw, en riep:
 
 
 
‘Dit wreek ik u, verwate schelm,
 
Myn wraek treffe u het hoofd,
 
Zoo waer het licht der heldre zon
 
Het starrenheir verdooft.
 
 
[pagina 142]
[p. 142]
 
Op morgen, zy myn wraek voldaen,
 
Dit zweer ik by myn baerd;
 
Dit zweer ik by de mergelmyn,
 
By 't ingewand der aerd!’
 
 
 
En knagend op zyn scherp gebit,
 
Doorliep hy bui en vlaeg;
 
De koude drong hem door het lyf,
 
De regen door zyn kraeg.

III. De Wraek.

 
Op! op! ontwaekt! te wapen! op.
 
Wat harten heeft en handen.
 
Tollens.
 
De berggeest was
 
Langs poel en plas,
 
Naer zyne krocht gedrongen;
 
Hy trok aen een metalen schel
 
En duizend dwergen kwamen snel
 
Hun schuilhoek uitgesprongen.
 
 
 
Zy bogen straks
 
Met schop en aks,
 
Voor hun gebieder neder;
 
Zy namen hem zyn mantel af
 
Zyn heupriem en zyn eiken staf,
 
En vloekten op het weder.
 
 
 
Hy trad vooruit,
 
En scheeuwde luid:
 
‘Komt hier, getrouwe dwergen!
 
Die in den balg der rotsen huist,
[pagina 143]
[p. 143]
 
Of stuivend door de leigroef kruist
 
En nestelt om de bergen.
 
 
 
Hoor, kroost der aerd!
 
Myn gryze baerd,
 
Myn achtbre blonde lokken,
 
Zyn van den bliksem los gekleurd,
 
En door den rukwind uitgescheurd,
 
En van het nat doortrokken.
 
 
 
De graef van 't slot
 
Heeft my bespot;
 
Ik kwam hem schuilplaets vragen,
 
By middernacht in 't yslyk weêr,
 
En hy zag honend op my neêr....
 
Dat zal hy zich beklagen! -
 
 
 
Dat zal hy!’ sprak
 
De drom, en stak
 
Houweel en pook ten hoogen;
 
En huppelde by wild gedruis,
 
Met grove fakkels van harpuis.
 
Door de onderaerdsche bogen.
 
 
 
‘Wy zullen hem,’
 
Zoo klonk hun stem,
 
‘Van 't aerdryk doen verdwynen;
 
Zyn burgslot zinkt met man en muis
 
In 's aerdryks diepsten kolk tot gruis.
 
Wy gaen het ondermynen! -
 
 
 
Neen!’ sprak hun heer:
 
‘Ik plaeg hem meer.
 
Eerst droog ik myne leden,
 
Maer aenstonds als de storm bedaert,
 
En weêr en wind is opgeklaerd,
 
Dan volgt gy myne schreden. -
 
 
 
Het zy zoo!’ riep
 
Men uit, en liep
 
Door Kedrich's ruime kolken;
[pagina 144]
[p. 144]
 
Zy kropen langs den koepel op,
 
En stonden op zyn hoogen top,
 
En zagen naer de wolken.
 
 
 
De storm was heen
 
De zonne scheen
 
Al flauwtjes aen de kimmen;
 
't Gestarnte week voor heuren glans,
 
En dra begon weêr de oostertrans
 
Van 't koestrend vuer te glimmen.
 
 
 
't Werd eindlyk dag;
 
By ratelslag
 
En klank van tromp en horen,
 
Zag men zoo ver men staren mogt,
 
En gnoom en dwarg uit hol en krocht,
 
In drift te voorschyn booren.
 
 
 
Het meer stond hoog,
 
Maer 't veld was droog,
 
De regenlucht verdwenen:
 
En, als een wespenleger, snelt
 
Het dwergenheir langs haeg en veld,
 
Naer Sibo's boomgaerd henen.
 
 
 
Een schaper had
 
Hen langs zyn pad,
 
By horden voort zien snellen;
 
Doch, durfde er aen gebuer noch maet,
 
Tot wering van geweld en haet,
 
Geen woordje van vertellen.
 
 
 
En van omhoog
 
Hield hy het oog
 
Geheim op hen geslagen;
 
Hy school zich achter 't loof in 't gras,
 
En zag toen dat men bezig was,
 
Graef Sibo te belagen.
[pagina 145]
[p. 145]

IV. Garlinde.

 
Bevallig als Dioon,
 
Met Rubens kleuren afgebeeld,
 
Maar dan nog eens zoo schoon.
 
Bilderdyk.
 
't Was morgen. De lucht was weêr helder en klaer;
 
Men werd in de vlakte geen windje gewaer,
 
De vyver liep over, de stroom was wel hoog,
 
Maer grasplein en heuvel en omtrek was droog.
 
 
 
Graef Sibo ontwaekte, en hy ging naer zyn kind,
 
Garlinde, zoo teêr van heur vader bemind;
 
Garlinde was de eenige spruit van den graef,
 
Een meisje zoo jong, en zoo schoon en zoo braef.
 
 
 
‘Myn dochter, myn telgje!’ sprak Sibo haer aen:
 
‘Het weêr is zoo koel om den tuin in te gaen.
 
Gy ligt nog zoo slaepziek in 't koesterend bed,
 
Of heeft u het stormen den sluimer belet?’
 
 
 
Het meisje sprong op en zy tooide heur hair;
 
De graef bragt het keurs en heur zyden samaer.
 
Zy las voor een kruisbeeld heur morgengebeên,
 
En trok dan met Sibo al huppelend heen.
 
 
 
De blonde Garlinde had zeventien jaer,
 
En magtige ridders ontvlamden voor haer;
 
Heur vader slechts minde zy hartig en teêr;
 
Heur moeder, helaes! was al lang by den Heer.
 
 
 
Zij minde de bloemen in 't opene veld,
 
En 't beekje dat bevend den heuvel ontsneld,
[pagina 146]
[p. 146]
 
Met lieflyk gemurmel de weiden doorkloof,
 
En 't suisende windjen in 't lispelend loof.
 
 
 
Zy hupte door 't veld als een lam zoo gedwee,
 
Zoo ligt als een pluim en zoo vlug als een reê;
 
Vervolgde de vlinders langs paden en laen,
 
Of rustte vermoeid in het lommer der blaên.
 
 
 
‘Garlinde, myn meisje!’ riep Sibo tot haer,
 
‘Het weêr wordt zoo heet en de lucht is zoo zwaer;
 
Kom rust hier naest my wat in 't lommerig riet,
 
By 't kabblende beekje dat flikkerend vliedt.
 
 
 
Wat snelt gy en loopt gy en slaeft gy u af?
 
Wat zweeft gy en zwaeit gy zoo driftig en straf?
 
De vlinders zijn ligter en vlugger dan gy,
 
Kom hier toch, en zit wat, en rust aen myn zy'!’
 
 
 
En de oude stond op uit zyn looverprieel,
 
Hy hield van het meisje zoo hartelyk veel:
 
Hy zocht haer, en riep haer, het meisje bleef doof,
 
En 't zefiertje lispte hem toe door het loof.
 
 
 
De graef wacht haer op, hy verliest zyn geduld,
 
Zyn boezem wordt spoedig met angsten vervuld;
 
De zon was reeds hoog en het middaguer sloeg,
 
Toen 't hart van den grysaerd van achterdocht joeg.
 
 
 
Nu daelde de zon en het schemerde al flauw;
 
Het huis van den graef was vol wee en vol rouw;
 
En paedjes en knechten en jager en hond,
 
't Liep al om Garlinde te vinden, in 't rond.
 
 
 
De nachtschimmen dreven het aerderyk om,
 
Helaes! en het meisje was nog niet weêrom;
 
En Sibo, aen de yslykste foltring ten deel,
 
Zat troostloos te weenen op 't eenzaem kasteel.
 
 
 
Nu keerden de paedjes met droevig gelaet,
 
Zy hadden door mist en door nevel gebaed;
 
En uren in 't ronde gezocht en gevraegd,
 
Maer niemand ontdekte het spoor van de maegd.
 
 
[pagina 147]
[p. 147]
 
Dan keerden de knechten met treurig gezigt,
 
De blikken weemoedig ter aerde gerigt;
 
Zy kwamen de bergen uit bleek van de kou,
 
En waren doortrokken van nevel en dauw.
 
 
 
Daer keerde de jager terug uit het veld,
 
En staerde op den graef zoo bedrukt en ontsteld.
 
Hy had tot in 't diepste der bosschen geboord
 
En nergens een woord van Garlinde gehoord.
 
 
 
De grysaerd hief smeekend de blikken tot God;
 
Het wrong hem zoo bang in den zwellenden strot,
 
Er liep hem een traen over 't bevend gelaet:
 
‘Waer!’ riep hy ‘waer vindt ik vertroosting en raed!
 
 
 
Ach, ware ik alleen van heur lot onderrigt!
 
Dit is my het bangst en verpletterendst wigt.
 
O God in den hemel! wat yslyk verdriet,
 
Wat rampspoed vergiftigt myn ouderdom niet!’
 
 
 
De zon was weêr boven de kim van het oost,
 
Daer zat hy nog slaeploos en kreet om zyn kroost;
 
En plegtig belooft hy de juffer tot vrouw,
 
Aen hem, die haer vinden en weêrhalen zou.

V. Ruthelm.

 
Sie schwangen sich auf's Ross.
 
Und bald lag hinter ihnen
 
Das halb verwais'te Schloss,
 
Das Nibelungenlied.
 
Er trokken honderd ridders uit,
 
Om 't meisje te achterhalen;
 
Geen afstand die hun inzigt stuit;
 
De honderd ridders trokken uit
 
Langs heuvelen en dalen.
 
 
[pagina 148]
[p. 148]
 
Geen holen bleven onbezocht,
 
Geen bergen onbestegen;
 
Zy daelden in spelonk en krocht,
 
Geen holen bleven onbezocht,
 
Hoe wild hoe wyd gelegen.
 
 
 
Want allen minden 't meisje zeer
 
Met hart en ziel en zinnen;
 
Er woonde in 't rond geen schooner meer;
 
Ja, allen minden 't meisje zeer,
 
En allen wilden 't winnen.
 
 
 
Maer hoe men zocht, 't was al om niet,
 
Langs Rhyn en Moezel zoomen;
 
En kuil en kolken afgespied,
 
En rond gezocht, 't was al om niet;
 
De maegd werd niet vernomen.
 
 
 
‘Heeft haer een heerschap opgeligt
 
Uit omgelegen landen!
 
Kom, zoeken wij in slot en sticht;
 
Heeft haer een heerschap opgeligt,
 
Wy halen ze uit zijn handen!
 
 
 
Heeft haer de reus van 't zwarte woud
 
Verschalkt en meêgedragen!
 
Komt dan te viervoet er op los;
 
Heeft haer de reus van 't zwarte bosch
 
Hy vall' voor onze slagen!
 
 
 
Of smoorde zy in 't Rhyner nat
 
Het lieve jeugdig leven!
 
Ontving de stroom dien edelen schat!
 
Is zy gesmoord in 't Rhyner nat,
 
Waer kwam heur lyk gedreven?
 
 
 
Of zucht zy in een boetgesticht
 
In 't hairenkleed geregen?
 
Neen, dan herzien wy haer niet ligt!
 
Ach! zucht zy in een boetgesticht,
 
Hoe haer dan weêrgekregen?
 
 
[pagina 149]
[p. 149]
 
Komt! aen den Viersprong, dezen nacht,
 
By 't kwakend sabath zingen,
 
Bevelen wy 't der heksen magt -
 
Ja, aen den Viersprong dezen nacht,
 
Gaen wy 't geheim ontwringen.’
 
 
 
't Was al om niet, waerheên men zocht,
 
Langs Rhyn en moezel streken;
 
De Ridders keerden van hun togt
 
Daer 't al om niet was wat men zocht;
 
Het meisje bleef versteken.
 
 
 
Maer, Ruthelm, om zyn moed vermaerd,
 
In eere en krygsbedryven,
 
Zwoer by zyn onbesproken zwaerd,
 
Voorlang alom met roem vermaerd,
 
Zyn woord getrouw te blyven.
 
 
 
Hy wilde of zou naer huis niet heên,
 
Voor hy haer op mogt sporen;
 
Al zocht hy jaren achter een,
 
Hy wilde of zou naer huis niet heên
 
Dan met zyn uitverkoren.
 
 
 
Hy dwaelde eens door een woesteny,
 
En zie, daer zat een herder
 
Die zei hem: ‘Heer, ga niet voorby,
 
Wat wilt ge in deze woesteny?
 
Gy kunt geen voetstap verder.’
 
 
 
Hy sprak. ‘Ik zoek myn jonkvrouw op
 
Langs alle vier de winden;
 
Langs wildernis en heuveltop
 
Zoek ik graef Sibo's dochter op
 
En wil ze wedervinden. -
 
 
 
Graef Sibo's dochter, eedle heer,
 
Ik hoefde liefst te zwygen,
 
Ik vrees de dwergen al te zeer;
 
Maer Sibo's dochter, eedle heer,
 
Zult gy langs daer nooit krygen! -
 
 
[pagina 150]
[p. 150]
 
o Grysaerd! by uw rimplig hoofd,
 
Wat weet gy van Garlinde?...
 
Zeg op! wie heeft die maegd geroofd?
 
Spreek, grysaerd, by uw rimplig hoofd,
 
Dat ik haer wedervinde! -
 
 
 
Dael ginds in 't lage Wisperdal,
 
Zoo gy het kunt gelooven;
 
Daer ryst de Kedrich hoog van stal,
 
Ontzaglyk uit het Wisperdal;
 
Sla dan den blik naer boven.
 
 
 
Dáér wordt het voorwerp uwer min,
 
Bewaekt door duizend gnomen;
 
En dacht gy nog zoo vast van zin,
 
Van by het voorwerp uwer min
 
Door magt of list te komen;
 
 
 
Alleen de dwerg, de dwerg alleen
 
Kan zyne kruin genaken:
 
Zy voerden er uw jonkvrouw heên,
 
Het onweêr en de dwerg alleen
 
Mag daer zyn standplaets maken.
 
 
 
Ze ontvoerden haer uit Sibo's tuin,
 
En zonder mededoogen,
 
Droeg men haer op de bolle kruin;
 
Ze ontvoerden haer aen Sibo's tuin
 
Dit zag ik voor myn oogen.’
 
 
 
En Ruthelm zei noch neen, noch ja,
 
Reed als de bliksem henen;
 
De schaper zag hem vragend na,
 
Doch, hy was zonder neen of ja
 
In 't Wisperdal verdwenen.
 
 
 
Daer hief zich de ongenaekbre kruin
 
Met majesteit ten hemel,
 
Trots op heur flanken van arduin;
 
Daer zag hy op de hooge kruin
 
Een wriemelend gewemel;
 
 
[pagina 151]
[p. 151]
 
En ook, de vormen eener vrouw....
 
‘De hemel zy geprezen!
 
Ik ben aen 't eind van allen rouw!’
 
Dus riep hy ‘Ja, ik zie een vrouw,
 
Dit moet Garlinde wezen.’
 
 
 
Nu schoot hy uit in drift en gloed,
 
Zyn blydschap had geen palen;
 
Hy zwoer van haer op staenden voet,
 
Zoo was zyn hart in drift en gloed,
 
De bergkruin af te halen.
 
 
 
‘Ho, holla!’ riep een myndwerg uit,
 
‘Wat, heerschap! zoudt gy meenen?’
 
Daer keerde hy zich naer 't geluid:
 
‘Ho, holla!’ riep de myndwerg uit,
 
En was op eens verdwenen.

VI De Stortvlaeg.

 
Il nous menace.
 
O compagnons,
 
Dans cette place
 
Ou nous régnons!
 
La Esmeralda.
 
De ridder kwam des morgens weêr,
 
En bragt met zich een talryk heir,
 
Van lieden uit die streken;
 
Voorzien van moker en houweel,
 
Om in des bergs benedendeel
 
Een opening te breken.
 
 
 
Hoe zwaer die taek aen ieder scheen,
 
Hy ondernam haer ligt alléén,
 
Om tot zyn doel te raken..
 
Hy ging hen allen vlytig voor,
[pagina 152]
[p. 152]
 
En brak het eerst de bergkorst door
 
Om een begin te maken.
 
 
 
De moker viel met dof geluid,
 
De koevoet wrong de bonken uit,
 
En de echo kaetste 't kloppen
 
En 't scharren van houweel en spâ
 
In de omgelegen vlakte na,
 
Tot op de heuvel toppen.
 
 
 
En Ruthelm zag met blyde ziel,
 
Hoe klomp en schelf den romp ontviel;
 
Hoe de ingang dieper boorde,
 
En hoe het uit de wyde kloof
 
Van 't hakken en 't rammeijen stoof,
 
Dat niemand zag noch hoorde.
 
 
 
Reeds droomde hy zich op den top:
 
Hy klom een ruigen heuvel op,
 
En, fier gelyk een ceder,
 
Hield hy de stofwolk daer in 't oog,
 
Of zag eens vrolyk naer omhoog,
 
En zong, zoo zacht als teder:
 
 
 
LIED.
 
 
 
Wie voert myn hart met fel geklop,
 
De kruin van kedrich's heuvel op
 
Uit deze woesteny?
 
o Garlinde
 
Myne beminde,
 
Gy! gy! gy!
 
 
 
Al die u zochten keerden weêr.
 
Wie minde er u als ik, zoo teêr,
 
Van heel den riddrendrom?
 
o Garlinde
 
Myne beminde,
 
Kom! kom! kom!
 
 
 
Kom, oorsprong van myn aerdsch geluk!
 
Gy kunt myn harteleed en druk
[pagina 153]
[p. 153]
 
Verenglen door één lach.
 
o Garlinde!
 
Myne beminde,
 
Ach! ach! ach!
 
 
 
Maer nauwlyks was het liedjen uit,
 
Of eensklaps doet een fel geluid,
 
Den heelen omtrek beven;
 
En dondrend wordt er van de kruin,
 
Een bui van krytsteen en arduin,
 
Op 't werkvolk neêrgedreven,
 
 
 
Zy vluchten heen, zy stomplen voort;
 
Een deel verpletterd en versmoord
 
Lag onder 't gruis te sterven.
 
Een tweede stortvlaeg viel weldra,
 
Een derde joeg de vlugters na
 
Die weken voor de scherven.
 
 
 
En, toen het al verstoven was,
 
Zag Ruthelm 't wreede dwergenras
 
Omhoog van vreugde tieren;
 
En jubelend, zoo veel het mogt,
 
Met pauk en speeken naer de locht
 
Ontziend in 't ronde zwieren.
 
 
 
Droefgeestig zeeg hy op den grond,
 
Te diep in 't minnend hart gewond;
 
Te laeg, te snood bedrogen.
 
Hy zag nog eens den bergtop aen.
 
En smolt dan weg in bang getraen,
 
De handen voor zyn oogen.
 
 
 
Daer hoort hy iemand achter hem.
 
‘Ho, holla!’ klonk eene doffe stem,
 
Als kwam zy uit de steenen;
 
En fluks verschynt een kleine gnoom,
 
Van achter een gevelden boom.
 
En zag den ridder weenen.
 
 
 
‘Zeg, heerschap!’ sprak hy, heel beleefd:
 
‘Gy lydt en weent en snikt en beeft, -
[pagina 154]
[p. 154]
 
Wat is u wedervaren?
 
Waer schuilt de wond, waer zit de pyn?
 
Ik kan u mooglyk dienstig zyn
 
In velerlei bezwaren. -
 
 
 
Vermeetle!’ riep de ridder uit:
 
‘Vermeetle! kleine helsche guit!
 
Gy trapt my op het harte.
 
Verlos myn jonkvrouw uit den strik,
 
Dan helpt gy in een oogenblik
 
Myn ongeneesbre smarte. -
 
 
 
By Kedrich's kolk! daer hebt gy 't nu...
 
En is de graef nog even schuw
 
Van iemand te vernachten,
 
Die 's avonds als het onweêr gromt
 
Om eene schuilplaets bidden komt?
 
Zoo'n straf stond hy te wachten.
 
 
 
Al wie de erbergzaemheid bespot,
 
Verdient nog yselyker lot
 
Dan hem is wedervaren.
 
Maer kom, gy schynt een moedig held,
 
Uw naem wordt nog met lof vermeld
 
By de onderaerdsche scharen.
 
 
 
Ons heugt hoe Ruthelm's voorgeslacht,
 
Soms heele drommen heeft vernacht
 
Van afgedwaelde dwergen,
 
Verrast door storm of yslyk weêr;
 
Dit heugt het talloos dwergen heir,
 
Zoo in als op de bergen.
 
 
 
Zie, als ge in moed uw oudren lykt,
 
En voor geen schyngevaren wykt,
 
Dan zult gy 't meisje naedren:
 
Dan breng ik u den breeden kop,
 
Van d'onbeklimbren Kedrich op,
 
Uit achting voor uw vaedren.
 
 
 
Verberg myn voorgenomen plan,
 
Er weet' geen mensch hier onder van,
[pagina 155]
[p. 155]
 
Hier onder noch hier boven....
 
Nu, ga, eer iemand iets vermoed,
 
En keer, zoo dra de morgengloed
 
De starren zal verdooven.’
 
 
 
De ridder stak met bly geluid,
 
De beide palmen naer hem uit;
 
De berggeest snelde henen,
 
Gelyk een zwaluw in zyn vaert;
 
En was op een twee drie in de aerd,
 
Aen 's ridders blik verdwenen,

VII. De Ladder.

 
Wir haben 's vollendet
 
Der Bau ist geendet.
 
Das Werk, das schreckliche, ist getha[n]
 
Th. Korner.
 
't Is nacht, en de schimmen,
 
Verdwynen voor 't glimmen,
 
Der maen, die de kimmen
 
Met luister betrekt.
 
En dwergen en gnomen
 
Verschynen en komen
 
Uit krochten en boomen;
 
Het dal is bedekt.
 
 
 
Zy zoeken en vragen
 
Aen vrienden en magen;
 
‘Wat is er te wagen!
 
Wat haestig bestel!’
 
Zy staen in gedachten
 
Verzonken, en wachten
 
By heuvel en grachten,
 
Op nader bevel.
 
 
[pagina 156]
[p. 156]
 
Hun hoofdman verschenen,
 
Heft zich op de teenen;
 
Ziet rondom zich henen,
 
Om hoog en om neêr.
 
Hy wenkt, en de kringen
 
Versmelten, verdringen,
 
Omgeven, omringen
 
Hun vorst en hun heer.
 
 
 
Toen sprak hy: - ‘o vromen!
 
Kabauters en gnomen,
 
Die schrikken noch schroomen,
 
Noch aerzelen kunt:
 
'k Beveel u, myn knechten,
 
Een ladder te vlechten
 
Te rigten en 't hechten
 
Aen Kederichs punt.
 
 
 
Dat men van beneden,
 
Met rustige schreden
 
Naer boven kan treden,
 
En weêr naer omlaeg.
 
Zoekt om, als de brakken!
 
Begeeft u aen 't hakken,
 
Om twygen en takken,
 
Uit kant en uit haeg!
 
 
 
Wilt alles verzorgen
 
In 't stil en verborgen,
 
En maekt vóór den morgen
 
Het alles nog klaer -
 
Hy zweeg, en zy trokken
 
Als stuivende vlokken,
 
Om sporten en stokken,
 
Langs hier en langs daer.
 
 
 
Zy zochten en vonden,
 
En roofden en schonden,
 
En pakten en bonden
 
In bosch en in gaerd;
 
Zy keerden beladen,
[pagina 157]
[p. 157]
 
Met takken en blâden,
 
Langs digtere paden
 
Naer 't heuvelgevaert.
 
 
 
Daer smeten en tastten
 
Zy wissen en masten,
 
En knoopten en pasten
 
Aen sporten en boom;
 
Zy klommen en daelden,
 
En kwamen en haelden,
 
En de echo's herhaelden
 
't Op heuvel en stroom.
 
 
 
Zy palmen en vieren,
 
En klautren en zwieren
 
Door een als de mieren,
 
Zoo vlug en zoo zwak;
 
Zy ryzen en schieten,
 
Met scheuten en sprieten.
 
Met biezen en rieten,
 
Met wortel en tak.
 
 
 
Zy breken en maken
 
En knoopen en haken,
 
En klimmen en raken
 
Al meer by den top;
 
Zy hangen en warren
 
Aen teenen en sparren,
 
En klaevren en scharren
 
Er eindelyk op.
 
 
 
Daer rees zy ten hoogen,
 
Naer binnen gebogen,
 
Door 't windje bewogen
 
Dat aenhoudend blies;
 
Daer hing ze verheven,
 
In 't maenlicht te beven,
 
De ladder, geweven
 
Uit wortel en bies.
 
 
 
Nu kwamen ze in hoopen,
 
Te zamen geloopen,
[pagina 158]
[p. 158]
 
Naer boven gekroopen,
 
Beproefden hun werk;
 
Zy blikten eens neder,
 
En slingerden weder,
 
Zoo ligt als een veder
 
Terug uit het zwerk.
 
 
 
En, toen ze als verslagen,
 
Het schemerig dagen,
 
Des morgenlichts zagen,
 
Dat gloeijender steeg;
 
Verdwenen ze op 't brommen,
 
Van pauken en trommen,
 
In heiren en drommen.
 
Het dal was weêr leêg.

VIII. De Trouw.

 
O Brâutigain, welch' eine braut.
 
Wird demen arm' zur Beute?
 
Burger
 
De morgen deed maer even aen de kimmen,
 
Zyn eersten strael met zachte scheemring klimmen,
 
Toen Ruthelm zich in 't zwygend dal bevond,
 
Waer hem de gnoom reeds op te wachten stond.
 
Verbaesdheid had hem heel de ziel bevangen,
 
Zoodra hy daer de ladder had zien hangen,
 
Van Kedrich's top tot in het lage dal.
 
De berggeest sprak: ‘Zie daer, wat ik beval,
 
O ridder! om uw liefste u te beschikken.
 
Geen schyngevaer mag heden u verschrikken;
 
Klim moedig op! en toon eens dat de moed,
 
Van uw geslacht nog omloopt met uw bloed.
 
Ginds zit uw bruid, zoo lang zoo droef te smachten
 
Op uitkomst, die zy heden mag verwachten.
 
Geen boevenhand heeft haer noch aengeraekt;
 
Zy werd gediend, verzorgd, en slechts bewaekt
[pagina 159]
[p. 159]
 
Om Sibo's feit en guitentrek te wreken.’
 
De regterhand ten hoogen opgesteken,
 
Wees hy met de andre hem de ladder aen,
 
De ridder steeg. Maer, halfwegs opgegaen,
 
Begon zyn blik hem in het hoofd te draeijen.
 
De wind stak op en bleef aenhoudend waeijen,
 
En zweepte met het hangende gescheer,
 
Den bergrug langs en weder door de sfeer.
 
Hy dorst in eens geen sport meer hooger klautren.
 
Hy vloekte 't weêr, de timmring, de kabautren,
 
En heel het dal met zyn doormynden grond.
 
De berggeest die hem na te turen stond,
 
Riep schallend uit: ‘o zwakke teelt der riddren!
 
Die eens voor niets ter wereld konden siddren.
 
Hun braefheid en hun heldenmoed verdween,
 
Het heden zwicht voor 't deugdenryk voorheên.
 
Niet zonder last, komt men den Kedrich binnen:
 
Niet sluimerend is uwe bruid te winnen;
 
Een schat als die, wordt zuer en duer betaeld,
 
En nimmer dan met lyfsgevaer behaeld.
 
Gy voelt geene echte en onuitdoofbre liefde,’
 
De tael des dwergs, die Ruthelm's boezem griefde,
 
Schonk hem weêr moed; hy overpeinsde, en bragt
 
Al menig leed en onheil, dag en nacht
 
Geleden, om haer, kost wat kost, te vinden,
 
Voor zynen geest; en hoe gezel en vrinden
 
Den moed en hoop verloren; hoe het lot
 
Slechts hem verkoor, hem zoo toevallyk tot
 
Voor haer geleidde; en kracht en zelfsvertrouwen
 
Doorvlamden hem op nieuw; zyn moed ontglom;
 
Hy steeg weêr, zag niet afwaerts, en beklom
 
De breede kruin.
 
Schier aêmloos zeeg hy neder;
 
Doch dra, zag hy het hoofd der dwergen weder
 
Naest hem: ‘Geluk!’ dus riep hy vrolyk uit:
 
‘o Ruthelm, kom, gy krygt uw frissche bruid;
 
Ga, voer haer mede, en troost heur gryzen vader,
 
En kenn' hy voorts, en deugd en pligten nader.
 
Gy hield uw eed, thans eindigt uwe togt;
 
Kom, volg my!’ en hy daelde in eene krocht.
 
De ridder zonk met hem den heuvel binnen.
[pagina 160]
[p. 160]
 
Wat daegde er daer aen zyn verdwaelde zinnen?
 
Geen mergelgroef, geen zwart nog donker oord:
 
Een ruim paleis, door pylers onderschoord,
 
Met lucht bewerkte en fiks gespannen bogen,
 
Die gotisch uitgebyteld, in den hoogen
 
Elkandren ondersteunden, ryk besneên
 
Met blad en bloem om kruis-en sleutelsteen.
 
Hy hoorde een bron er in de verte springen,
 
En vogels in de hooge beuken zingen;
 
Hy hoorde links en regts, en onder hem,
 
Een hol gerucht waer soms een doffe stem
 
Doorheên klonk, die door andren weêr vervangen,
 
Een mompling onderhield in hol en gangen.
 
Hy bleef beangst den berggeest digt op zy,
 
En volgde hem door gang en gaendery.
 
De gnoom hield stil; de roephoorn opgesteken
 
Gaf hy een cein. De weêrgalm die het teeken
 
Tot zevenmael herhaelde luid en lang,
 
Klonk akelig door welf en hollen gang.
 
En op een wenk, als vielen zy van boven,
 
Kwam gnoom en elf dienstwillig aen gestoven;
 
Zy bogen zich schier tot de voeten neêr,
 
En vroegen vaerdig: ‘wat gebiedt gy, heer?
 
Ga heên’ beval hy ‘wilt Garlinde hier geleiden,
 
Dat eenigen van u een paerd bereiden,
 
Een gladden hengst, gezadeld en getoomd.’
 
 
 
Daer trad Garlinde uit een vertrek, beschroomd
 
En aengedaen den jongen ridder tegen.
 
Eerst scheen zy in verwondring 't overwegen,
 
Of zy nog wel een voetstap naedren zou.
 
Toen zei het hoofd der dwergen. ‘Kind, uw rouw
 
Heeft uit! treed toe, gy krygt de vryheid weder,
 
Dees brave borst bemint u trouw en teder;
 
Hy is de telg van vroom en edel bloed,
 
In riddereer en deugden opgevoed;
 
Uw losprys hebt ge aen zynen moed te wyten.
 
Smelt ziel in ziel, en wilt uw dagen slyten,
 
In echt geluk. Viert steeds de erbergzaemheid,
 
En 't dierst genot blyft eeuwig u bereid!’
[pagina 161]
[p. 161]
 
De jongeling zich zelven schier te buiten,
 
Kon zynen dank naer waerde en eisch niet uiten;
 
Hy boog zich driemael neder voor den gnoom,
 
En trad zyn schoone toe. Zy, door dien droom
 
Begocheld, dorst geen enklen oogslag wagen,
 
Maer bleef als wezenloos heur vingren gade slagen,
 
Die, met de franjen van heur sluijertros
 
Vast wentelden; en eene vuerge blos
 
Betrok heur koon. Hun beider oogen spraken
 
Wat uit hun mond niet willig los kon raken
 
En beider ziel begreep de tael van 't hart,
 
Verwonnen door de teêrste liefdesmart.
 
Een klepper ryk getooid, door gouden toomen
 
Gedwongen, en ter plaetse door twee gnomen
 
Gebragt, werd aen het jeugdig jonge paer
 
Vereerd; zy stegen op, en naest elkaêr
 
Gezeten, sloeg de bruid heur blanke handen
 
Hem om de heup. Men bragt door beuk en panden
 
Het hunkrend paerd, fier op zoo'n schoone vracht,
 
Een donkre pyp in, waerde digtste nacht
 
In heerschte, en na een eind wegs onder de aerde
 
In 't donkere gespoord te hebben, klaerde
 
Het duister op; daer opent zich de myn;
 
Daer loopt een weg in kronkels langs den Rhyn,
 
En in 't verschiet is Sibo's burg gelegen,
 
De myndwerg groet hun nogmaels goedig tegen,
 
En trapplend schiet de klepper in galop,
 
De slingerbaen naer 's graven wooning op.

EINDE.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken